Keristen Taudia Edia Lalohadai Dagi Bada Siahu Taudia Dekenai
“Taunimanima ibounai ese gavamani do idia kamonai henia. Badina be gavamani ta ia noho diba lasi bema Dirava ia ura lasi neganai.”—ROMA 13:1.
1, 2. (a) Dahaka dainai Paulo be Roma ena dibura rumana dekenai idia atoa? (b) Paulo ia ura Kaisara dekenai ia lao heduru abia totona, unai be dahaka henanadai ia havaraia?
APOSETOLO Paulo be lagani 56 C.E. ai bamona Roma taudia dekenai unai hereva ia torea. Lagani haida murinai, Roma ena dibura rumana dekenai idia atoa. Dahaka dainai? Ierusalem dekenai taunimanima ese Paulo idia dagedage henia neganai Roma tuari taudia ese ia idia hamauria. Kaisarea dekenai idia laohaia murinai, taunimanima ese ia idia samania koikoi, to, Roma gavana Feliki vairanai ena maoro ia gwauraia hedinarai namonamo. Feliki ia ura Paulo dekena amo moni do ia abia, unai dainai lagani rua dekenai dibura rumana dekenai ia dogoatao. Gabeai, Paulo ese gavana matamatana, Festo, ia noia Kaisara dekenai idia siaia kota do idia karaia totona.—Kara 21:27-32; 24:1–25:12.
2 Ia be Roma citizen ena dagi ia abia dainai unai bamona idia karaia be maoro. To, Iesu ia gwau Satana be “tanobada ena lohia” bona Paulo ia gwau Satana be “inai tanobada ena dirava,” unai dainai Paulo be unai gavana tauna dekenai ia lao heduru ia abia totona be ia kerere, a? (Ioane 14:30; 2 Korinto 4:4) Eiava Roma gavana dekenai ia lao be maoro, badina ena ‘dagi ena siahu hegeregerena’ taunimanima ia hahemaoro henidia maoromaoro dainai, a? Momokani, guna aposetolo taudia idia gwau, “Dirava ai kamonai henia be namo, taunimanima ai kamonai henia be dika,” to bema Keristen tauna ena abidadama Dirava dekenai ia hadikaia lasi, ia be tanobada ena lohia taudia edia taravatu ia badinaia diba, a?—Kara 5:29.
3. Paulo ese dahaka lalohadai maorona ia gwauraia, bona edena dala amo unai be mai anina taunimanima edia lalona dekenai?
3 Paulo ena revareva Roma taudia dekenai ese ita ia durua unai henanadai edia haere ita davaria totona, bona unai revareva lalonai ia hahedinaraia ia be lalo-parara tauna badina taunimanima edia lohia siahuna ena hetoana ia diba. Roma 13:1-7 dekenai, Paulo ese ia hahedinaraia goevagoeva, namona be Keristen taudia edia lalona dekenai idia diba, dala maorona be ‘dagi bada siahu taudia’ idia matauraia edia dagi ena siahu hegeregerena, to danu, gau badana be edia abidadama karana Atai Momokani Siahu Tauna, Iehova Dirava, dekenai idia hadikaia lasi.
Dagi Bada Siahu Taudia be Daidia?
4. Lagani 1962 ai, edena lalohadai idia haidaua, unai dainai dahaka henanadai idia vara?
4 Lagani momo lalodiai, ela bona lagani 1962 ai, Iehova ena Witness taudia idia laloa dagi bada siahu taudia be Iehova Dirava bona Keriso Iesu. To, Hereva Lada-isidia 4:18 ena hereva hegeregerena, diari be ia bada ia lao bona edia lalohadai idia haidaua; unai dainai reana taunimanima haida idia daradara. Hari ita gwau tanobada dekenai gavamani bona politik lalonai unai dagi bada siahu taudia be pavapava, presiden, prai minista, gavana, diadi, bona unai bamona taudia, to Dirava ese ia henidia dagidia edia siahu hegeregerena ita mataurai henidia be maoro, eiava lasi?
