“Tau Bona Hahina Ia Karaia”
“Dirava ese taunimanima ia karaia, ia sibona ena laulau bamona, Dirava ena toana hegeregerena ia karaia. Tau bona hahine ia karaia.”—GENESE 1:27.
IEHOVA ena orea taudia bogaraginai ita noho, bona tatau, hahine, memero, bona kekeni, Dirava lalokau henia bona kamonai henia daladia idia tahua guna taudia, ita bamodia be moale bada gauna! Hereva momokani ese danu Iehova Dirava idia habadua lalohadai bona karadia amo ita ia ruhaia, bona Keristani taudia edia raka dalana maorona be ita dekenai ia hadibaia. (Ioane 8:32; Kolose 3:8-10) Hegeregere, gabu iboudiai taunimanima be mai edia lalohadai tatau ese edia kara korikori bona hahine ese edia kara korikori idia hahedinaraia dalana dekenai. Idia vara neganai memero be tatau edia kara toana bona kekeni be hahine edia kara toana idia abia sibona, a? Eiava ma gau haida danu do ita laloa be namo?
2 Keristani taudia dekenai Dirava ena Hereva be mai ena siahu bona ia ita badinaia, herevana ita sibona, iseda bese, eiava iseda sene taudia edia lalohadai be dahaka. (Mataio 15:1-9) Baibel ese tatau bona hahine edia kara korikori edia toana iboudiai ia herevalaia bada lasi. Taunimanima ese dala idauidau ai unai idia hahedinaraia diba, bese idauidau edia kara amo ita itaia bamona. Dirava ese idia ia havaraia hegeregerena idia noho totona, tatau ese tatau edia kara korikori bona hahine ese hahine edia kara korikori do idia hahedinaraia be namo. Badina be dahaka? Badina tau bona hahine ia karaia edia tauanina idia idau dainai ruaosi do idia hegeregere hebou, bona edia kara korikoridia idia idau dainai do idia heduru heheni diba danu. (Genese 2:18, 23, 24; Mataio 19:4, 5) To, tatau bona hahine edia kara korikoridia be hari idia laloa kerere. Momo idia laloa tatau edia kara korikori ena toana be hahine idia biagua auka, idia hebogahisi lasi, eiava idia hekokoroku. Bese haida idia laloa tatau dekenai taitai be taravatu eiava idia laloa bema tatau idia taitai ia be hemarai karana, herevana taunimanima ese unai idia itaia eiava idia itaia lasi. To, taunimanima bogaraginai, Lasaro ena gara gabuna murimurinai, “Iesu ia tai.” (Ioane 11:35) Unai be kerere lasi Iesu, tau ena kara korikori ia hahedinaraia goevagoeva tauna dekenai. Hari inai negai momo ese hahine edia kara korikori ena toana idia laloa kerere, idia gwau ia be tauanina ena hairai bona tatau ha-uraia gauna sibona.
Tatau Edia Kara Korikori Bona Hahine Edia Kara Korikori
3 Tatau edia kara korikori be dahaka, bona hahine edia be dahaka? The World Book Encyclopedia ia gwau: “Tatau momo be hahine edia amo idia idau bona hahine momo be tatau edia amo idia idau, edia tauanina edia toana idia idau dainai sibona lasi, to edia kara bona idia laloa bada gaudia idia idau dainai danu. Unai idau haida be idia vara negana amo idia noho. . . . To dala momo amo idia idau, badina taunimanima ta ta iboudiai be tatau o hahine edia kara idia dibaia dainai. Taunimanima idia vara neganai, idia be tau eiava hahine, to gabeai tatau o hahine edia kara korikori idia dibaia.” Ita be gau momo iseda tauanina lalonai ita abia, to tatau eiava hahine edia kara korikoridia bona maorodia ita hahedinaraia diba totona, namona be Dirava ena ura ita dekenai ita dibaia bona iseda mauri lalonai gau namodia ita tahua.
