Ang Wala Pagpamatii nga Paandam

SANG Mayo 18, 1980, ang ­Mount St. Helens sa Estados Unidos nagbugtaw pagkatapos sang 123 ka tuig. Isa ka makusog nga lupok ang nagwasaag sing 1,300 ka pie kutob sa iya putokputokan, naghapay sa mga 230 ka milya kuwadrada sang matahom nga talan-awon, kag nagpatay sa kapin sa 60 ka tawo.a

Ang lupok wala mag-abot nga wala sing paandam. Halos duha ka bulan sing abanse, isa ka makusog nga linog ang natabo sa duog, kag dugang pa nga mga linog ang nagsunod nga nagakusog sing labi kag labi. Sang Marso 27, ang bukid nagbuga sing abo kag usbong nga nagtimbuok sing apat ka milya sa kahanginan.b Bisan pa ang bukid daw mahipos katama sang Abril, ang talalupangdon nga ulbo nag-ulhot sa naaminhan nga bahin kag nagadaku sa kadasigon nga lima ka pie kada adlaw.

Para sa mga sientipiko ini nga mga tanda maathag nga nagapakita sang nagahilapit nga paglupok. Ang mga tawo ginpaandaman nga magpalayo sa bukid. Apang wala pagpamatii sang madamo ang paandam.

Si Har­ry Tru­man, isa ka tag-iya sang balay-ilistaran sa Spi­rit ­Lake malapit sa tiilan sang bukid, indi maghalin. Nagpuyo sia didto sing 50 ka tuig kag indi sia makapati nga ang iya hinigugma nga bukid magabalhin sa kalinong sang iya palibot. Ang iban nagkadto sa nabaw-ing nga mga bahin agod magkampo kag magtan-aw sa bukid sa kagulangan nga malimbungon ang kalinong.

Sang maglupok sing mabaskog gid, ang abo kag ang mainit nga gas ginbuga gikan sa bukid sa kadasigon nga 200 ka milya kada oras! Minilyon ka kahoy nga fir ang natumba, kag ang wala magpamati nga mga tawo nagkalamatay. Ang iban napatay nga nagalili pa sa kamera. Kap-atan ka pie sang mainit nga lunang ang naglubong kay Har­ry Tru­man kag sa iya ilistaran.

Ang lunang nagailig gikan sa bukid sing subong kadasig sa 50 ka milya kada oras. Sang ginpaandaman sang piloto sang isa ka helikopter ang mga tawo sa alagyan sang nagailig nga lunang, ang iban wala magpamati. Nagsiling sia: “Daw indi ako magpati. Ginsugiran ko sila kon ano ang nagapakari kag nagkadlaw lang sila kag ginpalakat ako.” Wala magdugay pagkatapos sadto ang ila kinadlaw ginbaylohan sing pagsinalasala.

Ang indi nila pagpamati sa masaligan nga mga paandam kinaandan na, labi na kon nagahilabot ini sa butang nga wala pa maeksperiensiahi sing personal sang mga tawo. Nagapangatarungan sila nga wala sing butang nga magabalhin bangod ang kahimtangan sa palibot amo man gihapon kutob sang kaadlawan sang ila mga katigulangan. Ina nga panimuot makatalagam kon pasapayanan sini ang dumaan nga paandam tuhoy sa nagahilapit nga kapahamakan nga mas daku pa sang sa paglupok sang ­Mount St. Helens. Ano ina nga kapahamakan? Kag ano ang imo panimuot tuhoy sa paandam? Indi mo bala ini pagsapakon bangod sang indi pagpati, ukon handa ka bala sa pagpamati sa sini kag magkabuhi? Tan-awa kon ano ang yara sa masunod nga artikulo.

[Footnotes]

[Ginkuhaan sang Laragway sa pahina 3]

H. Armstrong Roberts