Gima Kohorona INTANET LAIBRI
Gima Kohorona
INTANET LAIBRI
Hiri Motu
  • BAIBEL
  • PABLIKEISEN
  • HEBOUDIA
  • w00 4/1 rau 29-31
  • Baibel Duahia Dalana Idauna ta Ia Noho, A?

Oi abia hidi kahana ena vidio ia noho lasi.

Sori, hekwakwanai ia vara vidio ia loud totona.

  • Baibel Duahia Dalana Idauna ta Ia Noho, A?
  • Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia—2000
  • Sinado maragidia
  • Inai Bamona Atikol
  • Lalohadai Matamatana, A?
  • Kompiuta ese Duahia Dalana Idia “Hahedinaraia”
  • Baibel be Dirava Ena Lauma amo Ia Vara Ia Hamomokania, A?
  • Baibel Duahia Dalana Idauna Ita Abia be Namo, A?
  • Masorete Toretoredia be Dahaka?
    1995 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • A3 Baibel Ita Abia Dalana
    Nega Matamata Trensleisen Ena Buka Helaga
  • Kamonai Taudia Edia Lalona Veria, Edia Baibel Do Idia Kehoa Totona
    Tiokratik Haroro Sikuli amo Heduru Oi Abia
  • Baibel be Idia Hadikaia Ore Toho
    Buka Helaga—Dirava ena Hereva Eiava Taunimanima Edia?
Ma Haida Itaia
Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia—2000
w00 4/1 rau 29-31

Baibel Duahia Dalana Idauna ta Ia Noho, A?

LAGANI 1995 ai Israel ena Praiminista Yitzhak Rabin idia hamasea bena lagani rua murinai, niusi torea tauna ta ia gwau kompiuta ena heduru amo unai ia gwauraia peroveta herevana be Heberu Baibel gunana lalonai ia davaria. Unai niusi torea tauna, Michael Drosnin, ia gwau lagani ta unai hamasea karana ia do vara lasi neganai, praiminista ia hadibaia toho to ia kamonai lasi.

Hari buka bona hereva haida idia halasia vadaeni, idia gwau unai duahia dalana idauna ese ia hamomokania Baibel be Dirava ena lauma amo ia vara. Unai bamona duahia dalana idauna ta ia noho, a? Ia namo bema duahia dalana idauna ta dainai ita abia dae Baibel be Dirava ena lauma amo ia vara, a?

Lalohadai Matamatana, A?

Baibel ena hereva duahia dalana idauna ia noho lalohadaina be lalohadai matamatana lasi. Cabala, eiava Iuda taudia edia babalau karana, lalonai unai be lalohadai badana. Cabala hadibaia taudia idia gwau, ita itaia haraga Baibel ena hereva ena anina be ena anina korikorina lasi. Idia laloa Dirava ese Heberu Baibel ena leta ta ta ia gaukaralaia toa bamona, bona bema ita lalo-pararalaia namonamo hereva momokani bada herea do idia hahedinaraia. Idia laloa, Heberu leta ta ta bona edia gabu Baibel lalonai be mai badina ta dainai Dirava ese ia atodia.

Baibel duahia dalana idauna ia tahua tauna Jeffrey Satinover ia gwau, unai Iuda babalau taudia idia abia dae Genese lalonai havaraia karana ena sivarai idia torea neganai idia gaukaralaia Heberu letadia be mai edia siahu idauna. Ia gwau: “Ita gwau diba, Genese be sivarai sibona lasi; ia be havaraia karana ena tulu ta, tauanina dalanai ia hedinarai Dirava ena lalona dekenai ia noho palanina ta.”

Lagani 1200 murinai ia noho Cabala rabi tauna ta Bachya ben Asher, Saragossa, Spain amo, ia gwau Genese ena kahana ta ai leta namba 42 iboudiai sibona ia duahia neganai hunia herevana ta ia itaia. Unai dala ai hunia herevadia davaria totona edia momo idia abia hidi guna leta oreadia idia hanaia karana be hari inai negai Baibel duahia dalana idauna ena badina.

Kompiuta ese Duahia Dalana Idia “Hahedinaraia”

Kompiuta idia do noho lasi neganai, taunimanima ese unai dala amo Baibel ena hereva idia tahua be auka. To, August 1994 lalonai, Statistical Science magasin ese Hebrew University, Jerusalem dekenai ia gaukara tauna Eliyahu Rips bona iena gaukara hebou taudia haida ese hoa herevadia haida idia halasia. Idia gwau leta edia huana amo speis iboudiai idia kokia bona edia bada be hegeregere leta edia oreadia idia reaia karana amo Heberu gado Genese lalonai ladana bada rabi taudia 34 edia ladana idia davaria, bona ma sivarai haida danu, hegeregere edia vara eiava mase dinadia be edia ladana kahirakahira idia davaria.a Idia tahua loulou murinai, unai tahua taudia idia gwau Genese lalonai ia noho hunia herevana be ia vara kava diba lasi​—⁠ia hamomokania Dirava ena lauma amo ia vara bona Genese bukana lalonai lagani tausen momo gunanai dala idauna ai do idia duahia totona ia hunia.

