Գլխաւոր Գաղափարները Շեշտուած

ԱՏԱԿ ընթերցող մը, անջատ նախադասութենէն՝ նոյնիսկ պարբերութենէն անդին կը տեսնէ։ Երբ կը կարդայ, իր մտքին մէջ ունի իր ներկայացուցած նիւթին մէջի բոլոր գլխաւոր գաղափարները։ Ասիկա շեշտը ո՛ւր դնելուն կ’ազդէ։

Եթէ այս ընթացքին ուշադրութիւն չդարձուի, զեկուցումին մէջ ուշագրաւ կէտեր պիտի չըլլան։ Ո՛չ մէկ բան ցցուն պիտի ըլլայ։ Երբ ներկայացումը վերջանայ, ուշագրաւ բան մը յիշելու դժուարութիւն պիտի ունենանք։

Գլխաւոր գաղափարները շեշտելուն լաւ ուշադրութիւն ընծայելը, յաճախ կը բարելաւէ Աստուածաշունչէն պատմութեան մը ընթերցումը։ Այսպիսի շեշտ մը յաւելեալ իմաստ կրնայ տալ, երբ տան սուրբ գրային ուսումնասիրութեան, կամ ժողովքային հանդիպումի մը մէջ պարբերութիւններ կը կարդանք։ Իսկ ասիկա մասնաւորաբար կարեւոր է երբ ընթերցանելի դասախօսութիւն մը պիտի ներկայացուի, ինչպէս է պարագան մեր համաժողովներու կարգ մը դասախօսութիւններուն։

Ի՛նչպէս Իրագործել։ Դպրոցին մէջ թերեւս ձեզի Աստուածաշունչէն հատուած մը կարդալու նշանակում մը տրուի։ Ի՞նչ բան պէտք է շեշտուի։ Եթէ ձեր ընթերցելիք նիւթին մէջ հիմնական գաղափար մը կամ կարեւոր դէպք մը կայ, տեղին է զայն ցցուն ընել։

Ձեր ընթերցելիքը բանաստեղծութիւն ըլլայ՝ թէ արձակ, ասացուածք ըլլայ՝ թէ պատմողական, ձեր ունկնդիրները պիտի օգտուին, եթէ լաւ կերպով կարդաք զայն։ (Բ. Տիմ. 3։16, 17) Ասիկա ընելու համար, պէտք է նկատի ունենաք թէ՛ ձեր ընթերցելիք հատուածները եւ թէ ունկնդիրները։

Եթէ սուրբ գրային ուսումնասիրութեան կամ ժողովքային հանդիպումի մը մէջ գրականութենէ մը բարձրաձայն պիտի կարդաք, ի՞նչ են գլխաւոր գաղափարները, զորս կ’ուզէք շեշտել։ Տպագրուած հարցումներուն պատասխանները որպէս գլխաւոր գաղափարներ նկատեցէք։ Նաեւ՝ սեւատիպ ենթագլուխին ներքեւ գտնուող նիւթին մէջ, ենթագլուխին հետ կապ ունեցող գաղափարները շեշտեցէք։

Չենք յանձնարարեր որ ժողովքին մէջ տրուած դասախօսութիւնները ընթերցանութեան կերպով ներկայացնելը վարժութիւն դարձնէք։ Սակայն, երբեմն նահանգային համաժողովներուն կարգ մը դասախօսութիւններ կը տրուին, որոնք պէտք է ընթերցուին, որպէսզի բոլոր համաժողովներուն ալ նոյն մտքերը նո՛յն կերպով ներկայացուին։ Այսպիսի ընթերցանելի դասախօսութեան մը մէջի գլխաւոր գաղափարները շեշտելու համար, դասախօսը նախ նիւթը ուշադիր կերպով պէտք է վերլուծէ։ Որո՞նք են գլխաւոր կէտերը։ Զանոնք գտնելու կարող պէտք է ըլլայ։ Գլխաւոր կէտերը պարզապէս իր աչքին հետաքրքրական եղող գաղափարները չեն։ Անոնք հիմնական մտքերն են, որոնց վրայ մշակուած է նիւթը։ Երբեմն ընթերցանելի դասախօսութեան մէջ, գլխաւոր գաղափարի մը խտացուած մէկ նախադասութիւնը՝ նկարագրութիւն մը կամ պատճառաբանութիւն մը կը ներկայացնէ։ Շատ յաճախ, նեցուկ կանգնող ապացոյց մը ներկայացնելէ ետք, զօրաւոր արտայայտութիւն մը կ’ըլլայ։ Երբ այս բանալի կէտերը բնորոշուին, դասախօսը իր դասախօսութեան վրայ պէտք է նշէ զանոնք։ Սովորաբար ասոնք շատ չեն, հաւանաբար՝ չորս կամ հինգ։ Անկէ ետք, ան պէտք է փորձ ընէ զանոնք ա՛յնպէս մը կարդալու, որ ունկնդիրները դիւրաւ բնորոշեն զանոնք։ Ասոնք դասախօսութեան բարձրակէտերն են։ Եթէ նիւթը պէտք եղած շեշտով տրուի, շատ հաւանական է որ այս գլխաւոր գաղափարները յիշուին։ Դասախօսին նպատակակէտը ա՛յս պէտք է ըլլայ։

Դասախօսը կրնայ այլազան կերպերով շեշտել, օգնելով որ ունկնդիրները բնորոշեն գլխաւոր կէտերը։ Ան կրնայ գործածել աւելի մեծ խանդավառութիւն, արագութեան փոփոխութիւն, խոր զգացում, կամ յարմար շարժուձեւեր, եւայլն։