Pagkontrol sang Pamata—Sin-o ang Dapat Mamat-od? Ikaw Ukon ang Simbahan?

Sang koresponsal sang Magmata! sa Espanya

“ANG bata isa ka anghel nga ginahatag sang Dios. Kon mas madamo ang imo mga anak, mas madamo ang pamatuod nga ginapakamaayo ka sang Dios kag ginagamit ka niya para sa iya himaya.”

Ining mga pulong sang pari sang lokal nga parokya may daku nga impluwensia kay Joaquim. Wala sia sing trabaho. Sia kag ang iya asawa, nga si Lourdes, may anom na ka kabataan. Paano nila masarangan ang dugang pa? Ang iya pagpamatok ginpahipos sang paandam: “Ang paglikaw sa pagmabdos isa ka sala. Sikwayon ikaw kon himuon mo ina!” Sa pagsunod sa sini, nagbata si Lourdes sing napulo pa ka anak, walay sapayan sang kapigaduhon nga ginabatas sining Portuges nga pamilya.

Ginsulit lamang sang pari ang sadsaran nga panudlo sang mga Katoliko, nga ang pag-asawahay dapat mangin mabungahon kag nga ang tagsa ka mag-asawa dapat “mangin handa sa pag-abiabi sa kabataan” nga mahimo magaabot. Apang, sining karon nga tinuig madamo nga Katoliko ang nagaduhaduha nahanungod sa opisyal nga mga panuytoy sang simbahan sa sini nga butang.

Ang isa ka Pranses nga Katoliko nga iloy nga may napulo ka anak nagtuaw: “Para sa akon, ang panudlo sang Romano Katoliko indi praktikal karon para sa normal nga hoben pa nga mag-asawa nga nagahandum nga magkabuhi nga wala sing anak sa panulok sang Dios!” Kaanggid man sini ang ginsiling ni Kitty Parker gikan sa California: “Sa tapos sang madugay nga paghambalanay, pagbasa kag pagpangamuyo, namat-od kami sang akon bana nga kontrolon ang pamata. Amo ini ang amon nahauna nga daku nga pagsipak sa simbahan.” Si Judy Ford sang Paignton, Inglaterra, nagapati nga “ang pamilya ang dapat magdesisyon, nga wala ginakahadlukan ang pagsaway sang Simbahan.”

Madamo sang sinsero nga mga Katoliko ang nagapamangkot sa ila kaugalingon: ‘Sa sining dag-on nga sobra ang pumuluyo, lapnag ang kaimulon, kag nagaginutok ang mga payagpayag, dapat bala ang simbahan ang mamat-od kon bala husto ukon sayop ang ispisipiko nga mga metodo sa pagkontrol sang pamata?’ Sin-o ang dapat pamatian sang isa ka Katoliko? Ang papa bala, ang pari bala sang parokya, ukon ang iya kaugalingon nga konsiensia?

Indi Lamang Isa ka Hulusayon sang Ika-20 nga Siglo

Ang mga ginikanan madugay na nga nagapangita sing praktikal nga mga paagi sa paglimite sang kadamuon sang ila mga anak. Sang nagligad nga duha ka libo ka tuig, si Aristotle naghambal tuhoy sa bili sang pagkontrol sa pagdamo sang pumuluyo agod mabuhinan ang paglapnag sang kaimulon. Ginapatuhuyan niya ang mga metodo sa pagkontrol sang pamata nga popular sang iya adlaw. Sa madamo nga kadutaan ang buhat nga ginapalantang ang paglutas sing pila ka tuig nakabulig man sa pagpahinay sang pamata. Apang, ang isa sang labing kinaandan nga mga porma sa pagkontrol sa pumuluyo, nga ginabuhat gihapon sa pila ka pungsod karon, amo ang pagpatay sa lapsag. Ang wala ginakinahanglan nga bata, sa masami isa ka babayi, wala sing kaluoy nga ginapatay.

Sining karon nga mga tinuig, bangod sang nag-uswag nga pag-atipan sa panglawas, ang kinaandan nga iloy sa pila ka pungsod sa Aprika may walo ka anak. Kon ang kadasigon sang pagpamata sa India (halos lima ka anak sa kada iloy) magpadayon, ina nga pungsod makatigayon sing halos isa ka libo ka milyon nga pumuluyo sa pagbulos sang siglo.

Madamo sining nagadaku nga mga pamilya ang nagapanong sa gutok nga mga siudad sang imol nga mga pungsod, subong sang Calcutta kag Siudad sang Mexico. Ang naulihi mahimo nga makatigayon sing 26 tubtob 36 milyones nga katawhan sa tuig 2000. Busa, ang kalabanan sining imol nga mga pungsod nagabuhat sing pila ka porma sang pagplano sa pamilya.

