Duahia Taudia Edia Henanadai
Iehova ena Witness taudia momo ese lagani ta ta ai edia headava dinana idia moalelaia. Vara dinana be lagani ta ta ia hedinarai danu. Vadaeni, dahaka dainai headava dinana ita moalelaia to vara dinana ita moalelaia lasi?
Hereva momokani be inai, badina ta ia noho lasi Keristani tauna ta be idia ruaosi ia moalelaia totona. To, ita gwau lasi unai dina ruaosi edia anina be hegeregere eiava headava dinana ita laloa bamona vara dinana ita laloa danu be namo.
Unai dina ruaosi be lagani ta ta idia mai loulou, unai dainai English gado ai idia gwauraia “anniversary” ena anina be ‘gau ta ia makaia deit be lagani ta ta ia mai loulou.’ Gau idauidau edia deit be lagani ta ta idia mai loulou—oi dekenai motuka aksiden ia vara dinana, hua ena eclipse oi itaia dinana, emui ruma bese ida umui lao nahu dinana, bona ma kara haida. Ia hedinarai goevagoeva Keristani taudia ese idia vara gaudia ibounai edia deit be dina badana ai idia halaoa lasi bona idia moalelaia lasi. Namona be idia vara gaudia ita laloa namonamo bena iseda lalona ita hadaia do ita moalelaia be namo eiava lasi.
Hegeregere, Dirava ese Israela taudia ia hadibaia lagani ta ta ai, Aigupito dekenai ena aneru ese edia ruma ia hanaia bona unai murinai lagani 1513 B.C.E. ai, unai tano idia rakatania dinana, do idia moalelaia. (Esodo 12:14) Iuda taudia, Iesu danu, be Dirava ena hahegani hegeregerena, lagani ta ta unai dina idia hahelagaia, to aria ta eiava harihari gaudia henia karana idia karaia lasi. Iuda taudia ese dubu hahelagaia lou dinana be dina badana ai idia hanamoa danu. Ena be Baibel lalonai unai dina hahelagaia karana ia gwauraia lasi, Ioane 10:22, 23 ia hahedinaraia Iesu be unai kara ia gwauraia dika lasi. Bona Keristani taudia be Iesu ena mase dinana ai mai anina bada hebouna idia karaia. Momokani, Dirava ena Hereva lalonai ia hedinarai goevagoeva oda hegeregerena unai hebou idia karaia.—Luka 22:19, 20.
Headava dinana laloatao karana be edena bamona? Tano haida dekenai tatau momo bona edia adavadia be lagani ta ta ai edia headava maurina, Dirava ese ia karaia gauna, idia hamatamaia dinana idia laloatao. (Genese 2:18-24; Mataio 19:4-6) Ita diba Baibel ese headava ia gwauraia dika lasi. Iesu be headava ariana ta dekenai ia lao bona heduru ia henia danu.—Ioane 2:1-11.
Unai dainai, ita hoa lasi bema tau ta bona ena adavana idia ura lagani ta ta edia headava dinana ena moale idia laloa lou bona edia headava ia namo totona idia gaukara hebou lalohadaina idia hagoadaia lou. Unai dina be idia ruaosi sibona, eiava varavara haida eiava turadia namodia ida do idia moalelaia be sibona idia abia hidi. Namo lasi unai dina idia gaukaralaia, aria badana idia karaia totona. Dina ta ta ita badinaia hakaua herevadia be unai dina ai do ita ura ita badinaia danu. Unai dainai, headava dinana ita hanamoa eiava lasi be ta ta sibona ena ura.—Roma 13:13, 14.
To, vara dinana ita gwauraia dina badana be edena bamona? Baibel lalonai unai dina idia hanamoa karana ia herevalaia, a?
Lagani 1900 sisina murinai, Bible Student taudia, unai neganai Iehova ena Witness taudia be unai ladana idia gaukaralaia, be vara dinana idia hanamoa. Idia momo be buka maragidia ladana Daily Heavenly Manna ai unai dina idia makaia, unai buka lalonai be dina ta ta edia Baibel siri idia noho. Unai buka lalonai Keristani taudia momo be Bible student taudia ma haida edia laulau maragidia idia atoa, edia vara dinana makaia totona. Danu, February 15, 1909, ena Gima Kohorona ia gwau Jacksonville, Florida, U.S.A., dekenai idia karaia hebouhebouna ai, Tadikaka Russell, unai nega ai ia be Society ena Presiden, be platfom dekenai idia boiria daekau. Dahaka dainai? Ia idia hadibaia maua haida lalonai grapefruit, painapu, bona orensi be ia dekenai idia henia, ena vara dinana ena harihari gaudia bamona. Unai ese ita dekenai guna idia vara gaudia ia hahedinaraia sisina. Danu, unai nega lalonai, Bible Student taudia ese December 25 idia hanamoa Iesu ena vara dinana bamona. Danu unai neganai, Brooklyn Betele dekenai Kerisimasi aniani idia karaia.
