XTUUTYUM ARTIKEL 12
LIIT 77 Licht in een tunkel welt
Kee wayter im licht — wayt wech fon te tunkelheet
“Friier, waart teyer tunkelheet, awer yets sayt teyer licht.” (ËFESER 5:8)
WAS TUUN MER SIIN?
Was meyer lërne khene iwer ti ferklaychung woo Phaul penutst hot in Ëfeser kapitel 5 iwer ti tunkelheet un tas licht.
1-2. (a) Was fer waar Phaul sayn situatsyoon wii eyer fer ti ëfeser kexrip hot un warom hot eyer tas kemacht? (b) Was fer frooche tuun mer antworte?
WII te aphostel Phaul in Roma inkexpërt waar, wolt eyer sayn priiter uf muute. Tee khont se net perseenlich pesuuche, un tes weeche, hot eyer priife kexrip. In unkefeer 60 orer 61 N.K., hot Phaul eene fon tiise priife fer ti ëfeser kexrip. (Ëfe. 1:1; 4:1)
2 Neekst 10 yoore eente, is Phaul een tsayt in Ëfeso keplip. Tat, hot eyer ti kuute notisye kepreeticht un in kelërnt. (Aph. 19:1, 8-10; 20:20, 21) Tee hot sayn priiter fiil keliipt, un tee wolt se helfe troy tsu Yeehoowa plaype. Awer warom hot eyer iwer tunkelheet un licht fer ti kesalpte kriste kexrip? Un was fer lisyoone khene al ti kriste too temit lërne? Wole mer ti antworte fer tiise frooche noo kuke.
FON TE TUNKELHEET TSUM LICHT
3. Was fer ferklaychung hot Phaul penutst fer se tsayche wii fiil ti ëfeser sich keënert hate?
3 Phaul hot fer ti kriste in Ëfeso kexrip: “Friier, waart teyer tunkelheet, awer yets sayt teyer licht.” (Ëfe. 5:8) Phaul hot ti tunkelheet un tas licht penutst fer se ferklayche ti kroose ënerunge woo ti ëfeser kemacht hate. Wole mer siin warom Phaul saan khont tas ti ëfeser friier “tunkelheet” waare.
4. In was fer aate waare ti ëfeser in relichyeesix tunkelheet?
4 In tunkelheet weeche ti falx relichyoon. Foer ti woerheet lërne un kriste wëre, waare ti ëfeser sklaawe fon te falxe relichyeese inlërnunge un awerklaape. In Ëfeso, waar te thempel fon te kreekix keetin Arteemis. In te tsayt, waar tas pekhant wii eene fon te wunerlichste kepaye fon te welt. Ti layt sin tsu tiise thempel kang fer itole aan peete. Hantaarwayter hon fiil kelt fertiint wayl se itole fom thempel un fon Arteemis kemacht un ferkhaaft hon. (Aph. 19:23-27) Fiile layt in Ëfeso hon aach maxii pratikiirt. (Aph. 19:19)
5. In was fer aate waare ti ëfeser in moraalix tunkelheet?
5 In tunkelheet weeche ti imoraaliteet. Ti layt in Ëfeso hon xroo imoraaliteet pratikiirt un hon sich net kexeemt weeche sayn aanxtelung. Tii hon ofts iwer sëks kexproch in te teatros un soo kaar in relichyeese ewënte. (Ëfe. 5:3) Fiile fon te ëfeser ‘hon sich net kekhimert mit was richtich un ferkheert is’. In te orixinaal xprooch, hon tiise wërter petayt tas se “khee mee phayn kexpiirt hon”. (Ëfe. 4:17-19) Foer se lërne was richtich un ferkheert foer Yeehoowa sayn aue is, hot sayn kewise tëne net kexteert wën se tas ferkheertes kemacht hon. Tii hon sich niks traus kemacht mit was Yeehoowa iwer sayn aanxtelung ketenkt hot. Tes weeche, hot Phaul kexrip: “Sayn ferxtant is in tunkelheet un tii sin wayt wech fon tëm leepe woo tsu Kot keheert.”