Samtang, sa madamo nga pungsod sa Nakatundan, nga sa diin lapnag ang klinika para sa pagplano sang pamilya, ang kadasigon sang pamata nagnubo sing daku. Ang kontraseptibo nga mga metodo ginagamit sang kalabanan nga mag-asawa, walay sapayan sang ila relihion. Ginabilin sang Protestante nga mga simbahan ang problema tuhoy sa kontrasepsion sa konsiensia sang mag-asawa nga nadalahig. Apang, sang 1930, pormal nga ginpahayag ni Papa Pio XI ang opisyal nga posisyon sang Katoliko karon, nga ginpalig-on ni Papa Paulo VI kag ginpadaku sang karon nga papa, nga si Juan Paulo II.

Isa ka Palaligban Para sa Sinsero nga mga Katoliko

Paano ginapaathag ang opisyal nga sugo sang mga Katoliko tuhoy sa pagkontrol sang pamata? Sa simple nga paghambal, nagasiling ini nga ang “natural” lamang nga mga metodo sa pagkontrol sang pamata ang ginabaton. Ang “natural” nga metodo ginlaragway ni Papa Juan Paulo II subong “paghantop sa ritmo sang pertilidad sang tawo kag pagtuytoy . . . sa pagkaginikanan nahisuno sa sining mga ritmo.” Ang iban nga porma sang kontrasepsion ginadumilian.

Sing maathag, madamo nga Katoliko ang nagatamod sa ritmo nga metodo subong indi praktikal. Sa amo, naobligar sila sa pagsunod sa dikta sang ila konsiensia ukon sa doktrina sang ila simbahan. Sa kalabanan nga pungsod sa Nakatundan, ang may kaugalingon nga opinyon nga mga Katoliko wala nagasapak sa desisyon sang papa, bisan pa wala nagapangusisa. Matuod ini bisan sa mga pungsod nga Katoliko ang kalabanan.

Ang isa ka Pranses nga pari nagapaathag: ‘Ang paghimo sing tuman kataas nga mga talaksan, indi subong panuytoy, kundi obligado, nagadul-ong sa pagtunga sa mga simbahan: Sa isa ka bahin amo ang nagahimo sang kasuguan kag ang minoridad nga nagatuman. Sa pihak nga bahin, amo ang kalabanan nga nagahimo sang masarangan nila ukon nagapamat-od pa gani nga mulayon ining masibod gid nga mga prinsipio.’ Sa Espanya kapin sa 60 porsiento ang nagasikway sa panudlo sang simbahan tuhoy sa pagkontrol sang pamata bisan pa kapin sa katunga sini ang nagakabig sang ila kaugalingon subong aktibo nga mga Katoliko. Sa Italya ang surbe nga ginhimo kasan-o lang nagpakita nga kubos sa 2 porsiento ang nagasunod sa opisyal nga posisyon sang simbahan.

Ining daku nga pagtuhay sang ginatudlo sang simbahan kag sang ginabuhat sang mga Katoliko indi makapakibot bangod sang nagasumpakilay nga mga opinyon sang mga obispo, mga pari, kag mga teologo tuhoy sa sini nga palaligban. Samtang maathag ang ginhambal sang papa, madamo sang mataas sing ranggo nga mga tawo sang simbahan ang wala nagatamod sa sini nga butang subong maathag, ang iban dayag pa gani nga nagahambal batok sa opisyal nga doktrina. Samtang, ang lokal nga mga pari, nga nagalaygay sa mga mag-asawa, masami nga indi luyag maghatag sing moral nga desisyon sa sining bahin. Gani ang sadsaran nga pamangkot amo, May yara bala pat-od nga instruksion ang Dios tuhoy sa pagkontrol sang pamata?

Ano ang Pagtamod sang Biblia?

Masami nga ginasambit sang mga tawo nga nagapangatarungan batok sa kontrasepsion ang sugo sa Biblia nga ginhatag kay Adan kag kay Eva: “Magdamo kag magmuad, kag pun-a ang duta.” (Genesis 1:28, Douay) Apang, subong sang husto nga ginhambal sang Espanyol nga manunulat nga si Ricardo Lezcano: “Daw wala nagasinanto nga iaplikar sa 4,000 milyones ka tawo ang pareho nga pormula nga gin-aplikar sa duha lamang ka pumuluyo sang planeta.” Ining sugo maathag nga may kaangtanan sa pinasahi nga kahimtangan nga nagaluntad sadto.

