Ngaa Nagauswag ang Organisado nga Krimen?

SI Al Capone, bantog nga gangster sang U.⁠S. Prohibition Era (1920-33), nagsiling anay nga isa lamang sia ka negosyante nga nagasunod sa kasuguan​—⁠ang law of supply and demand. Ang abogado sang pinakadaku nga sindikato sang yakuza sa Japan nagsiling: “Indi mo mapanghiwala nga madamo ang nagapangita sing [sekso, droga, kag sugal].” Amo ini ang nagasakdag sa organisado nga krimen. Bisan pa wala sing bisan sin-o ang luyag mangin biktima sang krimen, ang iban mahimo magliso sa mga organisasyon sang mga kriminal kag gamiton ang ila serbisyo.

Binagbinaga, halimbawa, ang proteksion nga raket sang mga sindikato sa madamo nga pungsod nga ila ginaganaran. Bisan pa, kon kaisa, ginapuntariya nila ang bunayag nga mga tag-iya sing balaligyaan, masami nga ginabiktima nila ang mga tawo nga may madaya nga mga negosyo. Ang tag-iya sang casino sa Shinjuku, Tokyo, nga nagapakunukuno nga isa ini ka halampangan sing mga hampang sa video, nagsiling: “Ang isa ka weyter ginbuno, kag ginkawatan sing 2 milyones [ka yen ($20,000)]. Apang wala kami magtawag sing pulis.” Ngaa wala? “Sanglit ilegal ang amon negosyo (sugal), indi namon luyag magtawag sing pulis. Kon may kustomer nga manggamo sa amon balaligyaan, ginatawag namon ang yakuza.” Ini nga tag-iya sang casino nagabayad sing $4,000 kada bulan sa yakuza, diutay lamang nga balayran kon ipaanggid sa $300,000 nga iya ginaganar sa iya ilegal nga negosyo sadtong tion. Sa diin nagagikan ini nga kuwarta? Gikan sa bulsa sang mga tawo nga nagasugal sing ilegal.

Amo man ang matuod sa talahuron nga mga negosyante nga luyag maglikaw sa mga problema. Ginabulubanta sang isa ka awtoridad sa New York nga ang isa ka kontratista sa pagpamintura nga nagaganar sing $15 milyones kada tuig makakinot sing $3.8 milyones kon magbayad sia sa mga gangster. Paagi sa sini makakuha ang isa ka kontratista sing manubo sing sweldo nga mga trabahador kag makalikaw sa kontrolado sang sindikato nga mga unyon sang mga obrero. Sa Japan, sang tion nga maayo ang ekonomiya, gingamit sang mga kapitalista ang ila kuwarta sa real estate kag ginpaguba ang daan nga mga balay kag mga balaligyaan agod patindugan sing magasto nga mga tinukod. Sang ang mga residente indi luyag maghalin ukon magbaligya sang ila duta, gintawag sang mga kapitalista ang jiageya, mga kompanya nga sa masami may koneksion sa yakuza, agod pahalinon sila.

Sang makita sang yakuza nga mahapos maghulam kag magganar sing kuwarta sa tion sang katuigan 80, nagporma sila sing mga kompanya kag namuhunan dayon sa real estate kag sa stock market. Ang mga bangko kag pinansial nga mga institusyon namuhunan sa sining mga kompanya, agod makaganar. Apang sang malusod ang ekonomiya, binudlayan gid ang mga bangko sa pagbawi sang ila kuwarta. Tuhoy sa maluya gihapon nga ekonomiya sang Japan, ang isa ka pulis anay nagsiling, sa Newsweek: “Ang matuod nga rason kon ngaa indi dayon malubad ang mga problema sa pautang amo nga ang daku nga bahin sini konektado sa organisado nga krimen.”

Sa pagkamatuod, ang organisado nga krimen nagalig-on kag nagauswag kon ang mga tawo handa sa pagpaayaw sa ila mga kailigbon, sa bisan anong paagi. Ang kakagod sa kinalipay, sekso, kag kuwarta amo ang nagapamuad sang pagbaligya sing droga, prostitusyon, sugal, kag pagpautang nga may daku nga interes. Ang pagbuylog sa sining mga buhat masami nga nagakahulugan sing pagbayad kag pagpamanggad sa sindikato. Matuod gid nga ginapagustuhan sang organisado nga krimen ang ginapangita sang mga tawo nga determinado sa pagbusog sang ila undanon nga mga kailigbon!

Pakunukuno nga Sistema sang Pamilya

Wala labot sa ginadilian nga mga palakat, ang organisado nga krimen nagauswag man sa isa pa ka butang nga ginapangita karon. Ang napatay na nga ulo anay sang isa sang pinakadaku nga mga sindikato sang yakuza sa Japan nag-insister nga ginakuha niya ang mga kriminal kag ginaatipan sila kag paagi sa amo ginapunggan sila nga maglain. Nagsiling sia nga ginakabig niya subong mga anak ang mga katapo sang gang. Ang kalabanan nga mga sindikato sang mga kriminal, bisan ano man ang nasyonalidad, nagatukod sang ila organisasyon, sa sining pakunukuno nga pamilya.

