Gima Kohorona INTANET LAIBRI
Gima Kohorona
INTANET LAIBRI
Hiri Motu
  • BAIBEL
  • PABLIKEISEN
  • HEBOUDIA
  • w96 8/1 rau 4-8
  • Helaro Namona ta Soul Totona

Oi abia hidi kahana ena vidio ia noho lasi.

Sori, hekwakwanai ia vara vidio ia loud totona.

  • Helaro Namona ta Soul Totona
  • 1996 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Sinado maragidia
  • Inai Bamona Atikol
  • Soul Herevana, Heberu Revarevadia Lalonai
  • Greek Taudia Edia Lalohadai
  • Keristani Ginigunadia Edia Lalohadai Soul Dekenai
  • Unai Hahediba Herevana Ena Badina Korikori
  • Tau ta Ia Mase Murinai ena Laulau Ia Do Mauri Noho, Eiava?
    1991 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Mase Murinai Maurina—Baibel Ena Hereva be Dahaka?
    1999 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Oiemu Abidadama Toreisi Lou Dekenai be Ia Goada, A?
    1998 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Tau ta Ia Mase Neganai, Ena Lauma Ia Mauri Noho, A?
    Baibel Henanadai Edia Haere
Ma Haida Itaia
1996 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
w96 8/1 rau 4-8

Helaro Namona ta Soul Totona

ROMA ami taudia be ia vara karana idia laloa guna lasi. Idia be Masada ena ororo kohorona, Iuda tuari oreadia edia heau mauri gabuna orena, dekenai idia heau vareai neganai idia hegaegae, edia inai taudia idia tuari henidia totona, tuari taudia edia boiboi totona, bona hahine bona natudia edia taitai totona. To, idia kamonaia gauna be lahi ia araia noho ena regena sibona. Roma taudia be ia araia noho hanua aukana idia sekea lalonai, hereva momokanina idia diba: edia inai taudia​—⁠taunimanima 960 bamona​—⁠be idia mase vadaeni! Dala ta hegeregerena, Iuda tuari taudia be sibodia edia famili taudia idia alaia, bena gabeai ta ta idia alaia. Dokona tauna be sibona ia hamasea.a Dahaka dainai unai hamasea karana dika rohorohona ia vara?

Unai nega ena sivarai torea tauna Josephus ia gwau badina badana ta be soul ia mase lasi lalohadaina idia abia dae. Eleazar Ben Jair, Masada dekenai Zealot oreana ia gunalaia tauna, be ena tatau edia lalona ia ania, ia gwau sibodia idia hamasea be namo to Roma taudia ese idia hamasea eiava edia igui hesiai taudia ai idia lao be mai ena hemarai. Kara ta idia karaia lasi dainai, ia ese soul herevana ta ia henia mai ena goada ida. Ia hamaorodia tauanina be soul ia koua gauna sibona, ena dibura ruma bamona. Bena ma ia gwau: “To, bema unai metau tauanina, tanobada dekenai ia ia veria diho bona ia koua gauna, amo ia raka siri neganai, unai soul ia giroa lou ena gabu dekenai, bona momokani siahu bada herea ia abia bona ia ore diba lasi goadana ia abia; taunimanima ese idia itaia diba lasi Diravana Sibona idia itaia diba lasi hegeregerena.”

Unai dainai dahaka ia vara? Josephus ia gwau Eleazer ese unai lalohadai ia herevalaia goevagoeva murinai, “iena hereva idia kamonaia taudia ese iena hereva idia utua bona edia lalona ia goada herea dainai idia lao haraga kara idia karaia totona.” Josephus ma ia gwau: “Siahu ta ese idia ia hahonua bamona idia heau lao haraga, idia ta ta idia ura idia karaia haraga, edia dekena tauna idia halusia, . . . unai ura idia dadaraia diba lasi dainai edia adavana, edia natudia, bona idia sibona idia hamasea.”

