Ginakontrol Bala sang Kapalaran ang Imo Kabuhi?

“ALA NÒ DON.” Sa Bam­ba­ra nga hambal sang Ma­li, Katundan nga Aprika, ining ekspresyon nagakahulugan, “Buhat ini sang Dios.” Ang mga eslogan kaangay sini kinaandan na sa sinang bahin sang kalibutan. Sa Wo­lof nga hambal, ang hulubaton nagasiling, “Yallah mo ko def” (Dios ang naghimo sini). Kag sa hambal sang mga Dogon sa uma, sila nagasiling, “Ama biray” (Dios ang nagpahanabo sini).

Ining mga ekspresyon may mga katumbas sa iban nga pungsod. Ang mga hulubaton kaangay sang, “Nag-abot na ang iya tion” kag, “Kabubut-on yadto sang Dios” masami mabatian kon may mapatay ukon may ­trahedya nga matabo. Sa Katundan nga Aprika, ang mga eslogan kaangay sang “Ang tawo ang nagapanugda, ang Dios ang nagadesisyon” kinaandan nga ginasulat sa pangpubliko nga mga salakyan kag ginapatapik subong mga tanda sa mga balaligyaan. Para sa madamo mga hambalanon lamang ini. Apang, sa masami, nagapabanaag ini sing tudok nga pagpati sa fa­tal­ism.

Ano ang pagpati sa fatalism? Ginahatagan ini sing kahulugan sang The World Book En­cy­clo­pe­dia subong “ang pagpati nga ang mga hitabo ginapat-od sang mga puwersa nga indi makontrol sang mga tawo.” Ano ining mga “puwersa”? Linibo ka tuig na ang nagligad, ang mga Babilonianhon nagpati nga ang kapalaran sang isa ka indibiduwal mabaskog nga naimpluwensiahan sing porma sang mga bituon sa tion sang iya pagkatawo. (Ipaanggid ang Isaias 47:⁠13.) Ang mga Griego nagapati nga ang kapalaran ginakontrol sang tatlo ka gamhanan nga mga diosa nga nagapulon, nagatakus, kag nagautod sang hilo sang kabuhi. Apang, ang mga teologo sang Cristiandad amo ang ginhalinan sing pagtamod nga ang Dios mismo ang nagapat-od sang kapalaran sang tawo!

Halimbawa, ginsikway ni “San” Au­gus­tine, ang “butig kag makahalalit nga mga opinyon” sang mga astrologo. Sa pihak nga bahin, nagsiling sia nga ang “pagpati nga may Dios, kag sa amo man nga tion ang pagpanghiwala nga nahibaluan Niya ang palaabuton nga mga butang, amo ang pinakamaathag nga kabuangan.” Nagsiling sia nga agod ang Dios mangin matuod nga labing gamhanan, dapat nga iya “nahibaluan ang tanan nga butang antes ini mahanabo” “ginpat-od ang tanan nga butang.” Apang, mabaskog nga nangatarungan si Au­gus­tine nga walay sapayan nga nahibaluan sing abanse sang Dios ang tanan nga mahanabo, sa gihapon ang mga tawo nagapanag-iya sing hilway nga pagbuot.​—⁠The City of God, Tulun-an V, Kapitulo 7-9.

Mga siglo sang ulihi, dugang nga ginpalambo sang Protestante nga teologo nga si ­John Cal­vin ining ideya, nagasiling nga samtang ang iban “ginpat-od [sang Dios] nga mangin mga anak kag manunubli sang langitnon nga ginharian,” ang iban ginpat-od sa “pagbaton sang iya kaakig”!

Sa karon, ang pagpati sa kapalaran ginabaton sa madamo nga bahin sang kalibutan. Binagbinaga ang eksperiensia ni Ous­mane, isa ka pamatan-on nga lalaki sa Katundan nga Aprika. Isa sia anay sa labing maayo nga mga estudyante sa ila eskwelahan, apang sang nagkuha sia sang iya pinakaulihi nga mga pasinawan wala sia makapasar! Nagakahulugan ini indi lamang sing pagbalik sa pag-eskwela kundi subong man sing pag-antos sing kahuy-anan sa atubangan sang iya pamilya kag mga abyan. Gintinguhaan sang isa ka abyan nga uluuluhan sia sa pagsiling nga kabubut-on yadto sang Dios. Ginbasol man sang iloy ni Ous­mane ang kapalaran sa iya kapaslawan.

Sang primero nalipay si Ous­mane sa pagbaton sang ila simpatiya. Kay man kon ang iya kapaslawan kabubut-on gid sang Dios, wala sia sing mahimo agod likawan ini. Apang lain ang pagtamod sang iya amay. Ginsilingan niya si Ous­mane nga ang indi niya pagkapasar sa pasinawan iya kaugalingon nga sala​—⁠indi sang Dios. Wala makapasar si Ous­mane bangod ginpabay-an niya ang iya pagtuon.

Nagduhaduha sa iya pagpati sa kapalaran, nagdesisyon si Ous­mane nga usisaon niya mismo ang tuhoy sini nga butang. Ginaagda ka namon karon nga himuon man ang kasubong sini paagi sa pagbinagbinag sa masunod nga artikulo.