To momokani, unai negana amo Dirava ena taunimanima be lauma dalana ai idia tubu vadaeni. Lagani 1920 murinai, hereva momokani ia hedinarai goevagoeva dainai tadikaka ese inai gaudia idia diba:
Iesu be December 25 ai ia vara lasi, unai dina be Dirava idia diba lasi taudia edia dina badana. Baibel ese ita ia hagania Iesu ena mase dinana ita laloa lou totona, ena vara dinana eiava ma ta ena vara dinana ita laloa lou totona lasi. Iesu ena mase ita laloa lou be Hadibaia Tauna 7:1 ena hereva hegeregerena, bona abidadama tauna ena mauri ena dokona ese ena vara dinana ia hanaia lalohadaina hegeregerena. Baibel ese abidadama tauna ta ena vara dinana idia moalelaia ia gwauraia lasi. Ia ese Dirava idia diba lasi taudia edia vara dinana idia moalelaia, mai edia dagedage karadia ida ia herevalaia. Unai vara dinana idia hanamoa karadia edia badina mani ita tahua.
Ginigunana be Iosepa ena nega ai, Farao ena vara dinana idia hanamoa karana. (Genese 40:20-23) Hastings ena Encyclopædia of Religion and Ethics ese vara dinana hanamoa karana ia gwauraia neganai, ia gwau: “Ta ena vara dinana hanamoa karana, ena dina duahia karana, bona ena moale karadia, be idaunegai tomadiho karadia haida amo idia mai.” Gabeai, unai buka ese idaunegai idia noho Aigupito taudia edia mauri ia stadilaia tauna Sir J. Gardner Wilkinson, ena hereva ia torea: “Aigupito taudia ta ta be edia vara dinana, bona horana danu idia laloa bada; bona reana Persia dekenai, taunimanima ta ta be iena vara dinana ia laloatao mai moale bada ida, iena turadia ia boiria bona moale karadia idia karaia, bona aniani namo herea bona idauidau idia ania.”
Baibel ese ia gwauraia vara dinana ma ta be Heroda ena. Unuseniai, Ioane Bapatiso ena kwarana idia utua. (Mataio 14:6-10) The International Standard Bible Encyclopedia (1979 gauna) ia gwau: “Greek taudia gunadia be edia dirava bona ladana bada taudia edia vara dinana idia moalelaia. Greek gado ai, unai aria idia gwauraia genéthlia, to genésia ena anina be ia mase vadaeni mai ladana bada tauna ena vara dinana idia laloatao bona idia moalelaia. Macc[abees] Iharuana 6:7 lalonai Antiochus IV ena genéthlia hua ta ta lalonai ita itaia, unai nega lalonai Iuda taudia idia doria ‘boubou gaudia idia ania totona.’ . . . Heroda be iena vara dinana ia moalelaia neganai, ia be Greek taudia edia kastom ia badinaia; taunimanima idia doria Greek kastom idia badinaia karana ia do vara lasi neganai, Israela dekenai idia be vara dinana idia moalelaia ia hamomokania gauna ta ia noho lasi.”
Momokani, Keristani korikori taudia be nega bada idia halusia lasi, kastom ibounai edia badina bona bema idia be idaunegai tomadiho karadia amo idia mai eiava lasi idia tahua totona, to idia ese Dirava ena Hereva lalonai idia hedinarai goevagoeva herevadia idia dadaraia lasi. Unai hereva ta be Baibel lalonai idia noho vara dinadia moalelaia karadia be Dirava diba lasi taudia ese idia karaia mai edia dagedage karadia ida. Unai dainai Baibel ese ia hahedinaraia vara dinana moalelaia karana be maoro lasi. Keristani korikori taudia be unai hereva idia abia dae.
Unai dainai, bema Keristani taudia idia ura edia headava dinana idia hanamoa unai be idia sibona edia ura. To, lo Keristani taudia be badina namodia dainai vara dinadia idia moalelaia lasi.