5. Roma 13:1 ena hereva ese ita edena bamona ia durua daika daika be dagi bada siahu taudia ita diba totona, bona Bible idauidau be edena bamona unai idia hamomokania?
5 Irenaeus be toretore tauna ta bona lagani 100-200 C.E ai ia noho. Ia gwau iena nega taudia haida idia laloa Paulo ena hereva Roma 13:1 dekenai ena anina be “aneru edia siahu [eiava] idia itaia diba lasi lohia taudia.” To, Irenaeus ia laloa unai dagi bada siahu taudia be “gavamani taudia.” Paulo ena hereva ibounai ita duahia neganai ia hedinarai Irenaeus ena lalohadai be maoro. Roma karoa 12 ena siri ginigabedia dekenai, Paulo ese Keristen taudia edia kara ‘taunimanima ibounai’ vairanai idia hahedinaraia dalana ia gwauraia hedinarai. Ia gwau namona be edia ‘inai’ taudia danu idia lalokau henia bona idia durua. (Roma 12:17-21) Vadaeni, ia hedinarai, unai hereva ‘taunimanima ibounai’ ena anina be Keristen kongregesen dekenai idia noho lasi taudia danu. Unai dainai Paulo ena sivarai lalonai ‘dagi bada siahu taudia’ ia kikilaia neganai, unai anina be Keristen kongregesen lalonai idia noho lasi taudia danu. Unai hereva hamomokania totona namona be Bible idauidau ese Roma 13:1 ena hereva ginigunana idia hahanaia dalana oi itaia: “Taunimanima ibounai be gavamani taudia edia hereva idia badinaia be gau badana” (Today’s English Version); “taunimanima ibounai be gavamani taudia edia siahu henunai idia noho be gau badana” (New International Version); “namona be taunimanima ibounai be dagi taudia edia hereva idia badinaia.”—Phillips ena New Testament in Modern English.
6. Paulo ia gwau dagi bada siahu taudia dekenai takisi bona kohu ena takisi davana do ita henia, to edena bamona ita diba unai dagi taudia be inai tanobada ena gavamani taudia?
6 Paulo ma ia gwau unai dagi bada siahu taudia be takisi moni bona davana idauidau idia ura abia. (Roma 13:6, 7) Keristen kongregesen ese takisi moni eiava davana idauidau ia ura lasi abia; Iehova eiava Iesu eiava ita “itaia diba lasi lohia taudia” danu idia ura lasi abia. (2 Korinto 9:7) Takisi be gavamani taudia dekenai sibona ita henia. Roma 13:7 dekenai, Paulo ena hereva ese unai ia hamomokania, ia ese “takisi” bona “davana” ia gwauraia, bona Greek gado ai unai hereva rua edia anina be Gavamani taudia dekenai idia henia takisi monina.a
7, 8. (a) Bible ena siri idauidau ese edena bamona idia hahedinaraia Keristen taudia be tanobada ena politikol orea edia hereva idia badinaia be gau badana? (b) Edena negai sibona, Keristen taudia be ‘dagi bada taudia’ edia hereva do idia badinaia lasi?
7 Danu, Paulo ia gwau namona be dagi bada siahu taudia edia hereva ita badinaia bona unai be Iesu ena hahegani hegeregerena, badina ia gwau “Kaisara ena gau, Kaisara dekenai umui henia.” “Kaisara” be gavamani taudia, unai dainai ita mataurai henidia be maoro. (Mataio 22:21) Bona gabeai, Paulo ena hereva Tito dekenai ese unai ia hamomokania, ia gwau: “Oiemu taudia do oi hadibaia lou, idia ese gavana bona gavamani ena siahu taudia do idia kamonai henia. Edia oda hereva do idia badinaia, bona do idia naria hegaegae kara namodia ibounai do idia karaia totona.” (Tito 3:1) Unai dainai, gavamani ese Keristen taudia ia oda henidia komiuniti gaukara idia karaia totona, bema Bible ese unai gaukara ia gwauraia dika lasi eiava Bible ena taravatu Isaia 2:4 dekenai ia utua lasi, vadaeni kara haraga unai gaukara do idia karaia be maoro.