4 Baibel ena sivarai ese ia hahedinaraia Adamu ena gaukara be ena adavana bona edia natudia do ia gunalaia bona ia be edia kwarana. Ia ese danu Dirava ena ura ia badinaia be namo, iena ura be tanobada do ia hahonua bona tanobada bona edia siahu henunai idia noho tanobada gaudia do ia biagua. (Genese 1:28) Ruma bese lalonai hahine ena kara korikori Heva dekenai be Adamu ena “durua tauna” bona iena “bamona” ai do ia lao, iena kwara dagina henunai do ia noho, bona ia ida do ia gaukara hebou, idia dekenai Dirava ia gwauraia hedinarai urana do idia hagugurua totona.—Genese 2:18; 1 Korinto 11:3.
5 To Adamu ese ena maduna ia huaia lasi, bona Heva ese hahine edia kara korikorina ia gaukaralaia Adamu ena lalona ia ania ia ida Dirava do idia gwau-edeede henia totona. (Genese 3:6) Adamu ia diba unai be kerere to ia karaia, unai dainai tau ena kara korikorina ia hahedinaraia lasi. Ena lalona ia manoka dainai ena Tamana bona ena Havaraia Tauna ena hereva ia badinaia lasi, to ena adavana, Satani ese ia koia hahinena, ena hereva ia abia dae. (Genese 2:16, 17) Nega daudau lasi murinai, unai tau bona hahine ginigunadia ese gwau-edeede ena davana idia abia matamaia, Dirava ia diba do ia vara gauna unai. Guna Adamu ese hereva namodia amo ena adavana ia gwauraia, to hari mai ena lalokau lasi ida ia gwauraia, “oi ese oi karaia lau dekenai hahine.” Hari, ia goevadae lasi dainai, tatau edia kara korikorina ia hadikaia bona ia hakererea, bena unai dainai ena adavana ia ‘biagua auka.’ Bona Heva ese ena adavana ia “ura henia,” reana anina be ia ura henia dikadika o maoromaoro lasi dalanai ia ura henia.—Genese 3:12, 16.
6 Abata ia do vara lasi neganai, tatau bona hahine edia kara korikori gaukaralaia kerere karadia idia hedinarai bada. Edia dagi korikoridia guba dekenai idia rakatania anerudia be tanobada tauanina ai idia hedinarai, hahine ida do idia mahuta hebou totona. (Genese 6:1, 2) Baibel ia gwau unai kara amo memero sibona idia vara. Bona toana be unai memero be hybrid taudia, natudia idia havaraia diba lasi. Taunimanima ese idia gwauraia goada taudia, Nephilim taudia, eiava Hamorua Taudia, badina idia ese ma haida idia hamorua dainai. (Genese 6:4) Idia dagedage, idia heai, bona taunimanima idia hebogahisi henia lasi.
7 Ita itaia goevagoeva, ta be ena hairai, ena tauanina ena oromana, ena bada, eiava ena goada sibona dainai tatau edia kara korikori o hahine edia kara korikori dekenai ia hegeregere lasi. Tauanina ai idia hedinarai aneru edia toana be namo herea. Bona Nephilim taudia be idia bada bona idia goada, to edia lalohadai be gageva. Unai gwau-edeede anerudia bona edia natudia ese matabodaga bona dagedage karadia amo tanobada idia hahonua. Unai dainai, Iehova ese unai tanobada ia hadikaia ore. (Genese 6:5-7) To, Abata ese lauma dikadia edia siahu bona Adamu ena kara dikana ena anina ia haorea lasi. Abata Badana murinai, tatau bona hahine edia kara korikori gaukaralaia kerere karadia be idia hedinarai lou, bona Baibel lalonai haheitalai namodia bona dikadia idia noho, idia amo gau haida ita dibaia diba.
8 Iosepa bona Potifara ena adavana edia sivarai amo tatau edia kara korikori ena toana maorona ena idau bona hahine edia kara korikori be tanobada taudia idia gaukaralaia kerere karana ena idau ita itaia goevagoeva. Potifara ena adavana ese Iosepa mai hairaina tauna ia ura henia dikadika, bona ena lalona ia ania toho do idia mahuta hebou totona. Unai neganai, Dirava ena taravatu, sihari kava eiava heudahanai ia taravatua gauna, idia do torea lasi. To, Iosepa ese unai matabodaga hahinena amo ia heau bona unai amo ia hamomokania ia be Dirava ena tau korikorina ta, tatau edia kara korikorina be Dirava ia ura henia dalanai ia hahedinaraia tauna unai.—Genese 39:7-9, 12.
