Kahilwayan—Daw Ano ka Halandumon!

“HATAGI ako sing kahilwayan ukon hatagi ako sing kamatayon!” singgit sang Amerikano nga baganihan nga si Patrick Henry sang nagligad nga 200 ka tuig. Para sa iya, ang kahilwayan hamili pa sa kabuhi. Sa bug-os nga mga siglo, minilyon ka tawo ang may kaanggid sini nga balatyagon.

Apang, sa sulod sang nagligad nga katunga sang siglo, ang handum para sa kahilwayan may bag-o nga kahulugan. Ang kolonyal nga mga kagamhanan nahaw-asan sing minilyon ka sakop sang ini sila nagtinguha kag nakatigayon sing politikal nga kahilwayan. Ang sosyal, ekonomiko, kag relihioso pa gani nga mga kahublagan gintukod agod makatigayon sing kahilwayan gikan sa pagpamigos kag pag-ihig-ihig, matuod man ukon indi. Wala pa gid matabo nga kadamo gid nga mga lalaki ang nagahandum sing kahilwayan gikan sa awtoridad sang mga amo kag sang mga pangulohan, kadamo gid nga mga babayi gikan sa awtoridad sang mga bana kag mga amay, kag kadamo gid nga kabataan gikan sa awtoridad sang mga ginikanan kag mga manunudlo. Sa gihapon, ang mga kahublagan para sa kahilwayan indi bag-o. Sa kamatuoran, subong sila kadugay sang katawhan. Ang pinakadaan nga tolon-an sang maragtas sang kalibutan, ang Balaan nga Biblia, nagasugid sa aton sing dugang pa. Ang laktod nga sugilanon, nga makita sa Genesis 3:1-7, amo ini:

Wala madugay sa tapos gintuga ang lalaki kag babayi, ang babayi ginpalapitan sang isa ka anghel. Ang iya mga hulag nagpakita sing handum nga mahilway gikan sa awtoridad sang iya Manunuga. Gani indi makapakibot nga nagsiling sia nga ina nga kahilwayan amo ang ginakinahanglan niya kag sang iya bana. Indi bala matuod, pangatarungan niya, nga gindumili sila sang Dios sa inyo? Apang ngaa, pamangkot niya, nga indi sila magkaon gikan sa “bunga sang kahoy . . . sa tunga sang katamnan”? “Ang kahoy halandumon,” indi bala? Amo gid sa pagkamatuod!

Manginpalos kamo, panugyan niya, kag “magamuklat ang inyo mga mata kag mangin kaangay sang Dios, nga nakakilala sang maayo kag malain.” Daw ano ka halandumon! Huo, ang kahilwayan gikan sa “mapiguson” nga paggahom sang Dios daw ginpakita nga subong ka hamili sa kabuhi.

“Hatagi ako sing kahilwayan ukon hatagi ako sing kamatayon!” Natigayon ini tanan nanday Adan kag Eva—sa kasubo nila kag naton! Sa anong paagi?