Kon Paano Mabuligan ang mga Napung-awan nga Mangin Malipayon Liwat

NAPUNG-AWAN si Epafrodito, isa ka Cristianong disipulo sang unang-siglo. Ginpadala sia sa pagtatap sa mga kinahanglanon sang nabilanggo nga si apostol Pablo apang nagmasakit sia sing grabe. Bisan pa nga nag-ayo si Epafrodito, napung-awan sia bangod ang iya tumandok nga kongregasyon, nga nagpadala sa iya sa Roma, ‘nakabati nga nagmasakit sia.’ (Filipos 2:​25, 26) Bangod malayo katama kag sa kaluyag nga patawhayon ang ila hunahuna nahanungod sini ang nagpahanabo sang kapung-aw. Gani, nagbatyag man sia nga ginkabig nila sia nga napaslawan. Paano sia mabuligan agod mangin malipayon liwat?

Si Epafrodito ginpapauli sa iya puluy-an sa Filipos nga dala ang sulat halin kay apostol Pablo. Diri, ginsugo ni Pablo ang kongregasyon: “Batona ninyo sia sa Ginuo sa bug-os nga kalipay; kag padunggan ninyo ang mga subong sa iya.” (Filipos 2:​27-30) Ang mga Cristiano sa Filipos ginlaygayan nga mangin suod kay Epafrodito sa isa ka paagi nga nagakaigo sa talalupangdon nga kinaiya sang pagpakig-upod nga tipiko sa Cristianong kongregasyon. Ang ila nagapaumpaw nga mga pulong magapakita sa iya nga ginapabilihan gid nila sia sing daku, huo, ‘ginapadunggan.’ Ining malipayon nga igtalupangod makabulig gid sing daku sa iya nga makasapo sing paumpaw gikan sa iya kapung-aw sa hunahuna.

Ini nga halimbawa nagapakita nga bisan pa ang mga Cristiano subong kabilugan “nagakasadya sa Ginuo,” ang iban sa tunga nila nagaantos sing lainlain nga dagway sang kapung-aw. (Filipos 4:4) Ang grabe nga kapung-aw sa hunahuna isa ka serioso nga problema sa balatyagon nga nagadul-ong pa gani sa paghikog. Kon kaisa, ang kemistri sa utok kag iban pa nga mga bahin sa lawas nadalahig. Apang, ang kapung-aw masunson nga mapakanay paagi sa mahantupon nga bulig nga ginahatag sang iban. Gani, si Pablo naglaygay: “Magpamulong sing makapaumpaw sa mga napung-aw.” (1 Tesalonica 5:14) Busa, ang mga Saksi ni Jehova dapat malipayon nga maghatag sing emosyonal nga suporta sa napung-awan nga mga kalag. Ini nga responsabilidad ginkilala sang modernong Cristianong kongregasyon sadto pa sang 1903, kay ang The Watch Tower sadto nagsiling nahanungod sa napung-awan nga mga kalag, ukon sa mga naluyahan sing buot: “Ang mga naluyahan sing buot kag mga mahina, nagakinahanglan sing bulig, suporta, pagpalig-on.” Apang sarang mo bala mabuligan ang napung-awan nga mga kalag?

Una, paagi sa pagpakita sing “patugsiling,” mahimo mo mabuligan ang napung-awan sa pagpahayag sang “kabalaka” sa iya tagipusuon. Pagkatapos sina, “ang maayong pulong” gikan sa imo mahimo nga makabulig sa ila sa pagkalipay. (1 Pedro 3:​8; Hulubaton 12:25) Paagi lamang sa pagpahambal sa iya sing hilway kag sa pagpabatyag nga ikaw nagaulikid nagahatag sing daku nga paumpaw. “Madamo ako sing mga abyan nga pautwasan ko sang kon ano ang yara sa akon tagipusuon,” paathag ni Mary, isa ka diminyo nga Cristiano nga nagapakig-away sa kapung-aw. “Kinahanglan ko ang isa nga magapamati.” Daku gid ang mahimo kon may isa nga mapaambitan sang nasulod nga mga panghunahuna nahanungod sa mga palaligban sa kabuhi.