8 Petro danu ia gwau namona be inai tanobada ena gavamani taudia edia hereva ita badinaia, ia gwau: “Taunimanima edia taravatu ibounai do umui badinaia, Lohiabada dainai. King do umui kamonai henia, badina ia be siahu bada herea tauna. Gavana taudia danu edia hereva do umui badinaia. Badina be king ese idia ia abia hidi, kara dika taudia do idia panisia, to kara namo taudia do idia hanamoa totona.” (1 Petero 2:13, 14) Unai hereva hegeregerena, namona be Keristen taudia be Paulo ena sisiba herevana Timoteo dekenai idia badinaia danu, ia gwau: “Lauegu sisiba ginigunana be, lau ura emui guriguri gaukara lalonai, noinoi, guriguri, bona Dirava tanikiu henia, taunimanima ibounai dainai do umui karaia. King taudia bona lohia taudia ibounai totona danu do umui noinoi. Unai dekena amo, Dirava ita badinaia bona matauraia dainai, mai maino danu do ita noho namonamo.”b—1 Timoteo 2:1, 2.
9. Gavamani taudia be ‘dagi bada siahu taudia’ ita gwauraidia neganai, dahaka dainai unai ese Iehova ena hairai dagina mataurai henia karana ia hadikaia lasi?
9 Gavamani taudia be ‘dagi bada siahu taudia’ ita gwauraidia neganai, unai ese Iehova ena dagi matauraia karana ia hadikaia, a? Lasi, badina Iehova be dagi bada siahu Diravana mo sibona lasi. Ia be “Siahu Ibounai Lohiabadana,” “Herea Mikamika Diravana.” (Salamo 73:28; Daniel 7:18, 22, 25, 27; Apokalupo 4:11; 6:10) Dala maoromaoronai dagi bada siahu taudia edia hereva ita badinaia neganai, unai ese iseda tomadiho karana Atai Herea Dagi Bada Diravana, Atai Momokani Siahu Tauna, Lohiabada Iehova ia hadikaia diba lasi. Vadaeni, unai orea edia siahu ena bada be dahaka? Edia siahu ia bada ma taunimanima haida dekenai bona idia sibodia idia karaia gaukarana dekenai. Idia ese gavamani dekenai dagi idia abia taunimanima idia biagua totona, bona edia gaukara be taunimanima idia naria do idia noho namonamo totona, unai dainai idia ese taravatu idia karaia taunimanima idia badinaia totona.
“Gavamani Ena Siahu be Dirava ese Ia Henia”
10. (a) Paulo ia gwau “gavamani ena siahu be Dirava ese ia henia.” Unai ese ia hamomokania Iehova ena siahu ena bada be dahaka? (b) Lohia taudia haida ese ‘dagi’ idia abia neganai Iehova ese dahaka ia karaia lasi, bona unai ese iena hesiai taudia be edena bamona ia tohodia?
10 Iehova Dirava ena siahu be gavamani taudia edia siahu ia hanaia, badina “gavamani ena siahu be Dirava ese ia henia.” To, unai hereva ese henanadai ta ia havaraia. Paulo ese unai hereva ia torea negana murinai lagani haida, Roma ena lohia tauna Nero ese Keristen taudia dekenai dagedage karana bada herea ia havaraia. Dirava ese Nero ia abia hidi unai dagi ena siahu ia abia totona, a? Lasi momokani! Dirava ese tanobada ena lohia taudia ta ta ibounai ia abia hidi lasi, bona edia dagi idia abia be ‘Dirava ena ura dainai’ lasi. To, nega haida Satana ese dala ia kehoa taunimanima dikadia be lohia dagi idia abia totona, bona Iehova ese ia koua lasi, bona unai lohia taudia ese iena abidadama hesiai taudia idia tohodia neganai, ia koudia lasi.—Iobu 2:2-10 oi itaia.