Toretore tauna Drosnin ese unai dala ia badinaia bona tahua karana ta ia karaia, Heberu Baibel ena buka ginigunadia ima lalonai idia hunia herevadia ia tahua. Drosnin ia gwau, ia ese leta namba 4,772 iboudiai sibona ia duahia karana amo Yitzhak Rabin ena ladana be Baibel ena hereva lalonai ia davaria. Baibel ena hereva ia hegaegaelaia bona laini ta ta ai leta 4,772 ia atodia, bena ia itaia Rabin ena ladana (atai amo ia duahia diho) be laini ta ia heau (Deuteronomi 4:​42, idiba kahana amo ia heau lauri karana ai) bona Drosnin ese ia hahanaia “alaia tauna bona do ia alaia.”

Deuteronomi 4:42 ese aksiden amo ta ia alaia tauna ia herevalaia. Unai dainai, Drosnin ese sibona ena lalohadai hegeregerena unai gauna ia laloa be momo idia abia dae lasi, idia gwau iena gaukara daladia be saiens hegeregerena lasi bona idia amo unai bamona herevadia be toretore iboudiai lalonai idia davaria diba danu. To Drosnin ese ena lalohadai ia abia dae noho bona inai hereva ia gwauraia: “Bema egu hereva idia hakoikoia toho taudia ese Praiminista ena mase herevana be [duahiduahi bukana] Moby Dick ai idia davaria neganai, do lau abia dae.”

Baibel be Dirava Ena Lauma amo Ia Vara Ia Hamomokania, A?

Profesa Brendan McKay, Australian National University ena Department of Computer Science amo ese Drosnin ena hereva dainai kompiuta amo English gado Moby Dick ia tahua.b McKay ia gwau, Drosnin ese ia gwauraia dalana ia gaukaralaia neganai, Indira Gandhi, Martin Luther King, Jr., John F. Kennedy, Abraham Lincoln, bona ma haida edia mase idia gwauraia “peroveta herevadia” ia davaria. Ma ia gwau, ia davaria Moby Dick danu ese Yitzhak Rabin ena mase ia “perovetalaia.”

Profesa McKay bona ena bamodia ese Heberu gado Genese idia tahua lou, bona Rips bona ena bamodia edia tahua karana amo idia davaria gaudia idia henanadailaia. Idia samanidia, idia davaria herevadia dekenai Dirava ese ena lauma amo ia hunia herevana be mai anina bada lasi, to unai tahua taudia edia gaukara bona laloa dalana be mai anina bada​​—⁠toretore ena hereva be sibona edia ura hegeregerena idia hegaegaelaia. Diba bada taudia ese unai gauna idia hepapahuahulaia noho.

Bema ita gwau “momo ese idia abia dae” Heberu toretoredia eiava Heberu gado “ginigunana” toretoredia lalonai hunia herevadia be guna idia atoa, hekwakwanai ma ta ia vara. Rips bona ena bamodia idia gwau, edia tahua karana be “momo ese idia abia dae Genese toretorena amo idia karaia.” Drosnin ia gwau: “Hari inai negai idia noho Heberu gado ginigunana ai idia torea Baibel iboudiai be hegeregere.” To unai be momokani, a? Hari inai negai “momo ese idia abia dae” Heberu Baibel be tamona sibona lasi, to idaunegai toretoredia idauidau amo idia torea hanai gaudia idia gaukaralaia. Ena be Baibel ena hereva ia idau lasi, to unai toretore idia idau.

Hari inai negai Baibel hahanaia taudia momo ese Leningrad Codex​—⁠Heberu Masorete toretorena gunana​​—⁠idia gaukaralaia, lagani 1000 C.E. bamona ai idia torea hanai. To Rips bona Drosnin ese Koren Baibel idia gaukaralaia. Shlomo Sternberg, Otodoks rabi tauna bona matematik ia diba momo tauna Harvard University dekenai, ia gwau Leningrad Codex “bona Drosnin ese ia gaukaralaia Koren Baibel ai Deuteronomi sibona lalonai leta 41 idia idau.” Mase Davara Lokua Toretoredia lalonai be lagani 2,000 gunanai idia torea hanai Baibel herevadia idia noho danu. Nega momo unai lokua toretoredia edia torea dalana be gabeai Masorete toretoredia amo ia idau. Lokua toretoredia haida dekenai, leta momo idia atoa vareai vaol ena regena idia hahedinaraia totona, badina vaol hahedinaraia makadia idia do halasia lasi. Lokua toretoredia ma haida lalonai, leta momo idia gaukaralaia lasi. Idia noho Baibel toretoredia ibounai idia hahegeregerea neganai idia davaria Baibel ena hereva ena anina ia idau lasi. To, ia hedinarai goevagoeva danu, toretore idauidau lalonai torea dalana bona leta edia momo be idia idau.