9 Hahine ibounai dekenai, Eseta bona Kwini Vasati edia sivarai ese ia hahedinaraia ta ena kara be ma ta ena kara amo ia idau vaitani. Toana be Vasati ia laloa ena hairai bada dainai nega ibounai King Ahasuero ese ena ura do ia badinaia. To iena hairai be hari idia hoihoilaia kopina hanamoa gaudia bamona sibona. Iena lalona ia manau lasi bona ena kara be hahine edia kara korikorina lasi, badina ena adavana bona king ia kamonai henia lasi. King ese ia dadaraia bona hahine edia kara korikori ia hahedinaraia hahinena, oibe, Iehova ia gari henia hahinena ta, ia abia hidi ena kwini ai ia halaoa totona.—Eseta 1:10-12; 2:15-17.
10 Eseta be haheitalai namo hereana Keristani hahinedia dekenai. Ia be “mai hairaina momokani,” to ia ese ‘idia dika diba lasi gaudia, hegeregere laloa manau, bona dagedage lasi, ena lalona dekenai ia atoa’ ena herahera gaudia bamona. (Eseta 2:7; 1 Petero 3:4) Ia dekenai herahera gaudia mai edia sitailo be anina badana lasi. Eseta be ma haida edia hemami hegeregerena ia kara henidia bona sibona ena ura ia koua, bona ena be ena bese taudia be dika idia davaria gwauraia, to ena adavana, Ahasuero, henunai ia manau noho. Bema hereva lasi be aonega karana, Eseta be hereva ta ia gwauraia lasi, to hereva be mai anina neganai, mai ena gari lasi ida nega maorona ai ia hereva. (Eseta 2:10; 7:3-6) Iena kasin, lo tauna Morodekai amo, sisiba ia abia dae. (Eseta 4:12-16) Ia ese ena bese taudia dekenai lalokau bona badinaia karana ia hahedinaraia.
Tauanina Ena Toana
11 Hahine edia kara korikori ena toana maorona ena ki be dahaka? Sinana ta ia gwau: “Hahine momo edia hereva namodia be koikoi bamona, bona edia hairaina be do ia ore haraga. To Lohiabada dekenai ia gari hahinena, be do idia matauraia.” (Aonega Herevadia 31:30) Unai dainai, Dirava gari henia mai hemataurai ida be gau badana, bona hebogahisi, kara namo, manau, bona hereva manada edia anina hahine edia kara korikori hanamoa dekenai ese tauanina hairaina ena anina ia hanaia.—Aonega Herevadia 31:26.
12 Madi, tatau bona hahine momo be mai aonega ida idia hereva lasi, bona edia hereva be mai hebogahisi lasi. Edia hereva be mai hemataurai lasi, ia amo ma haida idia hadikaia, ia dika, bona taunimanima edia namo idia laloa lasi bamona. Tatau haida idia laloa hereva mirodia be tatau edia kara korikori ena toana ta, bona hahine haida be mai kavakava ida unai kara idia tohotohoa. To, bema hahine ta be mai ena hairai to ia laloa maoro lasi bona ia heai momo, haida edia hemami ia hadikaia, eiava ia hekokoroku, ita gwau ia hairai momokani, hahine edia kara korikori ia hahedinaraia goevagoeva, a? “Bema hahine ta be mai ena hairaina, to mai ena lalona lasi neganai, ia be golo rini, boroma ena udu baubauna lalonai bamona.”—Aonega Herevadia 11:22.
13 Bema hahine ta ia hairai to ena hereva ia miro, ia amo haida ia hadikaia, eiava ia laloa maoro lasi, ia hegeregere lasi hahine edia kara korikori ena toana ia hahedinaraia maoromaoro. Momokani, bema Dirava ia ura lasi karadia ia karaia, hahine mai hairaina ena toana danu ia dika ia lao diba. Ita diba bema tau ta o hahine ta ia badu dikadika, mai badu ida ia boiboi, eiava samania koikoi hereva ia gwauraia, iena tauanina ena oromana namona be herevana. Namona be Keristani taudia ibounai edia hereva bona kara be Baibel ena hereva hegeregerena, unai amo Dirava bona taunimanima edia lalona idia veria bena do idia ura henidia.—Efeso 4:31.