Wala gid ginapaathag sa Biblia ang pagkontrol sang pamata ukon pagplano sa pamilya. Bisan pa ginapakamalaut sang Biblia ang seksuwal nga imoralidad, wala sini ginahambal nga ang pagpanganak lamang ang nagahimo sa seksuwal nga relasyon sang mag-asawa nga legal. (Ipaanggid ang Hulubaton 5:15-20; 1 Corinto 7:2, 3.) Busa, sa sini nga butang subong man sa iban nga sa diin wala sing direkta nga tuytoy ang Kasulatan, ang tagsa ka mag-asawa dapat magdesisyon nahisanto sa ila konsiensia. Ang pagtukod sing pilit nga mga talaksan sang husto kag sayop isa ka “paglabang sa nasulat.”—1 Corinto 4:6, The New American Bible, Katoliko nga badbad.

Wala ini nagakahulugan nga ang tagsa ka porma sang pagkontrol sang pamata kalahamut-an sa panulok sang Dios. Maathag nga ginapakita sang Biblia nga ginatahod sang Dios ang kabuhi sang wala pa matawo nga bata kag ginabantayan niya ang pagtubo sini subong alibudbod. (Salmo 139:13-16; Jeremias 1:5) Sa idalom sang Mosaikong Kasuguan, ang isa nga sing dihungod ginbangdan sang kamatayon sang wala pa matawo nga bata ginasilutan sing mabug-at. (Exodo 21:22, 23) Busa, gikan sa pagtamod sang Dios, ang aborsion salabdungon, kag amo man ang iban pa nga kasangkapan ukon bulong nga nagautod sang kabuhi sa tapos sang pagpanamkon.

Sa amo, ang ginapatihan sang madamo nga Katoliko—nga ang pagplano sa pamilya labing maayo nga ibilin sa tagsa ka mag-asawa—amo gid ang ginapakita sang Biblia.

Amo sina ang ginhinakop ni Joaquim, ang Portuges nga amay nga ginsambit kaina sa tapos niya maeksperiensiahan ang mga kabudlayan kag mga kasakit sang pagsunod sa Katoliko nga doktrina tuhoy sa pagkontrol sang pamata. Gin-usisa niya ang Biblia agod mapat-od kon bala ang iban pa nga doktrina sang simbahan indi man “mga sugo [lamang] sang mga tawo” sa baylo nga “sugo sang Dios.”—Mateo 15:3, 9, Dy.

Karon, subong isa sang mga Saksi ni Jehova, ginatinguhaan niya nga sundon indi ang mga dikta sang mga tawo kundi sa baylo, ang iya ni Jesucristo. (1 Corinto 2:16) Ngaa indi man ikaw mangusisa? Ang mga Saksi ni Jehova sa inyo duog mahamuot sa pagbulig sa imo.

[Mga footnote]

Sa malaka nga mga okasyon mahimo nga kinahanglanon ang hinali nga paagi sang medisina agod maluwas ang kabuhi sang iloy.—Tan-awa ang The Watchtower, Marso 15, 1975, pahina 191-2.

[Kahon sa pahina 12]

Nagasumpakilay nga mga Tingog

◼ Humanae Vitae (Encyclical of Pope Paul VI, 1968). Ang buhat sang pag-asawahay dapat nga “tawhanon sing bug-os, lubos kag eksklusibo nga bukas sa bag-ong kabuhi.”

◼ Papa Juan Paulo II. “Ang kontrasepsion, kon hukman nga walay nadampigan, batok gid sa kasuguan nga ini indi, bisan ano man ang rason, mapakamatarong. Ang paghunahuna ukon paghambal sing tuhay sa sini kaanggid lamang sa paghambal nga may mga kahimtangan nga sa diin nahisanto sa kasuguan nga indi pagkilalahon ang Dios nga Dios.”

◼ Espanyol nga kardinal nga si Narcisso Jubany Arnau. “Isa ka daku nga sala nga likawan ang pertilidad sing hungod.”

◼ Pranses nga Katoliko nga mga obispo sa isa ka pastoral nga sulat (1968): “Ang kinaandan nga kaalam nagadikta nga hibaluon kon ano ang labing importante nga katungdanan sa atubangan sang Dios sa sining partikular nga bahin. Ang mag-asawa dapat maghimo sang ila desisyon sa tapos sang malawig nga pagbinagbinag.”

◼ Katoliko nga teologo nga si Charles Curran. Sa tapos sang insiklikal sang papa tuhoy sa pagkontrol sang pamata sang 1968, si Curran kag ang mga 600 ka iban pa nga Katoliko nga akademiko kag mga propesyonal sang simbahan nagpaguwa sing pinamulong nga nagasiling nga ang mag-asawa ‘mahimo makasunod sang ila kaugalingon nga konsiensia.’

◼ Isa ka tigulang na nga Pranses nga pari. “Ang simbahan nagapamilit sa paghambal paagi sa mga pulong nga nagapadula sang pagkamapatihan sini. . . . Nagapadayon ini sa paghimo sing kasuguan nga indi masunod.”