Haroro Bona Mauri Dalana Hebou Pepana Edia Referens
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
JULY 3-9
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | ESERA 4-6
“Namo Lasi Gaukara Umui Koua”
Sekaraia ese Ia Itaia Gauna Oi Itaia, A?
13 Dagedage taudia ese dubu haginia lou gaukarana idia koua. To Hahelaga Tauna Badana Iesua (Iosua) bona Gavana Serubabele ese taunimanima idia gunalaia bona “Dirava ena ruma idia haginia matamaia.” (Esr. 5:1, 2) Reana Iuda taudia haida idia laloa unai be disisen kererena. Iuda taudia be dubu idia haginia neganai edia inai taudia ese idia itaia diba, bona dala do idia karaia unai gaukara idia koua totona. Namona be gaukara idia gunalaia taudia rua, Iosua bona Serubabele, idia abia dae Iehova ese idia ia durua noho. Oibe, Iehova ese idia ia durua. Edena dala ai?
w86-E 2/1 29, maua par. 2-3
Iehova be “Tau Badadia ida Ia Noho”
Iuda taudia oredia be Babulonia amo Ierusalema dekenai idia giroa lou murinai, lagani 16 lalonai gaukara ta idia karaia lasi. Peroveta tauna Hagai bona Sekaraia ese Iuda taudia idia hagoadaia dainai, Iehova ena dubu helaga haginia gaukarana idia hamatamaia lou. Daudau lasi murinai, Parasa ena dagi bada taudia ese edia gaukara idia ura koua. Bona Iuda taudia idia nanadaia, “Daika ese umui dekenai oda ia henia inai ruma umui haginia lou?”—Esr 5:1-3.
Inai henanadai idia haerelaia be mai anina bada. Bema elda taudia idia gari, dubu helaga haginia lou gaukarana do idia haorea lasi. Bema elda taudia ese unai dagi bada taudia idia habadua, unai gaukara do idia taravatua. Unai dainai elda taudia be (Gavana Serubabele bona Hahelaga Tauna Badana Iosua ese idia hakaudia) bena mai aonega ida unai henanadai ena haere idia henia. Idia ese dagi bada taudia idia hadibaia, idaunegai Kurese ese gwaumaoro ia henia unai gaukara idia karaia totona. Unai dagi bada taudia idia diba Parasa tanona ena taravatu do idia haidaua diba lasi, unai dainai abia hidi idia karaia king ena oda do idia utua lasi. Haginia gaukarana idia karaia noho ela bona King Dariuse ese iena hereva amo unai oda ia hamomokania!—Esr 5:11-17; 6:6-12.
Sekaraia ese Ia Itaia Gauna Oi Itaia, A?
7 Senisi ta ia vara dainai dubu haginia taudia idia moale. Dahaka senisi ia vara? Lagani 520 B.C.E ai king matamatana, Dariuse ginigunana, ese Parasa ia lohiaia. Iena lohia lagani iharuana ai, ia davaria dubu haginia gaukarana idia koua be maoro lasi. Bena Dariuse ese maoro ia henia dubu haginia gaukarana idia hagugurua totona. (Esr. 6:1-3) Unai disisen dainai taunimanima momo idia hoa. To king be gau ma ta ia karaia danu, ia ese badina besedia ia oda henia Iuda taudia do idia dagedage henia lasi, bona moni bona gau ma haida do idia henia dubu haginia lou gaukarana idia durua totona! (Esr. 6:7-12) Unai dainai, lagani 515 B.C.E ai, Iuda taudia ese dubu haginia gaukarana idia hagugurua.—Esr. 6:15.
Sekaraia ese Ia Itaia Gauna Oi Itaia, A?
16 Iehova ese “hesiai tauna mai ena kamonai bona mai ena aonega” ia gaukaralaia ita ia hakaua totona. (Mat. 24:45) Nega haida, hakaua oreana ese ia henia hakaua daladia ita lalopararalaia namonamo lasi. Hegeregere, disasta ia do vara lasi neganai, ita hegaegae totona reana hakaua herevana ta idia henia, to ita laloa iseda gabu ai unai disasta do ia vara lasi. Eiava reana do ita laloa hakaua oreana be inai COVID-19 negana lalonai ia lalohekwarahi bada. Bema ita laloa ita abia hakaua dalana ese ita ia durua lasi, dahaka ita karaia be namo? Israela taudia be Iosua bona Serubabele edia hereva idia badinaia neganai, namo idia davaria dalana ita laloa be namo. Bona ita duahia Baibel sivarai ma haida ita laloa danu be namo. Nega haida Dirava ena taunimanima ese hakaua daladia idia abia neganai, idia laloa unai be maoro lasi to idia ia hamauria.—Hah. 7:7; 8:10.
