Pagkari ni Jesus ukon Presensia ni Jesus—Diin?
“Ano ang mangin tanda sang imo presensia kag sang katapusan sang sistema sang mga butang?”—MATEO 24:3.
1. Ano ang papel sang mga pamangkot sa ministeryo ni Jesus?
ANG lantip nga paggamit ni Jesus sang mga pamangkot nagpahunahuna sa iya mga tagpalamati, nagbinagbinag pa gani sang mga butang gikan sa bag-ong mga panan-aw. (Marcos 12:35-37; Lucas 6:9; 9:20; 20:3, 4) Nagapasalamat kita nga ginsabat man niya ang mga pamangkot. Ginapaathag sang iya mga sabat ang mga kamatuoran nga ayhan wala naton kuntani mahibaluan ukon mahangpan.—Marcos 7:17-23; 9:11-13; 10:10-12; 12:18-27.
2. Anong pamangkot ang dapat naton karon talupangdon?
2 Sa Mateo 24:3, makita naton ang isa sang labing importante nga mga pamangkot nga ginsabat ni Jesus. Bangod nagahilapit na ang katapusan sang iya dutan-on nga pagkabuhi, si Jesus bag-o lang nagpaandam nga ang templo sang Jerusalem pagalaglagon, nga nagatanda sang katapusan sang Judiyong sistema. Ang rekord ni Mateo nagadugang: “Samtang nagalingkod sia sa Bukid sang mga Olibo, nagpalapit sa iya sing pahain ang mga disipulo, nga nagasiling: ‘Sugiri kami, San-o mahanabo ining mga butang, kag ano ang mangin tanda sang imo presensia [“pagkari,” King James Version] kag sang katapusan sang sistema sang mga butang?’ ”—Mateo 24:3.
3, 4. Ano ang importante nga kinatuhayan sa kon paano ginabadbad sang mga Biblia ang yabi nga tinaga sa Mateo 24:3?
3 Minilyon sang mga bumalasa sang Biblia ang namangkot, ‘Ngaa ginpakiana sang mga disipulo yadto nga pamangkot, kag paano ako maapektuhan sang sabat ni Jesus?’ Sa iya sabat ginhinambitan ni Jesus ang paglutaw sang mga dahon nga nagapakita nga ang tingadlaw “malapit na.” (Mateo 24:32, 33) Hanti, madamong simbahan ang nagatudlo nga ang mga apostoles nagpangabay sing tanda sang “pagkari” ni Jesus, ang tanda nga nagapamatuod nga ang iya pagbalik malapit na. Nagapati sila nga ang “pagkari” mangin ang tion nga dalhon niya sa langit ang mga Cristiano kag nian laglagon ang kalibutan. Nagapati ka bala nga husto ini?
4 Sa baylo sang pagbadbad nga “pagkari,” ang iban nga mga bersion sang Biblia, lakip na ang New World Translation of the Holy Scriptures, nagagamit sang tinaga nga “presensia.” Mahimo bala ayhan nga ang ginpamangkot sang mga disipulo kag ang ginsiling ni Jesus bilang sabat tuhay sa ginatudlo sa mga simbahan? Ano gid bala ang ginpamangkot? Kag ano ang sabat nga ginhatag ni Jesus?
Ano ang Ginpamangkot Nila?
5, 6. Ano ang mahinakop naton nahanungod sa panghunahuna sang mga apostoles sang ginpakiana nila ang pamangkot nga aton mabasa sa Mateo 24:3?
5 Nagabinagbinag sang ginsiling ni Jesus tuhoy sa templo, mahimo nga ginahunahuna sang mga disipulo ang Judiyong kahimusan sang nangabay sila sing ‘tanda sang iya presensia [ukon, “pagkari”] kag sang katapusan sang sistema sang mga butang [sing literal, “dag-on”].’—Ipaanggid ang “kalibutan” sa 1 Corinto 10:11 kag Galacia 1:4, KJ.
