Maino Dirava ena Amo Edena Negai?
“Maino ia havaraia Diravana ese nega sisina Satani do ia moia momokani umui emui aena henuna dekenai.”—ROMA 16:20.
1, 2. (a) Hindu aonega tauna ta ese tuari bona maino edena bamona ia herevalaia? (b) Moale taudia, Dirava ena amo ia mai mainona idia moalelaia taudia, be daidia?
“BEMA mai edia kavakava danu idia ese tuari gaudia do idia karaia helulu noho, hari idia karaia hegeregerena, ala-ala bada herea do ia vara, matamana negana amo ala-ala unai bamona ia vara lasi ema bona harihari. Bema bese ta do ia kwalimu, ena kwalimu be mase hegeregerena ai do ia lao.” Unai gwauhamata be Mohandas Gandhi ese ia gwauraia, lagani 1938 lalonai.
2 Guna, lagani 1931 lalonai, Gandhi ese Britain ena gavana ta ia hamaoroa, ia gwau: “Emu bese bona lauegu bese ese Keriso ena hahediba herevadia, ororo dekenai ia harorolaia herevadia, do ita badinaia mai eda lalo-tamona ida neganai, ita ese iseda bese edia hekwakwanai bona tanobada ibounai ena danu do ita haorea.” Hari Hindu aonega tauna ese ia hahedinaraia hegeregerena, Iesu ena hereva ese noho hanaihanai mainona abia dalana ia duanaia. Keriso ia gwau: “Taunimanima huanai maino idia karaia taudia be idia namo, badina be Dirava ese do ia gwauraia idia be iena natuna.” (Mataio 5:9) Dirava ena amo ia mai mainona be ena “natuna” momo ese hari idia moalelaia noho. Gabeai, tanobada ena manau taudia iboudiai ese “maino bada do idia moalelaia dikadika.” (Salamo 37:11) To inai gwauhamata be edena bamona ita abia dae momokani diba?
3. Dahaka dainai maino korikori be tanobada dekenai ia vara lasi, hari inai nega lalonai?
3 Hari inai nega lalonai, tanobada taudia iboudiai idia hamasedia ore diba dainai taunimanima idia gari. Inai dika idia tahua namonamo taudia haida be vanegai edia ripoti idia halasia, idia gwau: “Kavakava momokani gauna be inai: Tanobada Ibounai Tuarina Iharuana negana amo ema bona hari, $3-4,000,000,000,000 idia negea niuklia tuari gaudia abia hegaegae totona. unai gau bema do idia gaukaralaidia, tanobada taudia iboudiai do idia mase ore . . . Niuklia tuari gaudia edia momo be hegeregere taunimanima 58 bilion do idia hamasedia.” To unai kara idia karaia helulu noho mai edia kavakava danu. Bese badadia mai goadadia ruaosi idia gwau unai: bamona idia hagaria heheni noho dainai tuari do ia vara Iasi. To unai bamona maino be Dirava ena amo ia mai mainona lasi.
4. (a) Hari inai negai tanobada be edena bamona? (b) Iehova tomadiho henia taudia edia helaro goadana be dahaka?
4 Dala iboudiai amo tanobada be ia dika momokani. Hari inai nega lalonai politikol taudia be kerere momo idia karaia, raskol taudia be dagedage karadia momo idia karaia, taunimanima momo be moni dainai idia lalo-hekwarahi, taunimanima momo ese Dirava idia dadaraia bona tomadiho oreadia idia daradara bada herea. Unai dainai inai nega ena dika ese nega gunadia iboudiai edia dika ia hanaia. Momokani “Dirava ese ia karaia gaudia ibounai be idia’ hisihisi noho.” To Dirava ia gwauhamata ia ese ia karaia taudia be “do ia ruhaidia bodaga dekena amo, vadaeni Dirava ena na natuna edia hairai do idia abia, ma Dirava ese edia dala do ia kehoa, vadaeni kwalimu momokani do idia abia.” (Roma 8:21, 22) Unai maino ura henia taudia, Bible ese ia gwauraia Diravana, Lohia Badana Iehova tomadiho henia taudia unai, be ia ese gwauhamata henidia, unai ura lalonai do idia vareai. Unai ura kwalimu be noho hanaihanai mainona korikorina latanai do ia haginia auka. (Esekiel 37:26-28) To edena negai bona edena dala amo unai maino do ia mai?