Unai kara dika rohorohona ese ia hahedinaraia, soul ia mase diba lasi lalohadaina ese taunimanima edia lalohadai korikori mase dekenai be ia haidaua momokani diba. Idia hamomokania taudia idia hadibadia mase be taunimanima edia inai gauna lasi, to soul ia halasia dalana sibona, bena mauri hereadaena ta ia abia. To dahaka dainai unai Iuda Zealot taudia be unai bamona idia laloa? Momo do idia laloa reana edia revareva helagadia, Heberu Revarevadia unai, ia gwau mai ena diba bona lalohadai laumana ta, soul ta, mase murinai ia mauri noho gauna, be taunimanima lalodiai ia noho. Unai be momokani, a?

Soul Herevana, Heberu Revarevadia Lalonai

Hereva tamona ai haere be, lasi. Baibel ena buka ginigunana, Genese, lalonai ita duahia oi be mai emu soul lasi, to oi be soul. Dirava ese Adamu ia havaraia sivaraina ita duahia be inai bamona: “Vadaeni unai tau ese mauri ia davaria [“be mauri soul ai ia lao,” NW].” (Genese 2:⁠7) Iniseniai idia gaukaralaia Heberu herevana, neʹphesh, be nega 700 bamona Heberu Revarevadia lalonai idia gaukaralaia, to tau lalonai kahana idauna ta, guba laumana ta, ia noho lalohadaina be nega ta ia hahedinaraia lasi. Lasi, soul be oi itaia diba, oi dogoatao diba gauna.

Mani oi sibona emu Baibel lalonai henunai ai torea siridia oi itaia, idia ta ta lalonai unai Heberu gado herevana neʹphesh ia noho. Idia hahedinaraia soul be dika ia davaria diba, dika lalonai ia vareai diba, bona idia henaoa diba (Deuteronomi 24:7; Gunalaia Taudia 9:​17; 1 Samuela 19:11); gau ia dogodia tao diba (Iobu 6:⁠7, NW); auri amo idia guia diba (Salamo 105:18); ia ura aniani, aniani lasi dainai ia hisihisi, bona hitolo bona ranu mase dainai ia mase-rea; bona gorere dikana amo ia hisihisi eiava lalohisihisi dainai ia mahuta lasi. (Deuteronomi 12:20; Salamo 35:13; 69:10; 106:15; 107:9; 119:28) Do ita gwau oiemu soul be oi, oiemu oromana ibounai, dainai, oi mamia diba gaudia ibounai be oiemu soul ia mamia diba.b

Vadaeni, unai ena anina be soul ia mase diba, a? Oibe. Soul be mase diba lasi gauna lasi, to Heberu Revarevadia ese ia herevalaia ia gwau, soul be ena kara dika dainai do idia “alaia mase,” ta ese ia hamasea, ta ese ia alaia, idia hadikaia, bona laiona ese ia darea maragimaragi. (Esodo 31:14; Deuteronomi 19:6; 22:26; Salamo 7:⁠2) Esekiela 18:4 ia gwau: “Bema tau ta [“soul,” NW] ia kara dika, unai tau sibona be do ia mase.” Ia hedinarai goevagoeva, mase be vaia taunimanima, soul unai, edia dokona, badina ita ibounai be ita kara dika. (Salamo 51:⁠5) Tau ginigunana, Adamu, be Dirava ese ia hamaoroa, kara dika davana be mase​—⁠Ia gwau lasi lauma gabuna ta ia hanaia lao bena ia mase lasi. (Genese 2:​17) Bona ia kara dika neganai Dirava ese iena davana ia gwauraia: “Oi be tano dekena amo karaia gauna, bona tano dekenai do oi giroa lou.” (Genese 3:​19) Adamu bona Heva idia mase neganai, Baibel ia hereva hegeregerena, idia be “mase taudia [‘dead souls,’ eiava ‘deceased souls,’ NW]” ai idia lao.​—⁠Numera 5:2; 6:⁠6.