Hakaua Hereva Namodia
Baibel Oi Abidadama Henia Diba, A?
Unai siliva moni be Taso ai idia karaia, unai siti be hari Turkey ena southeast kahanai ia noho. Unai siliva moni be Parasa ena lohia Mazaeus ia lohia negana lalonai idia karaia, unai be lagani 400 ia lao 300 B.C.E. lalonai. Ia hahedinaraia ia be “Sinavai ena west kahana” (NWT) ena provinsi lohiana; unai be Eufrate Sinavaina.
To dahaka dainai unai hereva be mai anina bada? Badina unai bamona hereva be Baibel lalonai oi davaria danu. Esera 5:6–6:13 ese Parasa ena pavapava Daruese bona lohia ta ladana Tatenai edia sivarai ia gwauraia. Iuda taudia ese Ierusalem dekenai edia dubu idia haginia lou gauna idia gwauraia. Esera be Dirava ena Taravatu ia torea hanai namonamo tauna, unai dainai hereva ibounai ia torea maoromaoro. Esera 5:6 bona 6:13 ai ia ese Tatenai ia gwauraia “Sinavai Badana unukahana lohiana.”
Lagani 460 B.C.E. ai bamona, Esera ese unai sivarai ia torea, unai siliva moni be unai nega murinai lagani 100 idia hanai bena idia karaia. Reana taunimanima haida idia laloa unai idaunegai tauna ena ladana idia gwauraia be anina bada lasi gauna. To bema Baibel torea taudia ese sivarai maragidia idia torea maoro, ita diba idia torea sivarai badadia ita abidadama henia diba, ani?
JULY 10-16
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | ESERA 7-8
“Esera Ena Kara Dainai Ma Haida ese Iehova Idia Hanamoa”
Stadi—Anina Namona Bona Moale Ia Havaraia
8 Oibe, namona be eda kudouna, hemami ia vara gabuna, amo Iehova ena Hereva ita ura henia. Namona be ita duahia siridia ita lalohadailaia mai moale bada ida. Namona be mai hoa danu lauma gaudia dobudia ita laloa, eda lalona idia hahonua, bona ita laloa dobu. Unai ena anina be do ita laloa mai regerege lasi bona mai guriguri ida. Esera hegeregerena, Dirava ena Hereva duahia bona stadilaia totona iseda kudouna ita hegaegaelaia be gau badana. Baibel ese ia herevalaia, ia gwau: “Esera ese sibona ena kudouna ia hegaegaelaia Iehova ena taravatu amo sisiba do ia tahua bona do ia badinaia bona Israela dekenai taravatu bona kara maoromaoro do ia hadibaia.” (Esera 7:10, NW ) Esera ese ena kudouna ia hegaegaelaia ena badina toiosi mani oi itaia: stadi totona, ia badinaia totona, bona ma haida hadibaia totona. Namona be iena haheitalai ita tohotohoa.
si 75-E par. 5
Baibel Buka Namba 13—1 Sivarai
5 Ta be Esera bamona lasi badina ia be 1 Sivarai bukana ia torea maoromaoro. “Esera be ena lalona ia hadaia Iehova ena Taravatu ia tahua bona ia badinaia totona, bona unai taravatu ena hakaua herevadia bona hahemaoro herevadia be Israela taudia dekenai ia hadibaia totona.” (Esr 7:10) Iehova ese ena lauma helaga amo ia durua. Parasa ena king ia itaia Esera dekenai Dirava ena aonega ia noho unai dainai ia abia hidi Iuda hanua ena taravatu naria tauna ai ia halaoa. (Esr 7:12-26) Iehova Esera dekenai siahu ia henia bona king ese dagi ia henia dainai, ia dekenai infomeisen ibounai ia noho 1 Sivarai bukana ia torea namonamo totona.
it-1-E 1158 par. 4
Manau Karana
Hakaua Dala Maorona Ia Henia. Manau karana ia hahedinaraia tauna be Dirava ese do ia hakaua. Esera be maduna badana ia huaia, ia ese Babulonia amo tatau 1,500 mai kahana be Ierusalema dekenai ia hakaudia lao, idia haida be hahelaga taudia, Netinim, hahine bona natudia. Bona danu, Ierusalema dubu hahairaia totona golo bona siliva momo herea idia abia lao. Unai dainai tuari oreana ta ese idia ia gimaia be namo. To Esera ia ura lasi Parasa ena king ena ena heduru ia tahua bona taunimanima edia goada dekenai tabekau. Badina guna king ia hamaoroa: “Emai Dirava be ia idia tahua taudia ibounai ia gimaia.” Unai dainai taunimanima ia hamaorodia do idia aniani lasi, unai amo taunimanima be Dirava vairanai do idia manau. Dirava idia noia bona edia guriguri ia kamonai bona edia inai taudia amo idia ia gimaia unai amo idia ura lao gabuna dekenai idia ginidae diba. (Esr 8:1-14, 21-32) Babulonia ai ia noho Peroveta tauna Daniela be Dirava ese ia lalonamo henia bona aneru ta amo ia dekenai matahanai ta ia hahedinaraia. Badina ia be Dirava vairanai sibona ia hamanaua bona ia ura Dirava ese do ia hakaua bona durua matahanai ia lalopararalaia totona.—Da 10:12.