6 Sa sining tion limitado lamang ang paghangop sang mga apostoles sa mga panudlo ni Jesus. Naghunahuna sila sang nagligad nga “ang ginharian sang Dios magapahayag sa gilayon.” (Lucas 19:11; Mateo 16:21-23; Marcos 10:35-40) Kag bisan pagkatapos sang paghambalanay sa Bukid sang mga Olibo, apang antes ginhaplasan sang balaan nga espiritu, namangkot sila kon bala ipasag-uli sadto ni Jesus ang Ginharian sang Israel.—Binuhatan 1:6.
7. Ngaa ang mga apostoles magapamangkot kay Jesus nahanungod sang iya palaabuton nga katungdanan?
7 Apang, nakahibalo sila nga magalakat sia, kay bag-o lang sia nagsiling: “Ang kapawa mangin sa tunga ninyo sa diutay pa nga tion. Maglakat kamo samtang may kapawa pa kamo.” (Juan 12:35; Lucas 19:12-27) Gani mahimo nga nagpalibog sila, ‘Kon magalakat si Jesus, paano namon mahibaluan ang iya pagbalik?’ Sang nagpakita sia subong ang Mesias, ang kalabanan wala makakilala sa iya. Kag kapin sa isa ka tuig sang ulihi, yara gihapon ang mga pamangkot sa kon bala tumanon niya ang tanan nga dapat himuon sang Mesias. (Mateo 11:2, 3) Gani may rason ang mga apostoles sa pagpamangkot nahanungod sa palaabuton. Apang, sa liwat, nangabay bala sila sing tanda nga magakari sia sa dili madugay ukon nagapamangkot bala sila sing tuhay nga butang?
8. Anong hambal ang mahimo nga ginapamulong sang mga apostoles kay Jesus?
8 Hunahunaa nga isa ikaw ka pispis nga namati sa paghambalanay sa Bukid sang mga Olibo. (Ipaanggid ang Manugwali 10:20.) Ayhan nabatian mo si Jesus kag ang iya mga apostoles nga nagahambal sing Hebreo. (Marcos 14:70; Juan 5:2; 19:17, 20; Binuhatan 21:40) Apang, ayhan nakahibalo man sila sang hambal nga Griego.
Ang Ginsulat ni Mateo—Sa Griego
9. Sa ano napasad ang kalabanan nga modernong mga badbad sang Mateo?
9 Ginapakita sang mga rekord nga napetsahan sadtong ikaduhang siglo C.E. nga ginsulat primero ni Mateo ang iya Ebanghelyo sa Hebreo. Maathag nga ginsulat niya ini sang ulihi sa Griego. Madamong manuskrito sa Griego ang nakalab-ot tubtob sa tion naton kag nangin sadsaran agod mabadbad ang iya Ebanghelyo sa karon nga mga pinulungan. Ano ang ginsulat ni Mateo sa Griego nahanungod sadto nga paghambalanay sa Bukid sang mga Olibo? Ano ang ginsulat niya nahanungod sa “pagkari” ukon “presensia” nga ginpamangkot sang mga disipulo kag nga ginkumentuhan ni Jesus?
10. (a) Anong Griegong tinaga para sa “kari” ang masunson nga gingamit ni Mateo, kag ano ang mga kahulugan sini? (b) Anong iban pa nga Griegong tinaga ang makawiwili?
10 Sa nahaunang 23 ka kapitulo sang Mateo, makita naton sing kapin sa 80 ka beses ang kinaandan nga Griegong berbo para sa “kari,” nga amo ang erʹkho·mai. Masunson ini nagapaalinton sang ideya nga nagapakari ukon nagapalapit, subong sang sa Juan 1:47: “Nakita ni Jesus si Natanael nga nagapakari sa iya.” Depende sa paggamit, ang berbo nga erʹkho·mai mahimo magkahulugan sing “nag-abot,” “magkari,” “makaabot,” “nakalab-ot,” ukon “kadto.” (Mateo 2:8, 11; 8:28; Juan 4:25, 27, 45; 20:4, 8; Binuhatan 8:40; 13:51) Apang sa Mateo 24:3, 27, 37, 39, gingamit ni Mateo ang tuhay nga tinaga, isa ka nombre nga indi makita bisan diin man sa mga Ebanghelyo: ang pa·rou·siʹa. Sanglit gin-inspirar sang Dios ang pagsulat sa Biblia, ngaa ginpahulag niya si Mateo nga pilion ining Griegong tinaga sa sining mga bersikulo sang ginsulat niya ang iya Ebanghelyo sa Griego? Ano ang buot silingon sini, kag ngaa luyag naton ini mahibaluan?