6. Warom khont Phaul saan tas ti ëfeser yets “licht” waare?
6 Awer etliche ëfeser hon ti tunkelheet kelos. Phaul hot kexrip tas se waare yets “licht in eenichkheet mim Hër”. (Ëfe. 5:8) Yets hon se tëm noo Kot sayn Wort keleept — een licht woo tëne kefiirt hot. (Psal. 119:105) Tiise ëfeser hon ti falxe relichyeese inlërnunge un ti imoraalix aanxtelung im xtich kelos. Tii hon aan kefang ‘Kot noo mache’ un sich aan xtrenge fer Kot aan peete un tëm kefale. (Ëfe. 5:1)
7. In was fer aate is unser situatsyoon eenlich wii fiile kriste in Ëfeso sayns?
7 Kraat soo, eep mer ti woerheet kelërnt hon, waare mer in moraalix un relichyeesix tunkelheet. Etliche fon uns hon ti falxe relichyeese feste kefayert; anere hate een imoraalixe leepe. Awer wii mer kelërnt hon was richtich un ferkheert foer Yeehoowa sayn aue is, hon mer ënerunge kemacht. Meyer hon aan kefang se leepe in een aat woo mit Yeehoowa sayn wile xtimt un tes weeche, hon mer fiil nutse kriit. (Isa. 48:17) Awer es is net imer laycht wayt wech fon te tunkelheet plaype, woo mer hiner kelos hon, un “wayter leepe wii khiner fom licht”. Wii khene mer tas mache?
Image digitally reproduced with the permission of the Papyrology Collection, Graduate Library, University of Michigan, P.Mich.inv. 6238. Licensed under CC by 3.0
Phaul sayn liipliche aanreete fer ti ëfeser khene hayt aan kewënt sin (Kuk te apsats 7.)i
PLAYP WECH FON TE TUNKELHEET
8. Tëm noo Ëfeser 5:3-5, was fer sorte tinge miste ti ëfeser ap xtose?
8 Lees Ëfeser 5:3-5.a Fer sich wech hale fon te moraalix tunkelheet, muste ti kriste in Ëfeso wayter ap xtose aktsyoone woo Yeehoowa net kefalt hon. Too tepay waar net ploos ti seksuaal imoraaliteet, awer aach ti ausferxeemte kexpreeche. Phaul hot ti ëfeser erinert tas tii miste sich wech too tefun hale fer een ‘ërpxaft aan tëm Raych fon Kristus un fon Kot kriin’.
9. Warom sole mer ap xtose kwalkee tings woo khent tsu imoraaliteet nëme?
9 Meyer mise aach uf phase fer net tinge mache woo tsu te tunkelheet keheere. (Ëfe. 5:11) Es is laychter fer een persoon tas ferkheertes mache wën se wayter kukt, horicht orer xprecht iwer unrayne orer imoraalixe tinge. (Xee. 3:6; Tya. 1:14, 15) In een lant, hot een kroos krup priiter aan kefang eene mit te anere fertseele torich een sotsyaal weep. Am aanfang, hon fiile fon tëne iwer Yeehoowa un ti woerheet fertseelt. Awer lamsam, hon se aan kefang se fertseele iwer tinge woo Yeehoowa net kefalt hon. In te meyerste tsayt, waare sayn kexpreeche iwer sëks. Xpeeter, hon fiile fon tiise priiter erkhënt tas ti unrayn kexpreeche hon tsu seksuaal imoraaliteet kenom.
10. Wii fersuucht Satanaas uns hinerkeen? (Ëfeser 5:6)
10 Satanaas sayn welt fersuucht uns hinerkeen un uns klaape mache tas was Yeehoowa saat imoraalix un unrayn is, net ferkheert is. (2 Phe. 2:19) Tas ferwunert uns net. Satanaas hot imer fersuucht ti layt konfus lose, tas se net ferxteen khene was richtich un ferkheert is. (Isa. 5:20; 2 Kor. 4:4) Es ferwunert uns net tas fiile filme, prokrame in te TV un sites in te internet itee ferprayte woo keeche Yeehoowa sayn kerechte kesetse keen. Satanaas wil uns tenke mache tas ti unrayne aktsyoone un ti imoraalix aanxtelung net ploos richtich sin, awer aach tas se frooheet pringe un khee xaate mache. (Lees Ëfeser 5:6.)b
11. Wii tsaycht Angela sayn speryens tas mer mise te kluuch aanreet in Ëfeser 5:7 aan wëne? (Kuk aach tas pilt.)
11 Satanaas wil hon tas mer keselxaft mit layt hon woo es xweyer fer uns lose Yeehoowa sayn kesetse aan heere. Tes weeche, hot Phaul fer ti ëfeser kesaat tas se solte niks se tuun hon mit layt woo tas xlechtes foer Kot sayn aue mache. (Ëfe. 5:7) Hayt, mise mer noch mee uf phase, wayl meyer khene tsayt mit te layt plaype net ploos perseenlich, awer aach torich ti sotsyaale weepe. Angela,c woo in Asya leept, hot raus kefun wii kefeerlich ti sotsyaale weepe sin khene. Tii erkhënt: “Es khan een fal sin, wayl es khan kans lamsam tayn ketanke ënere. Mit te tsayt, hon ich aan kefang se tenke: ‘Es is khee propleem fraaynt sin fon layt woo ti piiplixe funtamente net respektiire. Es is khee propleem sich aan xtele in een aat woo Yeehoowa net kefalt.’” Tsum klik, hon liipliche elteste Angela keholef ti neetiche ënerunge mache. “Yets — saat se —, hale ich mich traan aan Yeehoowa un sayn ketanke xtats aan te sotsyaale weepe.”
