Ang “Shroud of Turin” Tela nga Ginputos kay Jesus sang Ginlubong Sia?

SANG KORESPONSAL SANG MAGMATA! SA ITALYA

Kutob sang Abril 18 tubtob Hunyo 14, 1998, ang panapton, ukon tela, nga ginputos kuno sa lawas ni Jesus nga Nazaretnon sang mapatay sia ginpasundayag sa Italya sa Katedral sang San Gio­van­ni Battis­ta, sa Turin. Natago ini sa sirado kaayo, indi madutlan sang bala nga kahon nga kristal nga may in­ert gas sa sulod. Ginahuptan ini didto nga indi maapektuhan sang nagabulubag-o nga kahimtangan sang panahon.

ANG mga dumuluaw nagalabay sa atubangan sang naamligan sing maayo nga panapton sa ginpataas nga tatlo ka halintang nga alagyan. Nakabulig ini agod ang tanan makakita sing maayo. Ang pagduaw ginalimitehan sa duha ka minutos kag estrikto nga paagi sa pagpareserba lamang. Nanuhaytuhay ang mga emosyon halin sa kalipay, masubo nga pagpamalandong tubtob sa pagpangusyuso lamang. Ginreport nga may mga 2.5 milyones ka dumuluaw.

“Ano ang kahulugan sining panapton sa imo?” amo ang masami nga ginpamangkot. Para kay bisan sin-o nga mahuyugon maghinun-anon tuhoy sa relihion, ang okasyon naghatag sing kahigayunan nga usisaon sing maayo pa ang topiko kag basahon liwat ang mga pahina sang Biblia nga nagapatuhoy sa paglubong kay Jesus.—Tan-awa ang kahon sa masunod nga pahina.

Ang panapton isa ka lino nga nagalaba sing 436 sentimetros kag nagasangkad sing 110 sentimetros nga may agi sang lawas sang tawo nga kuno, nakaeksperiensia sing masakit nga kamatayon. Apang ang pamangkot amo, Ining Shroud of Turin bala amo ang gingamit sa pagputos sa lawas ni Jesus sang nagligad nga kapin sa 19 ka siglo?

Ang Maragtas Sini

“Wala sing ebidensia tuhoy sa isa ka panapton sadtong unang siglo sang Cristianong dag-on,” siling sang New Catholic Encyclopedia. Sang 544 C.E., isa ka agi sang imahen nga ginsiling nga indi himo sang tawo ang nagtuhaw sa Edes­sa, isa ka duog sa modernong-adlaw nga Turkey. Ginalaragway kuno sang imahen ang hitsura ni Jesus. Sang 944 C.E., ginsiling nga ang imahen didto sa Con­stan­ti­no­ple. Apang, ang kalabanan nga istoryador wala nagapati nga ini amo karon ang bantog nga Shroud of Turin.

Sa Pransia, sang ika-14 nga siglo, ang panapton yara kay ­Geoffroi de Charny. Sang 1453, yara ini kay ­Louis, Duke sang Savoy, kag ginsaylo niya ini sa isa ka simbahan sa Cham­bé­ry, ang kapital sang Savoyard. Gikan didto, sang 1578, gindala ini ni ­Emmanuel ­Philibert sa ­Turin.

Nanuhaytuhay nga Opinyon

Sang 1988, ginpausisa sang arsobispo anay sang Turin nga si ­Anastasio Bal­lestre­ro, ang Shroud of Turin paagi sa radio­carbon dating agod hibaluon ang kadugayon sini. Ginpakita sang mga pagtilaw nga ginhimo sang tatlo ka bantog nga laboratoryo sa Switzer­land, Inglaterra, kag Estados Unidos, nga nagluntad ini sang Edad Media, sa amo, nagsugod sa panag-on nga madugay na sa tapos napatay si Cristo. Ginbaton ni Bal­lestrero ang resulta, nga nagsiling sa isa ka opisyal nga pagpahayag: “Sa pagtugyan sing pag-usisa sining mga resulta sa siensia, liwat nga ginapatungdan sang simbahan sing pagtahod kag paghangad ining halangdon nga imahen ni Cristo, nga padayon nga ginahangad sang mga matutom.”

Ang arsobispo karon nga si Giovan­ni Saldari­ni, nagsiling: “Indi namon masiling nga ang imahen amo ang imahen ni Cristo nga ginkuha sa krus.” Apang, nagsiling man sia: “Wala sing duhaduha nga makita sang tumuluo sa agi sini ang imahen sang tawo nga ginlaragway sang mga Ebanghelyo.” Sang Mayo 24, 1998, samtang ginapasundayag ang panapton, gintawag ni Papa Juan Paulo II ang imahen nga “ang agi nga ginbilin sang ginpaantos nga lawas sang Isa nga Ginlansang sa Krus.”