11. (a) Ano ang kahulugan sang pa·rou·siʹa? (b) Paano ginapakita sang mga halimbawa gikan sa mga sinulatan ni Josephus ang aton paghangop sa pa·rou·siʹa? (Tan-awa ang footnote.)
11 Sing direkta sa punto, ang pa·rou·siʹa nagakahulugan sing “presensia.” Ang Vine’s Expository Dictionary of New Testament Words nagasiling: “PAROUSIA, . . . sing lit[eral], presensia, para, upod sa, kag ousia, subong (gikan sa eimi, mangin), nagakahulugan sing pag-abot kag sing masunod nga presensia. Halimbawa, sa isa ka sulat sa papiro ang isa ka babayi nagahinambit sang pagkakinahanglanon sang iya parousia sa isa ka lugar agod maatipan ang mga butang may kaangtanan sa iya propiedad.” Ang iban nga mga diksionaryo nagapaathag nga ang pa·rou·siʹa nagakahulugan sing ‘pagduaw sang isa ka gumalahom.’ Hanti, indi lamang ini isa ka tion sang pag-abot, kundi isa ka presensia nga nagalawig kutob sa pag-abot padayon. Sing makawiwili, amo sina kon paano gingamit sang Judiyong istoryador nga si Josephus, nga katubotubo sia sang mga apostoles, ang pa·rou·siʹa.a
12. Paano mismo ang Biblia nagabulig sa aton sa pagpamatuod sang kahulugan sang pa·rou·siʹa?
12 Ang kahulugan sang “presensia” maathag nga ginpamatud-an sang dumaan nga literatura, apang ang mga Cristiano interesado ilabi na sa kon paano ginagamit sang Pulong sang Dios ang pa·rou·siʹa. Ang sabat amo gihapon—presensia. Makita naton ina gikan sa mga halimbawa sa mga sulat ni Pablo. Halimbawa, nagsulat sia sa mga taga-Filipos: “Sa paagi nga pirme kamo nagmasinulundon, indi lamang sa tion sang akon presensia, kundi labi na gid karon sa tion nga ako wala, padayon ninyo nga panikasugi ang inyo kaugalingon nga kaluwasan.” Naghambal man sia nahanungod sa pagpabilin upod sa ila agod magkalipay sila “paagi sa [iya] liwat nga presensia [pa·rou·siʹa] upod sa [ila].” (Filipos 1:25, 26; 2:12) Ang iban nga mga bersion mabasa nga “sang akon pagpakig-upod sa inyo liwat” (Weymouth; New International Version); “kon ako makaupod ninyo liwat” (Jerusalem Bible; New English Bible); kag “kon ako mangin sa tunga ninyo liwat.” (Twentieth Century New Testament) Sa 2 Corinto 10:10, 11, ginpaanggid ni Pablo ang “iya presensia sa pisikal” sa kon “wala” sia. Sa sining mga halimbawa maathag nga wala sia nagahambal tuhoy sa pagpadulong ukon pag-abot niya; gingamit niya ang pa·rou·siʹa sa kahulugan nga presente sia.b (Ipaanggid ang 1 Corinto 16:17.) Apang, kamusta ang mga paghinambit sa pa·rou·siʹa ni Jesus? Sa kahulugan bala ini sang “pagkari” niya, ukon nagapakita bala ini sing ginpalawig nga presensia?
13, 14. (a) Ngaa makahinakop kita nga ang pa·rou·siʹa malawig nga tion? (b) Ano ang masiling nahanungod sa kalawigon sang pa·rou·siʹa ni Jesus?
