Mauri Dalana mai Anina
MELVA A. WIELAND ESE INAI SIVARAI IA GWAURAIA
Bapatiso lau abia, bena hua haida murinai, March 1940 ai, egu tadina Phyllis be lau dekenai ia mai, ia gwau: “Dahaka dainai pioneer gaukarana oi karaia lasi?” Lau gwau: “Pioneer gaukarana? Anina be kahirakahira dina iboudiai ta ese ful-taim haroro gaukarana ia karaia, a?”
LAU laloa, ‘Pioneer gaukarana be edena bamona do lau karaia, badina be Baibel ena hereva lau diba momo lasi, bona banika ai egu moni be bada lasi?’ To, Phyllis ena henanadai dainai lau lalohadailaia matama. Bona nega momo lau gurigurilaia danu.
Gabeai lau laloa, ‘Dirava ena gwauhamata be, iena Basileia bema ita tahua guna ita do ia naria, unai dainai do lau abidadama henia be namo, ani?’ (Mataio 6:33) Unai dainai June 1940 ai, lauegu gaukara biaguna lau hamaoroa, lauegu gaukara, dabua turia gaukarana, amo do lau doko. Bena Watch Tower Society ena brens opesi Australia ai lau tore henia, lau gwau lau ura gabu ta do idia gwauraia hidi, unuseniai pioneer gaukarana do lau karaia totona.
Lau Karaia Hanaihanai Gaukarana
Pura rua murinai, edia revareva lau davaria, idia gwau distrik hebouhebouna murinai egu gaukara gabuna be lau do idia hadibalaia. Unai hebouhebou idia karaia, Iehova ena Witness taudia edia hedikwota ena magu ai, Australia ena siti badana Sydney ena kahana ta ladana Strathfield ai. Hebouhebou ia doko bena kerukeru dabai lau lao opesi, egu gaukara gabuna be lau do idia hadibalaia totona.
Opesi tauna ia gwau: “Harihari, dabua huria gabuna ai emai gaukara be bada. Oi hegeregere do oi noho bona pura rua lalodiai iniseniai do oi gaukara, a?” Unai be August 1940 ai—bona hari lau be unai gaukara lau do karaia noho! Unai neganai hedikwota ai idia gaukara taudia be 35 sibodia; hari be 276.
Lagani 50 mai kahana lalodiai dabua huria gabuna ai lau gaukara dainai, reana oi henanadai, dahaka dainai lau laloa unai gaukara be “mauri dalana mai anina”? Unai lau do gwauraia lasi neganai, lau karaia guna karadia be oi do lau hamaorolaia.
Gadara be Egu Mauri Dalana ai Ia Lao
January 1, 1914 ai lau vara, Melbourne ai. Lau be vara guna natuna bona egu tadina be ima. Emai tamana sinana ese ai idia lalokau henia, dala maorona idia badinaia, bona ai kerere negadiai ai idia matahakani henia. Dubu idia lao henia loulou lasi, to ai idia hagania Church of England ena Sunday sikulina do ai lao henia loulou.
Lagani 1928 ai sikuli amo lau doko bena dabua turia gaukarana lau karaia. Egu lalona lau hadaia egu laga-ani horadia momo be gadara ai do lau haoredia. Lau laloa reana unai dala amo egu hemarai do lau kokia diba. Tenis kalabu ta ai lau vareai bona lagani ibounai tenis lau gadaralaia. Keru neganai basketbol bona beisbol danu lau gadaralaia, bona siahu neganai kriket lau gadaralaia. Kriket lau ura henia bada, bona lau hekwarahi bada, bolo tahoa haraga karana do lau manadalaia goevagoeva totona, bena do lau hegeregere provinsi idaudia edia tim ida do ai gadara helulu.
Mauri Dalana Idauna
Lau do matamata neganai, inai hereva, lalokau Diravana ese gabu ta ladana hel ia karaia, ia lalonai kara dika taudia do idia hahisidia ela bona hanaihanai totona herevana, dainai lau daradara bada. Lau abia dae diba lasi. To “hel” ena anina korikorina be Baibel amo lau dibaia neganai, lau moale bada. Lau dibaia dalana be inai:
Egu tadina Phyllis danu, lagani ima amo lau gunalaia kekenina, ese spot gadaralaia ia moalelaia, bona ai ruaosi be kriket tim tamona lalonai ai gadara. Lagani 1936 lalonai emai tim kekenina ta ese Phyllis ia hakaua lao tauhau ta ladana Jim do ia hedavari henia totona. Idia gwau Jim be tomadiho goadalaia tauna. Nega daudau lasi Jim ese Baibel ena hereva be Phyllis ia herevalai henia matama. Phyllis ese unai hereva ia ura henia. Lau ia hamaoroa, ia gwau: “Unai hereva lau lalo-pararalaia bona lau abia dae diba.”