Unser apiliteet fer Yeehoowa foliche, hëngt fiil ap aan weem unser fraaynte sin (Kuk te apsats 11.)
12. Was tuut uns helfe wayter pay xteen was Yeehoowa saat richtich un ferkheert is?
12 Meyer mise khëmpfe keeche ti welt sayn itee tas ti imoraalix aanxtelung richtich is. Meyer wise kans kenau tas es net soo is. (Ëfe. 4:19, 20) Noch soo, mise mer uns selepst frooe: ‘Tuun ich uf phase fer net uneetich keselxaft hon mit aarwayts orer xuul koleke orer anere layt woo Yeehoowa sayn kesetse net respektiire? Tuun ich mit koraaj pay xteen was Yeehoowa saat richtich un ferkheert is, opwool etliche saan khene tas ich net tolerant sin?’ Tëm noo 2 Timoteus 2:20-22, mise mer aach uf phase wën mer tichte fraaynte in te kemaynt raus suuche. Meyer mise uns erinere tas etliche uns net helfe tuun troy in unser tiinst tsu Yeehoowa plaype.
LEEPT WII “KHINER FOM LICHT”
13. Was petayt “wayter leepe wii khiner fom licht”? (Ëfeser 5:7-9)
13 Phaul hot ti kriste in Ëfeso net ploos uf kemuut sich wech hale fon te tunkelheet, awer aach “wayter leepe wii khiner fom licht”. (Lees Ëfeser 5:7-9.)d Was wil tas saan? Es petayt sich aan xtele wii woere kriste ti kans tsayt. Een aat fer tas hin kriin is ti Piipel imer leese un xtutiire mit te hilef fon unser puplikatsyoone. Es is hauptseechlich wichtich tas payxpiil un inlërnung fon Yeesus Kristus noo keen, woo kenënt is “tas licht fon te welt”. (Yoo. 8:12; Xpr. 6:23)
14. Wii khan te hayliche kayst uns helfe?
14 Fer uns wayter aan xtele wii “khiner fom licht”, mise mer aach ti hilef fon tëm hayliche kayst hon. Warom? Wayl es is net laycht rayn plaype in tiise imoraalixe welt. (1 The. 4:3-5, 7, 8) Te hayliche kayst khan uns helfe keeche ti ketanke fon te welt khëmpfe, too tepay ti filosofiie un mënunge woo net mit Yeehoowa sayn ketanke xtime. Te hayliche kayst khan uns aach helfe se mache ‘was kuut un kerecht is’. (Ëfe. 5:9)
15. Wii khene mer hayliche kayst kriin? (Ëfeser 5:19, 20)
15 Een aat wii mer khene hayliche kayst kriin, is tëm im kepeet ferlange. Yeesus hot kesaat tas Yeehoowa tuut “hayliche kayst kepe fer tii woo iim ferlange”. (Luk. 11:13) Un wën mer Yeehoowa mitsamer loope in te fersamlunge, kriin mer aach hayliche kayst. (Lees Ëfeser 5:19, 20.)e Te hayliche kayst khan een kuut influens iwer uns sin un tas helft uns se leepe soo wii Yeehoowa wil.
16. Was tuut uns helfe kluuche ëntxlise mache? (Ëfeser 5:10, 17)
16 Wën mer wichtiche ëntxlise mache mise, sole mer ferxteen “was Yeehoowa sayn wile is” un tan, uns tëm noo tiise wile aan xtele. (Lees Ëfeser 5:10,f 17.g) Wën mer piiplixe funtamente fine woo in unser situatsyoon phase, sin mer in woerheet uns am aan xtrenge fer se wise was Yeehoowa too triwer tenkt. Tiise funtamente aan wëne, khan uns helfe kuute ëntxlise mache.
17. Wii khene mer unser tsayt kluuch penutse? (Ëfeser 5:15, 16) (Kuk aach tas pilt.)
17 Phaul hot ti kriste in Ëfeso aach uf kemuut sayn tsayt kluuch penutse. (Lees Ëfeser 5:15, 16.)h Unser faynt Satanaas, te “Xlechter”, wil hon tas mer soo fiil se tuun hon mit te sache fon te welt, tas mer khee tsayt fine fer unser tiinst tsu Yeehoowa. (1 Yo. 5:19) Een krist khent aan fange sich traan hale am kelt, xuul orer aarwayt, xtats aan te fiile aate wii eyer Yeehoowa peser tiine khent. Wën eyer tas mache teet, khent eyer tsayche tas eyer soo wii ti layt fon te welt am tenke is. Sicher, tiise tinge sin net ferkheert, awer tii sole nii im eyerste plats in unser leepe khome. Fer “wayter leepe wii khiner fom licht”, mise mer unser “tsayt in te pest aat wiis meechlich is” penutse — es wil saan, uns traan hale aan was wërklich important is.