Dirava ena Lalohadai Nega bona Lagani Dekenai
5. Tesalonika Ginigunana 5:1 ena hereva dainai dahaka henanadai ia vara?
5 Aposetolo Paulo ese Keristen taudia Tesalonika dekenai edia lalona ia hagoadaia totona, ia hamaorodia “Lohiabada do ia giroa mai negana” mase taudia be edena bamona do idia toreisi lou. Unai murinai ia gwau: “Aiemai varavara taudia e, inai kara do idia vara ena nega korikori be umui dekenai lau tore henia lasi.”—1 Tesalonika 4:15; 5:1.
6. Dahaka dainai ita diba nega bona lagani be mai edia anina bada Dirava dekenai?
6 Aposetolo ena hereva ese idia hahedinaraia Dirava ese nega bona lagani ia laloa maragi a? Lasi vaitani! (Kohelete 3:1) “Nega korikori ia ginidae neganai,” Pura 69 edia lagani edia dokonai, “Dirava ese sibona ena Natuna ia siaia.” Bona Iesu be lagani toi mai kahana lalodiai ia haroro—lagani 29 C.E. amo ema bona lagani 33 C.E.—Daniel ese ia perovetalaia hegeregerena. (Galatia 4:4; Daniel 9:24-27) “Idau bese edia nega” be lagani 1914 lalonai ia ore neganai, Iesu be King dagina ia abia, “guba Ierusalemana” lalonai. (Luka 21:24; Heberu 12:22, NW; Esekiel 21:27; Daniel 4:31, 32) “Hisihisi bada herea” danu be Iehova ese ia gwauraia ‘dinana’ bona ‘horana dekenai do ia ginidae. “Do ia leiti lasi.”—Mataio 24:21, 36; Habakuku 2:3.
7. Paulo ese Tesalonika taudia ia tore henidia neganai, dahaka dainai nega bona lagani ia torelaia lasi?
7 To, unai neganai Paulo ese “inai kara do idia vara ena nega korikori” herevadia be unai Keristen taudia Tesalonika dekenai ia torea henia lasi. Badina be idia abia dae momokani Iuda taudia edia nega ena dokona be ia kahirakahira; unai nega be ma lagani 20 murinai ia ore, lagani 70 C.E. lalonai. Idia goada momokani bona “Lauma Helaga ese iena moale ia henia [idia] dekenai.” (1 Tesalonika 1:4-7) Unai hegeregerena, lehova ena Witness taudia hari inai negai be idia diba momokani, tanobada ibounai tuaridia bona hisihisi badadia ma haida, lagani 1914 amo ema idia vara gaudia, be ‘toa’ ta, idia hahedinaraia Iesu be ia lou mai vadaeni mai Basileia siahuna bona mai ena hairai ida.—Mataio 24:3-8; 25:31.
8. Dahaka dainai ita gima noho bona ita gaukara noho be namo?
8 Unai murinai, aposetolo Paulo ese unai Keristen taudia ia hamaorodia, ia gwau: “Badina be umui danu umui diba vadaeni, Lohiabada ena Dina be do ia mai, henaoa tauna hanuaboi neganai ia mai bamona.” (1 Tesalonika 5:2) Ena be unai dina bona hora ita diba lasi, to unai dika davana henia dinana be ia mai kahirakahira momokani. Dirava ese ia gwauraia horana dekenai do ia ginidae haraga. Unai dainai, namona be ita gima bona ita gaukara noho.—Luka 21:34-36.
