Epafrodito—Tiglawas sang mga Taga-Filipos

“IHATAG ninyo sa iya ang kinabatasan nga pagbaton sa Ginuo nga may bug-os nga kalipay; kag padayon ninyo nga pakamahalon ina nga sahi sang mga tawo,” sulat ni Pablo sa mga taga-Filipos. Walay duhaduha nga malipay kita kon ang isa ka Cristianong manugtatap magahambal tuhoy sa aton sa subong sini ka dalayawon nga mga tinaga. (Filipos 2:29) Apang sin-o ang ginapatuhuyan ni Pablo? Kag ano ang ginhimo niya nga takus sa sining mainit nga komendasyon?

Ang sabat sa nahaunang pamangkot amo si Epafrodito. Agod masabat ang ikaduha, binagbinagon naton ang mga sirkunstansia nga nagpahulag kay Pablo nga isulat ining mga pulong.

Sang mga 58 C.⁠E., nabalitaan sang mga taga-Filipos nga si Pablo ginguyod sa guwa sang templo kag ginsakit sang masingki nga guban sa Jerusalem, gindakop sang mga awtoridad, kag, pagkatapos sang wala sing desisyon nga pagbilanggo sa iya, ginsaylo sa Roma nga nakadenahan. (Binuhatan 21:​27-33; 24:​27; 27:1) Nabalaka sa iya kaayuhan, mahimo nga ginpamangkot nila ang ila kaugalingon kon ano ang sarang nila mahimo para sa iya. Imol sila sa materyal kag malayo kay Pablo, gani ang bulig nga mahatag nila limitado lamang. Apang, ang mainit nga balatyagon nga nagpahulag sa mga taga-Filipos sa pagsakdag sa iya ministeryo sang nagligad nagapahulag gihapon sa ila; kag sing labi pa, kay yara sia sa ital-ital nga kahimtangan.​—⁠2 Corinto 8:​1-4; Filipos 4:⁠16.

Mahimo nga gintun-an sang mga taga-Filipos kon bala maduaw sang isa sa ila si Pablo nga may dala nga dulot kag buligan sia kon may kinahanglanon sia. Apang malawig kag makakalapoy yadto nga paglakbay, kag ang pagbulig sa iya mahimo nga makatalagam! Si Joa­chim Gnil­ka nagasiling: “Kinahanglan ang kaisog sa pagduaw sa isa ka bilanggo, kag sing labi pa, sa isa nga ang iya ‘krimen’ mahimo nga wala maathagi.” Ang manunulat nga si ­Brian Rap­ske nagasiling: “May dugang nga katalagman sa suod gid lamang nga pagpakig-upod ukon pagkahanuklog sa bilanggo ukon sa iya mga pagtamod. . . . Ang di-mahalungon nga hambal ukon buhat mahimo magdul-ong indi lamang sa kamatayon sang bilanggo kundi sa nagabulig man.” Sin-o ang mapadala sang mga taga-Filipos?

Mahimo naton mahanduraw nga ining sahi sang paglakbay mahimo nga nagatuga sing kabalaka kag walay kapat-uran, apang si Epafrodito (indi dapat masal-an nga si Epafras sang Colosas) handa sa paghimo sadtong mabudlay nga hilikuton. Nagapangatarungan pasad sa iya ngalan, nga naglakip sa ngalan ni Aphro­dite, mahimo nga isa sia ka Gentil nga nakumbertir sa Cristianismo​—⁠ang anak nga lalaki sang mga ginikanan nga debotado sa sinang Griegong diosa sang gugma kag pertilidad. Sang nagsulat si Pablo sa mga taga-Filipos agod pasalamatan sila tungod sang ila kaalwan, malaragway niya sing nagakaigo si Epafrodito subong ang “inyo tiglawas kag pribado nga alagad sang akon mga kinahanglanon.”​—⁠Filipos 2:⁠25.

Gikan sa ginasiling sang Biblia nahanungod kay Epafrodito, mahangpan naton nga walay sapayan sang iya dalayawon nga kahanda nga gamiton ang iya kaugalingon sa sining pag-alagad para kay Pablo kag sa iya kaugalingon nga kongregasyon, si Epafrodito may amo man nga sahi sang mga problema sa aton. Binagbinagon naton ang iya halimbawa.