Hakaua Hereva Namodia
Esera Bukana Ena Hereva Badadia
7:28–8:20—Dahaka dainai Babulonia dekenai idia noho Iuda taudia momo be idia ura lasi Esera danu Ierusalema dekenai idia lao? Ena be Iuda taudia be Babulonia idia rakatania bona Ierusalema dekenai idia lao negana amo lagani 60 idia hanaia vadaeni, to Ierusalema ena gabu momo ai taunimanima idia noho lasi. Ierusalema dekenai idia lao neganai, anina be mauri matamata do idia hamatamaia, edia noho dalana do ia auka bona dika idia davaria diba. Guna Babulonia dekenai idia noho Iuda taudia be mai edia kohu momo, to Ierusalema dekenai mauri be unai bamona lasi. Danu, Ierusalema be daudau herea bona dala dekenai dika idia davaria diba. Unai dainai idia giroa lou taudia ese Iehova idia abidadama henia goada, tomadiho momokani idia ura henia bada, bona idia boga-auka be gau badana. Iehova ese Esera ia durua bona ena hagoadaia herevadia dainai, ruma bese 1,500—reana taunimanima 6,000 bamona—idia lao. Esera ese dala haida ia karaia murinai, Levi taudia 38 bona Netinim taudia 220 danu idia lao.
JULY 17-23
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | ESERA 9-10
“Gwau-Edeede Karana Dainai Dika Idia Davaria”
Esera Bukana Ena Hereva Badadia
9:1, 2—Idau bese taudia adavaia karana ena dika be edena bamona? Iehova ena tomadiho be Iuda taudia ese do idia naria ela bona Mesia ia ginidae. Idau bese taudia adavaia karana ese tomadiho momokani ia hadikaia diba. Idia haida be kaivakuku tomadiho henia taudia idia adavaia dainai, reana Iuda taudia ibounai be kaivakuku tomadiho henia taudia ai idia lao garina. Reana tomadiho goevana be tanobada amo do ia boio. Vadaeni, Mesia be edena bese amo do ia mai? Unai dainai, Esera be idia vara gaudia ia itaia neganai, ia hoa bada!
w09-E 10/1 10 par. 6
Iehova Ia Ura Dahaka Ita Karaia?
Mai ura ida ita kamonai neganai, hahenamo do ita abia. Mose ia gwau: “Hari dina umui dekenai lau gwauraia gaudia unai, do umui badinaia.” (Siri 13) Oibe, Iehova ena oda herevadia—ia ura ita karaia gaudia ibounai—be iseda namo totona. Edena dala ai? Baibel ia gwau: “Dirava be lalokau.” (1 Ioane 4:8) Ita dekenai unai oda herevana ia henia badina unai ese ita do ia durua iseda mauri ita moalelaia totona. (Isaia 48:17) Iehova ia ura ita karaia gaudia ita karaia neganai, hari do ita lalohisihisi lasi bona vaira negai, ena Basileia henunai hahenamo idauidau do ita moalelaia.
Hakaua Hereva Namodia
Esera Bukana Ena Hereva Badadia
10:3, 44—Dahaka dainai Iuda tatau ese edia adavadia idia siaia lao neganai, edia natudia danu idia siaia lao? Bema natudia idia noho, reana edia sinadia be unai natudia totona do idia giroa lou. Badina, nega momo natudia maragidia be edia sinadia ese idia naria be namo.
JULY 24-30
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | NHEMIA 1-2
“Maoromaoro Lau Guriguri”
Nega Ibounai Iehova Oi Laloa
5 Nega haida, karaharaga Dirava ita noia ita ia durua totona. Nega ta ai, Parasa ena King Aratasaseta ia itaia ena uaina kapusi naria tauna Nehemia be ia lalohisihisi bada. King ia henanadai: “Oiemu noinoi be dahaka?” Vadaeni karaharaga “[Nehemia] be Guba ena Dirava dekenai [ia] guriguri.” Nehemia be ena lalona dekenai unai guriguri kwadogina ia gwauraia. To, Dirava ese unai guriguri ia haerelaia, badina king ese Nehemia ia durua Ierusalema maguna ia haginia totona. (Nehemia 2:1-8 duahia.) Oibe, Dirava be iseda lalona dekenai ita gwauraia guriguri kwadogina ia haerelaia diba.
