Sunem—Nakilala Tungod sa Gugma kag Kasingki
SA NABAGATNAN nga Galilea, sa nasidlangan nga punta sang nalupyakan sang Jezreel, nahamtang ang siudad sang Sunem. Nasaksihan sining diutay nga siudad ang duha ka dalagku nga inaway sa kasaysayan sang Biblia, apang nakilala man ini subong ang duog nga natawhan sang duha ka babayi nga nagpasundayag sing mainunungon nga gugma.
Sa likod sang Sunem nahamtang ang pukatod nga ginahunahuna nga amo ang Moria, samtang sa tabok sang patag, mga 8 ka kilometro, nahamtang ang Bukid Gilboa. Sa tunga sining duha ka pukatod, nahamtang ang natubigan sing maayo, mabungahon nga duta—isa sang labing mapatubason nga mga rehiyon sang Israel.
Ining matambok nga kaumhan sa palibot sang Sunem amo ang duog sang isa sang pinakamakawiwili nga sugilanon sang gugma nga nasugid—Ang Ambahanon ni Solomon. Ining ambahanon nagasugid tuhoy sa isa ka maanyag nga babaying bukidnon nga nagpili nga pamanahon ang iya kaupod nga manugbantay sa baylo nga batunon ang tanyag ni Hari Solomon nga mangin isa sang iya mga asawa. Gingamit ni Solomon ang tanan niya nga kaalam kag manggad agod maagom ang iya paghigugma. Sulitsulit, gindayaw niya sia: “Sin-o bala ining babayi nga nagalantaw subong sang kaagahon, matahom subong sang ugsad, putli subong sang adlaw?” Kag ginsaaran sia [ni Solomon] nga hatagan sang tanan nga alahas nga luyag niya.—Ambahanon ni Solomon 1:11; 6:10.
Agod matilawan niya ang harianon nga pangabuhi, ginpaupod sia ni Solomon sa Jerusalem subong bahin sang hubon sang iya mga alagad, nga ginabantayan sang iya 60 ka labing maayo nga hangaway. (Ambahanon ni Solomon 3:6-11) Ginpapuyo niya sia sa iya palasyo, isa ka makadalayaw kaayo nga palasyo nga sang nakita ini sang hara sang Seba, “nahalawhaw sia.”—1 Hari 10:4, 5.
Apang ang lin-ay gikan sa Sunem mainunungon sa manugbantay nga lalaki. “Kaangay sang mansanas nga kahoy sa kakahuyan sang kagulangan,” siling niya, “amo man ang akon hinigugma.” (Ambahanon ni Solomon 2:3) Pabay-i nga magkalipay si Solomon sa iya linibo ka katamnan. Ang isa ka katamnan—upod sa iya hinigugma—bastante na sa iya. Ang iya gugma indi mationg.—Ambahanon ni Solomon 8:11, 12.
May isa pa ka matahom nga babayi ang nagapuyo anay sa Sunem. Wala naton makita ang iya dagway, apang pat-od nga matahom ang iya tagipusuon. Ang Biblia nagasiling nga ‘gindumilian [niya] ang iya kaugalingon’—ukon nagpanikasog sia—agod maamanan sing pagkaon kag dalayunan si manalagna Eliseo.—2 Hari 4:8-13.
Mahanduraw naton si Eliseo nga nagapauli sing mapinasalamaton pagkatapos sang malawig, makakalapoy nga paglakbay, sa diutay nga hulot nga ginhanda niya kag sang iya bana. Mahimo nga nagaduaw sia pirme sa ila puluy-an, sanglit naglawig ang iya ministeryo sing 60 ka tuig. Ngaa nga ining Sunemanhon nga babayi nagapilit kay Eliseo nga maghapit sa ila balay kon mag-agi sia? Bangod ginapakabahandi niya ang buluhaton ni Eliseo. Ining mapainubuson, indi maiyaiyahon nga manalagna amo ang nagapahulag sa pungsod, nga nagapahanumdom sa mga hari, mga saserdote, kag sa mga pumuluyo sang ila salabton sa pag-alagad kay Jehova.
Walay duhaduha nga ining Sunemanhon nga babayi nalakip sa mga tawo nga ginahunahuna ni Jesus sang sia magsiling: “Sia nga nagaabiabi sa manalagna bangod kay sia manalagna magabaton sang padya nga iya sang manalagna.” (Mateo 10:41) Ginhatagan ni Jehova sing pinasahi nga padya ining mahinadlukon sa Dios nga babayi. Bisan baw-as sia sa madamo nga tinuig, nagbun-ag sia sing isa ka bata nga lalaki. Mga tinuig sang ulihi ginbuligan sia sang Dios sang mag-abot ang pito ka tuig nga gutom nga naghapay sa duta. Ining makapahulag nga hitabo nagapahanumdom sa aton nga ang kaayo nga aton ginapakita sa mga alagad sang Dios indi gid malimtan sang aton langitnon nga Amay.—2 Hari 4:13-37; 8:1-6; Hebreo 6:10.
