Ang Rebelde nga Arsobispo
ANG Pranses nga dyurnalista nagsakay sa isa ka taxi sa Roma kag nangabay nga dalhon sa Rospigliosi-Pallavicini Palace. Gintulok sia sang tsuper sang taxi nga daw nagapangusisa kag nagsiling “Si,” dalhon niya sia sa “il vescovo ribelle!” (ang rebelde nga obispo).
Sa sulod sang mga inadlaw ang tanan nga kadalagkuan sa Roma nagbatyag sing kakunyag. Sa daku nga kaakig sang awtoridad sang Batikano, si Prinsesa Elvina Pallavicini, isa ka katapo sang isa sang nagapanguna nga dungganon nga mga pamilya sa Roma, nagsugot sa pagbulig sa nagsipak nga Pranses nga Katolikong arsobispo nga si Marcel Lefebvre sa pagpalayag sang iya mga pagtamod sa Roma, kag nagpadala pa gani sing ginatos ka imbitasyon sa isa ka semipribado nga komperensya upod sa mga dyurnalista. Ginpagamit niya kay Lefebvre ang palasyo sang pamilya nga gin-istaran anay sang papa kag sang pila ka kardinal nga lakip sa iya mga katigulangan. Sa pagpagrabe pa sa kahimtangan, ginatugutan niya sia sa paghiwat sang iya komperensya sa hulot sang trono sa idalom sang daku nga atop-atop ni Papa Clement IX.
Walay sapayan sang daku nga pag-ipit sa iya sang mga dignitaryo sang Batikano, ang prinsesa nagpabilin sa iya desisyon. Ang manugbalita sang Roma naghatag sing bug-os nga report tuhoy sini nga miting, nga ginkabig subong isa ka “pagpaakig” “sa ganhaan gid sang Batikano.” Maathag nga ang tsuper sang taxi nakahibalo sang lokal nga mga balita!
Ang Iglesia “Indi Na Katoliko”
Ginpakamatarong ni Prinsesa Pallavicini ang iya desisyon, nga nagasiling nga ang Iglesia Katolika nabahinbahin kag inang “serioso nga mga problema indi malubad paagi sa indi maathag nga paghipos kundi paagi lamang sa maisugon nga pagkaathag.” Paagi sa pagtanyag kay Arsobispo Lefebvre sing kahigayunan sa pagpabutyag sang iya mga pagtamod, ginalauman niya nga mapaluntad ang “paghidait kag kalinong sa sulod sang Katoliko nga kalibutan.” Ginpasalamatan sang obispo ang iya tagbalay kag ginpakamaayo sia kag ang iya panimalay, nga nagapanginbulahan sa ila bangod sang ila “pagtipig sa tradisyonal nga pagtuo.”
Mga isa ka libo ka tawo ang nagtambong sa miting, kalabanan tradisyonalista nga mga Katoliko nga nagatiglawas sa pila ka pungsod, lakip ang madamo nga tiglawas sang pamantalaan kag mga dyurnalista sang telebisyon. Ginpabutyag sang arsobispo ang iya daku nga pagsumpakil sa opisyal nga pagsulundan sang iglesia kutob sang Ikaduha nga Konsilyo sang Batikano (1962-65). Ang Pranses nga pamantalaan nga Le Monde nagkomento: “Sa sulod sang halos duha ka oras ginpabutyag [ni Arsobispo Lefebvre] ang iya mga reklamo batok sa bag-o nga Iglesia ‘nga indi na Katoliko.’ Ginsambit niya ang tanan: ang katekismo, mga seminaryo, Misa, ekumenismo, indi na pagsambiton pa ang ‘pagkontrol sa mga sakramento’ kag ang ‘may huyog sa Komunismo nga mga kardinal.’”
Si Arsobispo Lefebvre naghinakop: “Makapasubo ang kahimtangan. Ang Iglesia nagahulag sa direksion nga indi Katoliko kag ginalaglag sini ang aton relihion. Dapat bala ako magtuman ukon magpabilin nga Katoliko, isa ka Romano Katoliko, Katoliko tubtob nagakabuhi ako? Nakadesisyon na ako sa atubangan sang Dios. Indi ko luyag mapatay nga isa ka Protestante.”
Si Kardinal Poletti, deputado ni Pablo VI sa diocesi sang Roma, nagsiling nga paagi sa pag-organisar sini nga komperensya sa Roma, “gin-insultohan ni Monsinyor Lefebvre ang pagtuluohan, ang Iglesia Katolika, kag ang iya balaan nga Ginuong Jesus [kag] gin-insulto personal niya ang papa, ginaabusohan ang iya pagpailob kag nagatinguha sa pagtuga sing gamo sa sulod sang iya apostoliko nga katungdanan.”
