Baibel be Siahu ta ese Do Idia Vara Gaudia ia Biagua Lalohadaina Ia Hadibaia, A?
KOIKOI! HEREVA KOIKOIDIA! Bema ladana namona tauna ta ia laloa iena ladana eiava kara namo be hereva koikoidia amo idia hadikaia, do ia ura ia hamaoromaoroa. Reana iena ladana hadikaia herevadia idia gwauraia taudia do ia abidia lao kota dekenai.
Fatalism eiava taunimanima edia mauri lalonai idia vara gaudia be idia haidaua diba lasi siahu ta ese ia biagua lalohadaina be Siahu Ibounai Diravana ena ladana ia hadikaia. Unai lalohadai ia gwau Dirava ese taunimanima dekenai idia vara dika bona aksiden ibounai ia havaraia. Bema oi be unai lalohadai oi abia dae, reana oi laloa Guba bona Tanobada edia Lohia Badana ese do idia vara gaudia be inai bamona ia torea: ‘Hari dina, John be motuka aksiden dekenai bero do ia davaria, Fatou be malaria do ia abia, Mamadou ena ruma be lai-gubana ese do ia hadikaia’! Do oi ura unai bamona Dirava oi hesiai henia, a?
Fatalism idia abia dae taudia be idia henanadai, ‘To bema Dirava ese dika ia havaraia lasi, vadaeni daika ese ia havaraia?’ Hereva ginigunana lalonai ai kikilaia mero matamatana, Ousmane, be unai bamona ia laloa danu. To ia be ia gesi eiava sibona ena lalohadai amo hereva momokanina ia davaria lasi. Diba ia abia, Dirava ese iena ladana idia hadikaia herevadia be Iena Hereva, Baibel, ena hadibaia herevadia amo ia hamaoromaoroa. (2 Timoteo 3:16) Vadaeni, Baibel be inai gauna dekenai dahaka ia hereva mani ita tahua.
Kerere be Daika Ena?
Abata, lai-gubana, tano mareremarere—unai dika idauidau be nega momo idia gwauraidia Dirava ena kara. To Baibel be ia gwau lasi Dirava be unai bamona dika ia havaraia. Mani, lagani momo gunanai Middle East dekenai ia vara dika ta oi laloa. Baibel ia gwau unai dika amo ia roho mauri tauna tamona ia gwau: “Dirava ena lahi [Heberu gado herevana anina be kevaru] be guba dekena amo ia moru diho, mamoe bona hesiai taudia ia gabua ore.”—Iobu 1:16.
Ena be unai gari bada tauna be reana ia laloa Dirava ese lahi ia havaraia, Baibel ia hahedinaraia kerere be Dirava ena lasi. Iobu 1:7-12 oi duahia, bena do oi davaria unai kevaru be Dirava ese ia havaraia lasi, to iena Inai Tauna—Satani Diabolo ese ia havaraia! Satani ese dika ibounai ia havaraia lasi. To ia hahedinaraia goevagoeva, Dirava do ita gwauraia dika ia havaraia ena badina ta be lasi.
Momokani, nega momo taunimanima edia kerere dainai dika idia vara. Sikuli dekenai, gaukara gabunai, eiava taunimanima ida hetura karadia lalonai idia kwalimu lasi ena badina be reana idia gaukara goada lasi bona treinini namona idia abia lasi eiava ma haida idia laloa lasi dainai. Unai hegeregerena, gorere, aksiden, bona mase idia vara ena badina be reana taunimanima ese kara haida idia laloa bada lasi dainai. Motuka idia taria lalonai sea ena beleta idia karaia neganai unai ese ia durudia diba aksiden lalonai do idia mase lasi totona. Bema ‘do idia vara gaudia be siahu ta ese ia biagua,’ sea ena beleta idia karaia ese gau ta do ia haidaua diba lasi. Gorere negadiai muramura abia bona tauanina naria namonamo dalana ese mase haraga karana idia koua diba. Dika haida danu idia gwauraidia “Dirava ena kara,” to idia be momokani, taunimanima edia kara—taunimanima ese tanobada idia naria namonamo lasi dainai idia vara.—Apokalupo 11:18 itaia.