Binagbinaga, halimbawa, si Chi Sun,⁠a nga gikan sa isa ka imol nga pamilya sa Hong Kong. Pirme sia ginasakit sang iya amay bangod sa diutay nga mga rason. Ang lamharon nga si Chi Sun nangin rebelde kag nagtupa sang ulihi sa bantog sa kalainan nga Triads sa edad nga 12. Sa organisasyon sang mga kriminal, nakasapo sia sing duog nga sa pamatyag niya “ginabaton sia.” Bangod maisog sia sa pagpakig-away, ginpasaka sia wala madugay sa isa ka posisyon diin may pila sia ka tinawo. Sang ulihi, sang 17 anyos pa lamang sia, nabilanggo sia.

Madamo kaangay ni Chi Sun ang nagaliso sa organisasyon sang mga kriminal agod makasapo sing tulad-pamilya nga kaangtanan nga indi masapwan sa puluy-an. Ang mga katapo nagapangangkon nga mainulikdon sila, apang masami nga nagakapaslawan ang mga pamatan-on kon matukiban nila nga ang tagsatagsa ka katapo interesado lamang sa iya kaugalingon.

Anghel sang Kapawa

Sang ang pinakadaku nga sindikato sang mga kriminal sa Japan ginkabig nga isa ka masingki nga grupo sa idalom sang bag-o nga kasuguan batok sa gang sang 1992, ang isa sang mga lider sini nagsiling nga ginakabig sang grupo ang ila kaugalingon subong “isganan,” nga nagapakig-away batok sa malaut. Sang maglinog sing mabaskog sa Kobe sang 1995, ini gihapon nga gang nagpanagtag sing kalan-on, tubig, kag iban pa nga pang-emerhensia nga mga butang sa ila mga isigkatawo. “Ina nga kaalwan,” report sang Asahi Evening News, “magapabakod sa nagapadayon gihapon nga reputasyon sang mga yakuza sa Japan subong dungganon nga mga kriminal.”

Ang mga agalon sang mga sindikato sang mga kriminal masami nga nagahupot sing mahinatagon nga panagway. Para sa mga nagapuyo sa slum sang siudad sang Medellín sa Colombia, si Pablo Escobar, nga bantog sa kalainan nga ulo sang sindikato sang droga didto, “isa ka mitiko nga persona​—⁠daw Mesias, daw Robin Hood, daw Padrino sa halos pareho nga kahulugan sang patrón sang panahon sang peudalismo, ang agalon,” sulat ni Ana Carrigan sa Newsweek. Nagpahimo sia sing mga skating rink para sa kabataan kag sing desente nga mga pamalay para sa mga imol, kag ginhatagan niya sing trabaho ang lihuliho nga mga bata sa kalye. Isa sia ka baganihan para sa mga tawo nga nagabenepisyo sa iya kaalwan.

Apang, ang mga kriminal nga daw malig-on nga nagapanago sa likod sang ila mga sindikato, mga peon lamang sang isa ka bug-os uniberso nga pinuno sang krimen. Ginapakita sang Biblia kon sin-o ining isa. “Si Satanas mismo nagapakaanghel sang kapawa. Busa indi katingalahan kon ang iya mga ministro nagahimo man sang ila kaugalingon subong mga ministro sang pagkamatarong. Apang ang ila katapusan mangin suno sa ila mga buhat.” (2 Corinto 11:​14, 15) Ang kalabanan nga tawo karon wala nagapati nga si Satanas isa ka matuod nga persona. Ang isa ka Pranses nga mamalaybay sang ika-19 nga siglo nagsiling: “Ang pinakatuso nga pahito sang Yawa amo ang paghaylo sa imo nga wala sia nagaluntad.” Nagapanago sia kag ginamaniobra ang mga nagakatabo, indi lamang sa mga sindikato sang mga kriminal kundi sa bug-os nga kalibutan. “Ang bug-os nga kalibutan yara sa gahom sang isa nga malauton,” paathag sang Biblia. Ginlaragway ni Jesus si Satanas subong “manugpatay sang magsugod sia, . . . butigon sia kag amay sang kabutigan.”​—⁠1 Juan 5:​19; Juan 8:⁠44.

Ginapakita sang mga tagna sa Biblia nga si Satanas nga Yawa labi na nga aktibo sugod sang 1914. Kutob sadto nga tuig, ginapahulag niya ang iya mga tinawo sa pagpakig-away sing bug-os batok sa katawhan sang Dios. Ginasuyop niya ang katawhan sa isa ka alimpulos sang kinagubot. Sia ang panguna nga rason kon ngaa nagauswag karon ang krimen kag ang organisasyon sang mga kriminal.​—⁠Bugna 12:​9-12.