Apang, labi pa ang kinahanglan sang sa pagpamati kag paghatag lamang sing salimpapaw nga laygay subong sang, “Tan-awa ang masanag nga bahin sang kabuhi” ukon, “Maghunahuna sa positibo nga paagi.” Ina nga mga hambal nagapakita sing pagkawalay empatiya kag mangin halos wala gid sa lugar kon ang isa napung-awan, subong gid sang ginapakita sang Hulubaton 25:​20 nga nagasiling: “Ang isa nga nagauba sang panapton sa dag-on sang tugnaw subong . . . sang nagaamba sing mga ambahanon sa mabug-at sing tagipusuon.” Ang direalistiko ka optimistiko nga mga komento mahimo man nagabilin sa napung-awan nga indibiduwal nga nagabatyag nga labi nga natublag. Ngaa? Bangod ina nga mga panikasog wala nagapanikasog sa paghibalo sang mga rason para sa iya kapung-aw.

Pagpabakud Paagi sa mga Pulong

Ang napung-awan katama nga tawo wala lamang nagabatyag sing kasubo kundi ayhan sing pagkawalay pulos kag pagkawalay paglaum. Ang Griegong tinaga nga ginbadbad “napung-awan nga mga kalag” literal nga nagakahulugan sing “sila nga diutay sing kalag.” Ang isa ka Griegong eskolar nagasaysay sang tinaga sa sining paagi: “Isa nga nagapangabudlay sa idalom sang kagamo, nga ang iya tagipusuon daw mabuong.” Busa, ang iya emosyonal nga balatyagon naubos, kag ang iya pagtahod sa kaugalingon nagluya.

Si patriarka Job nagsiling: “Pabakuron ko ikaw paagi sa mga pulong sang akon baba.” (Job 16:5) Ang Hebreo nga tinaga para sa ‘pagpabakud’ ginabadbad kon kaisa nga “pagpalig-on” ukon “pagpapag-on.” Ginagamit ini sa paglaragway kon paano ang templo ‘ginhimo nga mabakud’ paagi sa mga pagpakay-o. (Isaias 41:​10; Nahum 2:​1; 2 Cronica 24:13) Ang imo mga pulong dapat malantipon nga magapabalik sang pagtahod sa kaugalingon sang napung-awan, tisa por tisa, kon sa aton pa. Nagakinahanglan ini nga ganyaton mo ang iya “ikasarang sa pagpangatarungan.” (Roma 12:1) Ang 1903 nga guwa sang The Watch Tower nga ginsitar kaina nagsiling nahanungod sa mga napung-awan: “Kulang . . . sing pagtahod sa kaugalingon, kinahanglan nga iduso sila diutay pakadto sa atubangan, agod paguwaon kon ano man ang ila mga ikasarang, para sa ila kaugalingon nga pagpalig-on kag para man sa pagpakamaayo sang bug-os nga panimalay sang pagtuo.”

Ang halimbawa ni Elcana sa Biblia kag sang iya napung-awan nga asawa nga si Ana nagalaragway kon paano ikaw makapabakud paagi sa mga pulong, subong sang ginhimo ni David. Si Elcana may duha ka asawa. Ang isa sa ila, si Penina, may madamong anak, apang si Ana baw-as. Mahimo nga ginkabig ni Ana ang iya kaugalingon nga walay pulos. (Ipaanggid ang Genesis 30:⁠1.) Subong nga ining lulan daw indi gid man mabug-at, ginpaakig sia ni Penina tubtob sa punto nga naghibi sila kag wala magkaon. Bisan pa wala makahibalo si Elcana sang daku niya nga kasubo, sang nakita ang iya sitwasyon, namangkot sia: “Ana, ngaa bala nagahibi ka, kag ngaa bala wala ka nagakaon, kag ngaa bala nagakasubo ang imo tagipusuon?”​—⁠1 Samuel 1:​1-8.

