Makatarunganon Bala ang mga Duhaduha Tuhoy kay Jesus?

NAGHIMO gid bala sing mga milagro si Jesus sang Nasaret? Ginbanhaw bala sia gikan sa minatay, subong sang ginsiling sang iya mga disipulo? Nagkabuhi gid bala sia? Sa aton modernong dag-on, madamo ang daw indi makasabat sing pat-od sa sinang mga pamangkot. Ngaa? Bangod ginahunahuna nila ang mga duhaduha tuhoy kay Jesus, kag ang mga duhaduha amo ang mga balatyagon sang pagkawalay kapat-uran, nga wala makahibalo kon bala ang pila ka butang matuod ukon posible. Apang makatarunganon bala ang mga balatyagon sang pagkawalay kapat-uran tuhoy kay Jesus? Tan-awon naton.

Kon Paano Ginsab-ug ang mga Duhaduha Tuhoy kay Jesus

Ang pila ka Aleman nga mga teologo sang talipuspusan sang ika-19 kag sang maaga nga bahin sang ika-20 nga siglo naglaragway kay Jesus subong “isa ka patupato nga persona sang dumaan nga Simbahan.” Ang paghimutig nila sa pagkamaragtason ni Jesus nagdul-ong sa pagbinaisay sa tunga sang mga eskolar sa pamuno sining siglo nga nakalab-ot sa publiko sadto nga tion kag may impluwensia gihapon karon. Halimbawa, ang pagtuon sining karon lang sa Alemanya nagpakita nga 3 porsiento sadtong gin-interbyu ang nagapati nga si Jesus “wala gid magkabuhi” kag nga “gin-uluimbento lamang sia sang mga apostoles.” Huo, ang mga binhi sang duhaduha tuhoy kay Jesus nga ginsab-ug sang maaga nga bahin sining siglo nakasapo sing mauyahon nga duta sa tagipusuon sang mga tawo bisan karon.

Ngaa indi makatarunganon ang paghinakop nga si Jesus “gin-uluimbento” lamang? Ang eskolar sang Biblia nga si Wolf­gang Tril­ling nagakomento: “Ang binais sa kon bala nagkabuhi gid si Jesus, sa iban nga hambal sa kon bala sia isa ka maragtason nga tawo ukon isa ka patupato lamang, nahusay. Ang duhaduha nalubad sa maalamon nga paagi, sa dimagkubos sa paagi nga indi na matamod sang mahunahunaon sing serioso nga mga tawo ang problema subong indi importante nga hulusayon.” Walay sapayan, nagaduhaduha gihapon ang iban nga si Jesus nagluntad gid. Gani, usisaon naton kon paano mapasad sang isa ang pagkamaragtason ni Jesus subong man madula ang iban pa nga mga duhaduha tuhoy sa iya.

Ang mga Panaysayon nga Nagadula sang mga Duhaduha

Ang makahuluya nga pagpatay kay Jesus subong isa ka talamayon nga kriminal nagahatag sing “labing makakumbinse nga argumento batok sa mga kasumpong sang pagkamaragtason ni Jesus,” siling ni Trilling. Ngaa? Bangod ang pagpatay “nagabalabag, ukon nagaupang, sang paglapnag sang bag-ong pagtuo sa tunga sang mga Judiyo kag mga di-Judiyo.” (Ipaanggid ang 1 Corinto 1:23.) Kon ang pagpatay kay Jesus nga Mesias isa ka daku nga insulto sa mga Judiyo kag mga Gentil, pat-od gid nga indi ini uluimbento sang mga apostoles! Dugang pa, ang kamatayon ni Jesus ginapamatud-an subong isa ka maragtason nga hitabo indi lamang sang apat ka Ebanghelyo kundi sang Romanong manunulat man nga si Tacitus kag sang Judiyong Talmud.a