Kon Paano Nagsugod ang Pagrebelde
Yadto nga komperensya ginhiwat sang Hunyo 6, 1977. Apang bisan sang 1965 pa, sa wala pa matapos ang Ikaduha nga Konsilyo sang Batikano, ginahambalan na ang “pagbahinbahin” sa Iglesia Katolika. Madamo sang konserbatibo nga Katoliko ang nagbatyag nga ang Batikano II naghimo sing mga reporma nga nagsipak sa tradisyonal nga Katolisismo.
Si Arsobispo Lefebvre, arsobispo anay sa Dakar, Senegal, kag ang obispo sang Tulle, sa bagatnan nga sentral sang Pransya, nagpakigbahin anay sa Ikaduha nga Konsilyo sang Batikano. Sang 1962 napilian sia subong superyor heneral sang “Holy Ghost Fathers” sa Pransya. Apang ang dugang nga indi pag-ugyunay sa mga pagsulundan sang Batikano II nagtiklod sa iya nga maghalin sa iya katungdanan sang 1968.
Sang 1969 ginhatagan sing awtorisasyon sang isa ka Swiso nga Katolikong obispo ang nagsumpakil nga arsobispo nga magbukas sing seminaryo sang mga tradisyonalista sa sulod sang diocese sang Fribourg, Switzerland. Sang masunod nga tuig, ginpatok ni Arsobispo Lefebvre ang iya gintawag nga “Saint Pius X Sacerdotal Fraternity” kag nagbukas sia sing seminaryo sa Ecône sa Swiso nga canton sang Valais. Ginhimo niya ini nga may aprobasyon sang Katoliko nga obispo sang Sion.
Sa umpisa, ang pagsupak sining seminaryo diutay lamang. Sa pagkamatuod, ang mga seminarista nagasuksok sing itom nga mga sutana kag ginatudluan sing mga panudlo lamang sang mga tradisyonalista. Ang Misa ginahambal sa Latin, apang ginmando ni Papa Paulo VI nga ang rebisado nga Misa dapat ihambal sa bernakular nga hambal. Apang ginpabay-an sang opisyal nga mga awtoridad sang iglesia ang seminaryo bangod si Arsobispo Lefebvre wala magbuko sadto nga tion sa paghanas sa palaabuton nga mga pari tubtob sa ila ordinasyon. Naglaum sia nga tapuson nila ang ila edukasyon sa iya ginakabig nga amo ang katapusan nga duha ka nabilin nga kuta sang tradisyonal nga Katolisismo, ang Latran Pontifical University sa Roma, kag ang Fribourg University sa Switzerland.
Ang gamo nagsugod lamang sang si Arsobispo Lefebvre naghinakop nga bisan ining duha ka Katoliko nga unibersidad indi na masaligan sa paghanas sa palaabuton nga mga pari sa iya ginakabig nga amo ang matuod nga Katoliko nga tradisyon. Namat-od sia nga sia mismo ang magaorden sa palaabuton nga mga pari nga ginhanas sa seminaryo sang Ecône. Sa pagpalain pa sa kahimtangan, sang 1974 nagbalhag sia sing manifesto nga nagpabutyag sing masingki nga pagpamatok sa kalabanan sang mga reporma sang Ikaduha nga Konsilyo sang Batikano. Sadto nga tion ang Ecône may kapin sa isa ka gatos ka seminarista nga ginhanas sang isa ka grupo sang tradisyonalista nga mga propesor.
Sang 1975, paagi sa lokal nga Swiso nga obispo, ginbawi sang Batikano ang awtorisasyon nga ginhatag sini anay sa seminaryo sang Ecône. Wala magsapak sa sini, si Arsobispo Lefebvre nagpadayon sa pag-orden sing bag-o nga mga pari sa tapos sang ila pagtuon. Bangod sini, ginsuspende sia ni Papa Pablo VI sang 1976 gikan sa tanan nga katungdanan sang pari, lakip ang paghatag sing Misa, pagdumala sa una nga mga komunyon, paghatag sing mga sakramento, kag, subong obispo, pag-orden sing mga pari. Sanglit nagpadayon ang Ecône walay sapayan sini, nagpahanabo ini sing daw makahalam-ot nga kahimtangan sang isa ka ultra-Katoliko nga seminaryo nga nagapatubas sing madamo nga ultra-tradisyonalista Katoliko nga mga pari nga ginaordinahan sang isa ka ginsikway nga obispo nga nagapangangkon nga mas Katoliko sia sang sa papa!
Kasangkaron sang Pagrebelde
Ang pagrebelde sining Pranses nga arsobispo indi takus isugid kon limitado lamang ini sa isa ka seminaryo nga napain sa tiilan sang Swiss Alps. Apang si Arsobispo Lefebvre maabtik nga nangin umpisa sang isa ka mabaskog nga bahin sang Katolisismo sa bug-os nga kalibutan. Sa iya libro nga L’Église Catholique 1962-1986—Crise et renouveau (Ang Iglesia Katolika 1962-1986—Krisis kag Pagbag-o), ang awtor nga si Gérard Leclerc nagsulat: “Ang pagsuay sang mga tradisyonalista wala nagapakita sang huyog sang isa ka minoridad. Ginapabutyag sini ang mga balatyagon sang isa ka daku nga bahin sang mga matutom.”