Sibona Emu Hereva Amo
Oi abia dae gaudia idia henanadailaia bona haere oi hegaegaelaia diba lasi neganai, dahaka ese oi ia durua haere namona oi henia totona? Nehemia oi tohotohoa, King Aratasaseta ena henanadai ia do haere henia lasi neganai, ia guriguri guna. (Neh. 2:4) Murinai, emu lalona dekenai autlain oi karaia haraga. Reana inai be karaia dalana namona: (1) Haere lalonai do oi hahedinaraia hereva badadia ta eiava rua oi abia hidi (reana oi ura Buka Helaga Herevalaia bukana ena kahana haida oi gaukaralaia). (2) Unai hereva badadia hamomokania totona oi ura gaukaralaia siridia oi abia hidi. (3) Emu hereva ena hamatamaia herevadia namodia oi abia hidi, henanadai tauna ia ura kamonai totona. Bena oi hereva matamaia.
Hakaua Hereva Namodia
w86-E 2/15 25
Tomadiho Momokani Ia Kwalimu
Lasi, badina Nehemia be nega daudau lalonai Ierusalema ena magu hanamoa totona “dina bona hanuaboi” ia guriguri. (1:4, 6) Dala ia kehoa Nehemia be King Aratasaseta do ia hereva henia bona Ierusalema ena magu haginia lou totona ena lalohadai ia gwauraia neganai hanaihanai ia karaia bamona, ia guriguri. Iehova ese ena guriguri ia haerelaia bena king ese gwaumaoro ia henia siti ena magu ia haginia lou totona.
Ita Dibaia Gauna: Nehemia be Iehova dekenai hakaua dalana ia tahua. Abia hidi badadia ita ura karaia neganai, namona be ita danu ese, ‘guriguri ita hadokoa lasi’ bona Iehova ena hakaua dalana ita badinaia.—Roma 12:12.
JULY 31–AUGUST 6
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | NEHEMIA 3-4
“Gaukara Metaudia Oi Laloa Maragi, A?”
Nehemia Bukana Ena Hereva Badadia
3:5, 27. Namo lasi ita laloa tomadiho momokani lalonai konstraksen gaukara do ita karaia goadagoada lasi, Tekoa taudia edia “lohia taudia” ese idia karaia bamona. To, namona be Tekoa ena hanua taudia edia kara ita tohotohoa, unai taudia be idia gaukara goadagoada bona edia gaukara idia habadaia.
Iehova ese Oi Ia Gaukaralaia Diba, Ena Ura Hagugurua Totona
11 Lagani handred momo murinai, Iehova ese Salumu ena natuna hahine ia gaukaralaidia Ierusalema ena magu idia hanamoa totona. (Neh. 2:20; 3:12) Herevana edia tamana be lohia tauna, to Salumu ena natuna hahine be mai edia ura ida unai gaukara badana idia karaia. (Neh. 4:15-18) To, Tekoa ena lohia taudia be idia karaia gaukarana ai “idia gaukara goada lasi.” (Neh. 3:5) Salumu ena natuna hahine be dina 52 lalonai idia karaia gaukarana idia haorea neganai idia moale bada! (Neh. 6:15) Iseda negai, taihu haida be mai moale ida spesel hesiai gaukara haida idia karaia, hegeregere, Iehova dekenai idia hahelagaia bildin totona konstraksen bona meintenens gaukara idia karaia. Taihu ese unai gaukara idia hagugurua totona, edia diba, goada, bona abidadama karana be mai anina bada.
Ladana Bada Abia Karana Dekenai Keriso Ena Lalohadai Abia
16 Namona be Keristani taudia ibounai, matamata bona buruka taudia, ese Keriso ena lalohadai ladana bada abia karana dekenai idia habadaia toho. Kongregesen lalonai, gaukara idauidau ita karaia be namo. Oi badu lasi bema haida ese oi idia noia gaukara maragina ta oi karaia totona. (1 Samuela 25:41; 2 King Taudia 3:11) Tama sina e, emui natudia umui hagoadaia idia abia gaukara ibounai, herevana ia be Kingdom Hall eiava hebouhebou ai be mai moale ida do idia karaia, a? Idia ese umui idia itaia unai gaukara maragidia umui karaia, a? Hari Iehova ena Witnes taudia edia hedikwota dekenai ia gaukara tadikaka ta, ese ena tama sina edia haheitalai ia laloatao namonamo. Ia gwau: “Kingdom Hall eiava hebouhebou gabuna hagoevaia gaukarana idia karaia dalana amo lau diba idia ese unai gaukara idia laloa bada. Nega momo idia volantia, kongregesen eiava tadikaka oreana durua gaukaradia idia karaia totona, herevana unai gaukara be haida ese idia laloa maragi. Unai lalohadai ese lau ia durua, Betele dekenai gaukara iboudiai be mai moale ida lau abia dae totona.”