Ang iban pa nga mga hitabo sa kabuhi ni Jesus ginkabig man subong nasulod nga pamatuod sang pagkamapatihan sang mga Ebanghelyo, hanti sang kon ano ang ginasugid sini sa aton tuhoy sa iya. Halimbawa, ginpatupato bala sang mga sumulunod ni Jesus ang pagkari niya halin sa Nasaret, nga isa ka indi importante nga lugar? Ukon mahimo bala nga gin-imbento nila ang pagluib sa iya ni Judas, nga isa ka masaligan nga kaupod? Daw realistiko bala hunahunaon nga magahimuhimo sila sing sugilanon tuhoy sa pagbiya kay Jesus sang nabilin nga mga disipulo sa sinang matalaw nga paagi? Indi gid makatarunganon nga ang mga disipulo magauluimbento sing makahalalit nga mga detalye kag nian ibantala ini bisan diin! Sing dugang, ang arte sa pagpanudlo nga gingamit ni Jesus nakilala bangod sa pinasahi nga estilo. Ang Judiyong literatura sang unang siglo wala nagaunod sing butang nga mapaanggid sa iya mga ilustrasyon. Sin-o ang dikilala nga tawo nga mahimo gid ‘makaimbento’ sing obra-maestra subong sang Sermon sa Bukid? Ining mga argumento nagapamatuod sa pagkamasaligan sang mga Ebanghelyo subong mga report sang kabuhi ni Jesus.

May naguwa man nga pamatuod sang pagkamaragtason ni Jesus. Ang apat ka Ebanghelyo nagalaragway sa iya subong isa nga nagkabuhi sa espesipiko, detalyado sing husto, maragtason nga ginhalinan. Ang mga lugar, subong sang Betlehem kag Galilea; ang kilala nga mga indibiduwal kag mga grupo, subong ni Poncio Pilato kag sang mga Fariseo; subong man ang Judiyong mga kinabatasan kag ang iban pa pinasahi nga mga kinaiya indi lamang uluimbento. Bahin ini sang kahimusan sang kabuhi sang unang siglo, kag ginpamatud-an ini sang indi Biblikanhon nga mga ginhalinan kag sang arkeolohiko nga mga tukib.

Sa amo, may yara makakumbinse nga pamatuod, lunsay nasulod kag naguwa, nga si Jesus isa ka maragtason nga tawo.

Apang, ang pila ka mga tawo nagahunahuna sang isa pa ka sahi sang duhaduha nahanungod sa mga milagro nga may kaangtanan sa iya. Sa pagkamatuod, suno sa surbe nga ginbalikwat sa ibabaw, diutay lamang sang nagakadto sa simbahan nga mga Aleman ang nagapati sing malig-on nga ang mga milagro ni Jesus kag ang iya pagkabanhaw “tunay nga natabo.” Makatarunganon bala ang mga duhaduha tuhoy sa mga milagro kag pagkabanhaw ni Jesus?

Kon Ngaa Ginaduhaduhaan sang Iban ang mga Milagro ni Jesus

Ang Mateo 9:​18-36 nagareport nga milagruso nga gin-ayo ni Jesus ang mga masakiton, ginbanhaw ang mga patay, kag ginpaguwa ang mga demonyo. Si Propesor Hugo Staudinger, nga isa ka istoryador, nagkomento: “Indi gid mapatihan, kag gikan sa pagtamod sang maragtas imposible, nga ining dikinaandan nga mga report produkto sang maathag nga imahinasyon.” Ngaa? Bangod ang pinakaunang mga Ebanghelyo ginsulat sang panahon nga ang kalabanan sang mga nakasaksi sa sining mga milagro buhi pa! Ang dugang nga pamatuod masapwan nga, subong sang padayon nga ginsiling ni Staudinger, ang Judiyong mga kasumpong “wala gid magpanghiwala nga si Jesus naghimo sing dikinaandan nga mga buhat.” Nagasikway sang tanan iban pa nga pamatuod kag nagapasad sang aton paghukom sa sining naguwa lamang nga pamatuod, masapwan naton nga ang mga milagro ni Jesus takus gid nga patihan naton.​—⁠2 Timoteo 3:⁠16.

Bisan pa nga “ang kalabanan nga mga Aleman kumbinsido nga gin-ayo ni Jesus ang mga masakiton,” ginaduhaduhaan sang madamo ang gahom sa likod sining mga pagpang-ayo. Halimbawa, ang bantog nga Aleman nga teologo nagsiling sing dayag nga ang mga pagpang-ayo nga ginhimo ni Jesus resulta sang makalulupay nga gahom nga nagaimpluwensia sa mga tawo nga may problema sa hunahuna. Mapag-on bala ini nga pa­athag?