Malaglag ayhan ang utok sa likod sang mga organisasyon sang mga kriminal sang duta? Makatigayon pa ayhan ang katawhan sing paghidait kag kahim-ong? Makaguwa ka ayhan gikan sa malaut nga emperyo nga gintukod ni Satanas sa duta karon?

[Footnote]

[Kahon sa pahina 7]

Kon Paano Amligan Ang Imo Pamilya

ANG kabataan madali nga mabiktima sang mga sindikato sang mga kriminal kon ang pamilya wala sing gugma kag paghiusa. Ginareport nga sa Estados Unidos ang kalabanan sang mga pamatan-on nga nadalahig sa pagpinatyanay sang mga gang naghalin sa imol ukon nabungkag nga mga pamilya. “Bangod kabos palad,” siling sang isa ka opisyal sang isa ka detention center sa North Carolina, “madali sila matandog sang mabakod nga higot sa ulot sang agalon kag sang indibiduwal nga mga katapo kag sang pagbatyag nga nahiusa sila subong mga katapo sang organisasyon, nga naeksperiensiahan nila sa una nga tion sa ila kabuhi.”

Sing kaanggid, sa Sidlangan ang isa ka pamatan-on nga yakuza nga handa nga mangin buhi nga taming para sa iya agalon nagsiling: “Isahanon lang ako sa balay sa tanan nga tion. Bisan pa isa kami ka pamilya, wala ko gid ginbatyag nga makahambalanay kami sing tampad. . . . Apang karon makapakighambal ako sing tampad sa mga katapo sang gang.” Nagapasalamat gid ang masubo nga mga pamatan-on sa mga katapo sang isa ka organisasyon sang mga kriminal nga nagaganyat sa ila sa isa ka tulad-pamilya nga sistema.

“Mainulikdon gid ang yakuza nga mga tawo,” siling sang lider sang isa ka grupo sang mga lin-ay nga nagasakay sa motorsiklo sa Okinawa. “Ayhan amo ina ang ila pahito; apang, sanglit wala pa gid kami mapakitaan sing kalulo, nagatandog ini sa amon.” Ang superintendente sang isa ka pasilidad para sa mga delingkwente nag-ugyon nga ang mga gangster “maayo gid sa pagbihag sa tagipusuon sang mga lin-ay.” Kon tawgon sila sang nagapangasubo nga mga lin-ay sa tungang-gab-i, nagakadto dayon ang mga gangster kag mamati sa ila isiling, nga wala nagahimo sing seksuwal nga mga pamentaha.

Mainulikdon lamang sila tubtob mabihag na nila sing bug-os ang mga pamatan-on nga luyag nila biktimahon. Sa tion nga masiod na ang mga pamatan-on, ginahingalitan sila​—⁠ang mga babayi sa prostitusyon kag ang mga lalaki sa krimen.

Paano Mo Maamligan ang Imo mga Hinigugma?

“Mga amay, dili pagpaakiga ang inyo mga kabataan, agod nga indi sila mahanusbo,” laygay sang Biblia. (Colosas 3:21) Wala ini nagapalig-on sa mga ginikanan nga mangin matinuguton sila. Ang isa ka hulubaton sa Biblia nagasiling: “Ang bata nga ginapabayaan sa iya kaugalingon nagapakahuya sa iya iloy.” (Hulubaton 29:15) Sa baylo, ginapalig-on sang Biblia ang mga amay​—⁠kag mga iloy man​—⁠nga mangin rasonable sa pagpakig-angot sa ila kabataan, nga mamati sa ila, kag huptan nga bukas ang linya sang komunikasyon sa ila. Nian, mapahulag ang kabataan nga magtu-ad sa ila mga ginikanan kon may problema sila.

Dugang sa bukas nga komunikasyon, dapat hatagan sang mga ginikanan ang ila kabataan sing mga talaksan sa kabuhi. Sa diin makakita ang amay sina nga mga panuytoy? Ang Biblia nagasiling: “Kamo, mga amay, dili ninyo pagpaakiga ang inyo mga anak, kundi padayon sila nga padakua sa disiplina kag sa nagatadlong nga panghunahuna ni Jehova.” (Efeso 6:4) Hatagi sing tion ang pagbinagbinag sa Biblia upod sa imo mga anak paagi sa pagtuon sa Biblia subong pamilya. Kag itanom sa ila tagipusuon ang mapuslanon nga kahadlok kay Jehova agod nga sundon nila pirme ang panuytoy ni Jehova para sa ila kaayuhan.​—⁠Isaias 48:⁠17.