Unai dainai ita hoa lasi The Encyclopedia Americana ese soul Heberu Revareva dekenai be inai bamona ia herevalaia neganai: “Taravatu Gunana ese tau ia herevalaia, ia be gau tamona, to ia be kahana rua, soul bona tauanina, gauna lasi.” Bona ma ia gwau: “Nefesh . . . idia laloa lasi sibona ia mauri gauna ta, tauanina amo ia idau.”

Vadaeni, abidadama Iuda taudia ese mase be edena bamona idia laloa? Hereva kwadogi dekenai, idia abia dae herevana be, mase be mauri lasi. Salamo 146:4 be lauma, eiava mauri siahuna ese tauanina ia rakatania neganai ia vara gauna ia herevalaia: “Idia mase neganai tano ena kahu dekenai idia giroa lou. Edia mase dina dekenai, idia ura do idia karaia gaudia be do idia doko.”c Unai hegeregerena, King Solomona be ena toretore ai ia gwau mase taudia “be gau ta idia diba lasi.”​—⁠Hadibaia Taudia 9:⁠5.

Vadaeni, dahaka dainai Keristani ginigunadia edia nega lalonai idia noho Iuda taudia momo, hegeregere Zealot taudia Masada dekenai, be soul ia mase diba lasi herevana idia abia dae momokani?

Greek Taudia Edia Lalohadai

Iuda taudia be Baibel amo unai lalohadai idia abia lasi, to Greek taudia edia amo. Lagani 700 B.C.E. ela bona 500 B.C.E. lalodiai, unai lalohadai be Greek tomadihodia edia hereva amo idia abia hanai bena Greek taudia edia lalohadai ai ia lao. Soul dikadia idia mauri noho bena unai neganai edia davana mai ena hisihisi idia abia lalohadaina be nega daudau lalonai idia abia dae, bona unai lalohadai be idia haginia auka bona gabu momo herea dekenai idia abia dae. Aonega taudia momo be nega momo lalonai soul be dahaka idia hepapahuahulaia. Homer ia gwau soul be mase neganai do ia roho lao haraga bena oi kamonai diba regena ta ia karaia. Epicurus ia gwau soul be mai ena metau bona unai dainai ia be ena metau oi tohoa diba lasi tauanina ta.d

To reana soul ia mase diba lasi herevana ia abia isi tauna badana be Greek aonega tauna Plato, lagani 499 B.C.E. murinai ia noho tauna. Ia ese ena tisa tauna, Socrates, ia herevalaia dalana amo ia hahedinaraia lalohadaina be lagani handred momo murinai Masada dekenai Zealot taudia ese idia abia lalohadaina hegeregerena. Tomadiho stadilaia tauna Oscar Cullmann ia gwau, “Socrates ia mase mai ena lalo-maino bona lalo-manada momokani ida be Plato ese ita ia hadibaia. Socrates ena mase be mai ena hairai. Unai dekenai mase ena gari ita itaia lasi. Socrates be mase garina ia gari lasi, badina tauanina ena igui amo ita ia ruhaia. . . . Mase be soul ena turana namo hereana. Unai bamona ia hadibaia; bona unai dainai, iena hahediba hereva hegeregerena ia mase.”

Ia hedinarai, Maccabees besena edia nega lalonai, Keriso ena nega amo lagani 200 gunanai, Iuda taudia ese unai hahediba herevana be Greek taudia edia amo idia abia hanai matamaia. Josephus ia gwau lagani 1 C.E. ia lao 100 C.E. lalonai Farisea taudia bona Essene taudia​—⁠Iuda tomadiho edia orea mai edia siahu​—⁠ese unai hahediba herevana idia abia dae. Reana unai nega lalonai idia torea ane bamona herevadia haida be unai lalohadai idia hahedinaraia.