14 Ena be hahine bona tatau edia kara korikoridia be lauma karadia amo idia vara, to tauanina bona dabua edia toana bona ita karaia dalana ese iseda lalohadai idia hahedinaraia. Aposetolo Petero ese Keristani hahinedia ia sisiba henia neganai, reana iena nega lalonai dabua atoa bona huina karaia daladia ia laloa, ia gwau: “Umui ese kopina dekenai herahera gaudia, hegeregere kavabukavabu do umui atoa lasi. Emui huina danu sitaelo sitaelo bamona do umui karaia lasi. Bona dabua, edia toana namo herea momokani do umui atoa lasi. Inai gaudia be emui kopina edia murimuri kahanai sibona. To namona be emui hairai korikori be emui lalona dekenai ia noho. Herahera namodia, do idia dika diba lasi gaudia, hegeregere laloa manau, bona dagedage lasi, emui lalona dekenai do umui atoa. Idia edia hairai do ia noho hanaihanai, bona idia be namo bada herea Dirava ena vairanai. Gunaguna, sene hahine helagadia, Dirava idia abidadama henia hahine, ese unai bamona hairai idia atoa. Vadaeni, unai dainai idia ese edia adavana idia kamonai henia.”—1 Petero 3:3-5.
15 Timoteo Ginigunana 2:9, 10 ai, Paulo ese hahine edia dabua ia herevalaia, ia gwau: “Lau ura danu hahine taudia ese mai manau bona mai mataurai danu edia dabua do idia kwatua. To kara namodia ibounai, be herahera bamona do idia karaia. Unai be maoro, bona Dirava idia matauraia hahine edia kara korikori.” Unai siri lalonai ia gwau namona be do idia manau, ma ia gwau namona be edia dabua idia kwatua dalana ese lalohadai maorona ia hahedinaraia.
16 Bema tau o hahine ta, mero o kekeni ta, be ena kara o ena dabua ena toana amo lebulebu lalohadai ia havaraia, unai ese tau eiava hahine edia kara korikoridia ia hanamoa lasi, bona unai kara ese Dirava ia hanamoa lasi. Tanobada taudia momo ese tatau edia tauanina ena toana eiava hahine edia tauanina ena toana be edia dabua bona edia kara amo idia hahedinaraia momo. Ma haida ese tatau bona hahine edia idau idia hunia badina matabodaga karadia idia ura henia. Ita Keristani taudia ita moale diba badina Baibel ese Dirava ena lalohadai ia hahedinaraia! Iehova ese idaunegai Israela ia hamaoroa, ia gwau: “Tau ta ese hahine ena dabua do ia karaia lasi, hahine ta danu ese tau ena dabua do ia karaia lasi. Unai bamona idia karaia taudia be Lohiabada emui Dirava ese ia badu henidia noho.”—Deuteronomi 22:5.
17 The Watchtower, August 15, 1988, ese unai ia herevalaia, ena hereva oi duahia lou neganai, reana oi moale, rau 17 ai ia gwau: “Taunimanima momo be sitaelo ta idia badinaia eiava lasi be anina lasi, to sibona ia gwauraia Dirava ena hesiai tauna ese unai sitaelo ia badinaia be maoro eiava, unai ita laloa be gau badana. (Roma 12:2; 2 Korinto 6:3) Gadara dabua eiava idia dika vadaeni dabua gunadia eiava tauanina ena toana idia hahedinaraia bada dabua ese ita gwauraia herevadia amo taunimanima edia lalona idia veria diba. Bema sitaelo ese tau ena toana ia haidaua ia be hahine bamona eiava hahine ena toana ia haidaua ia be tau bamona, unai bamona sitaelo be namo lasi. (Deuteronomi 22:5 itaia.) To momokani, siahu eiava keru, gaukara idauidau, bona unai bamona gaudia dainai, gabu ta ta ena kastom be idauidau, bona Keristani kongregesen ese taravatu aukadia idia atoa lasi, tadikaka iboudiai tanobada hegegemadai do idia badinaia totona.”