Duha ka Importante nga Inaway
Bisan nga ang Sunem nakilal-an subong amo ang puluy-an sining duha ka mainunungon nga babayi, nakasaksi man ini sing duha ka inaway nga nagbag-o sa kasaysayan sang Israel. Nahamtang sa malapit ang isa ka maayo nga patag-awayan—ang patag sa tunga sang mga pukatod sang Moria kag Gilboa. Ang mga kumandante militar sang panahon sang Biblia pirme nagakampo sa duog nga bastante ang tubig, sa mataas nga duog para sa pangamlig, kag kon posible, sa bentaha nga nahamtangan nga makita ang mamala nga patag sang nalupyakan nga may nagakaigo nga lugar nga makamaniobra ang mga hangaway, mga kabayo, kag mga kangga. Ang Sunem kag ang Gilboa may amo sina nga mga bentaha.
Sa panahon sang mga hukom, ang 135,000 ka hangaway sang Midianhon, Amalecnon, kag ang iban pa nagkampo sa patag sa atubang sang Moria. Ang ila mga kamelyo “subong kadamo sang mga balas sa baybayon.” (Hukom 7:12) Sa tabok sang patag, sa bubon nayon sa Harod sa tiilan sang Bukid Gilboa, yara ang mga Israelinhon sa idalom ni Hukom Gideon, nga may 32,000 lamang ka hangaway.
Sa wala pa ang inaway, nagapahugay ang magtimbang nga bahin. Ang guban sang nagasinggit nga mga hangaway, ang mga kamelyo sa inaway, ang mga kangga, kag ang mga kabayo makapahadlok sa nagalakat nga mga hangaway sang Israel. Walay duhaduha nga ang mga Midianhon—nga nakapuwesto na samtang ang mga Israelinhon nagaorganisar pa lamang—makahaladlok gid nga talan-awon. Sang namangkot si Gideon, “Sin-o sa inyo ang nahadlok kag nagakurog?” dos tersia sang iya mga hangaway ang nagsabat paagi sa pagbiya sa patag-awayan.—Hukom 7:1-3.
Mga 10,000 lamang sang hangaway sang Israel ang nagalantaw karon sa tabok sang kapatagan sa 135,000 ka mga kaaway nga hangaway, kag sang ulihi ginbuhinan pa ni Jehova ang kadamuon sang hangaway sang Israel sa 300. Suno sa kinabatasan sang mga Israelinhon, ining diutay nga grupo gintunga sa tatlo ka guban. Nalipdan sang kadulom, naglapta sila kag nagplastar sa tatlo ka kilid sang kampo sang kaaway. Nian sa mando ni Gideon, ginbuka sang 300 ang mga tibod nga nasudlan sang ila mga sulo, ginhakyaw ang mga sulo, kag nagsinggit, “Ang espada ni Jehova kag ni Gideon!” Ginpatunog nila ang ila mga budyong kag ginpadayon ini. Tungod sa kadulom, ang nakibot nga kadam-an sang salakot nga mga hangaway naghunahuna nga ginsalakay sila sing 300 ka guban. Ginpahanabo ni Jehova nga magpinatyanay sila, kag “ang bug-os nga kampo nagdalagan kag nagsinggit kag nalagyo.”—Hukom 7:15-22; 8:10.
Natabo ang ikaduha nga inaway sa duog malapit sa Sunem sang tion ni Hari Saul. Ang Biblia nagareport nga “ang mga Filistinhon nagtipon sing tingob kag nagkampo sa Sunem. Busa gintipon ni Saul ang tanan nga Israelinhon kag nagkampo sa Gilboa,” subong sang ginhimo sang nagligad nga mga tuig sang hangaway ni Gideon. Apang si Saul, indi kaangay ni Gideon, wala sing pagsalig kay Jehova, nagpili nga magkonsulta sa isa ka espiritista sa En-dor. Sang nakita niya ang kampo sang mga Filistinhon, “hinadlukan sia, kag ang iya tagipusuon nagkurog sing daku.” Sa nagsunod nga inaway, ang mga Israelinhon nalagyo kag nalutos. Napatay sanday Saul kag Jonatan.—1 Samuel 28:4-7; 31:1-6.
Amo sina kon ngaa ang kasaysayan sang Sunem gintandaan sang gugma kag kasingki, sang pagsalig kay Jehova kag pagsandig sa mga demonyo. Sa sining patag nga nalupyakan, duha ka babayi ang nagpakita sing mapinadayunon nga gugma kag pagkamaabiabihon, kag duha ka pangulo sang Israel ang nakig-away sing importante nga mga inaway. Ining apat ka halimbawa nagailustrar sa pagkaimportante sang pagsalig kay Jehova, nga wala nagakapaslawan sa pagpadya sadtong nagaalagad sa iya.
[Kapsion sa pahina 31]
Modernong minuro sang Sulam sa duog sang dumaan nga Sunem, sa likod sini amo ang Moria
[Credit Line]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.