Sidlangan nga Europa​—Isa ka Relihioso nga Pagpasag-uli?

ANG pagsumpo sa kahilwayan sa paghambal sa sulod sang nagligad nga pila ka dekada sa mga pungsod sang Sidlangan nga Europa naglakip sing estrikto nga mga pagdumili sa relihion. Ang ateismo aktibo nga ginbantala, kag ang pila ka katedral kag mga simbahan ginhimo nga mga museo, subong sang isa nga ginduaw sang madamo nga turista sa Leningrad. Ang mga klero nangin kabulig sang karon nga pagginahom. Sang opisyal nga ginsira sang 1967 ang tanan nga duog sang pagsimba, subong sang mga monasteryo, mga simbahan, kag mga moske, ang Albania ginproklamar sang Radio Tirana subong amo ang “nahauna nga ateista nga estado sa kalibutan.”

Karon, nga nagapamukadkad ang kahilwayan bisan diin sa Sidlangan nga Europa, ano ang nagakatabo sa relihion? Subong sang ginsulat sang Pranses nga manunulat nga si Jean-François Kahn: “Ang relihion nga ginasumpo sang pagpugong makabuylog sa isa ka pungsod nga ginapigos. Natabo ini kahapon sa Iran. Nagakatabo ini karon sa Sobyet Azerbaijan. Sa buwas mahimo nga maglapta ini sa Rusya kaangay sang indi makontrol nga kalayo.” Bisan sa karon ang iban nga relihion nagabuylog sa nasyonalistiko nga mga ideya kag mga handum kag nangin isa sang daku nga mga paagi sang politikal nga pagprotesta, nga ginapakabalaan ini paagi sa presensia sang ila Katoliko kag Ortodokso nga mga pari kag Luterano nga mga pastor.

Gani kamusta ang relihioso nga kahilwayan sa bag-ong demokratiko nga atmospera?

Kon Paano Nagbag-o ang mga Kahimtangan!

Ang dalagku nga mga relihion sang Sidlangan nga Europa, labi na ang Iglesia Katolika, naghikot sa gilayon agod legal nga kilalahon sang bag-o nga gobierno. Halimbawa, ang L’Osservatore Romano nagreport nga “sang Pebrero 9 [1990], ginpirmahan ang Kasugtanan sa ulot sang Balaan nga Santa Sede kag sang Republika sang Hungary.” Sa sini nagsugtanay ang duha ka partido nga ibalik ang diplomatiko nga mga relasyon. (Ang Batikano ginatamod subong isa ka napain nga soberanong estado.)

Ang isa pa ka report gikan sa Batikano nagasiling nga ang Iglesia Katolika sang Ukrainian Rite, nga ginsumpo sang 1946, nangabay sing legalisasyon kag nagbuylog sa paghambalanay “upod sa Gobierno kag sa Ruso nga Iglesia Ortodokso may kaangtanan sa praktikal nga mga problema tuhoy sa kabuhi sang Iglesia sa Ukraine.”

Sang Abril 1990 nagduaw ang papa sa Czechoslovakia kag gintamyaw sa erport sang Prague “sang mga dignitaryo sang Iglesia kag Estado, lakip . . . si G. Vaclav Havel, Presidente sang Republika.” (L’Osservatore Romano) Nagatubo man didto ang isa ka bag-o nga relihiosong klima.

Ang Iglesia Katolika isa pirme ka kusog nga bilinagbinagon sa Poland. Karon, bangod sang bag-o matigayon nga kahilwayan sini, nagaunat-unat ini sang iya mga maskulo kag nagakampanya nga maghiwat liwat sing relihioso nga mga klase sa mga eskwelahan. Ang isa ka pari nagsiling: “Ang mga eskwelahan propiedad sang pungsod. Kapin sa 90 porsiento ang mga Katoliko sa Polaco nga pungsod. . . . Upod ang pagtahod sa iban nga mga relihion, ipasag-uli sang pagtudlo sing relihion sa eskwelahan ang awtoridad sang mga manunudlo, kag . . . sang mga awtoridad bangod may kaangtanan ini sa moralidad sang tawo.”

Ang report tuhoy sa Iglesia Ortodokso sa Romania nagasiling: “Ang Patriarka kag ang pila ka obispo nga nagkooperar sa pagginahom [ni Ceauşescu] napilitan sa paghalin. May komisyon nga gintukod agod papagsikon liwat ang Iglesia. Madamo sang wala nagatuo anay ang nagaliso sa relihion kag nagapuno sang lokal nga mga simbahan . . . Ang Iglesia Katolika sang Romanian Byzantine, nga napilitan sa pagbungkag sang nagligad nga 40 ka tuig, gintugutan sa pag-organisar liwat.”​—Orthodox Unity, Hulyo 1990.

Mga Pagbag-o sa Albania

Suno sa mga balita, makapakibot nga mga pagbag-o ang amat-amat nga nagakatabo sa Albania, isa ka diutay kag bakulod nga pungsod nga may tres un-kuwarto milyones ka pumuluyo, sa ulot sang Yugoslavia kag Gresya sa Adriatic Coast. Ang Aleman nga pamantalaan nga Die Welt nagreport: “Sa Albania, ang katapusan nga kuta sang daan nga estilo sang komunismo sa Europa, ang mga tawo nagsugod sa pagbotar paagi sa ila mga tiil” paagi sa pagdangop sa Nakatundan nga mga embahada, nga gikan sa sini ginatugutan sila sa paghalin agod magkadto sa Italya, Alemanya, kag iban pa nga mga pungsod.

Ang report nagpadayon sa pagsiling: “Sang Mayo 1990 ginsaaran ang mga taga-Albania nga hatagan sila sing mga pasaporte kag dulaon ang kasuguan nga nagadumili sang relihion.” (Ginbalikwat gikan sa The German Tribune, Hulyo 15, 1990) Subong sang ginsulat sang propesor sang maragtas nga si Denis R. Janz: “Ang malawig kag mabudlay nga pagpanikasog nga dulaon sing bug-os ang relihion daw ginpahigad na.” Apang, sia nagdugang: “May yara pamatuod . . . nga ang relihion gindugmok sa sining katilingban.”

Sa sini nga kahimtangan ang mga Saksi ni Jehova nagahupot sang ila kinaandan kag bug-os nga pagkaneutral. Pasad sa mga prinsipio sang Biblia, wala sila nagabuylog sa politikal kag nasyonalistiko nga mga pagbinahinbahin. Nagasalig sila sa Dios sa paghatag sa ila sing mahidaiton nga kahimtangan nga sa diin tumanon nila ang ila bug-os duta nga komisyon nga ibantala ang Ginharian sang Dios.​—Mateo 22:​21; 1 Timoteo 2:​1, 2; 1 Pedro 2:​13-15.

Gani, kamusta naman ang mga Saksi ni Jehova sa Sidlangan nga Europa? Nag-uswag bala sila sa idalom sang pagdumili? May yara bala relihioso nga kahilwayan para sa ila?

[Piktyur sa pahina 7]

Magabalik bala ang mga tawo sa mga simbahan sang Sidlangan nga Europa?