Binagbinaga lamang. Ang Marcos 3:​3-5 nagareport nga gin-ayo ni Jesus ang naitos nga kamot sang isa ka tawo. Apang resulta bala sang problema sa hunahuna ang naitos nga kamot? Indi gid. Busa, ining pag-ayo indi mapabangod sa makalulupay nga gahom. Gani ano ang nagbulig kay Jesus sa paghimo sing mga milagro? Si Propesor Staudinger nagabaton: “Kon wala sing mga kasuguan nga mapag-on gid, kag kon ang isa wala nagapanghiwala sing bug-os sa Dios, nian indi gid masikway sang isa ang posibilidad nga ang Dios, nga ang iya gahom nagalabaw sa gahom sang tawo, makahimo sing mga butang nga dikinaandan.” Huo, sa pagkamatuod, sa bulig sang “gahom sang Dios,” literal nga gin-ayo ni Jesus ang mga tawo nga nagamasakit. Sa amo wala sing rason nga duhaduhaan ang pagkatunay sang iya mga milagro.​—⁠Lucas 9:43; Mateo 12:⁠28.

Subong sang ginasiling sang The American Peoples Encyclopedia, kon ang pinakadaku sa tanan nga mga milagro​—⁠ang pagkabanhaw ni Jesus​—⁠natabo, ang tanan iban pa nga mga milagro nga ginreport sa mga Ebanghelyo “posible.” Ginbangon gid bala si Jesus gikan sa minatay?

Makatarunganon Bala ang mga Duhaduha Tuhoy sa Pagkabanhaw ni Jesus?

Binagbinaga anay ang isa ka halimbawa sang mapag-on nga suno-sa-hitabo nga pamatuod nga nagasakdag sang pagkamatinuuron sang pagkabanhaw ni Jesus​—⁠ang iya wala unod nga lulubngan. Ang katunayan nga ang lulubngan ni Jesus natukiban nga wala sing unod indi masuay sang iya mga kontemporaryo, bisan sang iya mga manugpamatok. (Mateo 28:​11-15) Ang daya mahapos kuntani nga nabuyagyag! Ang nasambit sa ibabaw nga libro makatarunganon nga nagahinakop: “Wala sing mapag-on nga paathag para sa wala unod nga lulubngan ang napanugyan na luwas sa biblikanhon nga pinamulong, ‘Wala sia diri; kay nabanhaw sia’ (Mat. 28:⁠6).”

Ang iban nagapamatok, nagasiling nga ang mga disipulo lamang mismo ni Jesus ang nagbantala bisan diin nga sia ang ginbanhaw nga Mesias. Matuod ini. Apang indi bala nga ang pagkamapatihan sang ila mensahe malig-on nga napasad sa maragtason nga katunayan, ilabi na ang kamatayon kag pagkabanhaw ni Jesus? Sa pagkamatuod. Si apostol Pablo nakahibalo tuhoy sini sang nagsulat sia: “Kon si Cristo wala mabanhaw, nian walay pulos ang amon pagwali, kag walay pulos ang amon pagtuo. Dugang pa, nasapwan kami nga dimatuod nga mga saksi sang Dios, bangod nga nagsaksi kami nahanungod sa Dios nga ginbanhaw niya si Cristo.”​—⁠1 Corinto 15:​14, 15; ipaanggid ang Juan 19:35; 21:24; Hebreo 2:⁠3.

Sang unang siglo, madamong tawo ang nakilal-an sing bantog gid kag nakasaksi sa pagpakita ni Jesus sa tapos sia napatay. Lakip sa ila amo ang 12 ka apostoles kag si Pablo, subong man ang kapin sa 500 pa ka mga nakasaksi.b (1 Corinto 15:⁠6) Dumduma man ang rason kon ngaa gintuman ni Matias ang mga kalipikasyon agod magbulos sa dimatutom nga si apostol Judas. Ang Binuhatan 1:​21-23 nagareport nga si Matias makapanaksi sa pagkabanhaw ni Jesus kag sa nauna pa nga mga hitabo may kaangtanan sa Iya. Kon ang kabuhi kag pagkabanhaw ni Jesus patupato lamang sa baylo nga katunayan, ina nga kinahanglanon para sa pagtangdo mahimo gid nga wala sing pulos.