Bema sivarai hehunina ta ia noho, davaria totona gau badana be gau ta idia haidaua lasi. Leta tamona kokia dainai iboudiai edia gabu bona idia davaria hereva​​—⁠bema ta ia noho​​—⁠be do ia idau. Dirava ese Baibel lalonai ena hereva ia naria namonamo. To ia ese leta ta ta ia naridia lasi, ia laloa lasi lagani idia hanaia lalonai torea dalana ia idau ia lao be gau badana bamona. Unai ese ia hahedinaraia Dirava ese Baibel lalonai sivarai hehunina ta ia atoa lasi, ani?​​—⁠Isaia 40:8; 1 Petero 1:​24, 25.

Baibel Duahia Dalana Idauna Ita Abia be Namo, A?

Aposetolo Paulo ese ia hahedinaraia goevagoeva “Buka Helaga ena hereva ibounai be Dirava ena Lauma ese ia havaraia. Bona inai hereva be mai ena siahu, Dirava ena hereva momokani ita dekenai do ia hadibaia. Ia be mai ena siahu danu iseda kara dika do ia hedinaraia, iseda kerere do ia hamaoromaoroa, bona mauri dala maoromaorona ita dekenai do ia hadibaia. Unai hereva momokani dainai, Dirava ena tau ena goada be hegeregere momokani, vadaeni kara namodia ibounai do ia karaia diba, mai kwalimu danu.” (2 Timoteo 3:​16, 17) Baibel lalonai ia auka lasi bona ia hedinarai goevagoeva herevana ita lalo-pararalaia bona badinaia be haraga, to momo ese idia dadaraia. (Deuteronomi 30:​11-​14) Baibel lalonai idia hedinarai peroveta herevadia ese idia hahedinaraia goevagoeva ia be Dirava ena lauma amo ia vara.c Baibel duahia dalana idauna dekenai hereva be sibona ena lalohadai hegeregerena idia laloa diba, to Baibel ena peroveta herevadia be idau, “tau ta ese sibona ena laloa dekena amo peroveta hereva Buka Helaga lalonai ena anina do ia gwauraia lasi.”​—⁠2 Petero 1:​19-21.

Aposetolo Petero ia gwau “iseda Lohiabada Iesu Keriso ena siahu, bona do ia mai sivaraina umui dekenai ai hamaoroa neganai, ai be gori kava ai gwauraia lasi.” (2 Petero 1:16) Baibel duahia dalana idauna be Iuda babalau karana amo ia vara, “gori kava” idia gaukaralaia lauma helaga amo ia vara Baibel ena hereva goevagoeva idia hadiburaia bona hagagevaia totona. Heberu Revarevadia ese unai bamona babalau karadia idia gwauraia dika.​​—⁠Deuteronomi 13:​1-5; 18:​9-​13.

Ita moale bada badina Baibel ena hereva goevagoeva ese ita ia hadibaia dainai, ita do ia durua Dirava ita dibaia totona! Unai heduru be namo herea, ita ia Havaraia Tauna be taunimanima edia lalo-parara bona kompiuta edia heduru amo idia vara lalohadai idia havaraia hereva hehunidia amo ita dibaia karana ia hereaia momokani.​​—⁠Mataio 7:​24, 25.

[Footnotes]

a Heberu gado ai, namba edia anina be leta amo idia hahedinaraia diba. Unai dainai, inai deit be Heberu leta amo idia torea to namba amo lasi.

b Heberu gado ai vaol letadia be lasi. Vaol be duahia tauna ese badina herevadia hegeregerena ia atodia. Bema badina herevadia idia laloa lasi, hereva ta ena anina idia haidaua momokani diba bema vaol idaudia idia atoa. English gado ena vaol letadia be ita haidaua diba lasi, unai dainai hereva ta tahua karana be ia auka herea.

c Baibel be Dirava ena lauma amo ia vara bona ena peroveta herevadia oi diba namonamo totona, Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. ese ia halasia buklet A Book for All People itaia.

    Hiri Motu Pablikeisen (1987-2025)
    Log aut
    Login
    • Hiri Motu
    • Ta dekenai siaia
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gaukaralaia Taravatudia
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Login
    Ta dekenai siaia