“Pribado nga Alagad sang Akon mga Kinahanglanon”

Wala kita makahibalo sang mga detalye, apang mahanduraw naton nga si Epafrodito nag-abot sa Roma nga kapoy bangod sang iya paglakbay. Ayhan naglakbay sia paagi sa Via Egnatia, isa ka Romanong dalanon nga nagalusot sa Macedonia. Mahimo nga gintabok niya ang Adriatiko tubtob sa “takon” sang peninsula sang Italya kag nian nagtaklad sa Appian Way pakadto sa Roma. Isa yadto ka makakalapoy nga paglakbay (1,200 kilometros pakadto lang) nga mahimo naglawig sing kapin sa isa ka bulan.​—⁠Tan-awa ang kahon sa pahina 29.

Upod sa anong panimuot nagsugod si Epafrodito? Ginpadala sia agod maghimo sing “pribado nga pag-alagad,” ukon lei·tour·giʹa, kay Pablo. (Filipos 2:30) Ining Griegong tinaga nagapatuhoy sing orihinal sa hilikuton para sa Estado nga ginahimo sing boluntaryo sang isa ka banwahanon. Sang ulihi, nagkahulugan ini sang isa ka sahi sang pagserbisyo nga ginapatuman sing obligado sang Estado sa mga banwahanon nga labi na nga kalipikado sa paghimo sini. Tuhoy sa paggamit sining tinaga sa Griegong Kasulatan, ang isa ka iskolar nagasiling: “Ang Cristiano amo ang isa ka tawo nga nagapangabudlay para sa Dios kag sa mga tawo, una, bangod luyag niya, upod ang iya bug-os nga tagipusuon, kag ikaduha, bangod napilitan sia, bangod ginaobligar sia sang gugma kay Cristo.” Huo, daw ano gid kaayo nga panimuot ang ginpakita ni Epafrodito!

‘Ginpadayag Niya ang Iya Kalag sa Katalagman’

Nagagamit sang tinaga nga ginhulam gikan sa pinulungan sang sugal, si Pablo nagsiling nga si Epafrodito ‘nagpadayag [pa·ra·bo·leu·saʹme·nos] sang iya kalag sa katalagman,’ ukon sing literal, “nagsugal” sang iya kabuhi para sa pag-alagad kay Cristo. (Filipos 2:30) Indi kinahanglan nga maghunahuna kita nga may ginhimo nga binuang si Epafrodito; sa baylo, ang pagtuman niya sang iya sagrado nga pag-alagad naglakip sing pila ka katalagman. Ginhimo bala niya ayhan ang hilikuton sa pagbulig sadtong malain ang paniempo? Naghimud-os bala sia nga tapuson ini pagkatapos nga nagmasakit samtang nagalakbay? Ano man ang natabo, si Epafrodito “nagmasakit halos tubtob sa punto sang kamatayon.” Ayhan dapat pa sia kuntani magdugay kaupod ni Pablo sa pag-alagad sa iya, gani mahimo nga ginpaathag ni Pablo kon ngaa dapat magpauli sing mas maaga si Epafrodito sangsa ginapaabot.​—⁠Filipos 2:⁠27.

Walay sapayan, si Epafrodito isa ka maisugon nga tawo nga handa sa pagpadayag sang iya kaugalingon sing di-makagod agod makabulig sa mga nagakinahanglan.

Mahimo naton mapamangkot ang aton kaugalingon, ‘Tubtob diin ako manikasog agod buligan ang akon espirituwal nga mga kauturan nga yara sa mabudlay nga mga kahimtangan?’ Ang subong sini nga espiritu sang kahanda ginapatuman sa mga Cristiano. Si Jesus nagsiling: “Ako nagahatag sa inyo sing bag-ong sugo, nga higugmaon ninyo ang isa kag isa, subong nga ako naghigugma sa inyo, nga higugmaon man ninyo ang isa kag isa.” (Juan 13:34) Ginhimo ni Epafrodito ang iya pag-alagad “halos tubtob sa punto sang kamatayon.” Si Epafrodito, kon amo, isa ka halimbawa sang isa ka tawo nga may “panghunahuna” subong sang ginlaygay ni Pablo sa mga taga-Filipos nga tigayunon nila. (Filipos 2:​5, 8, 30, Kingdom Interlinear) Handa bala kita manikasog tubtob sa punto nga ginabutang naton sa katalagman ang aton kabuhi tungod sa aton mga kauturan?