Ang malulo kag wala nagasumbong nga mga pulong ni Elcana naghatag sing kahigayunan kay Ana nga isugid ang iya ginabatyag. Nagsabat man sia ukon wala, ginbuligan sia sa pag-analisar kon ngaa mahimo sia nagbatyag nga walay pulos. Gani, man, ang isa ka napung-awan nga kalag mahimo magsiling, ‘Tuman gid sa akon kalain.’ Makapamangkot ka, ‘Ngaa amo sina ang ginabatyag mo?’ Nian mamati sing maayo samtang ginapautwas niya sa imo kon ano ang iya ginabatyag sa iya tagipusuon.​—⁠Ipaanggid ang Hulubaton 20:⁠5.

Nian ginpamangkot ni Elcana si Ana sining makapabakud katama nga pamangkot: “Indi bala ako labi pa sa imo sang sa napulo ka anak nga lalaki?” Ginpahanumdom niya si Ana sang iya pagpalangga sa iya, walay sapayan sang iya pagkabaw-as. Ginkabig ni Elcana si Ana nga hamili, kag gani makasiling sia: ‘Ti, indi gid man ako wala sing pulos. Ginahigugma gid ako sang akon bana!’ Ang iya mga pulong nagpabakud kay Ana, kay nagsugod sia liwat sa pagkaon kag sa pagkadto sa templo.​—⁠1 Samuel 1:​8, 9.

Subong nga si Elcana ispisipiko kag ginpatalupangod niya sa iya asawa ang makatarunganon nga rason nga magabatyag sia sing mas maayo nahanungod sa iya kaugalingon, amo man sina ang himuon sadtong maluyag sa pagbulig sa mga napung-awan. Halimbawa, ang isa ka Cristiano nga nagahingalan kay Naomi nagsiling sini nahanungod sa kon ano ang nakabulig sa iya nga mangin malipayon liwat: “Gindayaw sang akon iban nga mga abyan kon paano ko ginpadaku ang akon anak nga lalaki, kon paano ko gintatap ang akon balay, kag kon paano ko gin-atipan ang akon hitsura walay sapayan sang akon kapung-aw. Daku gid ang nahimo sining pagpalig-on!” Huo, ang nagakaigo nga komendasyon nagabulig sa napung-awan nga kalag sa pagtan-aw sang iya maayong mga kinaiya kag sa paghimo sing nagakabagay nga pagbantabanta sang pagkaimportante sang kaugalingon.

Kon ang imo asawa napung-awan, ngaa indi tinguhaan nga palig-unon sia nahisuno sa ginasiling sang Hulubaton 31:​28, 29? Didto aton mabasa: “Ang iya bana nagabangon, kag sia nagadayaw sa iya. Madamo nga mga anak nga babayi ang nakahimo sing takus, apang ikaw​—⁠ikaw nagalabaw sa ila tanan.” Apang, ang napung-awan nga asawa mahimo nga indi magabaton sina nga pinamulong, bangod nagabatyag sia nga daw napaslawan bangod indi na niya matatap ang mga hilikuton sa balay subong sang sa banta niya nga dapat niya himuon. Paagi sa pagpahanumdom sa iya sang iya pagkababayi sa sulod, kag kon ano sia anay antes sia ginpung-aw, walay sapayan, mahimo mo sia makombinse nga indi lamang pag-ulog-ulog ang imo pagdayaw. Mahimo man nimo kilalahon nga ang ginahimo niya karon nagakinahanglan sing daku nga panikasog. Mahimo nga makasiling ka: ‘Nahibaluan ko kon daw ano ang ginkinahanglan sa imo para mahimo ini. Dalayawon gid nga nakahimo ka sing amo sina kadaku nga panikasog!’ Ang pagbaton sang kahamuot kag pagdayaw sang tiayon kag mga anak, yadtong nakakilala sa iya sing maayo, importante para matigayon liwat ang pagtahod sa kaugalingon.​—⁠Ipaanggid ang 1 Corinto 7:​33, 34.