13 Ang ginhaplas sang espiritu nga mga Cristiano sang panahon ni Pablo interesado sa pa·rou·siʹa ni Jesus. Apang ginpaandaman sila ni Pablo nga indi ‘matay-ug sa ila pangatarungan.’ Dapat anay maglutaw ang “tawo sang pagkamalinapason,” nga napamatud-an subong ang klero sang Cristiandad. Si Pablo nagsulat nga “ang presensia sang isa nga malinapason nagahisuno sa pagpanghikot ni Satanas nga may tagsa ka gamhanan nga buhat kag butig nga mga tanda.” (2 Tesalonica 2:2, 3, 9) Sing maathag, ang pa·rou·siʹa, ukon presensia, sang “tawo sang pagkamalinapason” indi lamang umalagi nga pag-abot; magalawig ini sa isa ka panag-on sang tion, nga sa sining mga tinion ang butig nga mga tanda mapatubas. Ngaa importante ini?
14 Binagbinaga ang bersikulo nga ginasundan sini: “Ang malinapason ipahayag, nga pagapatyon ni Ginuong Jesus paagi sa espiritu sang iya baba kag pagadulaon paagi sa pagpahayag sang iya presensia.” Subong nga ang presensia sang “tawo sang pagkamalinapason” magalawig sa isa ka panag-on sang tion, ang presensia ni Jesus magalawig man sa pila ka tion kag magahingapos sa paglaglag sa sinang malinapason nga “anak sang kalaglagan.”—2 Tesalonica 2:8.
Ang Hebreong Hambal nga Posible nga Gingamit
15, 16. (a) Anong partikular nga tinaga ang ginagamit sa madamong mga badbad sang Mateo sa Hebreo? (b) Paano ginagamit ang bohʼ sa Kasulatan?
15 Subong sang ginpakita na, ginsulat primero ni Mateo ang iya Ebanghelyo sa Hebreo nga hambal. Gani, anong Hebreong tinaga ang gingamit niya sa Mateo 24:3, 27, 37, 39? Ang mga bersion sang Mateo nga ginbadbad sa modernong Hebreo may isa ka porma sang berbo nga bohʼ, sa pamangkot sang mga apostoles kag sa sabat ni Jesus. Nagadul-ong ini sa mga bersion subong sang: “Ano ang mangin tanda sang imo [bohʼ] kag sang katapusan sang sistema sang mga butang?” kag, “Subong sang mga adlaw ni Noe, amo man ang [bohʼ] sang Anak sang tawo.” Ano ang kahulugan sang bohʼ?
16 Walay sapayan nga may nanuhaytuhay nga kahulugan, ang Hebreong berbo nga bohʼ nagakahulugan sing “kari.” Ang Theological Dictionary of the Old Testament nagasiling: ‘Makita sing 2,532 ka beses, ang bohʼ amo ang isa sa pinakamasunson gingamit nga mga berbo sa Hebreong Kasulatan kag amo ang pangunang berbo nga gingamit sa pagpabutyag sing paghulag.’ (Genesis 7:1, 13; Exodo 12:25; 28:35; 2 Samuel 19:30; 2 Hari 10:21; Salmo 65:2; Isaias 1:23; Ezequiel 11:16; Daniel 9:13; Amos 8:11) Kon gingamit kuntani ni Jesus kag sang mga apostoles ang tinaga sa sinang mga kahulugan, ang kahulugan mahimo nga balaisan. Apang gingamit bala nila ini?
17. (a) Ngaa indi kinahanglan nga ipakita sang modernong Hebreong mga badbad sang Mateo kon ano gid ang ginsiling ni Jesus kag sang mga apostoles? (b) Diin pa naton makita ang ideya sa kon anong tinaga ang mahimo nga gingamit ni Jesus kag sang mga apostoles, kag sa anong iban pa nga rason ining ginhalinan makawiwili para sa aton? (Tan-awa ang footnote.)