18 Unai sisiba be maoro momokani! To madi, Keristani taudia haida, tatau bona hahine, ese tanobada ena dabua bona huina edia sitaelo ibounai idia badinaia, unai kara ena anina Iehova bona Keristani kongregesen dekenai idia laloa lasi. Reana ita ta ta be sibona eda kara do ita tahua, bena do ita itaia tanobada ena lalohadai ese ita idia hakererea vadaeni eiava lasi. Eiava reana ita be momo idia matauraia lo tadikaka o taihu ta dekenai do ita lao bona ena lalohadai ita nanadaia, edena bamona iseda dabua sitaelo do ita haidaua be namo, bona ena sisiba do ita lalohadailaia namonamo.
Keristani Tatau Bona Hahine—Tatau Bona Hahine Korikoridia
19 Inai tanobada ena dirava be Satani, bona ena siahu be tatau bona hahine edia kara korikori daradaralaia karana ai ia hedinarai, bona unai be dabua dekenai sibona lasi. (2 Korinto 4:4) Tano haida dekenai hahine momo be tatau ida idia kara helulu kwara dagina abia totona, unai amo Baibel ena hakaua herevadia idia dadaraia vaitani. Bona tatau momo ese edia kwara dagina ena maduna idia negea, Adamu ia karaia bamona. Tatau haida be hahine ai idia lao toho, bona hahine haida be tatau ai idia lao toho. (Roma 1:26, 27) Baibel ese Dirava ia lalo-namo henia mauri dala idaudia ia hahedinaraia lasi. Bona, Keristani taudia ai idia do lao lasi neganai, sibodia edia kara korikori idia daradaralaia taudia, eiava idia diba lasi tatau eiava hahine hegeregerena do idia noho taudia, idia abia dae diba Dirava ese ia henia taravatudia, mauri goevadaena do idia abia taudia ibounai do idia laloa bada taravatudia, bema idia badinaia do idia namo ela bona hanaihanai.
20 Baibel ese ia hahedinaraia namona be Keristani tatau bona hahine ese Dirava ena lauma ena huahua idauidau—lalokau, moale, maino, haheauka, hebogahisi, kara maoromaoro, abidadama, manau, bona tauanina ena ura koua karana—do idia goadalaia bona idia hahedinaraia. (Galatia 5:22, 23) Dirava ese, mai ena aonega bada ida, dala ia kehoa unai karadia idia goadalaia karana amo tatau ese edia kara korikori bona hahine ese edia kara korikori do idia hanamoa diba. Lauma ena huahua ia hahedinaraia tauna matauraia be auka lasi, bona unai bamona hahinena lalokau henia be haraga.
21 Iesu Keriso be tau hereadaena, bona Keristani taudia ese iena mauri dalana do idia tohotohoa be namo. (1 Petero 2:21-23) Iesu hegeregerena, namona be tatau bona hahine ese Dirava do idia badinaia bona Iena Hereva do idia kamonai henia. Iesu ese kara namo hereadia, lalokau, manau, bona hebogahisi ia hahedinaraia. Ita be Keristani taudia korikoridia dainai, ena kara ita tohotohoa be namo, unai amo ita hamomokania ita be iena hahediba taudia.—Ioane 13:35.
22 Iesu Keriso be tau korikorina, bona ena mauri sivaraina be Baibel amo ita stadilaia neganai, ia hahedinaraia tatau edia kara korikoridia be ita itaia. Ia headava lasi, to Baibel ese ia hahedinaraia ia be hahine bamodia karana ia moalelaia. (Luka 10:38, 39) Nega ibounai ena turana karana tatau bona hahine ida be goeva bona mai hemataurai. Ia be tatau edia kara korikori ena toana goevadaena. Ta lasi—tau, hahine, eiava gwau-edeede aneruna—ese Dirava amo ia abia tatau edia kara korikorina bona Iehova badinaia karana ia kokia diba lasi. Karaharaga ena maduna ia abia dae, bona ia karaia neganai ia maumau lasi.—Mataio 26:39.