Unai neganai Phyllis bona lau be daiutu tamona lalonai ai mahuta, bona lauegu lalona ia veria toho, Dirava ena Basileia sivaraina, Jim ese ia hamaorolaia gauna, do lau laloa totona. Lau ia hamaoroa, ia gwau: “Taunimanima edia gavamani ese idia karaia diba lasi karadia be ia ese do ia karaia.” To ena hereva lau abia dae lasi, lau hamaoroa unai be tomadiho oreana ma ta ena hereva, ita do ia hadaradaraia gauna, bona ta be nega vaira ia diba momokani lasi. To Phyllis ese unai hereva ia dogoatao noho bona emai daiutu lalonai bukabuka haida ia atodia; ena ura be do lau duahidia.
Lau ura diba dahaka dainai Phyllis ese unai hereva matamatana ia goadalaia, unai dainai dina ta unai bukabuka ta lau abia. Ena ladana, Hereafter (“Mase Murinai”), ese egu lalona ia veria. Lau kehoa bona ena rau ta ta lau kehodia neganai, inai hereva “hel” lau itaia, bona ia danu ese egu lalona ia veria. Lau hoa, badina be ia hahedinaraia inai hereva “hel” Baibel lalonai ena anina be gara gabuna, taunimanima namodia bona dikadia idia lao henia gabuna. Inai danu lau dibaia: Hel be hahisia gabuna lasi; mase taudia be gau ta idia diba lasi bona gau ta ena mamina idia abia diba lasi.—Kohelete 9:5, 10; Salamo 146:3, 4.
Unai hereva lau lalo-pararalaia diba, badina be bukabuka be ma ia gwau, siahu Diravana mai ena lalokau ia gwauhamata vadaeni, hoa dalana ai mase taudia do ia hatoredia isi lou. (Ioane 5:28, 29) Unai neganai lau ura Jim ese Phyllis ia hamaorolaia gaudia ma haida do lau diba. Baibel maragina, King James Version, lau maragi neganai egu tamana ese lau ia henia gauna, lau davaria bona bukabuka ai idia noho siridia be ia lalonai lau duahidia. Idia ese buka ena hereva, hel bona mase taudia edia noho herevadia, idia hamomokanidia.
Lau hoalaia gauna ma ta be, Dirava be sibona mai ena ladana, Iehova unai. (Salamo 83:18) Lau davaria danu Dirava ena kara iboudiai be mai anina, bona kara haida ia koudia lasi be mai badina danu. Unai dainai sibogu lau henanadai, lau gwau: ‘Lauegu mauri ena anina korikorina be dahaka?’ Unai nega amo lau henanadai, gadara lau laloa bada bona gau oredia lau lalodia maragi karana ese lauegu namo do ia havaraia eiava lasi.
Lauegu Lalohadai Lau Badinaia
Jim bona Phyllis idia diba lasi lau ese egu lalohadai mauri dekenai lau haidaua vadaeni, to emai turana ta ena pati ta ai unai idia dibaia. Unai nega lalonai, taunimanima be vaia pati ai idia gini tore hebou bena edia galasi idia abidia isi bona England Pavapavana hanamoa totona idia inuinu hebou. To, egu lalona lau hadaia vadaeni do lau gini tore lasi, Jim bona Phyllis hegeregeredia. Lau helai noho idia itaia neganai idia hoa maragi lasi! Emai kara ena anina be hemataurai lasi karana lasi, to ai be Keristen taudia dainai ai laloa bese abia isi karana ta lalonai ai vareai diba lasi.—Ioane 17:16.
Egu tamana sinana bona egu famili orena idia hoa bona idia badu. Idia gwau ai be gwau-edeede taudia, eiava kavakava taudia—eiava unai ruaosi! Gabeai, lagani ta ta amo hahine edia kriket tim edia kwalimu davadia henidia totona idia karaia hebouna be lau bona Phyllis ai lao henia neganai danu, bese abia isi totona idia karaia karana lalonai ai vareai lasi. Unai dainai unai tim amo ai doko. Guna lau laloa do lau doko be auka, to lau davaria ia auka momokani lasi, badina be lau diba vadaeni Keriso Iesu, Dirava ena guba Basileiana ena Pavapava, do lau badinaia be namo.
