KAROA 1
“Ena be Ia Mase Vadaeni, to Ia Do Hereva Noho”
1. Dahaka ese Adamu bona Heva edia ruma bese ia koua Eden umana lalonai idia vareai lasi totona, bona Abela ia ura henia gauna be dahaka?
ABELA ia itaia ena mamoe serina be ororo badinai ava idia ania noho. Bena ia roha lao, daudau amo diari ta ia itaia. Ia diba unai diari ai kaia ta mai ena lahi ia giroagiroa, Eden umana ena vareai dalana ia koua. Guna ena tama sina be unuseniai idia noho, to hari idia bona edia natudia idia vareai diba lasi. Mani inai oi laloa, adorahi ai lai ia toa lalonai Abela be guba ia raraia bona ena Havaraia Tauna ia laloa. Reana ia laloa gauna be, taunimanima bona Dirava huanai hetura karana do ia vara lou diba, a? Abela ia ura dikadika unai hetura karana do ia vara.
2-4. Edena dala amo Abela be hari ita ia hereva henia noho?
2 Abela be hari oi ia hereva henia noho. Ia oi kamonai henia diba, a? Reana do oi gwau edena bamona lau do ia hereva henia. Badina Adamu ena natuna iharuana be idaunegai ia mase. Lagani momo idia hanaia vadaeni dainai iena tauanina be tano ena kahu ai ia lao. Baibel ese mase taudia ia herevalaia, ia gwau: “Gau ta idia diba lasi.” (Had. 9:5, 10) Danu, Abela ia gwauraia herevadia be Baibel ai idia noho lasi. Unai dainai, edena bamona ita dekenai ia hereva diba?
3 Aposetolo Paulo be lauma helaga ena siahu amo Abela ia herevalaia, ia gwau: ‘Ena be ia mase vadaeni, to ia do hereva noho.’ (Heberu 11:4 duahia.) Edena dala amo Abela be ita ia hereva henia? Iena abidadama amo. Abela be abidadama karana ia hahedinaraia tauna ginigunana. Ia ese unai kara ia hahedinaraia goevagoeva dainai, hari ia ita tohotohoa diba. Bema iena abidadama ia hahedinaraia dalana amo diba ita abia bona ia ita tohotohoa, unai be hegeregere ita ia hereva henia noho.
4 To, Baibel ese Abela ia herevalaia momo lasi dainai, edena dala ai iena abidadama karana ita dibaia? Mani ita itaia.
“Taunimanima be Tanobada ai Idia Vara Negana” ai Ia Tubu Daekau
5. Dahaka dainai Iesu ese “taunimanima be tanobada ai idia vara negana” ia herevalaia neganai Abela ena ladana ia gwauraia? (Futnout itaia danu.)
5 Dirava ese tau bona hahine ginigunadia ia havaraia bena daudau lasi murinai Abela ia vara. Gabeai, Iesu ese Abela ia herevalaia, ia gwau “taunimanima be tanobada ai idia vara negana” ai Abela ia noho. (Luka 11:50, 51 duahia.) Iesu ese ia herevalaia “taunimanima” be Dirava ese edia dika do ia gwauatao taudia. Ena be Abela be unai nega ai ia noho tauna namba 4, toana be ia be Dirava ese ena dika ia gwauatao tauna ginigunana.a Oibe, Abela be haheitalai dikana idia hahedinaraia taudia huanai ia tubu daekau.
6. Abela ena tama sina be edena bamona taudia?
6 Ena be unai negai taunimanima be momo lasi, to mauri ai lalohekwarahi gaudia idia vara. Abela ena tama sina, unai be Adamu bona Heva, be mai edia hairai bona edia tauanina ia goada. To idia diba idia be kerere badana ta idia karaia. Guna idia be goevadae taudia dainai idia mauri hanaihanai diba. To Iehova Dirava idia gwau-edeede henia bona edia noho gabuna Paradaiso, Eden umana amo ia luludia. Idia be sibona edia ura idia laloa bada bona edia natudia edia namo idia laloa lasi. Unai dainai mauri goevadaena bona mauri hanaihanai idia haboioa.—Gen. 2:15–3:24.