Ang paggamit sa mga halimbawa sa Biblia mahimo nga makabulig sa napung-awan nga makita kon anong mga pagbalhin sa hunahuna ang kinahanglan. Halimbawa, ayhan ang isa sobra ka sensitibo nahanungod sa opinyon sang iban. Mahimo ninyo hambalan ang halimbawa ni Epafrodito kag makapamangkot: ‘Ngaa sa banta mo ginpung-aw sia sang nahibaluan niya nga nabalitaan sang iya tumandok nga kongregasyon ang nahanungod sa iya pagmasakit? Napaslawan gid bala sia? Ngaa nagsiling si Pablo nga padunggan sia? Ang matuod nga balor ni Epafrodito subong isa ka tawo nagadepende gid bala sa ginauyatan niya nga pribilehiyo sa pag-alagad?’ Inang mga pamangkot makabulig sa napung-awan nga Cristiano nga makahimo sing personal nga aplikasyon kag magapahibalo sa iya nga indi sia isa ka kapaslawan.

“Sakdaga ang Maluya”

Ang Biblia nagalaygay: “Sakdaga ang maluya.” (1 Tesalonica 5:14) Ang pagluntad sang madamong Cristianong mga abyan nga makaaman sing mapuslanon nga pag-atipan isa pa ka bentaha sang matuod nga relihion. Ang matuod nga mga abyan amo yadtong “natawo tungod sa kapiotan,” kag tunay gid sila nga nagapabilin nga kaupod sang napung-awan. (Hulubaton 17:17) Sang nagbatyag si apostol Pablo sing ‘kasubo’ kag may “kahadlok sa sulod,” napahalipay sia sang “pag-abot ni Tito.” (2 Corinto 7:​5, 6) Sing kaanggid, ang mainabyanon nga mga pagduaw kag mga tawag sa telepono sa nagakaigo nga mga tion mahimo nga ginaapresyar sing tudok sang napung-awan nga mga kalag. Mahimo mo ipamangkot kon bala may paagi nga makahatag ka sing praktikal nga bulig, subong sang pagbakal sing mga kinahanglanon sa malapit nga tiendahan, pagpangabudlay sa hilikuton sa balay, ukon iban pa.⁠a Ang isa ka Cristianong babayi nga si Maria nagasiling: “Sang ginpung-aw ako, madamong beses nga ginsulatan ako sang isa ka abyan kag pirme ginlakip ang makapalig-on nga mga kasulatan. Liwatliwat ko nga ginbasa ang sulat, nagahibi samtang ginabasa ko ini. Ina nga mga sulat kaangay sang bulawan para sa akon.”

Pagkatapos palig-unon ang kongregasyon nga buligan “ang napung-awan nga mga kalag,” si Pablo nagsiling: “Magmabinatason kamo ayon sa tanan. Andami nga wala sing magbalus sing malain sa malain.” (1 Tesalonica 5:​14, 15) Importante ang pagpailob, kay bangod sang kasakit sa hunahuna, negatibo nga panghunahuna, kag kakapoy bangod sang kakulang sing tulog, ang napung-awan nga tawo mahimo nga magasabat sing “madalas,” subong sang ginhimo ni Job. (Job 6:​2, 3) Si Rachelle, isa ka Cristiano nga ang iloy napung-awan sing daku, nagsiling: “Madamong beses nga si Mommy nagabungat sang butang nga makaulugot katama. Kalabanan sini nga tion, ginatinguhaan ko nga pahanumdumon ang akon kaugalingon sa kon ano gid nga sahi sang tawo si Mommy​—⁠mahigugmaon, mabuot, kag maalwan. Naton-an ko nga ang napung-awan nga mga tawo nagahambal sing madamong butang nga wala nila ginatuyo. Ang pinakamalain nga mahimo sang isa amo ang pagbalus sing malain nga hambal ukon buhat.”