Unai murinai Phyllis ese lau ia hamaoroa, namona be Iehova ena Witness taudia edia hebou do lau lao henidia loulou, Baibel ena hereva ma haida amo egu abidadama do lau hagoadaia totona. Vadaeni, Sunday adorahi ai kongregesen ta ena hebou lau lao henidia matama; unai neganai Melbourne ena kongregesen tamona be unai. Nega daudau lasi lau diba vaitani inai be Dirava ena orea korikorina tanobada ai.
Nega sisina murinai lau idia boiria, ruma-ta-ruma-ta haroro gaukarana be kongregesen taudia ida do ai karaia. Matamanai lau daradara, to gabeai, Sunday daba ta ai egu lalona lau hadaia do lau bamodia, idia karaia dalana do lau itaia totona. Lau moale, badina be lau idia hamaoroa, haroro gaukarana ia manadalaia vadaeni Witness hahinena ta do lau bamoa. Ruma ginigunana ai ia hereva gari lasi bona ruma tauna ese ena hereva ia abia dae. Lau laloa, ‘Unai be auka momokani lasi, to namona be do lau karaia loulou guna, bena gabeai unai bamona do lau karaia diba.’ Ruma ginigunana ai rakatania neganai, Witness hahinena ena hereva lau hoalaia; lau ia hamaoroa, ia gwau, “Hari oi hegeregere oi sibomu do oi lao haroro.”
Mai egu hoa ida lau gwau: “Lau sibogu? Oi hereva kava, ani? Bema ta be mai ena henanadai bona ena haere lau diba lasi, dahaka do lau gwau?” To egu bamona ese ena hereva ia haidaua lasi. Vadaeni, egu tauanina ia heudeheude, to ia be dala unai kahanai ia haroro lalonai lau sibogu lau lao haroro. Unai daba ginigunana ena hekwarahi ese lau ia hadarerea lasi.
Unai nega amo Sunday daba iboudiai haroro gaukarana lau karaia. Ruma tauna ese henanadai ta, ena haere lau diba lasi gauna, be lau ia henia neganai, lau gwau, “Ena haere do lau tahua bena do lau lou mai.” Lau moale, badina be Iehova ese goada bona boga-auka lau ia henia, egu mauri dalana matamatana mai anina do lau badinaia noho totona. Egu mauri be Ia lau gwauhamata henia, bona October 1939 ai bapatiso lau abia. Nega daudau lasi Phyllis ia henanadai dahaka dainai pioneer gaukarana lau karaia matama lasi. Unai neganai Phyllis bona Jim idia headava vadaeni.
Brens ai Lau Gaukara
Brens opesi, Betele ai gwauraia rumana, lalonai, lau gaukara matama bena hua haida murinai, January 1941 ai, gavamani ese Iehova ena Witness taudia edia gaukara Australia ai ia taravatua. Gabeai tuari oreana ese emai Betele Rumana Strathfield ai be idia abia, bena Society ese lau ia siaia lao ena uma gabuna, Ingleburn ai; Sydney bona Ingleburn edia padadia be kilomita 48 bamona. June 1943 ai, kota idia gwau Watch Tower Society ia kerere lasi bona gavamani ena taravatu idia kokia. Lagani ena dokonai, ai 25 idia boiria, Strathfield Bethel do ai lou henia. Unuseniai, dabua huria gabuna ai lau gaukara noho bona ruma gaukaradia ma haida lau karaia danu.
Vadaeni, lagani 1956 ai, Betele ai ia gaukara tauna ta, Ted Wieland, lau adavaia. Ted be manau bona haheauka tauna, bona headava murinai Betele ai do ai noho gwaumaorona be Society amo ai abia neganai, ai moale. Ai ruaosi be emai mauri dalana mai anina ai laloa bada; emai gaukara Australia brens ai be ai moalelaia. Betele lalonai ai gaukara, bona taunimanima be Keriso ena hahediba taudia ai halaodia gaukarana lalonai ai gaukara hebou mai emai moale ida danu.
Betele ai lau gaukara laganidia ginigunadia 30 lalodiai Basileia harorolaia gaukarana be metairametaira ia bada ia lao, unai dainai unai lagani lalodiai taunimanima ma 10 o 12 mo idia boiridia Betele ai do idia gaukara totona. To lagani 1970 murinai, Gima Kohorona bona Noga! magasin be iniseniai ai printadia matama neganai, gau haida idia idau haraga. January 1972 ai, printa rumana matamatana idia haginia matama. Nega daudau lasi printa masinina ta, ena metau be ton 40 gauna, be Japan amo ia mai, bena lagani 1973 ena matamana ai magasin 700,000 be hua ta ta iboudiai ai printadia noho. Unai neganai emai Betele famili be ia bada ia lao matama.