Maino Do Idia Boiboilaia
9. (a) Dahaka do idia boiboilaia, bona dahaka dainai Keristen taudia momokanidia be unai bamona do idia boiboi lasi? (b) Daidia ese inai boiboi do idia halasia, bona edena dala amo idia be Ieremia ena negai idia noho lohiadia hegeregeredia ai do idia lao?
9 “Maino bona gari lasi ita noho inai!” Paulo ia gwau Keriso do ia giroa mai murinai unai hereva do idia boiboilaia. (1 Tesalonika 5:3) Unai boiboi be kahirakahira do ita kamonai a? Daidia ese tanobada ena maino bona noho namo unai bamona do idia boiboilaia? Keriso murinai idia raka taudia ese do idia boiboilaia lasi, badina be lesu ia gwau idia bona iena Basileia be “tanobada ena lasi.” (Ioane 15:19; 17:14, 16; 18:36) Anina be, unai hereva do idia halasia taudia be tanobada badinaia taudia; Dirava ena Basileia idia inai henia, badina be “Satani ese tanobada taudia ibounai ia gunalaia noho.” (1 Ioane 5:19) Lohia taudia bona tomadiho gunalaia taudia be leremia ena nega lalonai idia karaia hegeregerena, inai taudia ese “sibodia edia lalona dekenai idia matahanai gaudia mo” do idia gwauraia, do idia gwau, “Maino do umui abia.” Do idia koikoi, do idia gwau unai maino be Dirava ena amo ia mai.—leremia 23:16, 17, 19, 20.
10. Dahaka dahaka idia vara guna, ema bona hari inai negai tonabada be ia dika momokani?
10 Kara haida idia karaia vadaeni bona unai bamona kara ma haida do idia karaia ela bona do idia boiboi, do idia gwau, “Maino bona gari lasi ita noho inai!” Tanobada Ibounai Tuarina Ginigunana murinai, lagani 1920 lalonai, League of Nations oreana idia haginia. Edia lalohadai be, unai orea amo tuari do idia hadokodia ela bona hanaihanai. To Tanobada Ibounai Tuarina Iharuana ia vara neganai, unai orea be guri dobu masemasena ta lalonai ia moru. October 24, 1945 lalonai, unai orea idia hamauria lou, ena ladana matamatana idia hatoa United Nations. (Apokalupo 17:8 itaia.) Ena gaukara badana be, “tanobada ena maino bona noho namo do ia naria.” Unai orea idia haginia taudia idia gwau do idia gaukara goadagoada, “uru gabedia be tuari ena dika amo idia hamauridia totona.” Vadaeni, United Nations oreana be unai gaukara dekenai ia kwalimu vadaeni a?
11. Tonobada taudia edia hekwakwanai ena bada be edena bamona?
11 Ena be United Nations oreana idia haginia taudia haida idia gaukara mai edia momokani danu, to League of Nations hegeregerena, ia be ena gaukara korikori dekenai ia kwalimu lasi. Niuklia tuari gaudia momo herea idia noho, idia amo tanobada ibounai idia hadikaia ore diba. April 1986 lalonai, niuklia paoa siteisini Chernobyl, U.S.S.R. dekenai be ia pou murinai, lai ese niuklia siahuna dikana ia odaia lao Europe ena kahana momo dekenai; unai hahedinaraia niuklia siahuna amo momo idia hadikadia diba. Bese haida South Pacific dekenai idia ura taravatu do idia atoa, idau besedia ese edia niuklia tuari gaudia be unai gabu dekenai do idia abia vareai lasi bona unuseniai do idia hapoua lasi. To bema niuklia tuarina ta ia vara, tanobada ibounai dekenai ta do ia roho mauri lasi.
‘Maino bona Noho Namo’ Do Idia Havaraia Diba A?
12. United Nations ese lagani 1986 edena bamona ia gwauraia, bona unai hereva dainai tonobada beseidia be dahaka idia karaia?