To, Iesu Keriso be edena bamona? Ia bona ena murinai idia raka taudia be Greek tomadihodia amo unai lalohadai idia hahedibalaia, a?

Keristani Ginigunadia Edia Lalohadai Soul Dekenai

Keristani ginigunadia ese soul be Greek taudia ese idia laloa hegeregerena idia laloa lasi. Haheitalai be mani Iesu ena turana Lasaro ena mase oi laloa. Bema Lasaro be mai ena mase diba lasi soul ta, mase negana ai ia roho lao haraga, igui amo ia siri bona ia moale, Ioane karoa 11 ena sivarai be do ia idau, ani? Momokani Iesu ese idia do ia hamaoroa bema Lasaro be ia mauri bona namo bona guba ai ia noho neganai; to lasi, ia ese Heberu Revarevadia edia hereva ia gwauraia lou bona ia hamaorodia Lasaro be ia mahuta, gau ta ia diba lasi. (Ioane 11 Siri 11) Momokani Iesu be do ia moale bema ena turana be mauri matamata namo hereana ta ia moalelaia noho; to lasi, ita duahia ia be taunimanima vairanai unai mase dainai ia tai. (Ioane 11 Siri 35) Momokani, bema Lasaro ena soul be guba ai, mase diba lasi maurina ena moale bada hereana lalonai ia noho, Iesu be do ia kara auka lasi, ia do ia abia mai lasi bena lagani ma haida unai “dibura ruma” bamona tauanina lalonai do ia noho, idia gorere bona mase noho taudia huanai.

Lasaro be mase amo ia toreisi lou neganai, dina hani lalonai ura kwalimu laumana ai ia noho sivaraidia ia gwauraia mai ena moale bada ida, a? Lasi, unai bamona ia karaia lasi. Soul ia mase diba lasi lalohadaina idia abia dae taudia do idia gwau unai tau ese ia mamia gaudia be hereadae dainai hereva amo ia gwauraia diba lasi. To unai lalohadai ita abia dae be auka; herevana dahaka, to Lasaro ese ena lalokau taudia be unai sisina sibona do ia hamaorodia​—⁠do ia hamaorodia ia mamia gaudia hereadaedia be ia herevalaia diba lasi, ani? To, Lasaro be ia mase neganai ia mamia gauna ta ia herevalaia lasi. Mani oi laloa​—⁠ia herevalaia lasi gauna be taunimanima ese idia laloa bona idia ura dibaia gauna: mase be edena bamona! Hereva ta ia gwauraia lasi ena anina be dala tamona ai ita hahedinaraia diba. Sivarai ta be lasi. Mase taudia be idia mahuta bamona, gau ta idia diba lasi.

Vadaeni, Baibel be ia hahedinaraia mase be soul ena turana a, mauri ta amo ma ta dekenai ia hanaia lao karana sibona, a? Lasi! Keristani korikoridia hegeregere aposetolo Paulo dekenai, mase be turana ta lasi; mase be idia ‘dekenai ia tuari henia gauna’ ginigabena. (1 Korinto 15:26) Keristani taudia idia laloa lasi mase be taunimanima edia mauri dalana ta, to ia be gau dika rohorohona, badina be ia be kara dika bona Dirava gwau-edeede henia karana edia davana. (Roma 5:​12; 6:​23) Ia be Dirava ese matamanai taunimanima totona ia laloa palanina ena kara ta lasi.

