Africa Dekenai AIDS Ia Noho—Unai ese Tanobada Taudia Edia Matana Ia Kehoa!
“BEMA lagani 6 lalodiai unai lagani ta ta ai idia ida oi mahuta hebou taudia oi haidaua, vadaeni taunimanima ibounai 45,000 edia sihari kava karana lalonai oi vareai unai.” Unai hereva be South Africa ena Continuing Medical Education magasin ai Doketa K. E. Sapire ese ia torea bona ia hahedinaraia sihari kava karana ese AIDS ena tubu ia haharagaia momokani.
To dahaka dainai Africa ai ia vara gauna sibona ita herevalaia?
Sihari kava bona heudahanai be Africa sibona dekenai ia tubu daekau lasi. Lasi. Unai be tanobada hegegemadai ena toa badana ta. AIDS sivaraina ia diba momo tauna, Doketa Dennis Sifris ia gwau, “sihari kava bona heudahanai taudia ese unai gorere idia davaria haraga.” U.S. News & World Report magasin ena hereva danu be hegeregere, ia gwau, “ita gwau diba lasi, idia headava dainai unai tatau bona hahine sibodia idia mahuta hebou eiava—adavana sibona ida do idia mahuta hebou—unai dainai headava ese AIDS do ia koua diba lasi.”
Unai dainai, African Affair magasin ese taunimanima ia hadibadia, ia gwau: “Unai kara dikana be sedira gabu momo ai ia vara.”
Newsweek magasin ia hahedinaraia Brazil dekenai “idia headava taudia be edia sihari kava taudia edia amo AIDS idia abia vadaeni.” Unai tano ena Health Department ia gwau unuseniai taunimanima 500,000 bamona edia HIV test ese ia hahedinaraia unai gorere idia abia. Doketa Carlos Alberto Morais de Sá, AIDS stadilaia tauna Rio de Janeiro ai Gaffrée e Guinle University Hosipele dekenai ia gwau: “Bema hadokoa dala idia karaia lasi neganai, . . . ita be tauanina edia namo tahua dalanai hekwakwanai momo do ita davaria.”
United States lalonai basikeitbolo gadara dainai ladana bada ia abia tauna, Magic Johnson ese AIDS be unai kara bodaga amo ia davaria sivaraina idia halasia purana lalonai, mai gari danu taunimanima be telefon amo idia rini doketa bona hosipele bona muramura hoia gabudia dekenai unai gorere idia diba totona henanadai idauidau idia henia.
Asia danu be unai bamona sivarai dikana idia halasia vadaeni. Unai kahana dekenai HIV virus idia davaria taudia edia namba be ia tubu haraga momokani. Asia dekenai unai gorere idia tahua tauna ta, Doketa Jim Dermott ena ripoti ai ia gwau: “Asia ena namba do ia daekau haraga Africa ena namba do ia hanaia.” Ma ia gwau: “Lau laloa tanobada ibounai amo Asia be AIDS ena daihanai gorerena ena tubu daekau gabuna korikori ai do ia lao.”
Namo lasi ita gwau AIDS be tanobada ena kahana ta o bese ta amo ia matamaia. Doketa June Osborn be School of Public Health, University of Michigan ena tisa badana bona ia hereva maoromaoro, ia gwau: “Oiemu gaukara o dagi be anina lasi to oi ese oi karaia gauna be mai anina bada.”
Hadokoa dala ta ia noho eiava AIDS gorere ese Africa bona tanobada kahana momo edia tauanimanima do ia haoredia vaitani, a?
[Picture Credit Line on page 8]
WHO photo by H. Anenden; background: NASA photo