7, 8. Kaino ia vara neganai Heva be dahaka ia gwau bona dahaka ia laloa?
7 Adamu bona Heva be Eden umana murimurinai idia noho neganai, mauri be ia auka. To edia natuna ginigunana ia vara neganai iena ladana idia hatoa Kaino bona Heva ia gwau: “Iehova ena heduru amo natuna mero ta lau havaraia.” Heva ena hereva ese ia hahedinaraia reana ia be Iehova ese Eden umana ai ia karaia gwauhamata ia laloa. Iehova ia gwau hahine ese “natuna” ta do ia havaraia bona Adamu bona Heva ia hakaua kerere tauna, do ia haorea vaitani. (Gen. 3:15; 4:1) Reana Heva ia laloa ia be unai hahine bona Kaino be gwauhamata “natuna.”
8 Bema unai bamona ia laloa, iena lalohadai be kerere. Danu, bema ia bona Adamu be Kaino dekenai unai lalohadai idia henia, unai ese Kaino ena hekokoroku karana ia habadaia diba. Gabeai, Heva ese natuna mero iharuana ia havaraia, to ia dekenai hanamoa hereva ta idia gwauraia lasi. Ena ladana idia gwauraia, Abela, reana ena anina be “Ita Hahodi Raka-Lasi Hodahoda” eiava “Anina Lasi.” (Gen. 4:2) Adamu bona Heva ese Abela dekenai idia henia ladana ese ia hahedinaraia ia idia laloa maragi, bona Kaino idia laloa bada, a? Unai ita diba lasi.
9. Hari inai negai, tama sina ese Adamu bona Heva amo dahaka do idia dibaia?
9 Hari, tama sina ese Adamu bona Heva edia kara amo gau haida do idia dibaia. Umui ura emui hereva bona kara amo emui natudia dekenai hekokoroku bona sibona laloa bada karana umui hadibaia, a? Eiava idia umui hadibaia Iehova Dirava idia lalokau henia bona tura henia totona, a? Madi, tama sina ginigunadia be edia maduna idia huaia namonamo lasi. To, edia natudia totona helaro ia noho.
Edena Dala ai Abela be Ena Abidadama Ia Hagoadaia?
10, 11. Kaino bona Abela be dahaka gaukara idia karaia bona Abela ese edena kara ia hagoadaia?
10 Kaino bona Abela idia tubu daekau lalonai, Adamu ese gaukara karaia daladia ia hadibaia, unai amo famili idia durua. Kaino be biru gaukara ia karaia, bona Abela be mamoe naria tauna ai ia lao.
11 To, Abela be mai anina bada gauna ta ia karaia. Idia hanaia laganidia lalonai, ena abidadama ia hagoadaia, bona Paulo ese gabeai unai kara namona ia herevalaia. Mani oi laloa, Abela ia tubu daekau lalonai haheitalai namona ia hahedinaraia tauna ta ia noho lasi. Vadaeni, edena dala ai Abela ese ena abidadama Iehova Dirava dekenai ia hagoadaia? Iena abidadama ia hagoadaia gaudia toi mani ita herevalaia.
12, 13. Edena dala ai Abela be Iehova ena havaraia gaudia ia stadilaia karana amo ena abidadama ia hagoadaia?
12 Iehova ena havaraia gaudia. Oibe, Iehova ia gwau, tano be do ia dika dainai au ginigini bona ava ginigini ese aniani edia tubu namonamo karana ia koua. To Abela ena famili edia mauri durua totona tano ai aniani idia tubu. Bona Dirava ese animal idauidau hegeregere manu, gwarume; bona ororo, gohu, sinavai, davara, guba, ori, dina, hua, bona hisiu dekenai unai ia gwauraia lasi. Momokani, Abela ia itaia gaudia ese gau ibounai ia havaraia tauna Iehova Dirava ena lalokau, aonega, bona kara namodia ia hamomokania. (Roma 1:20 duahia.) Unai gaudia ia laloa dobu dainai unai ese ena abidadama ia hagoadaia.