11, 12. Iehova ese gavamani taudia dekenai siahu ia henia eiava edia siahu ia kokia ena sivarai haida be dahaka?
11 To, nega haida Iehova ese lohia taudia eiava gavamani haida edia kara ia koua ia sibona ena ura namona do ia havaraia totona. Hegeregere, Abraham ena nega lalonai, Kanana taudia be Kanana tano amo ia lulua lasi. To, gabeai, Iehova ese unai tano amo ia luludia bona tano ia henia Abraham ena garana taudia dekenai. Israel taudia be tano gagaena dekenai idia loaloa neganai, Amono, Moab, bona Seiri Ororo taudia idia tuari henidia lasi badina Iehova ia koudia dainai. To, ia haganidia Sihon bona Og edia basileia idia hadikaia ore totona.—Genese 15:18-21; 24:37; Esodo 34:11; Deuteronomi 2:4, 5, 9, 19, 24; 3:1, 2.
12 Israel besena be Kanana tanona idia noholaia murinai, Iehova ese idau bese taudia edia siahu iena taunimanima dekenai ia laloa namonamo. Nega haida, Israel taudia idia kara dika bada neganai, Iehova ia durudia lasi dainai, idau dirava idia tomadiho henidia besedia edia siahu henunai idia noho. Israel taudia idia helalo-kerehai neganai, Iehova ese idia be unai taudia edia siahu amo ia kokidia. (Hahemaoro Taudia 2:11-23) Gabeai, Iehova ese ia durudia lasi dainai, Iuda besena bona idau bese momo be Babulono ena siahu henunai idia noho. (Isaia 14:28–19:17; 23:1-12; 39:5-7) Israel besena be Babulono dekenai idia laohaia murinai, bese badadia edia gini bona edia moru bona edia siahu iena taunimanima dekenai, Babulono ena nega amo ia mai hari, be Iehova ese ia perovetalaia.—Daniel, karoa 2, 7, 8, bona 11.
13. (a) Mose ena ane ia gwauraia hegeregerena, dahaka dainai Iehova ese taunimanima edia tano hetoana ia henia? (b) Gabeai, dahaka dainai Israel besena ia hakaua lao edia tano do idia noholaia lou totona?
13 Mose ese Iehova ena kara ia anelaia inai bamona: “Herea Mikamika Diravana ese bese ta ta dekenai ahuna ia henia neganai, [Adam] natudia ia hapararadia neganai, ia ese taunimanima edia tano hetoadia ia henia, Israel garana edia bada hegeregerena. Badina be Iehova ena ahuna be ena bese, ia ena dihina be Iakobo.” (Deuteronomi 32:8, 9; Kara 17:26 itaia danu.) Oibe, iena ura ia havaraia totona, unai siri dekenai Dirava ena hahegani amo ia ese dahaka siahu taudia do idia noho bona dahaka siahu taudia do idia ore ia gwauraia hedinarai. Unai dala amo, ia ese Abraham ena garana dekenai tano ia henia bona gabeai unai tano dekenai ia hakaudia lao idia noholaia lou totona, unai amo gabeai gwauhamata Garana be unuseniai do ia hedinarai diba, peroveta herevana ia gwauraia hegeregerena.—Daniel 9:25, 26; Mika 5:2.