Hakaua Hereva Namodia
Nehemia Bukana Ena Hereva Badadia
4:17, 18—Edena bamona tau ta be ena imana tamona amo haginia gaukara ia karaia diba? Kohu huaia taudia dekenai unai be ia auka lasi. Bema idia huaia gauna be edia kwarana eiava pagana dekenai idia atoa, imana tamona amo do idia dogoatao namonamo diba, bona “imana ta dekenai tuari gaudia idia dogoatao” diba. To, edia imana rua idia gaukaralaia taudia be “edia gabana dekenai tuari kaia idia kwatua.” Unai dainai edia inai taudia idia mai neganai, idia hegaegae idia tuari henidia totona.
AUGUST 7-13
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | NEHEMIA 5-7
“Nehemia Ia Ura Haida Ia Hesiai Henia, to Ia Idia Hesiai Henia Lasi”
w02-E 11/1 27 par. 3
Guna bona Hari Tomadiho Momokani Idia Durua Taudia
Nehemia be ena nega bona diba ia gaukaralaia. Danu ena kohu ia gaukaralaia tomadiho momokani ia durua totona. Ena moni ia gaukaralaia igui hesiai gaukara amo ena Iuda tadikakadia ia ruhaia totona. Taunimanima dekenai moni ia henia neganai atoa kau moni ia noia lasi. Ena be ia be Gavana bona taunimanima amo moni ia gogoa diba, to Iuda taudia dekenai maduna metauna ia henia lasi. Iena ruma ia gaukaralaia “Iuda taudia 150 bona ofesa taudia bona bese ma haida amo ia idia vadivadi henia totona idia mai taudia” dekenai aniani ia henia. Dina ta ta ena vadivadi taudia totona “boromakau ta, mamoe namodia 6, bona manu” ia hegaegaelaia. Danu, dina 10 murinai, nega ta ta ai “wain idauidau momo” ia hoia ena vadivadi taudia totona.—Nehemia 5:8, 10, 14-18.
“Emui Imadia Do Umui Ha-Aukaia, Do Umui Manoka Lasi”
16 Iehova ese Nehemia bona ia idia bamoa taudia ia durua dainai, Ierusalema ena magu idia haginia lou. Bona dina 52 lalonai idia haorea! (Neh. 2:18; 5:15, 16) Nehemia be unai gaukara ia biagua sibona lasi. To ia danu ese unai magu haginia gaukarana ia karaia. (Neh. 5:16) Nehemia hegeregerena, elda taudia momo be tiokratik konstraksen gaukara eiava Kingdom Hall hagoevaia bona hanamoa gaukarana idia durua. Danu, haroro gaukara ai pablisa haida idia bamoa bona mamoe vadivadi idia karaia, unai amo idia lalomanoka taudia edia imana manokadia idia hagoadaia diba.—Isaia 35:3, 4 duahia.
Edena Dala Ai Iehova ese Oi Do Ia Laloatao?
Hanaihanai, Baibel ese ia hahedinaraia Dirava dekenai “laloatao” ena anina be kara namona ta do ia karaia. Hegeregere, dina 150 lalonai tanobada be abata ena ranu ese ia koua murinai, ‘Dirava ese Noa ia laloatao, bona lai ta ia siaia mai tanobada dekenai, bona ranu ia diho hamatamaia.’ (Genese 8:1) Lagani handred momo idia ore murinai, Pilistia taudia ese ena matana idia hakepulua bona idia guia tauna, Samson, ia guriguri: ‘Iehova e, mani lau oi laloatao bona lau oi hagoadaia inai nega tamona sibona.’ Iehova ese Samson ia laloatao dainai taunimanima edia goada ia hanaia goadana be Samson ia henia, ia ese Dirava ena inai taudia edia davana do ia henia totona. (Gunalaia Taudia 16:28-30) Bona Nehemia totona, Iehova ese ena hekwarahi ia hanamoa, bona Ierusalema dekenai tomadiho momokanina idia haginia lou.