Si Arsobispo Lefebvre nakabaton sing pinansial nga supurta sang madamo sang konserbatibo nga mga Katoliko sa bug-os nga kalibutan. Bangod sini, nakalakbay sia sa madamo nga duog, sa masami ginaimbitar sang mga grupo sang tradisyonalista nga mga Katoliko. Ginmulay niya ang Batikano II sa atubangan sang madamo nga mga tumalambong sa madamo nga pungsod, nga nagahambal sing Misa nahisuno sa Latin nga liturhiya sang Konsilyo sang Trent sang ika-16 nga siglo, nga gintawag Tridentine, ukon Pius V, nga liturhiya. Ining mga miting sang mga tradisyonalista ginahiwat kon kaisa sa indi kinaandan nga mga duog, subong sang wala na ginagamit nga supermarket sa naaminhan sang London, Inglaterra.
Bangod sining lapnag nga supurta, nakapatindog ang rebelde nga arsobispo sing dugang pa nga mga seminaryo para sa paghanas sing tradisyonalista nga Katoliko nga mga pari sa Pransya, Alemanya, Italya, Argentina, kag sa Estados Unidos. Sang Pebrero 1987, ang Pranses nga pamantalaan nga Le Figaro nagreport nga ining mga institusyon nagahanas sadto sing 260 ka seminarista. Si Arsobispo Lefebvre nagaorden sing mga 40 pa 50 ka pari kada tuig gikan sa madamo nga bahin sang kalibutan, lakip ang Aprika.
Ang madamo sining tradisyonalista nga mga pari nagapanghikot sa 75 ka “priories” ukon monasteryo nga ginpatok sang “Fraternity” ni Arsobispo Lefebvre sa 18 ka pungsod sa Aminhan kag Bagatnan nga Amerika, Europa, kag sa Aprika. Ining mga pari nagahiwat sing Misa sa Latin para sa konserbatibo nga mga Katoliko sa sina nga mga pungsod.
Ang mga serbisyo sang mga tradisyonalista masami nga ginahiwat sa gintukod sing pinasahi nga mga kapelya. Apang dugang kag dugang sang konserbatibo nga mga Katoliko ang nagapakig-away batok sa hirarkiya sang ortodokso nga Katoliko agod makatigayon sing kinamatarong sa paggamit sa regular nga mga simbahan sang mga Katoliko para sa ila mga serbisyo. Nagpautwas ini sing mga kahimtangan nga nagtublag sing daku sa madamo sang sinsero nga mga Katoliko.
Mga Pag-away Tuhoy sa mga Simbahan sang Iglesia
Kutob pa sang 1969, sang gingamit sa una nga tion ni Papa Pablo VI ang bag-o nga Misa nga nagagamit sing bernakular kag sang iban pa nga reporma, ang tradisyonalista nga mga Katoliko nag-organisar sing pribado nga mga Misa nga nagagamit sing daan nga Latin nga liturhiya. Sa Paris, Pransya, ginatos sa ila ang nagatipon sa Wagram Hall, malapit sa Arc de Triomphe. Sanglit obligado ang bag-o nga liturhiya sadtong tion, wala ginpagamit sa ila sang lokal nga Katoliko nga arsobispo ang simbahan.
Sang ulihi, sang Pebrero 27, 1977, ang mga tradisyonalista nagmatomato sa ila kaugalingon kag, sa pagpanguna sang isa ka konserbatibo nga pari, pilit nga gingamit nila ang simbahan sang Saint-Nicolas-du-Chardonnet, sa Latin Quarter. Ang regular nga Katoliko nga mga pari kag ang mga parokya ginpaguwa sa ila kaugalingon nga simbahan. Sang nagtinguha sila pila ka adlaw sang ulihi sa paghiwat sing Misa sa sulod sang simbahan, may inaway nga natabo. Ang isa ka pari gindala sa ospital, kag ang iban nagdangop sa isa ka presbiteryo sa kaingod.
Sa karon, pagligad sang napulo ka tuig, ang Saint-Nicolas-du-Chardonnet ginagamit gihapon sang tradisyonalista nga mga Katoliko, walay sapayan sang duha ka mando sang korte nga nagatabog sa ila. Mga 5,000 ka tawo ang nagatambong sa lima ka Latin nga Misa nga ginahiwat didto kada Domingo. Ang mga serbisyo ginadumalahan sang pari nga gin-ordinahan sa Ecône ni Arsobispo Lefebvre, kag ang “rebelde nga obispo” regular nga nagakadto sa sining simbahan agod pakompirmahon ang mga kabataan sang tradisyonalista nga mga Katoliko.