17 Dumduma nga ang modernong Hebreong mga bersion mga binadbad nga mahimo wala magbadbad sing eksakto kon ano ang ginsulat ni Mateo sa Hebreo. Ang kamatuoran amo nga si Jesus mahimo naggamit sing isa ka tinaga nga tuhay sa bohʼ, isa nga nagakaigo sa kahulugan sang pa·rou·siʹa. Makita naton ini gikan sa 1995 nga libro nga Hebrew Gospel of Matthew, ni Propesor George Howard. Ang libro nagkonsentrar sa ika-14 nga siglo nga pag-atake batok sa Cristianismo sang Judiyong manugbulong nga si Shem-Tob ben Isaac Ibn Shaprut. Ginhatag sadto nga dokumento ang Hebreong teksto sang Ebanghelyo ni Mateo. May ebidensia nga sa baylo nga ginbadbad halin sa Latin ukon Griego sang panahon ni Shem-Tob, ining teksto ni Mateo karaan na kaayo kag orihinal nga ginsulat sa Hebreo.c Busa nagadala ini sa aton sing suod pa sa kon ano ang ginsiling sa Bukid sang mga Olibo.
18. Anong makawiwili nga Hebreong tinaga ang gingamit ni Shem-Tob, kag ano ang kahulugan sini?
18 Sa Mateo 24:3, 27, 39, ang Mateo ni Shem-Tob wala maggamit sang berbo nga bohʼ. Sa baylo, ginagamit sini ang may kaangtanan nga nombre nga bi·ʼahʹ. Ina nga nombre makita lamang sa Hebreong Kasulatan sa Ezequiel 8:5, diin nagakahulugan ini sing “gawang.” Sa baylo sang pagpabutyag sang buhat nga nagapakari, ginapatuhuyan didto sang bi·ʼahʹ ang gawang sang isa ka tinukod; kon yara ikaw sa ganhaan ukon sa atangan, yara ikaw sa sulod sang tinukod. Subong man, ang di-Biblikanhon nga relihiosong mga dokumento sa tunga sang mga Dead Sea Scroll masunson nga nagagamit sang bi·ʼahʹ nahanungod sa pag-abot ukon pagsugod sang saserdotenhon nga mga katungdanan. (Tan-awa ang 1 Cronica 24:3-19; Lucas 1:5, 8, 23.) Kag ginagamit sang 1986 nga badbad sa Hebreo sang dumaan nga Syriac (ukon, Aramaiko) nga Peshitta ang bi·ʼah sa Mateo 24:3, 27, 37, 39. Gani may ebidensia nga sa dumaan nga mga tion ang nombre nga bi·ʼahʹ may kahulugan nga tuhay diutay gikan sa berbo nga bohʼ nga gingamit sa Biblia. Ngaa makawiwili ini?
19. Kon gingamit ni Jesus kag sang mga apostoles ang bi·ʼahʹ, ano ang mahimo nga mahinakop naton?
19 Mahimo nga gingamit sang mga apostoles sa ila pamangkot kag ni Jesus sa iya sabat ining nombre nga bi·ʼahʹ. Bisan pa nga ang ginahunahuna sang mga apostoles amo lamang ang ideya tuhoy sa palaabuton nga pag-abot ni Jesus, mahimo nga gingamit ni Cristo ang bi·ʼahʹ sa paglakip sang kapin pa sangsa ginhunahuna nila. Mahimo nga ginatudlo ni Jesus ang iya pag-abot subong ang pagpanugod sang isa ka bag-ong katungdanan; ang iya pag-abot mahimo nga mangin pamuno sang iya bag-ong salabton. Nagahisanto ini sa kahulugan sang pa·rou·siʹa, nga masunod nga gingamit ni Mateo. Ina nga paggamit sa bi·ʼahʹ, sing halangpunon, dapat mag-ugyon sa madugay na nga ginatudlo sang mga Saksi ni Jehova, nga ang madamo-sing-ginalakip nga “tanda” nga ginhatag ni Jesus nagapakita nga presente sia.
Paghulat sa Talipuspusan sang Iya Presensia
20, 21. Ano ang matun-an naton gikan sa komento ni Jesus nahanungod sa mga adlaw ni Noe?