“Nega Dika Idia Davaria Noho, Bona Inai Dika Ia Vara Kava”
Momokani, lalohisihisi havaraia karadia momo idia vara bona edia badina be idia hedinarai goevagoeva lasi. To, Baibel ena hereva Hadibaia Tauna 9:11 dekenai mani ita laloa, ia gwau: “Ma gau ta lau diba inai: Inai tanobada lalonai, heau helulu dekenai, heau haraga taudia be guna lasi, bona tuari lalonai, goada taudia idia kwalimu lasi. Aonega taudia ese aniani idia abia lasi, diba momo taudia ese kohu momo idia davaria lasi, bona gaukara bada taudia be do idia hanamoa lasi. Badina ibounai ese nega dika idia davaria noho, bona inai dika ia vara kava noho.” Unai dainai do ita gwau diba lasi Dirava ese aksiden ia havaraia eiava aksiden lalonai bero idia davaria taudia be ia ese ia panisidia.
Iesu Keriso be fatalism ia dadaraia danu. Iesu idia kamonai henia taudia ese idia dibaia dika ta ia gwauraia neganai, ia henanadai: “Siloama kohoro ese taudia 18 edia latanai ia moru, vadaeni idia mase. Inai taudia 18, umui be umui gwau, idia edia dika be Ierusalema taudia oredia edia dika ia hanaia? Lau hamaoroa umui dekenai, lasi momokani!” (Luka 13:4, 5) Iesu ia gwau lasi unai dika be Dirava ese ia havaraia, to ia gwau ia vara badina “nega dika idia davaria noho, bona inai dika ia vara kava.”
Goevadae Lasi Ena Anina Dikana
To, badina lasi dainai idia mase bona idia vara kava gorere be edena bamona? Baibel ese unai kara dekenai haere maorona ia henia, ia gwau: “Taunimanima ibounai Adamu dainai idia mase.” (1 Korinto 15:22) Iseda tubuna Adamu ese kamonai lasi dalana ia abia hidi negana amo mase ese taunimanima ia hahisia matamaia. Dirava ia hereva hegeregerena, Adamu ese iena natudia dekenai mase ia henia hanai. (Genese 2:17; Roma 5:12) Vadaeni, gorere ibounai edia badina be iseda tubuna Adamu dekena amo. Adamu amo ita abia kara dika dainai iseda mauri lalonai ita lalohisihisi bona ita kwalimu lasi.—Salamo 51:5.
Mani ogogami ena hekwakwanai oi laloa. Fatalism idia abia dae dainai ogogami taudia momo be edia mauri aukana idia abia dae sibona. Idia abia dae, ‘Siahu ta ese ia abia hidi vadaeni inai do ia vara ita dekenai.’ To Baibel ia hahedinaraia, kerere be siahu ta ese do idia vara gaudia ia biagua dainai lasi, to taunimanima idia goevadae lasi dainai. Taunimanima haida idia ogogami badina ‘idia hadoa uhena ena anina idia abia,’ edia lahedo eiava kohu idia naria namonamo lasi karana dainai. (Galatia 6:7; Aonega Herevadia 6:10, 11) Taunimanima milioni momo be ogogami dekenai idia noho badina mai edia siahu mataganigani taudia ese idia kara dika henidia dainai. (Iamesi 2:6 itaia.) Baibel ia gwau: “Taunimanima haida ese ma haida idia biagua noho, bona idia hisihisi henidia noho.” (Hadibaia Tauna 8:9) Ogogami karadia ibounai be Dirava eiava siahu ta ese ia biagua dainai idia vara, herevana ia hamomokania gauna ta be lasi.
Fatalism Abia Dae Karana—Ena Dika
Fatalism ia hakoikoia gauna ma ta be unai lalohadai idia abia dae taudia dekenai ia havaraia anina. Iesu Keriso ia gwau: “Au namona ena huahua be ia namo, to au dikana ena huahua be ia dika.” (Mataio 7:17) Siahu ta ese do idia vara gaudia ia biagua lalohadaina ena huahua ta mani ita itaia—ena anina taunimanima edia lalohadai maduna huaia dalana dekenai.
Taunimanima ta ta be lalohadai maorona ida edia maduna idia huaia be mai anina bada. Unai ese tama sina ia doria edia ruma bese ena ura gaudia henia totona, gaukara taudia ese edia gaukara idia karaia namonamo totona, kohu karaia taudia ese kohu namodia idia karaia totona. Fatalism abia dae karana ese unai lalohadai maorona ia hamasea bamona. Hegeregere, mani oi laloa, tau ta ena motuka ena tari be mai ena dika. Bema ia be mai ena lalohadai maorona ena maduna dekenai, ia sibona ena mauri bona guikau taudia edia mauri ia laloa dainai do ia hanamoa. To, fatalism ia abia dae tauna ese do ia vara diba gauna do ia laloa lasi, do ia laloa, dika do ia vara bema unai be ‘Dirava ena ura’ neganai!
Oibe, fatalism abia dae karana ese naria namonamo lasi karana, lahedo, sibona ena maduna huaia namonamo lasi karana, bona kara kereredia ma haida ia havaraia haraga diba.