Bangod madamo gid nga unang-siglo nga mga nakasaksi ang makapamatuod sa kabuhi, mga milagro, kamatayon, kag pagkabanhaw ni Jesus, ang Cristianismo madasig nga naglapnag sa bug-os nga Romanong Emperyo, walay sapayan sang nasambit na sa ibabaw nga mga sablag. Ang iya mga sumulunod handa sa pagbatas sing kabudlayan, paghingabot, kag bisan sing kamatayon agod mawali bisan diin ang pagkabanhaw kag ang sadsaran nga kamatuoran nahanungod sini. Ano nga kamatuoran? Nga ang iya pagkabanhaw nangin posible lamang bangod sang gahom sang Dios. Kag ngaa ginbanhaw ni Jehova nga Dios si Jesus gikan sa minatay? Ang sabat sa sinang pamangkot nagapakita kon sin-o ang maragtason nga si Jesus.

Sang adlaw sang Pentecostes, si apostol Pedro hilway nga nagsiling sa nakibot nga mga Judiyo sa Jerusalem: “Ining Jesus ginbanhaw sang Dios, nga sa sining katunayan mga saksi kami tanan. Busa bangod ginbayaw sia sa tuo nga kamot sang Dios kag nakabaton sang ginsaad nga balaan nga espiritu gikan sa Amay, ginpasagahay niya ini nga ginatan-aw ninyo kag ginapamatian. Sa katunayan si David wala magkayab sa mga langit, kundi sia gid nagsiling, ‘Si Jehova nagsiling sa akon Ginuo: “Lingkod ka sa akon tuo nga kamot, tubtob nga mahimo ko ang imo mga kaaway nga palatungan sang imo mga tiil.” ’ Busa kilalahon sing totoo gid sang bug-os nga panimalay sang Israel nga ang Dios naghimo sa iya nga Ginuo kag Cristo, ining Jesus nga ginlansang ninyo.” (Binuhatan 2:​32-36) Huo, ginhimo ni Jehova nga Dios si Jesus sang Nasaret nga “Ginuo kag Cristo.” Makatarunganon bala ang mga duhaduha nahanungod sa iya katungdanan sa sining bahin sang katuyuan sang Dios?

Ngaa Duhaduhaan ang Karon nga Katungdanan ni Jesus?

Paano dulaon ang tanan nga mga duhaduha nahanungod sa pagkakilala kag katungdanan ni Jesus? Paagi sa katunayan nga isa gid sia ka matuod nga manalagna. Gintagna niya ang mga inaway, mga tiggulutom, mga linog, krimen, kag kakulang sing gugma nga makita naton karon. Sing dugang, sia nagtagna: “Ining maayong balita sang ginharian iwali sa bug-os napuy-an nga duta nga panaksi sa tanan nga kapungsuran; kag ugaling magaabot ang katapusan.” (Mateo 24:​3-14) Ang katumanan sining mga tagna nagapamatuod nga si Jesus amo ang ginbanhaw nga Cristo, nga nagagahom sing dikitaon ‘sa tunga sang iya mga kaaway,’ kag sa indi na lang madugay magapaluntad sang bag-ong kalibutan sang Dios.​—⁠Salmo 110:​1, 2; Daniel 2:44; Bugna 21:​1-5.

Subong sang wala pa gid matabo sang una, ang katawhan sa karon hilingagawon nga nagakinahanglan sing isa ka Manluluwas nga nasangkapan sing labaw sa tawo nga kaalam. Ngaa dapat naton duhaduhaan nga si Jesus amo ang isa nga ginpili sing makatarunganon agod magluwas sa katawhan? Si Juan, nga nakasaksi sa makapulukaw nga mga milagro kag sa pagbanhaw kay Jesus, nagsiling: “Sing dugang, nakita gid naton kag ginasaksihan nga ang Amay nagpadala sang iya Anak subong Manluluwas sang kalibutan.” (1 Juan 4:14; ipaanggid ang Juan 4:42.) Bangod wala kita sing makatarunganon nga mga rason agod duhaduhaan ang pagluntad, mga milagro, kamatayon, kag pagkabanhaw ni Jesus, wala kita sing rason agod duhaduhaan nga ginpalingkod sia sa trono ni Jehova nga Dios subong ang makatarunganon nga Hari sa Iya tuo nga kamot. Sa walay duhaduha, si Jesus sang Nasaret amo ang Hari sang Ginharian sang Dios kag “Manluluwas sang kalibutan.”​—⁠Mateo 6:⁠10.

[Mga footnote]