Abela ese havaraia gaudia ia itaia karana amo, ena abidadama lalokau Havaraia Tauna dekenai ia hagoadaia
13 Abela be nega ia atoa Iehova ia laloa totona. Iena mamoe ia naria dalana mani oi piksaia. Mamoe naria tauna be nega momo gabu daudau ia raka. Iena mamoe ia hakaua lao ororo dekenai o koura bona sinavai idia hanaia, rei namona, ranu momo bona laga-ani gabu namona ia davaria totona. Dirava ese ia havaraia animal ibounai amo mamoe be goada lasi dainai, ta ese idia ia hakaua bona gimaia be namo. Oi laloa Abela danu ia ura aonega bona siahu bada Diravana, taunimanima ia hereaia tauna unai, ese ia hakaua, gimaia bona naria be namo, a? Ita gwau diba Abela be ena guriguri lalonai unai gaudia ia herevalaia, unai dainai iena abidadama ia goada ia lao.
14, 15. Iehova ena gwauhamata dekenai Abela be dahaka gaudia ia lalodia dobu?
14 Iehova ena gwauhamata. Reana Adamu bona Heva be edia natudia memero dekenai Eden umana ai idia vara gaudia bona Dirava ese ia luludia ena badina idia herevalaia. Unai dainai Abela be gau momo ia lalodia dobu.
15 Iehova be tano do ia dika herevana ia gwauraia. Abela ia itaia unai hereva ia guguru badina tano dekenai au ginigini bona ava ginigini idia tubu. Danu, Iehova ia peroveta Heva be rogorogo ena hekwarahi bona mara ena hisihisi do ia mamia. Abela ena tadidia idia vara neganai, ia itaia ena sinana dekenai unai hereva ia guguru. Iehova ia diba Heva do ia ura iena adavana ese ia do ia laloa bada bona lalokau henia, bona Adamu ese do ia biagua. Abela ese ena tama sina dekenai unai ia itaia. Oibe, Iehova ese ia gwauraia gaudia ibounai idia vara momokani. Unai dainai, Abela be Dirava ese ia gwauhamatalaia “natuna” ia abidadama henia, bona ia diba nega ta unai natuna ese Eden umana ai idia vara hekwakwanai do ia hamaoromaoroa.—Gen. 3:15-19.
16, 17. Abela be Iehova ena kerubi anerudia amo dahaka ia dibaia?
16 Iehova ena hesiai taudia. Abela be haheitalai dikana idia hahedinaraia taudia huanai ia noho, to unai negai tanobada ai aneru haida edia abidadama karana ia itaia bona ia tohotohoa. Dirava ese Adamu bona Heva be Eden umana amo ia kokidia neganai, gau ta ia karaia unai amo idia o edia natudia be unai tanobada Paradaisona ai do idia vareai lasi. Iehova ese kerubi, mai anina bada gaukaradia idia karaia aneru rua, ia atodia uma gabu gimaia totona. Danu, kaia ta mai ena lahi ia atoa, bona unai kaia be hanaihanai ia giroagiroa.—Genese 3:24 duahia.
17 Mani oi laloa, Abela be mero maragi neganai unai kerubi rua ia itadia. Edia toana be taunimanima bamona bona edia goada be bada. Danu ia hoa, badina “kaia” ta mai ena lahi be hanaihanai ia giroagiroa. Abela ia tubu daekau neganai, ia itaia unai kerubi rua idia hesiku bona edia gaukara idia rakatania, a? Lasi. To unai siahu bona aonega bada anerudia, be dina bona hanuaboi ibounai, o lagani handred momo lalodiai edia gini gabuna idia rakatania lasi bona edia gaukara idia karaia noho. Unai dainai Abela ia diba, Iehova Dirava be mai ena kara maoromaoro hesiai taudia bona edia gaukara idia laloa bada. Abela ia itaia unai kerubi rua be Iehova idia badinaia bona kamonai henia, to iena famili be unai bamona lasi. Oibe, unai aneru edia haheitalai namona ese Abela ena abidadama ia hagoadaia.