20 Ang pagtuon naton sa presensia ni Jesus dapat nga may direkta nga kahilabtanan sa aton kabuhi kag sa aton mga ginapaabot. Ginlaygayan ni Jesus ang iya mga sumulunod nga magpabilin nga alisto. Naghatag sia sing tanda agod makilala ang iya presensia, walay sapayan nga ang kalabanan indi magasapak: “Subong sang mga adlaw ni Noe, mangin amo man ang presensia sang Anak sang tawo. Kay subong nila sa sadtong mga adlaw sa wala pa ang anaw, nga nagakaon kag nagainom, ang mga lalaki nagapangasawa kag ang mga babayi ginahatag sa pag-asawahay, tubtob sa adlaw nga nagsulod si Noe sa arka; kag wala sila magsapak tubtob nga nag-abot ang anaw kag nagdala sa ila nga tanan, amo man ang presensia sang Anak sang tawo.”—Mateo 24:37-39.
21 Sadtong mga adlaw ni Noe, ang kalabanan nga tawo sadto nga kaliwatan naghimo lamang sang ila kinaandan nga mga hilikuton. Nagtagna si Jesus nga mangin kaangay ini sa “presensia sang Anak sang tawo.” Ang mga tawo sa palibot ni Noe mahimo nagbatyag nga wala sing mahanabo. Nakahibalo gid ikaw kon ano ang natabo. Yadtong mga adlaw nga natabo sa isa ka panag-on sang tion, nagdangat sa isa ka talipuspusan, “nag-abot ang anaw kag nagdala sa ila nga tanan.” Ginahatag ni Lucas ang kaanggid nga kasaysayan nga sa diin ginpaanggid ni Jesus ang “mga adlaw ni Noe” sa “mga adlaw sang Anak sang tawo.” Si Jesus naglaygay: “Subong sang nahanabo sa mga adlaw ni Noe, mangin amo man sa mga adlaw sang Anak sang tawo.”—Lucas 17:26-30.
22. Ngaa dapat kita mangin labi na ka interesado sa tagna ni Jesus sa Mateo kapitulo 24?
22 Ini tanan may pinasahi nga kahulugan para sa aton bangod nagakabuhi kita sa isa ka tion nga makita naton ang mga butang nga gintagna ni Jesus—mga inaway, linog, pamiste, kakulang sing pagkaon, kag paghingabot sa iya mga disipulo. (Mateo 24:7-9; Lucas 21:10-12) Nakita ini sugod sang nagbalhin-sa-maragtas nga inaway nga gintawag gid nga Inaway Kalibutanon I, walay sapayan nga ginakabig ini sang kalabanan nga mga tawo subong kinaandan nga mga bahin sang maragtas. Apang, nahangpan sang matuod nga mga Cristiano ang kahulugan sining importante nga mga hitabo, subong sang paghangop sang alisto nga katawhan sa pagpanglumbay sang kahoy nga higuera nga ang tingadlaw malapit na. Si Jesus naglaygay: “Sa sining paagi kamo man, kon makita ninyo nga nagakahanabo ining mga butang, hibalua ninyo nga ang ginharian sang Dios malapit na.”—Lucas 21:31.
23. Kay sin-o may pinasahi nga kahulugan ang mga pinamulong ni Jesus sa Mateo kapitulo 24, kag ngaa?
23 Ginpatuhoy ni Jesus ang kalabanan sang iya sabat sa Bukid sang mga Olibo sa iya mga sumulunod. Sila ang magapakigbahin sa nagaluwas-kabuhi nga hilikuton sang pagbantala sang maayong balita sa bug-os nga duta antes magaabot ang katapusan. Sila ang makahantop sa “makangilil-ad nga butang nga nagatuga sing kahapayan . . . nga nagatindog sa duog nga balaan.” Sila ang magahulag paagi sa “pagpalagyo” sa wala pa ang dakung kapipit-an. Kag sila ang maapektuhan labi na sang dugang nga mga pinamulong: “Luwas kon palip-uton yadtong mga adlaw, wala kuntani sing unod nga maluwas; apang bangod sa mga pinili palip-uton yadtong mga adlaw.” (Mateo 24:9, 14-22) Apang ano gid bala ang kahulugan sadtong makapahunahuna nga mga pulong, kag ngaa masiling nga nagahatag ini sa aton sing sadsaran para magkalipay, magsalig, kag magmakugi sing dugang karon? Ang masunod nga pagtuon sa Mateo 24:22 magahatag sing mga sabat.