Apang, si Epafrodito ginpung-aw. Ngaa?

Ang Iya Kapung-aw

Ibutang ang imo kaugalingon sa lugar ni Epafrodito. Si Pablo nagreport: “Ginahidlaw sia nga makita kamo tanan kag ginpung-aw bangod nabatian ninyo nga nagmasakit sia.” (Filipos 2:26) Nahibaluan ni Epafrodito nga nakahibalo ang mga kauturan sa iya kongregasyon nga nagmasakit sia kag wala makabulig kay Pablo suno sa ginlauman nila. Sa katunayan, ayhan nakahatag pa sing dugang nga kabalaka si Epafrodito kay Pablo. Mahimo bala nga napatumbayaan sang manugbulong nga si Lucas, nga kaupod ni Pablo, ang iban nga mga butang agod maatipan si Epafrodito?​—⁠Filipos 2:​27, 28; Colosas 4:⁠14.

Ayhan bangod sining kahimtangan, si Epafrodito ginpung-awan. Ayhan naghunahuna sia nga ginkabig sia sang mga kauturan sa iya kongregasyon nga indi sangkol. Ayhan nagbatyag sia nga di-nagakabagay kag “ginahidlaw” nga makita sila agod pasaligon sila liwat sang iya katutom. Gingamit ni Pablo ang mapuwersa nga Griegong tinaga, a·de·mo·neʹo, “mapung-awan,” sa paglaragway sa kahimtangan ni Epafrodito. Suno sa iskolar nga si J. B. Light­foot, ining tinaga mahimo magpakita sang “naligban, indi mahim-os, natublag nga kahimtangan, nga tuga sang pisikal nga kagumon, ukon sang kasakit sa hunahuna, subong sang kalisod, kahuya, kapaslawan, kbp.” Ang lamang iban pa nga paggamit sa sining tinaga sa Griegong Kasulatan nagahilabot sa daku nga kasakit ni Jesus sa hardin sang Getsemane.​—⁠Mateo 26:⁠37.

Naghinakop si Pablo nga labing maayo nga pabalikon si Epafrodito sa mga taga-Filipos lakip ang isa ka sulat nga nagapaathag sang wala ginapaabot nga pagpauli sang ila tiglawas. Sa pagsiling, “Ginkabig ko nga kinahanglan ipadala sa inyo si Epafrodito,” ginabaton ni Pablo ang salabton sang iya pagpauli, busa nagadula sang bisan anong posible nga pagpangduhaduha nga nalugaw-an si Epafrodito. (Filipos 2:25) Sa kabaliskaran, halos nawasi ni Epafrodito ang iya kabuhi agod lamang matapos ang iya hilikuton! Mainit nga ginarekomendar ni Pablo nga “ihatag [nila] sa iya ang kinabatasan nga pagbaton sa Ginuo nga may bug-os nga kalipay; kag padayon [nila] nga pakamahalon ina nga sahi sang mga tawo, kay tungod sa buluhaton ni Cristo diutayan lang sia mapatay, nagpadayag sang iya kalag sa katalagman, agod mahimun-an niya sing bug-os ang pagkawala ninyo diri sa paghimo sing pribado nga pag-alagad sa akon.”​—⁠Filipos 2:​29, 30.

“Padayon Ninyo nga Pakamahalon Ina nga Sahi sang mga Tawo”

Ang mga lalaki kag mga babayi nga may pareho sing panghunahuna kay Epafrodito dapat gid pakamahalon. Ginasakripisyo nila ang ila kaugalingon agod makaalagad. Hunahunaa yadtong nagdulot sang ila kaugalingon agod mag-alagad malayo sa puluy-an subong mga misyonero, nagalakbay nga mga manugtatap, ukon sa isa sang mga sanga talatapan sang Watch Tower Society. Kon ang edad ukon nagapigaw nga panglawas nagapugong karon sa iban sa paghimo sang ginhimo nila anay, takus sila tahuron kag pabilihan tungod sang ila mga tinuig sang matutom nga pag-alagad.