To, Keristani taudia be mai edia helaro soul ia mase neganai. Lasaro ena toreisi lou sivaraina be Baibel sivaraidia momo hegeregerena, mase taudia (dead souls) totona Baibel ese ia gwauraia helaro momokanina, ia gwauraia​—⁠toreisi lou unai. Baibel ese toreisi lou idaudia rua ia hahedibalaia. Gara gabuna dekenai idia hekure taunimanima kahana bada herea, kara maoromaoro taudia o kara maoromaoro lasi taudia, totona ia noho helarona be do idia toreisi lou bena tanobada Paradaisona lalonai mauri hanaihanai idia abia diba. (Luka 23:43; Ioane 5:​28, 29; Kara 24:15) To orea ta, Iesu ese ia gwauraia “orea maragi” taudia, be guba dekenai mase diba lasi laumadia ai do idia toreisi lou. Unai taudia, idia huanai Keriso ena aposetolo taudia danu, be Iesu Keriso ida taunimanima do idia lohiadia bona goevadae taudia ai do idia halaodia.​—⁠Luka 12:32; 1 Korinto 15:​53, 54; Apokalupo 20:⁠6.

Vadaeni, dahaka dainai ita itaia Keristani dubudia be toreisi lou herevana idia hahedibalaia lasi, to taunimanima edia soul ia mase diba lasi herevana idia hahedibalaia? Mani lagani 1959 ai The Harvard Theological Review lalonai tomadiho stadilaia tauna, Werner Jaeger, ena haere ita laloa: “Mai anina bada herea gauna Keristani hahediba herevadia edia sivarai lalonai be Keristani tomadiho stadilaia karana ia haginia tauna, Origen, be Alexandria ena sikuli dekenai Plato ena aonega ia dibaia tauna ta. Ia ese Keristani hahediba herevadia lalonai soul ia mase lasi herevadia idauidau ia atoa, Plato ena amo ia abia herevadia unai.” Vadaeni, dubu be lagani handred momo gunanai Iuda taudia ese idia karaia hegeregerena momokani idia karaia! Idia ese Baibel ena hahediba herevadia idia negea bona Greek aonega taudia edia hereva idia abia dae.

Unai Hahediba Herevana Ena Badina Korikori

Reana haida be unai hahediba herevana dainai do idia henanadai, Dahaka dainai unai hahediba herevana tamona be dala idauidau ai tanobada ena tomadiho momo herea ese idia hahedibalaia noho? Baibel be inai tomadiho oreadia momo lalonai unai hahediba herevana ia bada ena badina maorona momokani ia gwauraia.

Baibel be ita ia hamaoroa “Satani ese tanobada taudia ibounai ia gunalaia noho” bona Satani ia gwauraia “inai tanobada ena lohia.” (1 Ioane 5:​19; Ioane 12:31) Momokani, tanobada ena tomadiho be Satani ena siahu idia koua lasi. Lasi, to idia ese hari inai ena hekwakwanai bona hisihisi idia habadaia. Bona soul herevana dekenai idia ese Satani ena lalohadai idia hahedinaraia momokani. Edena dala ai?

Hereva koikoi ginigunana oi laloa lou. Dirava ese Adamu bona Heva ia hamaoroa bema idia kara dika, edia davana be mase. To Satani be Heva ia hamaoroa: “Inai be momokani lasi, dohore umui mase lasi.” (Genese 3:⁠4) To, Adamu bona Heva be momokani idia mase; tano dekenai idia giroa lou, Dirava ia hereva hegeregerena. Satani, “koikoi ibounai edia tamana,” be ena koikoi karana ia negea lasi. (Ioane 8:44) Baibel ena hahediba herevadia amo idia siri eiava idia dadaraia momokani tomadihodia momo herea lalodiai, inai lalohadai tamona idia herevalaia: ‘Momokani, do oi mase lasi. Oiemu tauanina be do ia mase diba, to oiemu soul be do ia mauri noho, ela bona hanaihanai​—⁠Dirava hegeregerena!’ Hoa gauna be, Satani ese Heva ia hamaoroa danu ia be “Dirava hegeregerena” ia lao diba!​—⁠Genese 3:⁠5.