14. Nega momo, Iehova ese gavamani taudia edia dagi ena siahu ia henia dalana be dahaka?
14 To, kahirakahira nega iboudiai, Iehova ese lohia taudia dekenai dagi ena siahu ia henidia neganai, unai anina be taunimanima be ma taunimanima haida idia lohiaia dalana ia koua lasi, to nega ibounai idia edia siahu be maragi to ia ena siahu be ia bada. Unai dainai, Iesu be Pontio Pilato vairanai ia gini neganai, unai lohia tauna dekenai ia gwau: “Bema atai dekenai Diravana ese siahu ia henia lasi oi dekenai, oi be siahu lasi danu do oi noho.” (Ioane 19:11) Ita gwau lasi Dirava ese Pilato ia abia hidi bona unai dagi ia henia, to Iesu ena hereva ena anina be Pilato be mai ena siahu Iesu ia hamauria eiava ia hamasea, badina Dirava ese ia koua lasi dainai.
“Inai Tanobada Ena Dirava”
15. Inai tanobada dekenai, Satana ese ena siahu be edena bamona ia gaukaralaia?
15 Vadaeni, Bible ia gwau Satana be inai tanobada ena dirava, eiava lohia; unai hereva ena anina be dahaka? (Ioane 12:31; 2 Korinto 4:4) Danu, Satana be mai hekokoroku ida Iesu vairanai tanobada ena basileia ibounai ia hahedinaraia neganai, ia gwau: “Inai gau ibounai be lauegu, bona lau ura henia tauna dekenai do lau henia diba.” (Luka 4:6) Iesu ese Satana ena hekokoroku herevana ia hakoikoia lasi. Satana ena hereva bona gabeai Paulo ena hereva Efeso taudia dekenai be idia hegeregere, Paulo ia gwau: “Iseda tuari be taunimanima danu lasi. Iseda tuari be lauma dikadia danu, guba dekenai idia noho. Ma danu inai tanobada ia gunalaia lauma dika badana, mai ena siahu taudia, bona tanobada ena dibura lohiadia be ita ese ita tuari henidia noho.” (Efeso 6:12) Danu, Apokalupo bukana dekenai, ia hahedinaraia Satana be huala badana bamona, bona ia ese tanobada ena politikol orea ia laulaulaia dagedage gauna ta dekenai “siahu . . . helai gabuna badana bona ena goada bada herea danu ia henia.”—Apokalupo 13:2.
16. (a) Edena bamona ita diba Satana ena siahu be mai ena hetoana? (b) Dahaka dainai Iehova ese Satana ena siahu taunimanima dekenai ia do koua lasi?
16 Namona be Satana ena hereva Iesu dekenai oi laloa, ia gwau: “Inai gau ibounai [lau idia henia] be lauegu,” unai ese ia hahedinaraia unai siahu ia abia badina ta ia henia dainai sibona. Dahaka dainai Dirava ese ia koua lasi, to unai siahu ia henia? Eden umana dekenai Satana ese tanobada ia lohiaia matamaia negana lalonai, aneru bona taunimanima vairanai ia gwau Dirava ia koikoi bona Iena lohia siahuna gaukaralaia dalana be maoro lasi. (Genese 3:1-6) Adam bona Eva ese Satana ena gwau-edeede karana Iehova Dirava dekenai idia tohotohoa. Unai nega lalonai, Iehova be mai ena siahu hahemaoro goevagoeva dalanai Satana bona ia murinai idia raka taudia ruaosi ia hamasedia totona. (Genese 2:16, 17) To, Satana ena hereva be samania hereva Iehova dekenai. Unai dainai mai ena aonega danu Dirava ese Satana dekenai nega sisina ia henia do ia mauri totona, bona Adam bona Eva dekenai nega ia henia idia do mase lasi neganai edia natudia do idia havaraia totona. Unai dala amo, Dirava ese Satana dekenai nega ia henia bona dala ia kehoa taunimanima ibounai vairanai iena samani koikoi herevana do ia hahedinaraia goevagoeva totona.—Genese 3:15-19.
17, 18. (a) Dahaka dainai ita gwau diba Satana be inai tanobada ena dirava? (b) Dahaka dainai ita gwau diba inai tanobada dekenai “gavamani ena siahu be Dirava ese ia henia”?