Abela ena mauri ibounai lalonai ia itaia, kerubi aneru rua be Iehova idia badinaia bona kamonai henia
18. Dahaka gaudia ese hari iseda abidadama ia hagoadaia diba?
18 Abela ese Iehova ena havaraia gaudia, iena gwauhamata, bona ena hesiai anerudia edia haheitalai amo Iehova ena kara namodia ia itaia, bona Abela ese unai gaudia ia laloa dobu dainai ena abidadama ia goada momokani. Oibe, Abela ena haheitalai amo gau momo ita dibaia, ani? Matamata taudia ese Iehova Dirava abidadama henia karana idia hagoadaia diba, herevana edia famili be unai bamona idia karaia lasi. Hari inai negai, Dirava ese ia havaraia gaudia, Baibel, bona abidadama taudia momo edia haheitalai namona ese iseda abidadama ia hagoadaia diba.
Dahaka Dainai Abela Ena Boubou Gauna be Hereadae?
19. Abela be dahaka mai anina bada gauna ia lalopararalaia?
19 Abela ena abidadama Iehova dekenai ia goada dainai, ia ura ena kara amo unai ia hahedinaraia. To, taunimanima ese iunives ia Havaraia Tauna dekenai dahaka idia henia diba? Dirava be taunimanima amo harihari gaudia o edia heduru ia abia be anina lasi. Abela be gabeai, mai anina bada gauna ta ia lalopararalaia: Bema iena lalokau guba Tamana, Iehova dekenai mai kudouna ibounai ida ia dekenai ia noho gauna ia henia, unai do ia moalelaia.
Abela be mai abidadama ida ena boubou gauna ia henia; Kaino be unai bamona ia karaia lasi
20, 21. Kaino bona Abela be Iehova dekenai dahaka idia bouboulaia bona Iehova be dahaka ia karaia?
20 Abela be ena mamoe serina amo mamoe haida ia abia hidi bena boubou totona ia hegaegaelaia. Kaino ia ura Dirava amo lalonamo bona hahenamo ia abia, unai dainai iena uma anianidia be boubou totona ia hegaegaelaia. To Kaino be unai ia karaia ena badina be Abela ena lalohadai amo ia idau. Idia henia boubou gaudia amo unai ia hedinarai.
21 Adamu ena natuna ruaosi be reana boubou patana bona lahi idia gaukaralaia boubou gaudia idia henia totona, bona reana kerubi edia vairanai unai idia karaia, unai nega ai tanobada dekenai kerubi be Iehova idia hesiai henia. Iehova be dahaka ia karaia? Baibel ia gwau: “Iehova be Abela ia lalonamo henia bona ena boubou gauna ia abia dae.” (Gen. 4:4) Dirava ese Abela ia lalonamo henia dalana be Baibel ese ia gwauraia lasi.
22, 23. Dahaka dainai Iehova ese Abela ena boubou gauna ia abia dae?
22 Dahaka dainai Iehova be Abela ia lalonamo henia? Ena boubou gauna dainai, a? Abela ese mauri animal ia bouboulaia neganai ena rara ia bubua, bona unai rara ese mauri ia laulaulaia. Abela ia laloa unai boubou gauna be mai anina bada, a? Lagani handred momo murinai, Dirava ese ena hesiai taudia ia hamaorodia, namona be bero lasi mamoe idia bouboulaia, unai be iena Natuna goevadaena, o “Dirava ena Mamoe Natuna” ia laulaulaia, gabeai iena rara goevadaena do ia bubua. (Ioa. 1:29; Eso. 12:5-7) To, reana Abela be unai boubou gaudia edia anina sisina sibona ia diba, ia laloparara mauri gaudia edia rara be mai anina bada.
23 Ita diba gauna be inai: Abela be ia dekenai ia noho gau namo hereana ta ia bouboulaia. Iehova be unai boubou gauna ia abia dae bona Abela dekenai ia moale. Abela be Iehova ia lalokau henia bona iena abidadama karana dainai boubou gauna ia henia.