12 United Nations ia diba dika bada herea diba, unai dainai unai orea ese 1986 ia gwauraia Bese Iboudiai edia Maino Laganina. Bese haida ese unai hereva idia laloa bada, ma haida ese idia laloa maragi. Idia momo ese dala idauidau amo unai hereva idia hamomokania, to idia gwau niuklia tuarina ese maino ia hadikaia haraga diba. Danu, Tanobada Ibounai Tuarina negana amo ema bona hari, tuari maragidia 150 be tanobada ena gabu idauidau ai idia karaia, unai tuari lalodiai taunimanima 30,000,000 bamona idia mase. Isaia 2:4 ena hereva be United Nations ena magu ena haba dekenai idia torea, to bese ta lasi ese unai hereva ia badinaia, ani?
13. Tomadiho gunalaia taudia ese edena bamona idia durua?
13 Tonobada ena tomadiho oreadia ese United Nations ena Maino Laganina idia abia isi mai edia ura danu. Pope John Paul iharuana ese January 1 ia gwauraia Tanobada Ibounai ena Maino Dinana, bona gavamani gunalaidia taudia ia hereva henidia goadagoada, ia gwau namona be edia bese idia gunalaidia, maino be tanobada ibounai dekenai idia havaraia totona. Ia ese danu tanobada ena tomadiho oreadia idauidau ia boiridia, Bese Iboudiai edia Maino Laganina lalonai Assisi, Italy dekenai do idia hebou idia guriguri totona. Anglican Dubu Oreana ena gunalaia tauna bona Buddhist oreadia ese iena boiboi idia abia dae mai edia moale danu. The World Council of Churches ese hereva ta ia halasia, Bese Iboudiai edia Maino Laganina ia gwauraia, ia gwau namona be niuklia tuari gaudia idia negea haraga.
14. Maino havaraia gaukarana ta be edena dala tamona amo ena anina do ia havaraia momokani diba?
14 To, “maino ia havaraia Diravana” ena ura be dahaka, maino bona noho namo havaraia gaukarana dekenai? Dirava ena peroveta Herevana ese ia hahedinaraia goevadae lasi taudia bona besedia ese maino bona noho namo be inai tanobada dekenai do idia havaraia, a? Lasi, Iasi vaitani! Unai gaukara be “ena anina do ia havaraia momokani” totona, namona be Iehova ese do ia gunalaia mai ena maoromaoro danu, sibona ena ladana abia isi totona.—Isaia 55:11; 61:11.
“Karaharaga Hisihisi Dika Momokani bona Mase Do Ia Ginidae”
15. Paulo be dahaka hoa herevana ia gwauraia?
15 Kahirakahira do ia vara gauna be aposetolo Paulo ese ia gwauraia, ia gwau: “Inai bamona hereva, ‘Maino bona gari lasi ita noho inai,’ taunimanima idia gwauraia noho neganai, karaharaga hisihisi dika momokani bona mase do ia ginidae! Rogorogo hahine ese mara ena hisihisi ia davaria haraga bamona unai hisihisi do ia ginidae. Bona unai taunimanima do idia roho mauri diba lasi.”—1 Tesalonika 5:3.
16. Dahaka dainai bese idauidau edia dala be Dirava ena dala lasi?
16 Unai hereva ita duahia negana ginigunana ai, reana ita hoa bona ita lalohisihisi. To Bible ese iseda lalona ia hapararaia. Tanobada besedia edia dala be Dirava ena dala lasi. (Isaia 55:8, 9) Lagani 6,000 idia lao vadaeni, Gaigai mai ena aonega dikana, Satana Diabolo, ese iseda tubudia ginigunadia edia lalona ia ania, Dirava ena lohia siahuna do idia dadaraia totona. Ia gwau, Dirava ese do ia lohiadia lasi neganai gau ta dekenai do idia dabu lasi. Unai hereva haerelaia totona, Dirava ese taunimanima edia gavamani idauidau ia koua lasi ema bona hari.—Genese 3:4, 5.