17 Eden ena nega amo ia mai hari idia vara gaudia dainai, ia hedinarai goevagoeva Satana ena hereva be idia koikoi. Adam natudia be Satana eiava taunimanima edia lohia siahuna henunai moale idia davaria lasi. (Kohelete 8:9) To, Dirava ena kara iena taunimanima dekenai ese ia hahedinaraia Dirava ese taunimanima ia lohiaia dalana be taunimanima edia lohia daladia iboudiai ia hereaia. (Isaia 33:22) To Adam natudia momo herea be Iehova ena lohia dalana idia dadaraia dainai, herevana idia diba eiava idia diba lasi, to Satana ena hesiai gaukara idia karaia bona ia be edia dirava ai ia lao.—Salamo 14:1; 1 Ioane 5:19.
18 Daudau lasi, Eden dekenai idia vara hepapahuahu herevadia do idia hamaoromaoroa. Dirava ena Basileia ese taunimanima do ia lohiaia, bona Satana be guri dobu masemasena dekenai do idia negea. (Isaia 11:1-5; Apokalupo 20:1-6) To unai nega ia do vara lasi neganai, taunimanima idia noho namonamo totona, heduru dalana ia noho be gau badana. Iehova be heiriheiri ia ura lasi “ia be maino Diravana.” (1 Korinto 14:33) Unai dainai, gabeai Eden murimurinai idia noho hanuadia dekenai taunimanima naria oreadia idia haginia bona unai orea dekenai taunimanima ese dagi idia abia neganai, Dirava ia koudia lasi. Unai dala amo “gavamani ena siahu be Dirava ese ia henia.”
Idia Laloa Namonamo Siahu Taudia
19. Tanobada ena lohia taudia iboudiai be Satana ena siahu henunai idia gaukara, a?
19 Eden ena nega amo ia mai hari, Satana be mai ena dala taunimanima dekenai iena ura ia havaraia totona, bona unai nega ia gaukaralaia kara haida tanobada dekenai ia havaraia totona, iena hekokoroku herevana Iesu dekenai hegeregerena. (Iobu 1:7; Mataio 4:1-10) To, ita gwau lasi, tanobada ena lohia taudia iboudiai be maoromaoro Satana ena siahu henunai idia gaukara. To, lagani 100 C.E. ia do mai lasi neganai ia noho tauna Nero bamona, bona hari inai negai tauna Adolf Hitler bamona—idia haida be Satana ena kara idia hahedinaraia momokani. To lohia taudia ma haida be unai bamona idia karaia lasi. Seregio Paulo, Kupro ena gavana, be “laloa namonamo tauna . . . ia ura Dirava ena hereva idia hadibaia.” (Kara 13:7) Iuda taudia ese Paulo idia samania neganai, idia be Akaia ena gavana, Galio idia doria edia hereva ia abia dae totona, to edia hereva ia kamonai henia lasi. (Kara 18:12-17) Bona lohia taudia momo ese edia siahu be dala maoromaoronai idia gaukaralaia.—Roma 2:15 itaia danu.
20, 21. Hari inai nega lalonai idia vara sivaraidia be edena bamona idia hamomokania ita gwau diba lasi tanobada ena lohia taudia be nega ibounai Satana ena ura idia karaia?
20 Apokalupo bukana dekenai, ia peroveta “Lohiabada ena dina” lalonai, lagani 1914 ai ia matamaia dinana unai, Iehova ese gavamani taudia do ia gaukaralaia Satana ena ura ia koua totona. Apokalupo bukana ese ia hahedinaraia Satana ese horoa Keristen taudia dekenai dagedage bada herea do ia mailaia abata bamona, to “tanobada” ese unai dagedage karana do ia hadonoa. (Apokalupo 1:10; 12:16) Hari inai negai, “tanobada” dekenai idia noho gaudia, idia noho siahu taudia unai, ese Iehova ena taunimanima be Satana ena dagedage karana amo do idia hamauridia.