Unai murinai, madi egu lalona ia hisihisi, badina be lagani 1975 ai egu adavana Ted ia mase, ena mauri laganidia be 80 neganai. Bena lagani ta ia do ore lasi murinai, egu tamana burukana danu be ia mase. Iehova bona ena Hereva, Baibel unai, bona egu tadikaka bona taihu lauma dalanai, ese egu lalona idia hagoadaia bada. Unai lalohisihisi negana lalonai egu lalona ia hagoadaia gauna ma ta be inai: Mai anina gaukarana be Betele ai lau karaia noho.
Vadaeni, ena be lau be vabu, to egu mauri dalana lau badinaia lou, bena egu lalona ia hegeregere lou bona hahenamo lau davaridia lou danu. Lagani 1978 ai, distrik hebouhebouna ta London, England ai, lau lao henia, bena unai murinai Watch Tower Society ena hedikwota lau vadivadi henia, Brooklyn, New York ai. Brooklyn Betele ai egu tadikaka bona taihu handred momo lau itadia, mai edia moale ida idia gaukara; unai ese lauegu lalona ia hagoadaia ema bona hari.
Lagani 1980 vairanai, ai kamonai palani idia karaia noho, Australia Betele do idia habadaia totona. To, ruma matamatadia be Strathfield ai do idia haginidia lasi, badina be tano ena bada be hegeregere lasi. To idau, ruma matamatadia badadia be Ingleburn ai do idia haginidia, lagani 1940 murinai gavamanai ese emai gaukara idia taravatua neganai lau gaukara gabuna be unai.
Mauri Dalana mai Anina Lau Badinaia Noho
January 1982 ai, ruma matamatadia ai noholaidia matama neganai, ai moale bada! Momokani, matamanai ai lalohisihisi sisina badina be ai manadalaia vadaeni gabuna ai rakatania, to nega daudau lasi emai ruma matamatana mai ena mahuta daiutudia namodia 73 ai moalelaia bada. Emai noho gabuna gunana ai, uindo amo ai roharoha negadiai, ruma edia haba bona taoni ena dala sibodia ai itadia, to gabu matamatana ai, rei namona, au, rei idia ania noho boromakaudia, bona guba ena toana namona, dina ia daekau bona ia diho negadiai, be ai itadia.
March 19, 1983 ai, ruma matamatadia hahelagadia hebouna ai moalelaia bada. Iehova ena Witness taudia edia Hakaua Oreana tauna, Lloyd Barry, ese hahelagaia herevana namona ia harorolaia. Unai neganai lau ese ia bona ena adavana edia hebamo lau moalelaia, badina be guna, ai buruka lasi neganai, Strathfield Betele lalonai ai gaukara hebou.
Basileia harorolaia gaukarana ia bada ia lao noho dainai, lagani 1987 ai opesi rumana idia habadaia. Bena, November 25, 1989 ai, Betele taudia edia mahuta rumana matamatana mai ena foloa ima bona faktori rumana matamatana mai ena foloa toi idia hahelagadia. Australia ai haroro taudia idia momo daekau momokani—egu hesiai gaukarana lau hamatamaia neganai ai be kahirakahira 4,000, to hari ai be 59,000 bamona!
Vanegai, Society ese Australia brens be Regional Engineering Office ta ai ia halaoa, Japan bona Germany hegeregeredia. Gaukara ma ta do idia karaia dainai, ruma ma haida idia haginidia be namo. Opesi rumana mai ena foloa toi idia haginia ore, bona emai famili ia bada ia lao noho dainai, mahuta rumana ma ta mai ena foloa ima idia haginia noho; ia lalonai be mahuta daiutudia 80.
Dabua huria gabuna ai, ai momo ai gaukara, to nega momo lau ese August 1940 lau laloa lou, unai neganai lau idia noia, inai dipatmen ai pura rua do lau durudia. Iehova Dirava lau tanikiu henia, badina be unai pura rua ia halatadia, lagani 50 ai ia halaodia, bona ia ese mauri dalana mai anina ai lau ia hakaua dainai.
[Picture on page 21]
Egu mauri laganidia be 25 neganai
[Picture on page 23]
Emai headava dinana, lagani 1956 ai
[Picture on page 24]
Lagani 1938 ai lau bona egu tadina ese gadara ai goadalaia, to hari egu mauri ese anina bada ia havaraia