Helaro ta, hereva koikoi eiava taunimanima edia lalohadai amo ia vara lasi to hereva momokani amo ia vara helarona, ita abia be namo bada herea do ia havaraia. Ita diba iseda lalokau mase taudia be gara gabuna ai gau ta idia diba lasi to ena mase diba lasi soul be edeseniai ia lao ita lalo-hekwarahilaia lasi be namo bada herea! Unai mase tauna ena mahuta karana bamona ese ita ia hagaria lasi eiava eda lalona ia hametaua lasi be namo. Dala ta ai, ita gwau diba mase taudia be laga-ani bona dika do ia davaria lasi gabuna ai. Dahaka dainai ita gwau dika do ia davaria lasi gabuna? Badina be Baibel ese ita ia hamaoroa Dirava ese ia lalokau henia taudia be dala idauna ta ai idia mauri noho bamona. (Luka 20:38) Iena lalona dekenai idia mauri noho, idia ia laloatao. Unai be hemami ia hanamoa hereva momokanina badina be ia laloatao diba gaudia be mai edia dokona lasi. Ia ura taunimanima milioni momo herea, ita duahia diba lasi, be mauri do ia henidia, bona dala ia karaia paradaiso tanobadana dekenai mauri hanaihanai do idia abia diba totona.​—⁠Iobu 14:​14, 15 itaia.

Toreisi lou negana namo hereana be do ia mai, badina be Iehova ena gwauhamata iboudiai be do idia guguru. (Isaia 55:​10, 11) Mani inai peroveta hereva do ia guguru oi laloa: “To mase taudia do idia mauri, edia tauanina do idia toreisi lou. Mase lalonai idia mahuta taudia do idia noga bona mai moale ida do idia boiboi; edia hanuaboi paripari be paripari mai ena diaridiari, bona tanobada ese idaunegai idia mase taudia do ia havaraia lou.” (Isaiah 26:​19, The New English Bible) Unai dainai mase taudia gara gabuna dekenai idia mahuta bamona be dika do idia davaria lasi, beibi be ena sinana ena bogana lalonai ia noho namo bamona. Idia be kahirakahira do idia “vara,” paradaiso tanobadana dekenai do idia mauri lou!

Unai be helaro namo hereana, ani?

[Footnotes]

a Hahine rua bona natudia ima be idia komu dainai idia mauri. Gabeai unai hahine ese idia abidia taudia dekenai sivarai ibounai idia gwauraia.

b Momokani, hereva momo be dala idauidau ai idia gaukaralaia hegeregerena, unai hereva neʹphesh danu be dala haida ai ena anina ia idau sisina sibona. Hegeregere, ia be ta ena lalona korikori ia herevalaia diba, nega momo ena lalona ena hemami idauidau. (1 Samuela 18:⁠1, NW) Ta be soul ta dainai ia abia maurina be unai hereva ena anina ma ta.​—⁠1 King Taudia 17:​21-​23.

c Heberu herevana ruʹach, ita hahanaia diba “lauma,” ena anina be “laga” eiava “lai.” Taunimanima dekenai idia herevalaia neganai, ia mauri laumana ta ia herevalaia lasi to, The New International Dictionary of New Testament Theology ese ia gwauraia hegeregerena, “ta ena mauri siahuna” ia herevalaia.

d Ia be unai lalohadai idaudia idia abia taudia orena lasi. Lagani 1900 murinai, saiens tauna ta ia gwau ia ese taunimanima haida edia soul ena metau ia abia; ia gwau ia karaia dalana be kahirakahira idia mase neganai ia tohoa ena metau amo maoromaoro idia mase murinai ia tohoa ena metau ia kokia.

[Picture on page 7]

Iuda ena Zealot taudia Masada ai be idia abia dae mase ese edia soul be igui amo ia ruhaia

    Hiri Motu Pablikeisen (1987-2025)
    Log aut
    Login
    • Hiri Motu
    • Ta dekenai siaia
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gaukaralaia Taravatudia
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Login
    Ta dekenai siaia