Subong makita, may daku nga pamatuod batok sa pagpati nga ang Shroud of Turin amo ang tela nga ginputos kay Jesus sang ginlubong sia. Apang ano kon matuod ini? Nagakaigo bala para sa isa nga luyag magtuman sa mga panudlo sang Biblia nga maghangad sa sining tela?

Binagbinaga ang ikaduha sang Napulo ka Sugo, nga suno sa Romano Katoliko nga badbad sang Biblia, nagasiling: “Dili ka maghimo nga sa imo sing larawan nga tinigban ukon bisan ano nga kaangay sang bisan anong butang sa langit sa ibabaw ukon sa duta sa idalom ukon sa mga tubig sa idalom sang duta. Dili ka magyaub sa ila.” (Exodo 20:4, 5, New Jerusalem Bible) Sa pagkamatuod, ginapamatian sang matuod nga mga Cristiano ang pinamulong ni apostol Pablo: “Nagalakat kita paagi sa pagtuo, indi paagi sa panulok.”—2 Corinto 5:7; 1 Juan 5:⁠21.

[Kahon sa pahina 24]

Ang Panapton kag ang mga Rekord Sang Ebanghelyo

Ang mga manunulat sang Ebanghelyo nagasiling nga ang lawas ni Jesus, sa tapos makuha ni Jose nga taga-Arimatea sa usok, ginputos sa “matinlo kag mapino nga tela nga lino.” (Mateo 27:57-61; Marcos 15:42-47; Lucas 23:50-56) Si apostol Juan nagdugang: “Si Nicodemo man . . . nag-abot nga nagadala sing sinimbog nga mirra kag aloe, nga mga isa ka gatos ka libra. Gani ginkuha nila ang lawas ni Jesus kag ginputos ini sa mga bendahe nga may mga pahumot, suno sa kinabatasan sang mga Judiyo sa paglubong.”—Juan 19:39-42.

Kinabatasan na sang mga Judiyo nga hugasan ang bangkay kag dayon nagagamit sing mga lana kag pahumot agod ibanyos sa lawas. (Mateo 26:12; Binuhatan 9:37) Pagkaaga sa tapos sang Adlaw nga Inugpahuway, ang mga abyan ni Jesus nga mga babayi nagtuyo nga tapuson ang paghanda sang iya lawas, nga nahamyang na sa lulubngan. Apang, sang nag-abot sila nga dala ‘ang mga pahumot nga ihaplas sa iya,’ ang lawas ni Jesus wala na sa lulubngan!—Marcos 16:1-6; Lucas 24:1-3.

Ano ang nakita ni Pedro sang nag-abot sia wala magdugay pagkatapos sadto kag nagsulod sa lulubngan? Ang nakasaksi mismo nga si Juan nagsiling: “Nakita niya ang mga bendahe nga napahamtang, subong man ang tela nga sa iya ulo wala nahamtang upod sa mga bendahe kundi napiod nga napain sa isa ka duog.” (Juan 20:6, 7) Talupangda nga wala sing ginhinambitan nga mapino nga lino—mga bendahe lamang kag ang tela sa iya ulo. Sanglit espesipiko nga ginhinambitan ni Juan ang mga bendahe kag ang tela sa ulo, indi ayhan mahimo gid nga ginhinambitan man niya ang mapino nga lino, ukon ang panapton, kon yara ini didto?

Dugang pa, binagbinaga ini: Kon ang panapton sa paglubong kay Jesus may imahen niya, indi bala nga natalupangdan kuntani ini kag nangin topiko sang paghambalanay? Apang, luwas sa kon ano ang yara sa Ebanghelyo, wala gid sing ginasugid sa Biblia tuhoy sa mga panapton sa paglubong kay Jesus.

Bisan ang nagapangangkon nga mga Cristianong manunulat sang ikatlo kag ikap-at nga siglo, nga madamo sa ila ang nagsulat tuhoy sa madamo nga milagro kuno may kaangtanan sa madamo nga relikya, wala maghinambit tuhoy sa pagluntad sang isa ka panapton nga may imahen ni Jesus. Mabudlay ini hangpon, sanglit ang mga tumalan-aw sini sadtong ika-15 kag ika-16 nga siglo, suno sa Jesuita nga iskolar nga si Her­bert Thur­ston, “naglaragway sang agi sa tela subong tuman kaathag sa detalye kag duag nga ayhan bag-o lang ini ginhimo.”

[Ginkuhaan sang Laragway sa pahina 23]

David Lees/©Corbis