Pila ka bulan sa tapos ang Saint-Nicolas-du-Chardonnet una nga gin-agaw sang mga tradisyonalista, pila ka gatos ka progresibo nga mga Katoliko ang naghiwat sing miting sa pagprotesta batok sa pag-agaw sa sining simbahan. Madamo nga pari kag Katoliko nga mga propesor gikan sa Sorbonne kag Institut Catholique de Paris ang nagpakigbahin. Sa hinali, isa ka grupo sang mga pamatan-on sang tradisyonalista nga Katoliko ang pilit nga nagsulod sa ginatipunan kag ginpauntat ang miting, nga nagagamit sing salsalon nga mga bara kag aso nga bomba. Madamo nga tawo ang nahalitan, kag ang isa ka Katoliko nga propesor gindala sa ospital.
Ang Katoliko nga obispo sang Strasbourg sa sidlangan nga Pransya ginsalakay sang tradisyonalista nga mga Katoliko sang magtinguha sia sa pagsulod sa simbahan nga ila gin-agaw agod maghiwat sing Misa sa Latin. Sa Paris ang mga “commando” sang tradisyonalista nga mga Katoliko hinali nga nagsulod sa Katoliko nga mga simbahan agod pauntaton ang mga serbisyo. Ginhimo nila ini bangod ginagamit ang babayi sa pagbasa sa ebanghelyo sa tion sang Misa ukon bangod may Protestante kag Ortodokso nga mga ministro nga nagtambong para sa ekumeniko nga serbisyo.
Sang Marso 1987 ang tradisyonalista kag regular nga mga Katoliko diutayan lang magtapungulay sa Port-Marly, sa nakatundan lamang sang Paris, kag gintambagan lamang sang mga polis. Ang gin-awayan nila amo kon sin-o ang magagamit sa Katoliko nga simbahan sang Saint Louis. Sang masunod nga bulan naggamit ang tradisyonalista nga mga Katoliko sing battering ram sa pagguba sang pader sang ganhaan kag nagsulod sila sa simbahan agod saulugon ang Misa sang Domingo de Ramos sa Latin. Ang The Times sang London, Inglaterra, nagreport nahanungod sini sa idalom sang tig-ulo nga “Inaway sa St Louis—Ang Pranses nga Katoliko nga mga rebelde nagbalik sa ginaagawan nga simbahan.” Ang Latin nga Misa ginhiwat para sa ila sang isa ka pari nga gin-ordinahan sang rebelde nga arsobispo nga si Lefebvre.
Samad sa Iglesia
Ang Katolikong awtor nga si Gérard Leclerc nagsulat: “Sa sulod sang 20 ka tuig sa tapos sang Konsilyo [sang Batikano], ang pagsupak sang mga tradisyonalista isa gihapon ka samad sa iglesia.” Kag sa ila libro nga Voyage à l’intérieur de l’Église catholique (Paglakbay sa Sulod sang Iglesia Katolika) si Jean Puyo kag si Patrice Van Eersel nagsiling: “Kon ang Roma nadismaya gid sa mga ginahimo ni Monsinyor Lefebvre, ang kabangdanan amo nga sia nagapamangkot sing importante nga mga pamangkot. Si Obispo Mamie sang Fribourg kag Geneva, nga nakasapo sang iya kaugalingon nga obligado sa pagpakamalaut sa mga ginahimo sang iya rebelyuso nga kaupod, nagsiling sa amon sing prangka: ‘Ang kabalaka sang mga matutom nga nagsunod sa iya may sadsaran. Ang isa ka libo ka tuig nga doktrina sang Iglesia yara sa daku nga katalagman.’”
Sa amo, gikan sa luhuso nga mga dungganon sa mga palasyo sa Roma tubtob sa minilyon sang kubos nga mga puluy-an sa bug-os nga kalibutan, madamo sang sinsero nga Katoliko ang ginaligban sing daku. Nagapamangkot sila: “Ngaa nabahinbahin ang akon relihion?” Ang rason kon ngaa, kag kon ano ang ginahimo sang iban nga mga Katoliko nahanungod sini, pagabinagbinagon sa masunod.
[Laragway sa pahina 6]
Si Arsobispo Marcel Lefebvre
[Ginkuhaan]
UPI/Bettman Newsphotos
[Laragway sa pahina 7]
Ecóne, ang tradisyonalista nga seminaryo sang rebelde nga arsobispo sa Swiss Alps
[Laragway sa pahina 9]
Saint-Nicolas-du-Chardonnet nga simbahan, sa Paris, nga gin-agaw sang tradisyonalista nga mga Katoliko sang nagligad nga napulo ka tuig