Ang iban nga hamtong nga mga Cristianong babayi mahimo nga labi na nga yara sa posisyon nga makahatag sing paumpaw sa iban pa nga mga babayi nga nagaantos sing kasisit-an sa balatyagon. (Ipaanggid ang 1 Timoteo 5:​9, 10.) Ining sangkol nga Cristianong mga babayi magapanikasog sa pagpakigsugilanon sa ila sing makapaumpaw sa nagakaigo nga mga okasyon. Kon kaisa mas nagakaigo nga ang hamtong nga Cristianong mga babayi sa baylo sang mga lalaki ang padayon nga magabulig sa isa ka babayi. Paagi sa pag-organisar kag sa pagdumala sa sini sing nagakaigo, sarang matatap sang Cristianong mga gulang nga ang napung-awan nga mga kalag makabaton sing kinahanglanon nga pagtatap.

Ang mga Gulang nga May Natudluan nga mga Dila

Ang espirituwal nga mga manugbantay labi na gid nga dapat may “ihibalo kag paghangop” agod nga sila “makahibalo magsakdag sa pulong sa ginalapyo.” (Jeremias 3:​15; Isaias 50:​4, Beck) Apang, kon ang gulang indi maghalong, mahimo nga dihungod niya nga ginapabatyag sing malain pa ang isa ka napung-awan nga tawo. Halimbawa, ang tatlo ka abyan ni Job nagkadto kuno “sa pagsimpatiya sa iya kag sa paglipay sa iya.” Apang ang ila mga pulong, napahulag sang sayop nga pagtamod sa nadangtan ni Job, ‘nagdugmok’ sa iya sa baylo nga naglipay sa iya.​—⁠Job 2:​11; 8:​1, 5, 6; 11:​1, 13-19; 19:⁠2.

Ang lainlain nga mga artikulo sang mga publikasyon sang Watch Tower nagbalay sang mga prinsipio nga sarang maaplikar sa paglaygay sa mga indibiduwal.⁠b Gingamit sang kalabanan nga mga gulang ina nga materyal. Apang, sa iban nga hitabo ang indi mahalungon nga hambal sang mga gulang​—⁠ayhan sing personal ukon sa mga pamulongpulong​—⁠makasalaklaw gid katama. Gani kabay nga ang mga gulang indi ‘magpamulong sing madalas kaangay sang mga pagsuntok sang espada’ kundi nga may ‘nagabulong nga dila sang maalam.’ (Hulubaton 12:18) Kon ang gulang nagahunahuna anay sang posible nga epekto sang iya mga komento sa wala pa sia maghambal, ang iya mga pulong mangin makapasulhay. Busa, mga gulang, mangin maabtik sa pagpamati ­kag mahinay sa paghinakop nga wala anay ginahangop ang bug-os nga natabo.​—⁠Hulubaton 18:⁠13.

Kon ang mga gulang nagapakita sing matuod nga interes sa mga napung-awan, ina nga mga indibiduwal nagabatyag nga ginahigugma kag ginaapresyar. Inang dimakagod nga pag-atipan mahimo nga makapahulag sa sining mga indibiduwal nga pasapayanan ang bisan anong makapaluya sing buot nga komento. (Santiago 3:2) Ang mga tawo nga napung-awan masunson nga nagabatyag nga nakasala, kag sarang sila mabuligan sang mga gulang sa pagtigayon sing balanse nga pagtamod sang mga bagay. Bisan pa nga nahimo ang isa ka mabug-at nga sala, ang espirituwal nga pag-atipan nga ginaaman sang mga gulang makabulig ‘sa piang nga mag-ayo.’​—⁠Hebreo 12:⁠13.