24. (a) Dahaka dainai ita gwau diba Kaino ese ia bouboulaia gauna be kerere lasi? (b) Edena dala ai hari inai negai idia noho taudia momo edia lalohadai be Kaino ena bamona?
24 To Kaino dekenai unai bamona ia vara lasi. Iehova ese “Kaino ia lalonamo henia lasi, bona ena boubou gauna ia abia dae lasi.” (Gen. 4:5) Kaino ese ia bouboulaia gauna be kerere lasi, badina gabeai Dirava ena Taravatu ia gwau taunimanima ese uma aniani idia bouboulaia diba. (Lev. 6:14, 15) To Baibel ia gwau, Kaino “sibona ena kara be dika.” (1 Ioane 3:12 duahia.) Kaino ia laloa Dirava tomadiho henia karana be toana sibona amo ia hahedinaraia be hegeregere, bona hari momo be unai bamona lalohadai idia abia. Kaino be ena kara amo ia hahedinaraia, ia be Iehova ia abidadama henia lasi bona ia lalokau henia lasi.
25, 26. Iehova be Kaino dekenai dahaka sisiba ia henia, to Kaino be dahaka ia karaia?
25 Iehova ese Kaino ena boubou gauna ia abia dae lasi neganai, Kaino be ena kara ia haidaua bona Abela ia tohotohoa, a? Lasi. To ena tadina dekenai ia badu dikadika. Iehova be Kaino ena lalohadai ia diba, unai dainai mai haheauka ida ia durua. Bona ia hamaoroa bema ena lalohadai ia hamaoromaoroa lasi, kerere badana ta ia karaia diba. Danu ia gwau, bema Kaino ese ena kara ia haidaua ia do ia “lalonamo henia.”—Gen. 4:6, 7.
26 Kaino be Dirava ena sisiba ia abia dae lasi. To, ena tadina ia noia uma dekenai idia lao totona, bena unuseniai Kaino ese Abela ia botaia bona ia hamasea. (Gen. 4:8) Ita gwau diba, Abela be ena abidadama dainai ia mase tauna ginigunana. Ena be ia mase vadaeni, to iena sivarai ia do noho.
27. (a) Dahaka dainai ita abia dae Abela be do ia toreisi lou? (b) Edena dala ai ita diba momokani dina ta Abela ida do ita hedavari?
27 Laulau dalanai, Abela ena rara be Iehova Dirava dekenai ia boiboi noho, ena mase davana do ia karaia totona. Kaino be ena kara dika dainai, Dirava ese ia hahemaoro henia. (Gen. 4:9-12) Mai anina bada gauna be, hari Abela be ena abidadama amo ita ia do hereva henia noho. Abela ia mase neganai, reana ena mauri lagani be 100 ia hanaia lasi, unai negai idia noho taudia edia mauri lagani hegeregerena, to ena kara amo Dirava ia hamoalea. Ia diba ena guba Tamana Iehova ese ia lalokau henia bona ia lalonamo henia. (Heb. 11:4) Ita diba momokani, Iehova ese Abela ia laloatao noho, bona tanobada paradaisona ai do ia hatorea isi lou. (Ioa. 5:28, 29) Unuseniai ia do oi hedavari henia, a? Bema Abela ena abidadama oi tohotohoa, ia oi hedavari henia diba.
a Inai hereva “taunimanima be tanobada ai idia vara negana,” be tanobada ai natudia ginigunadia idia havaraia matamaia negana ia herevalaia. Ena be Kaino be natuna roboana, to dahaka dainai Iesu ese “taunimanima be tanobada ai idia vara negana” ia herevalaia neganai Abela ena ladana ia gwauraia? Kaino ena disisen bona ia karaia karadia ese idia hahedinaraia ia be mai ena ura ida Iehova Dirava ia gwau-edeede henia. Unai dainai, iena tama sina hegeregerena, Dirava ese Kaino be mase amo do ia hatorea isi lou lasi bona ena kara dika do ia gwauatao lasi.