Hakaua Hereva Namodia
“Kara Namo Dekena amo Dika Do Umui Halusia”
15 Ihatoina: Dagedage taudia be Israela tauna Semaia idia hamaoroa, Nehemia ena lalona do ia veria Dirava ena taravatu ta ia utua totona. Semaia be Nehemia dekenai ia gwau: “Dirava ena Dubu Helaga lalonai do ita raka vareai, unuseni iduara do ita lokaia, bona Dubu ena lalonai do ita hunia, badina be hanuaboi lalonai oi alaia mase totona tau haida do idia mai.” Semaia ia gwau, haida be Nehemia do idia alaia mase to Nehemia do ia mauri bema dubu dekenai ia heau vareai. To, Nehemia be hahelaga tauna lasi. Unai dainai, bema Nehemia be dubu helaga dekenai ia vareai, unai be kara dikana. Nehemia be ena mauri do ia laloa bada bona dubu helaga lalonai do ia vareai bona ia komu, a? Nehemia ia gwau: “Lau hegeregerena tauna ta do ia heau bona hunia, a? Oi laloa tau ta, lau hegeregerena, bema Dubu Helaga ena lalonai ia hunia neganai mauri do ia davaria diba, a? Lau be do lau raka vareai lasi momokani.” Dahaka dainai Nehemia be Semaia ena tarapu dekenai ia moru lasi? Badina ia diba, ena be Semaia be Israela tauna ta, to “Dirava ese unai peroveta hereva ia siaia lasi.” Ma danu, peroveta tauna korikorina be Nehemia do ia hamaoroa lasi Dirava ena taravatu ia utua totona. Oibe, dagedage taudia be Nehemia idia halusia lasi. Gabeai, Nehemia ia gwau: “Iuda taudia ese magu haginia lou gaukara be dina 52 lalonai idia haorea, unai be hua ladana Elulu ena dina namba 25 dekenai idia haorea.”—Nehemia 6:10-15; Numera 1:51; 18:7.
AUGUST 14-20
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | NEHEMIA 8-9
“Iehova ese Ia Henia Moalena ese Umui Ia Hagoadaia”
Guriguri Namo Hereana Ta Amo Ita Dibaia Gaudia
2 Hua gunana ai, Israela taudia be Ierusalema ena magu idia haorea. (Neh. 6:15) Dina 52 lalonai unai gaukara idia haorea, bena Tishri huana ai, ariara dekenai idia hebou. Unai hebou ai Esera bona Levi taudia ma haida ese Dirava ena Taravatu idia duahia bona gwauraia hedinarai. (Laulau 1 itaia) Ruma bese, idia “kamonai diba” natudia danu, be “daba rere negana ela bona dina tubu” idia gini bona idia kamonai. Ita dekenai Israela taudia be haheitalai namona. Badina ita be Kingdom Hall namodia ai ita hebou, to nega haida hebou lalonai ita be anina lasi gaudia ita laloa. Mani Israela taudia ita laloa. Idia kamonai sibona lasi, to idia kamonai gaudia idia lalohadailaia, bona idia tai badina idia laloparara idia be Dirava ena Taravatu idia badinaia lasi.—Neh. 8:1-9.
“Lauma Helaga ese Emui Mauri Dala Ia Hakaua” Noho, A?
9 Iehova be “moale Diravana.” (1 Timoteo 1:11 NW; Salamo 104:31) Iesu be mai moale ida ena Tamana ena ura ia karaia. (Salamo 40:8; Heberu 10:7-9) Iehova “dainai ita moale neganai, goada do ita abia.”—Nehemia 8:10.
10 Metau, daradoko, o dagedage idia vara neganai, ita be mai moale ida Dirava ena ura ita karaia. ‘Dirava do ita diba’ be moale gauna! (Aonega Herevadia 2:1-5) Unai sibona lasi, ita be Dirava bona Iesu ena mauri davalaia boubouna ita abidadama henia dainai, mai moale ida Dirava ita hesiai henia noho. (1 Ioane 2:1, 2) Tanobada hegegemadai, tadikaka oreana lalonai ita noho dainai ita moale. (Sepanaia 3:9; Hagai 2:7) Basileia helarona ita abia bona sivarai namona ita harorolaia dainai ita moale. (Mataio 6:9, 10; 24:14) Danu, mauri hanaihanai helarona ita abia dainai ita moale be namo. (Ioane 17:3) Unai hahenamo hereadaena dainai, ita “moale bada” be namo.—Deuteronomi 16:15.
Hakaua Hereva Namodia
Dirava Ena Hereva Oi Duahia Bona Momokani ai Ia Oi Hesiai Henia
Ierusalema ena magu be lagani 455 B.C.E. ai idia haginia lou, bena unai murinai hahelaga tauna Esera bona ma haida ese Dirava ena Taravatu be Iuda taudia dekenai idia duahia. Unai murinai Au Raurau Ruma Maragidia Ena Aria idia karaia mai edia moale ida, edia kara dika idia gwauraia hedinarai, bona “gwauhamata aukana” idia karaia. (Nehemia 8:1–9:38) Baibel ia gwau: “Idia ese taunimanima idia durua, bona Taravatu ena hereva ibounai ena anina idia hedinaraia namonamo.” (Nehemia 8:8) Diba taudia haida idia gwau Iuda taudia be Heberu gado idia diba namonamo lasi, unai dainai unai hereva be Aramia gado ai idia hahegeregerea. To unai siri ese unai gado ena anina ia herevalaia lasi. Esera bona ma haida ese Taravatu idia gwauraia hedinarai, taunimanima ese ena hakaua herevadia do idia diba bona do idia badinaia totona. Keristani bukadia bona heboudia danu ese Dirava ena Hereva ena ‘anina idia hahedinaraia.’ Bona elda dagina idia abia taudia, ‘hadibaia gaukara namona idia karaia diba taudia,’ danu ese.—1 Timoteo 3:1, 2; 2 Timoteo 2:24.