[Mga footnote]
a Mga halimbawa halin kay Josephus: Sa Bukid nga Sinai ang kilat kag daguob “nagpahayag nga ang Dios presente [pa·rou·siʹa] didto.” Ang milagruso nga pagpadayag sa tabernakulo “nagpakita sang presensia [pa·rou·siʹa] sang Dios.” Paagi sa pagpakita sa alagad ni Eliseo sang nagalibot nga mga kangga, “ginpadayag [sang Dios] sa iya alagad ang iya gahom kag presensia [pa·rou·siʹa].” Sang gintinguhaan sang Romanong opisyal nga si Petronius nga uluuluhan ang mga Judiyo, si Josephus nagsiling nga ‘wala ginpakita sang Dios ang iya presensia [pa·rou·siʹa] kay Petronius’ paagi sa pagpadala sing ulan. Wala gingamit ni Josephus ang pa·rou·siʹa sa pagpalapit lamang ukon umalagi nga pag-abot. Nagkahulugan ini sing nagapadayon, bisan sing di-kitaon, nga presensia. (Exodo 20:18-21; 25:22; Levitico 16:2; 2 Hari 6:15-17)—Ipaanggid ang Antiquities of the Jews, Tulun-an 3, kapitulo 5, parapo 2 [80]; kapitulo 8, parapo 5 [202]; Tulun-an 9, kapitulo 4, parapo 3 [55]; Tulun-an 18, kapitulo 8, parapo 6 [284].
b Ginapakita sa A Critical Lexicon and Concordance to the English and Greek New Testament, ni E. W. Bullinger nga ang pa·rou·siʹa nagakahulugan sing ‘pagkapresente ukon mangin presente, hanti, sing presensia, pag-abot; sing pagkari nga nagalakip sang ideya nga pagpuyo sing permanente kutob sina nga pagkari padayon.’
c Ang isa ka ebidensia amo nga nagaunod ini sang Hebreong ekspresyon nga “Ang Ngalan,” ginsulat man sing bug-os ukon sing pinalip-ot, sing 19 ka beses. Si Propesor Howard nagsulat: “Ang pagbasa sa Balaan nga Ngalan sa Cristianong dokumento nga ginbalikwat sang isa ka Judiyong polemista (manug-atake) tumalagsahon. Kon ini isa ka Hebreong binadbad sang isa ka Griego ukon Latin nga Cristianong dokumento, makapaabot ang isa nga makita ang adonai [Ginuo] sa teksto, indi ang simbulo para sa dimabungat nga balaan nga ngalan nga YHWH. . . . Para sa iya ang pagdugang sang dimabungat nga ngalan indi mapaathag. Makusog nga ginapanugda sang ebidensia nga nabaton ni Shem-Tob ang [iya kopya sang] Mateo nga may Balaan nga Ngalan na sa sulod sang teksto kag nga ayhan gintipigan niya ini sa baylo nga makasala tungod sa pagkuha sini.” Ginagamit sang New World Translation of the Holy Scriptures—With References ang Mateo ni Shem-Tob (J2) subong pagsakdag sa paggamit sa balaan nga ngalan sa Cristianong Griegong Kasulatan.
Paano Mo Sabton?
◻ Ngaa importante nga makita ang kinatuhayan sa ulot sang kon paano ginabadbad sang mga Biblia ang Mateo 24:3?
◻ Ano ang kahulugan sang pa·rou·siʹa, kag ngaa importante ini?
◻ Anong posible nga pagkaanggid ang makita sa Mateo 24:3 sa Griego kag sa Hebreo?
◻ Anong rason nahanungod sa tion ang dapat naton mahibaluan sa paghangop sang Mateo kapitulo 24?
[Retrato sa pahina 10]
Ang Bukid sang mga Olibo, nga nagalaaw sa Jerusalem