Phaul hot ti kriste in Ëfeso uf kemuut sayn tsayt kuut penutse (Kuk te apsats 17.)
18. Was hot Donald kemacht fer sayn tsayt peser penutse?
18 Suuch aate wiis tuu Yeehoowa peser tiine khanst. Tas is was Donald, woo in Siit Afrika leept, kemacht hot. “Ich hon iwer mayn leepe ketenkt — saat eyer — un hilef tsu Yeehoowa aan kehal tas ich mee in te preetich aarwayt mache khent. Ich hon kepeet fer een aarwayt fine woo mich helfe teet mee tsayt hon fer se preetiche. Kot say tank, hon ich een kuut aarwayt kefun un yets tiine ich mit mayn fraa in te fol tsayt tiinst.”
19. Wii khene mer “wayter leepe wii khiner fom licht”?
19 Te priif woo Phaul fer ti kriste in Ëfeso kexrip hot, hot se wërklich keholef troy tsu Yeehoowa plaype. Un tiise inspiriirte aanreete khene uns aach helfe. Wii mer kelërnt hon, tas khan uns helfe unser ferkniichung un fraaynte kuut raus suuche. Es khan uns uf muute ti Piipel imer xtutiire, soo tas tas licht fon te woerheet uns wayter lenkt in ales was mer mache. Un te priif fer ti ëfeser tsaycht aach wii wichtich te hayliche kayst is, woo uns helfe khan xeene kwaliteete ëntwikele. Aan wëne was Phaul kexrip hot, khan uns helfe kuute ëntxlise mache — ëntxlise woo mit Yeehoowa sayn ketanke xtime. Wën mer tas ales mache, tuun mer uns wayt wech fon te tunkelheet fon tiise welt hale un wayter im licht keen!
WII TEEST TUU ANTWORTE?
Was petayte ti “tunkelheet” un tas “licht” in Ëfeser 5:8?
Wii khene mer uns wayt wech hale fon te “tunkelheet”?
Wii khene mer “wayter leepe wii khiner fom licht”?
LIIT 95 Tas licht xaynt imer heler
a (Ëfeser 5:3-5) Soo wii hayliche layt, solt teyer net fertseele iwer seksuaal imoraaliteet, kwalkee sort unraynheet orer kiirichkheet. 4 Teyer solt aach net aych xeemlich aan xtele, tume kexpreeche hon orer trekiche witse fertseele — tinge woo ferkheert sin. Xtats tas, tankt Kot. 5 Wayl teyer tuut tas wise un erkhëne: nimant woo seksuaal imoraaliteet pratikiirt, woo net phuer is, woo imer mee wil — woo itolatrii petayt — tuut kwalkee ërpxaft kriin aan tëm Raych fon Kristus un fon Kot.
b (Ëfeser 5:6) Nimant sol aych hinerkeen mit leyere wërter, wayl weeche tiise tinge khomt Kot sayn wuut iwer ti unfoliche mënxe.
c Etliche naame waare keënert.
d (Ëfeser 5:7-9) Tes weeche, teyer solt niks mit tëne se tuun hon; 8 wayl friier, waart teyer tunkelheet, awer yets sayt teyer licht in eenichkheet mim Hër. Tuut wayter leepe wii khiner fom licht, 9 wayl ti frucht fom licht is fon ale sorte kuutheet, kerechtichkheet un woerheet kemacht.
e (Ëfeser 5:19, 20) Ferxtërkt aych naner mit psalme, loope tsu Kot un kaystliche liiter. Singt un macht musik fer Yeehoowa mit kanse hërts 20 un tankt imer unser Kot un Fater, im naame fon unser Hër Yeesus Kristus.
f (Ëfeser 5:10) Sayt imer sicher iwer was tëm Hër kefalt
g (Ëfeser 5:17) Tes weeche, lost noo unferninftich sin, awer ferxteet was Yeehoowa sayn wile is.
h (Ëfeser 5:15, 16) Soo, tuut aych uf phase fer net wii tume sin, awer wii kluuche; 16 un penutst ayre tsayt in te pest aat wiis meechlich is, wayl ti taache sin xlecht.
i PILT AUSLEYUNG: Een alt kopye fom aphostel Phaul sayn priif fer ti ëfeser.