AUGUST 21-27
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | NEHEMIA 10-11
“Iehova Totona Sibona Edia Ura Idia Dadaraia”
Ena Ladana Hegeregerena Ia Noho Ierusalema
13 Nehemia ena nega lalonai idia sainia “gwauhamata aukana” ese Dirava ena idaunegai besena ia durudia, Ierusalema ena magu hahelagaia dinana totona idia hegaegae. To mai anina bada gauna ma ta idia laloa be namo. Ierusalema be magu badana mai ena geiti 12 amo idia koua, bona namona be taunimanima momo ia lalonai do idia noho. Ena be Israela taudia haida unuseniai idia noho, to ‘Ierusalema be hanua bada herea bona ia lalonai noho taudia be momo lasi.’ (Nehemia 7:4) Unai hekwakwanai idia hanamoa totona, ‘taunimanima 10 10 amo ta ta idia abia hidi hanua helagana’ Ierusalema dekenai do idia noho totona. Haida ese unai dala idia abia dae mai edia ura ida dainai, taunimanima be “unai taudia idia hanamoa bada.” (Nehemia 11:1, 2) Hari inai negai, tomadiho momokani taudia, edia noho dalana ia hegeregere dainai lo Keristani taudia edia heduru idia ura gabudia dekenai idia lao taudia dekenai, unai taudia be haheitalai namona!
w86-E 2/15 26
Tomadiho Momokani Ia Kwalimu
Edia tano idia rakatania bona Ierusalema dekenai idia lao neganai, edia moni do idia gaukaralaia gau haida idia karaia totona bona gau haida idia vara diba. Unai siti ai idia noho taudia ese hekwakwanai idaidau idia davaria diba. Unai bamona negadiai, haida ese volantia taudia idia hanamoa bona idia guriguri Iehova ese unai volantia taudia do ia hanamoa.
Abidadama Dainai Dirava Ena Lalonamo Oi Abia
15 Iehova dekenai iseda mauri ita gwauhamatalaia neganai, ita gwauhamata iena ura do ita karaia. Ita diba unai gwauhamata ita badinaia totona, sibona iseda ura ita dadaraia be namo. Nega haida do ia auka unai ita karaia totona. To, bema iseda ura ita dadaraia bona Dirava ita hesiai henia, ita hahedinaraia ita ura Dirava ita badinaia noho. Momokani, Iehova amo ita abia hahenamo ese ita dadaraia gaudia ibounai ia hereaia. (Mal. 3:10) To Iepeta ena natuna kekeni be edena bamona?
Hakaua Hereva Namodia
Nehemia Bukana Ena Hereva Badadia
10:34—Dahaka dainai taunimanima be boubou patana totona lahi au idia henia be namo? Mose ena Taravatu ia gwau lasi au be boubou gauna bamona do idia henia. Unai be edia ura hegeregerena do idia henia. Au momo idia abia be namo, unai amo boubou pata latanai boubou gaudia idia gabua diba. To Netinim taudia, dubu dekenai idia gaukara Israela lasi igui hesiai taudia be momo lasi. Unai dainai, gadara ta amo haida idia abia hidi au idia mailaia totona.
AUGUST 28-SEPTEMBER 3
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | NEHEMIA 12-13
“Turadia Ita Abia Hidi Neganai, Iehova Dekenai Tabekau”
it-1-E 95 par. 5
Amono Taudia
Dubu helaga amo Tobaia idia kokia murinai, Dirava ena taravatu Deuteronomi 23:3-6 lalonai Amono bona Moaba taudia be Israela taudia huanai do idia noho lasi ena taravatu idia duahia bona badinaia. (Ne 13:1-3) Unai taravatu be lagani 1,000 gunanai idia atoa badina Israela taudia be Gwauhamata Tanona idia lao henia noho lalonai, Amono bona Moaba taudia idia ura lasi idia durua. Unai dainai Amono bona Moaba taudia be Israela taudia huanai do idia noho lasi ena anina be gwaumaoro idia abia lasi Israela besena ida idia noho bona Israela besena ese ia abia hahenamo do idia abia totona. Unai ese ia hahedinaraia lasi, Amono bona Moaba taudia be Israela taudia idia bamoa eiava edia badinaia idia noho diba. Bona Dirava ese ena taunimanima ia hanamoa neganai, namo idia abia diba, unai ita diba, badina Baibel ese ia hahedinaraia Davida ena tuari oreana idia gunalaia taudia huanai Seleke ia noho, matamanai ita herevalaia bamona, danu Moaba hahinena Ruta ena sivarai ia noho.—Ru 1:4, 16-18.