Kon ang mga tawo nga napung-awan nagabatyag nga ang ila mga pangamuyo wala ginapamatian, ang mga gulang sarang makapangamuyo kaupod nila kag para sa ila. Paagi sa pagbasa kaupod nila sang pasad sa Biblia nga mga artikulo nga nagahinun-anon sang kapung-aw, ang mga gulang mahimo nga ‘magalangis’ sining mga indibiduwal sang makapahalipay nga espirituwal nga mga pulong. (Santiago 5:​14, 15) Ang mga gulang mahimo man makabulig sa isa nga napung-awan sa paghimo sing Makasulatanhon nga mga tikang agod malubad ang personal nga dipaghangpanay kaupod sang iban, kon amo ini ang problema. (Ipaanggid ang Mateo 5:​23, 24; 18:​15-17.) Sing masami, ina nga mga dipaghangpanay, labi na sa pamilya, amo ang kabangdanan sang kapung-aw.

Dumduma nga ang pag-ayo nagakinahanglan sing tion. Bisan ang mahigugmaon nga mga panikasog ni Elcana wala gilayon magpaayo kay Ana sa iya kapung-aw. Ang iya mismo mga pangamuyo kag mga pasalig sang mataas nga saserdote nagdul-ong sang ulihi sa paumpaw. (1 Samuel 1:​12-18) Gani, mangin mapailubon kon mahinay ang reaksion. Sa pagkamatuod, ang mga gulang sa kabilugan indi mga doktor kag busa mahimo makasapo nga ang ila mga panikasog limitado sa pila ka hitabo. Sila, kaupod sang mga katapo sang panimalay sang napung-awan, mahimo nagakinahanglan nga palig-unon sia nga magpabulong sa espesyalista. Kon kinahanglanon, ang mga gulang ukon mga katapo sang pamilya makapaathag sing maathag sa espesyalista sang importansia sang pagtahod sa relihioso nga pagtuluohan sang napung-awan.

Tubtob sa bag-ong kalibutan sang Dios, wala sing isa ang makatigayon sing himpit nga kapagros sa pisikal, mental, ukon emosyonal. Sa karon, ang bisan sin-o nga mga Cristiano nga nadulaan sing kalipay bangod sang kapung-aw mahimo makakuha sing kusog indi lamang gikan sa Cristianong kongregasyon kundi gikan man sa aton langitnon nga Amay, “nga nagapahalipay sa napung-awan.”​—⁠2 Corinto 7:​6, New American Standard Bible.

[Mga footnote]

[Kahon sa pahina 29]

KON PAANO MAGHAMBAL SING MAKAPAUMPAW

□ MAMATI SING MAAYO​—⁠Paagi sa mahantupon nga mga pamangkot ‘hibalua’ ang balatyagon sang tagipusuon sang tawo. Mangin maabtik sa pagpamati kag mahinay sa paghimo sing mga konklusion sa wala pa mahangpi ang bug-os nga sugilanon.​—⁠Hulubaton 20:​5; 18:⁠13.

□ MAGPAKITA SING EMPATIYA​—⁠Ang “patugsiling” dapat updan sang ‘mapinalanggaon nga kaawa’ samtang ginatinguhaan mo hibaluon ang balatyagon sang napung-awan. ‘Maghibi upod sang mga nagahibi.’​—⁠1 Pedro 3:​8; Roma 12:⁠15.

□ MANGIN MABINATASON​—⁠Mahimo ini magakinahanglan sing sulitsulit nga pagpakigsugilanon, gani mangin mapailubon. Indi pagsapaka ang “matigdas nga hambal” nga mahimo ihambal sang isa nga napung-awan bangod sang kapaslawan.​—⁠Job 6:⁠3.

□ MAGPABAKUD PAAGI SA MGA PULONG​—⁠Buligi ang napung-awan nga makita ang iya maayong mga kinaiya. Maghatag sing ispisipiko nga komendasyon. Ipakita nga ang mga problema, nagligad nga malain nga mga eksperiensia, ukon mga kakulang wala nagapat-od sang personal nga pagkatakus sang isa. Ipaathag kon ngaa ang Dios nagahigugma kag nagaulikid sa iya.​—⁠Job 16:⁠5.