17. Taunimanima edia gavamani edia sivarai be edena bamona, bona inai ese dahaka ia hamomokania?
17 Unai nega murinai, nega daudau herea lalonai, taunimanima ese gavamani idauidau idia haginia, bona Dirava ese ia koudia lasi. Taunimanima edia gavamani, herevana idia be nega kwadogi sibona idia noho eiava nega daudau herea idia noho, to idia iboudiai be hegeregere lasi maino korikori bona noho namo do idia havaraia. Gavamani idauidau iboudiai henudiai taunimanima idia tuari, taravatu idia utua, idia gari, bona idia mase. Idau nega amo ema bona hari, “taunimanima haida ese edia bamodia idia biagudia bona idia hahisidia.” (Kohelete 8:9) Lalo-parara taudia iboudiai be Dirava ena peroveta tauna hegeregerena idia hereva diba, ia gwau: “Iehova e, lau diba vadaeni, tanobada tauna ese sibona ena raka dalana ia abia hidi diba lasi. Taunimanima be ena raka ai sibona ia hakaua diba lasi.”—Ieremia 10:23.
18. Dahaka dainai tanobada besedia ese inai hereva, “Maino bona gari lasi ita noho inai,” do idia boiboilaia be anina lasi?
18 Inai hepapahuahu hadokoa negana be kahirakahira do ia ginidae. Dirava ena gavamani sibona ese maino korikori bona noho namo do ia mailaia diba taunimanima dekenai. To, tanobada besedia ese inai hereva, “Maino bona gari lasi ita noho inai,” do idia gwauraia neganai, Dirava ena gavamani do idia ura henia lasi. Idia ura do idia lohia noho, sibodia edia heagi herevadia hegeregeredia. To nega ia ore gwauraia! Tanobada besedia idia lalo-parara, bema kara badana do idia karaia lasi, idia iboudiai be niuklia tuarina ta lalonai do idia boio. Unai dainai idia ese Ieremia ia perovetalaia karana do idia karaia: “Egu orea taudia edia bero idia hagoevaia koikoi, idia gwau ‘Maino! Maino!’ maino do lasi neganai.” Do idia hekwarahi kava!—Ieremia 6:14; 8:11, 15.
Dokona Ia Perovetalaia
19. “Iehova ena dina” be edena bamona do ia ginidae?
19 Aposetolo Paulo ia gwau: “Karaharaga hisihisi dika momokani bona mase do ia ginidae!” Dirava ena peroveta tauna Isaia be ma ia gwau: “Itaia! Edia boga-auka taudia be ariara dekenai idia tai; maino ena gwaukau taudia do idia tai dikadika.” (Isaia 33:7) Bible ena siri momo ese idia hahedinaraia, Iehova ese kara dika besedia bona taudia edia davana do ia henidia neganai, unai hisihisi be kara haraga do ia ginidae, do idia hegaegae lasi neganai—momokani, “do ia mai, henaoa tauna hanuaboi neganai ia mai bamona.” (1 Tesalonika 5:2, 3; Ieremia 25:32, 33; Sefania 1:14-18; 2 Petro 3:10) Tanobada taudia be inai hereva, “Maino bona gari lasi ita noho inai,” do idia boiboilaia badabada neganai, “Iehova ena dina” be kara haraga do ia ginidae bona do ia hagaridia. To Dirava ena orea taudia do idia lalo-parara unai boiboi be anina lasi, bona idia be Iehova ena roho mauri gabuna lalonai do idia noho namonamo.—Salamo 37:39, 40; 46:1, 2; Ioel 3:16.
20. (a) Edena bamona United Nations oreana be “dagedage gauna” be hegeregerena? (b) Iehova be dahaka ia laloa tomadiho koikoi dekenai, bona badina be dahaka?