Dirava Ese Oi Ia Hahelagaia
5 Nehemia 13:4-9 duahia. Ita be tanobada dikana lalonai ita noho dainai, ita helaga noho be mai ena hekwarahi. Eliasibi bona Tobaia mani ita laloa. Eliasibi be hahelaga tauna badana, bona Tobaia be Amono tauna bona reana ia be Parasa ena king ena hesiai tauna ta. Tobaia bona ena bamodia be Nehemia idia koua, Ierusalema ena magu do ia haginia lou lasi totona. (Neh. 2:10) Dirava ena Taravatu hegeregerena, Amono taudia be dubu helaga lalonai do idia vareai lasi. (Deu. 23:3) To, dahaka dainai Eliasibi ese dubu helaga ena daiutu ta be Tobaia dekenai ia henia?
6 Tobaia be Eliasibi ena turana namona ta ai ia lao. Tobaia bona ena natuna Iehohanana be Iuda hahine idia adavaia, bona Iuda taudia momo ese Tobaia ena kara namodia idia herevalaia. (Neh. 6:17-19) Danu, Eliasibi ena tubuna ta be Sanubalata, Samaria ena gavana, ena natuna kekeni ia adavaia. Sanubalata bona Tobaia be tura namodia. (Neh. 13:28) Unai bamona idia varavara dainai, ena be Tobaia be Israela tauna ta lasi, bona ia ese Dirava ena taunimanima edia gaukara ia koua toho, to Eliasibi ese Tobaia ena hereva ia abia dae. To, Nehemia be Iehova ia badinaia noho, unai dainai ia ese Tobaia ena kohu ibounai be unai daiutu amo ia nega raka-lasi.
Badinaia Karana Goadalaia Dalana
6 Bema Iehova Dirava ita badinaia, iena inai taudia do ita tura henidia lasi. Unai dainai hahediba tauna Iamesi ia gwau: “Umui be headava kara ena taravatu umui makohia noho taudia bamona. Umui diba lasi, a, bema umui ura tanobada danu umui turana karaia neganai, inai be umui ese Dirava umui tuari henia noho?” (Iamesi 4:4) Namona be ita ura Dirava ita badinaia, King Davida ese ia badinaia hegeregerena, ia gwau: “Lohiabada e, oi dekenai idia badu noho taudia, be lau ese lau badu henidia noho! Oi dekenai idia dagedage henia taudia be lau ura henidia lasi. Lau ese lau badu henidia momokani, bona lau laloa idia be lau idia tuari henia taudia bamona.” (Salamo 139:21, 22) Ita ura lasi mai edia ura ida idia kara dika taudia ita tura henidia, badina be idia bona ita be gau ta ita lalo-tamonalaia lasi. Bema Dirava ita badinaia, unai bamona taudia, Iehova ena inai taudia, do ita tura henidia lasi, tauanina dalana ai eiava TV raraia karana amo, ani?
Hakaua Hereva Namodia
it-2-E 452 par. 9
Miusiki
Dubu helaga ai ane abia karana be mai anina bada. Unai ita diba, badina Baibel siridia momo ese ia hahedinaraia ane abia taudia be “gaukara ma haida idia karaia lasi,” to Levi taudia ma haida bamona edia gaukara sibona do idia karaia. (1Si 9:33) Unai dainai Babulonia amo idia giroa mai taudia ida ane abia Levi taudia edia ladana idia gwauraia hebou lasi. (Esr 2:40, 41) Parasa ena king Aratasaseta (Longimanus) be unai spesol grup idauidau totona ia hereva, bona takisi moni idia gogoa taudia ia hamaoroa idia amo ‘takisi moni’ do idia gogoa lasi. (Ezr 7:24) Gabeai, king ese oda ia henia “dina ta ta ai ane abia taudia be heduru gaudia do idia abia.” Ena Aratasaseta ese unai oda herevana ia gwauraia, to Esera dekenai siahu bona maoro ia henia taunimnaima ese unai idia badinaia totona. (Ne 11:23; Ezr 7:18-26) Unai dainai, ita laloparara ena be ane abia taudia ibounai be Levi taudia, to Baibel siridia ese ia hahedinaraia “ane abia taudia, bona Levi taudia” be spesol grup.—Ne 7:1; 13:10.