21 Unai bamona ia vara, a? Oibe. Lagani 1930 ia mai 1940 murinai Iehova ena Witness taudia United States dekenai be idia hekwarahi bada herea, bona nega momo taunimanima momo be idia mai hebou Witness taudia idia dagedage henidia totona bona taunimanima ese idia samania koikoi dainai idia dogoatao. To heduru idia abia America ena Kota Badana amo, idia gwau Witness taudia be mai edia gwaumaoro edia gaukara idia karaia totona. Ma gabu haida dekenai danu, mai edia siahu taudia ese Dirava ena taunimanima idia durudia. Lagani 40 gunanai, Cork siti, Ireland dekenai, Roman Katolik taudia momo idia mai Witness taudia rua idia dagedage henidia totona. Polisi tauna ta ese Witness taudia ia durudia, bona kota dekenai unai dagedage taudia ese sisiba idia abia. Lagani 1989 ai, Fiji dekenai, lohia taudia idia hebou bona idia ta ia gwau namona be Iehova ena Witness taudia edia gaukara idia taravatulaia. To lohia tauna ta be gari lasi dekenai Witness taudia edia namo ia gwauraia hedinarai, unai dainai Witness gaukara idia taravatulaia lasi.
22. Gabeai dahaka henanadai do ita kikilaia?
22 Oibe, ita gwau lasi gavamani taudia be nega ibounai Satana ena ura idia karaia. Keristen taudia be dagi bada siahu taudia edia hereva idia badinaia neganai, ita gwau lasi idia be Satana idia badinaia. Idia ese siahu taudia edia hereva do idia badinaia noho ela bona Dirava ese unai siahu taudia do ia kokia. To, gavamani taudia edia hereva badinaia karana ena anina be dahaka? Bona Keristen taudia be dagi bada siahu taudia edia hereva idia badinaia neganai idia dekena amo dahaka do idia abia diba? Inai stadi murinai hari magasin ena stadi herevadia rua, rau 18 bona 24 dekenai, ese unai henanadai do idia haerelaia.
[Footnotes]
a Namona be Luka 20:22 dekenai “takisi” (phoʹros) idia gwauraia dalana oi laloa. Bona Mataio 17:25 dekenai Greek hereva teʹlos, be New World Translation of the Holy Scriptures dekenai idia hahanaia “kohu ena takisi davana.”
b Greek gado herevana hy·pe·ro·kheʹ be Motu gado ai idia hahanaia “lohia taudia,” bona ia be Greek herevana hy·pe·reʹkho hegeregerena. ‘Dagi bada siahu taudia’ herevana lalonai ‘dagi bada’ be unai Greek gado herevana amo idia abia, bona unai ese ia hamomokania unai dagi bada siahu taudia be gavamani taudia. The New English Bible lalonai, Roma 13:1 ia gwau, “Taunimanima ibounai be atai momokani siahu taudia edia hereva idia badinaia be gau badana,” to unai be maoro lasi. Taunimanima be “lohia taudia” dagina idia abia neganai, ena be reana taunimanima haida edia dagi idia hanaia, to idia be atai momokani siahuna idia abia lasi.
Edena Bamona Do Oi Haere?
◻ Dagi bada siahu taudia be daidia?
◻ Dahaka dainai ita gwau diba “gavamani ta ia noho diba lasi bema Dirava ia ura lasi neganai”?
◻ Dahaka dainai Iehova ese Satana ena siahu tanobada dekenai ia do koua lasi?
◻ Edena dala amo “gavamani ena siahu be Dirava ese ia henia”?
[Picture on page 15]
Roma idia gabua murinai, Nero ese Satana ena kara momokanina ia hahedinaraia
[Picture on page 17]
Seregio Paulo, Kupro ena gavana, ia ura Dirava ena hereva ia dekenai idia hadibaia