23 Iehova ena orea taudia bogaraginai ita noho, bona tatau, hahine, memero bona kekeni, Iehova Dirava lalokau henia bona kamonai henia daladia idia tahua guna taudia, ita bamodia be moale gauna badana! Dirava ena Hereva badinaia karana ese ita ia koua lasi. Lasi, unai kara ese inai tanobada bona ena dala, tatau bona hahine edia hairai, edia anina, bona edia kara idaudia edia badina idia hadikaia daladia amo ita ia ruhaia. Herevana ita be tatau o hahine, Dirava ese ita ia henia maurina ena anina ita hagugurua karana amo moale momokani ita davaria diba. Oibe, Iehova Dirava, Havaraia Tauna, ita tanikiu henia bada, ita totona mai lalokau ida ia karaia gaudia iboudiai dainai, bona ia ese ita tau bona hahine ia karaia dainai!
Edena Bamona Oi Haere?
◻ Baibel ese edena karadia, tatau bona hahine edia kara korikoridia, ia hahedinaraia?
◻ Abata ia do vara lasi neganai, tatau edia kara korikori be edena bamona idia hagagevaia bona hari tatau bona hahine edia kara korikoridia be edena bamona idia hadikaia?
◻ Edena Baibel sisiba tauanina ena toana dekenai, do oi badinaia toho?
◻ Edena bamona Keristani tatau bona hahine idia hamomokania diba idia be tatau bona hahine korikoridia?
[Study Questions]
1. Edena bamona hereva momokani be hahenamo ta Keristani tatau bona hahine dekenai?
2. (a) Iseda lalohadai tatau bona hahine edia kara korikori edia toana dekenai be edeseni amo ita abia? (b) Hari taunimanima ese tatau bona hahine edia kara korikoridia edena bamona idia laloa?
3. Edena daladia amo tatau bona hahine idia idau?
4. Baibel ese ia hahedinaraia tau bona hahine edia kara korikoridia be dahaka dahaka?
5. Tau bona hahine edia kara heheni karana be edena bamona ia dika ia lao?
6, 7. (a) Abata ia do vara lasi neganai, edena bamona tatau edia kara korikori ia gageva ia lao? (b) Abata ia do vara lasi neganai idia vara gaudia amo dahaka ita dibaia?
8. Iosepa ese tatau edia kara korikori ena toana maorona be edena bamona ia haheitalaia namo herea?
9, 10. (a) Edena bamona Kwini Vasati ese hahine edia kara korikorina ia hadikaia? (b) Eseta ese hahine edia kara korikorina be edena bamona ia haheitalaia namo herea?
11. Tauanina ena toana be edena bamona ita laloa be namo?
12, 13. (a) Madi, momo edia hereva dalana be edena bamona? (b) Aonega Herevadia 11:22 ena anina be dahaka?
14. Petero Ginigunana 3:3-5 ese edena bamona herahera gaudia ia hanamoa, bona oi ese edena bamona unai oi laloa?
15. Keristani hahine ese edia dabua amo dahaka karadia idia hahedinaraia be namo?
16, 17. (a) Hari inai negai tatau bona hahine momo ese dabua edena bamona idia gaukaralaia kerere? (b) Deuteronomi 22:5 ena sisiba be edena bamona ita laloa be namo?
18. Iseda dabua bona huina edia toana be Baibel ena sisiba hegeregerena totona, dahaka ita karaia diba?
19. Edena siahu dikana ita dadaraia be gau badana?
20. Galatia 5:22, 23 ena anina tatau bona hahine edia kara korikoridia dekenai be dahaka?
21, 22. (a) Iesu ese edena bamona mauri dalana ia haheitalaia? (b) Iesu ese edena dala ai tatau edia kara korikori ia hahedinaraia?
23. Tatau bona hahine edia kara korikoridia ita laloa neganai, Keristani taudia edia hahenamo be dahaka?
[Picture on page 17]
Ena be iena hairai be bada, to taunimanima ese Eseta idia laloatao ia be hekokoroku lasi, lalo-manau, bona dagedage lasi hahinena dainai
[Picture on page 18]
Oiemu tauanina ena toana oi naria namonamo be namo, to lalona ena hairai oi laloa bada