20 Bible ese League of Nations bona ena gabu ia abia oreana. United Nations, edia kara be “dagedage gauna kakakakana ta” ena kara ida ia hahegeregerea; hari “dagedage gauna”be mai ena kwarana 7 (anina be tonobada gavamanidia goadadia, idia edia amo unai orea ia vara) bona doana 10 (anina be gavamani, unai orea be hari inai negai idia durua gavamanidia unai). Bible ese ia hahedinaraia ia be politikol “dagedage gauna” ta, Britain ena “laion” bona Russia ena “bea” hegeregeredia. Iena doruna latanai hahine ta ia helai, ena ladana be “Babulono Badana, ariara hahine ibounai bona tanobada ena kara mirodia ibounai edia sinana.” (Apokalupo 17:3-8) Iehova ena matana ai tomadiho koikoi be unai bamona, badina be ia bona ena kara maoromaoro Basileiana ia badinaia lasi. Politik lalonai ia vareai, unai amo lauma dalanai ariara karadia ia karaia. Unai bamona kara ta be inai: Tomadiho oreadia be United Nations oreana ida idia gaukara hebou, maino bona noho namo be tanobada ibounai dekenai havaraia totona. Iehova ena Witness taudia ese Dirava ena hahemaoro herevana idia harorolaia noho, to hari hahine ia laloa unai hereva ese iena maino bona noho namo ia hadikaia. Unai dainai ia ese gavamani haida edia lalona ia ania, bena idia ese Witness taudia edia Keristen gaukara idia taravatulaia.—Salamo 2:1-3.
21. “Iehova ena dina” do ia matamaia neganai, dahaka do ia vara? (b) Unai “dina” ena dokonai dahaka do ia vara?
21 “Iehova ena dina” be edena bamona do ia ginidae? Tanobada taudia edia hanuaboi ena dibura masemase lalonai, momokani do ia mai, ‘henaoa tauna ia mai bamona’! Unai neganai Dirava ese United Nations besedia do ia ha-uradia tomadiho koikoi idia dagedage henia totona. Babulono Badana do idia badu henia dikadika dainai, iena kerere do idia hahedinaraia bena do idia hadikaia ore. Unai bamona do idia karaia haraga dainai, gavamani taudia, guna idia ura henia taudia, be do idia gwau: “Madi o, madi o, Babulono e, hanua bada herea, goada hanuana, hora tamona lalonai oiemu kerere davana oi abia vadaeni.” To tanobada besedia mai edia tuari oreadia ida ese danu Dirava ena orea taudia do idia tuari henidia. Bena, king iboudiai edia King, Iesu Keriso, ese idia iboudiai do ia hamasedia ore, bona ena inai tauna badana, Satana Diabolo be guri dobu masemasena lalonai do ia negea diho bona unuseniai do ia koua.—Apokalupo 17:16, 17; 18:10; 19:11-21; 20:1-3; Esekiel 38:11, 16, 18-23 itaia.
22. (a) Kamonai taudia hari inai nega lalonai edia helaro namo hereana be dahaka? (b) Edena dala amo Dirava ena amo ia mai mainona do oi moalelaia diba?
22 Unai murinai, maino korikori bona noho namo do idia vara Dirava ena Basileia henunai! (Salamo 72:1, 7; Isaia 9:6, 7) To hari inai negai ‘idia noga noho bona idia laloa goada noho’ taudia momo do idia mauri noho ela bona unai do idia itaia. (1 Tesalonika 5:4-6) Iehova be Keriso ena amo ia karaia hahemaurina idia abidadama henia taudia “hutuma bada herea . . . bese idauidau” amo, be “hisihisi badana” amo do ia hamauridia, bena Dirava ena amo ia mai mainona do idia moalelaia ela bona hanaihanai. (Apokalupo 7:9-17; 21:3, 4) Oi danu be unai hahenamo do oi abia be namo!
Edena Bamona Oi Haere?
□ Dahaka dainai nega bona lagani be mai anina bada Dirava dekenai bona ita dekenai danu?
□ “Iehova ena dina” ena mai be edena bamona ita laloa be namo?
□ Daidia be 1 Tesalonika 5:3 ena hereva hegeregerena do idia boiboi, bona edena negai?
□ Unai boiboi dainai dahaka gau badadia do idia vara?