Iseda Hetura Karana Dirava Ida Ia Koua, A?
Fatalism ese ia havaraia dika badana be tau ta ena maduna korikorina Dirava dekenai ia laloa dalana do ia koua diba. (Hadibaia Herevadia 12:13) Salamo torea tauna ese taunimanima ibounai ia hagoadaia “Lohiabada ena kara do umui tahua namonamo, iena dala do umui tohoa namonamo, vadaeni do umui diba momokani, Lohiabada be namo momokani.” (Salamo 34:8) Dirava ese kara haida ia gwauraia idia ura iena kara namo idia moalelaia taudia totona.—Salamo 15:1-5.
Unai kara ta be helalo-kerehai. (Kara 3:19; 17:30) Ena anina be iseda kerere do ita gwauraia hedinarai bona idia maoro lasi karadia do ita haidaua. Ita be kara dika taudia dainai, ita ibounai be mai eda kerere momo bona idia amo ita helalo-kerehai be namo. To bema tau ta ia laloa ia dekenai idia vara gaudia be siahu ta ese ia biagua, do ia helalo-kerehai bona iena kerere ena maduna do ia huaia be auka.
Salamo torea tauna ese Dirava inai bamona ia gwauraia: “Oiemu bogahisihisi bona oiemu lalokau ese, inai tanobada ena mauri idia hereaia.” (Salamo 63:3) To, fatalism idia abia dae taudia milioni momo idia gwau edia hisihisi be Dirava amo. Unai dainai momo be Dirava idia badu henia, bona Ia idia tura henia namonamo dalana ena iduara ia koua. Bema oi laloa ia ese oiemu hekwakwanai bona hisihisi ia havaraia, edena bamona oi lalokau henia diba? Siahu ta ese do idia vara gaudia ia biagua lalohadaina ese Dirava bona taunimanima padanai haba ia haginia.
Ura Kwalimu, Fatalism Ena Igui Amo
Inai hereva ena matamana dekenai ai herevalaia mero matamatana, Ousmane, be guna siahu ta ese do idia vara gaudia ia biagua lalohadaina ese ia guia. To Baibel amo iena lalohadai ia laloa namonamo totona Iehova ena Witness taudia ese ia idia durua neganai, Ousmane ese iena abidadama unai lalohadai dekenai ia dadaraia. Ia davaria ia be idoa amo ia raka lasi bamona, bona lalohadai matamatana bona maorona ai mauri ia lalohadailaia. Mai anina bada gauna be, ia diba Iehova Dirava be ‘badu dekenai ia haraga lasi, to hebogahisi bona lalokau dekenai ia haraga.’—Esodo 34:6.
Ousmane ia diba danu, ena be Dirava ese iseda mauri lalonai idia vara gaudia ta ta ia palania lasi, to nega vaira totona ia be mai ena palani.a Petero Iharuana 3:13 ia gwau: “Dirava ese ia gwauhamata vadaeni, guba matamata bona tanobada matamata do ia havaraia. Inai totona do ita naria noho. Unai gabu dekenai be kara maoromaoro sibona do ia noho.” Iehova ena Witness taudia ese taunimanima milioni momo idia durudia unai “tanobada matamata” lalonai idia noho hanaihanai ena helaro idia abia totona. Idia ura oi do idia durua danu.
Oiemu diba Baibel ena diba maorona dekenai ia bada ia lao neganai, do oi abia dae oiemu nega vaira be oi haidaua diba lasi siahuna ta ese ia biagua lasi. Mose ena hereva idaunega Israela taudia dekenai be iseda nega ai mai anina bada, ia gwau: “Lau be mauri bona mase, hanamoa kara bona hadikaia kara, umui emui vairana dekenai lau atoa, do umui abia hidi totona. Unai dainai mauri do umui abia hidi, vadaeni umui bona emu natudia do umui mauri noho. Lohiabada emui Dirava do umui lalokau henia, bona iena hereva do umui kamonai henia, bona Lohiabada do umui badinaia namonamo.” (Deuteronomi 30:19, 20) Oibe, nega vaira ai oi dekenai ia vara gauna oi abia hidi diba. Ia be siahu ta ese ia biagua lasi.
[Footnotes]
a Bema oi ura diba haida oi abia Dirava ena diba nega vaira ai do idia vara gaudia dekenai, The Watchtower, July 15, 1984, rau 3-7 oi itaia.
[Picture on Page 6, 7]
Inai dika be Dirava ese ia havaraia lasi
[Credit Lines]
U.S. Coast Guard photo
WHO
UN PHOTO 186208 /M. Grafman