Apang, ang makapaluya nga balatian mahimo mangin isa ka ginhalinan sang kapung-aw ukon mga balatyagon nga nakasala. Ang isa maluyag sa paghimo sing kapin pa. Daw ano ka makabalang-aw! Ang bisan sin-o nga yari sa sining kahimtangan makatuon kay Epafrodito. Ti, sala bala niya nga nagmasakit sia? Indi! (Genesis 3:​17-19; Roma 5:12) Luyag ni Epafrodito alagaran ang Dios kag ang iya mga kauturan, apang ang balatian nag-upang sa iya.

Wala ginsabdong ni Pablo si Epafrodito bangod sang iya pagmasakit nga nagdul-ong sa iya kapung-aw kundi ginsilingan ang mga taga-Filipos nga magpabilin sing suod sa tupad niya. Sa kaanggid, dapat naton lugpayan ang aton mga kauturan kon ginasubuan sila. Sa masami mahimo naton sila madayaw bangod sang ila matutom nga halimbawa sang pag-alagad. Amo sina ang naapresyar ni Pablo kay Epafrodito, nagpamulong sing maayo tuhoy sa iya, mahimo nga naglugpay sa iya, nga nagpahaganhagan sang iya kapung-aw. Makapat-od man kita nga ‘ang Dios indi di-matarong nga malimot sang aton binuhatan kag sang gugma nga ginpakita naton tungod sa iya ngalan, sa bagay nga nag-alagad kita sa mga balaan kag padayon nga nagaalagad.’​—⁠Hebreo 6:⁠10.

[Kahon sa pahina 29]

Ang mga Kabudlayan sang Paglakbay

Karon nga mga adlaw ang paglakbay sa tunga sang duha ka importante nga mga siudad sa Europa, nga kaanggid sa ginlakbay ni Epafrodito, mahimo nga wala nagakinahanglan sing daku nga panikasog. Mahimo ini malakbay sing masulhay paagi sa eroplano sa sulod sang isa ukon duha ka oras. Lain gid ini sang nahaunang siglo. Sadto anay, ang pagkadto sa lainlain nga lugar mabudlay. Ang isa nga nagalakat lamang makalakbay sa ulot sang 18 kag 22 kilometros sa isa ka adlaw, samtang nagapadayag sang iya kaugalingon sa tiempo kag nanuhaytuhay nga mga katalagman, lakip na sa “mga makawat sa dalanon.”​—⁠2 Corinto 11:⁠26.

Kamusta naman ang mga pagdulog sa bug-os nga gab-i kag ang mga suplay sang mga kinahanglanon?

Ginapakita sang istoryador nga si Michel­angelo Cagia­no de Aze­vedo nga sa Romanong mga dalanon, “may yara mansiones, nga may mga balaligyaan, mga kuwadra, kag mga dalayunan para sa ila mga empleyado; sa ulot sang duha ka magsundanay nga mansiones, may yara madamo nga mutationes, ukon mga lugar nga pulunduhan, diin ang isa makailis sing kabayo ukon salakyan kag makakita sing mga suplay.” Ining mga balay-dalayunan may malain gid nga reputasyon bangod ginasayuhan ini sang pinakamanubo nga mga klase sang katilingban. Luwas sang pagkawat sa mga manlalakbay, ang mga tag-iya may dugang pa nga ginakita sa mga alpot. Ang mayubiton nga mamalaybalay sang Latin nga si Juvenal nagkomento nga ang bisan sin-o nga napilitan sa pagdayon sa amo sina nga sahi sang balay-dalayunan mahimo nga “nagahigda sa isa ka katre sa tupad sang isa nga wala sing prinsipio sa moral, kaupod sang mga bar­gee, mga makawat, kag naglayas nga mga ulipon, sa tupad sang mga manugbitay kag mga manughimo-lungon . . . Isa lang ka tasa ang ginagamit sang tanan; wala sing isa ang may kaugalingon nga katre, ukon lamesa nga malayo sa iban.” Ginareklamo sang iban ang mahigko nga tubig kag mga kuwarto, nga gutok, mahigko, mainit, kag madamo sing bagsat.

[Mapa/Retrato sa pahina 27]

(Para sa aktual nga pormat, tan-awa ang publikasyon)

Roma

[Piktyur]

Manlalakbay sang Romanong panahon

[Mga Credit Line]

Mapa: Mountain High Maps® Copyright © 1995 Digital Wisdom, Inc.; Manlalakbay: Da originale del Museo della Civiltà Romana, Roma