Agtartrabaho Pay Laeng ti Kaunaan nga Atsero
NAKAIMBENTON ti tattao iti adu a remienta a pagpukan iti kayo, a pakairamanan dagiti wasay, basil, pagtistis, ken ragadi. Adda met dagiti traktora nga addaan iti natatadem a pangipit a makapukan iti nagdadakkel a puon ti kayo. Ngem saan nga inaramid ti tao ti kabayaganen a remienta iti panagpukan iti kayo. Dagitoy ket nasayaat a grupo ti natatadem a ngipen—dagiti ngipen ti maysa a kita ti dakkel nga utot a managan beaver, ti kaunaan nga atsero.
Agarup 1.3 a metro ti katayag ti adulto a beaver ket agtimbang iti nasurok a 27 a kilo. Agsipud ta agtultuloy ti panagtubo dagiti makinngato ken makimbaba a ngipenna, masapul a kanayon a gasgasen ti beaver dagitoy. Nakalupkopan iti natangken nga enamel ti makinsango a ngipen, isu a natadem ti nakairig nga ikingda. Tangay kurbado nga agpauneg ken nakapigpigsa dagiti masel iti pangalda, laklakaen dagitoy a natural a paet a pukanen ti katangkenan a kayo.
Naimeng a Burbor, Adut’ Usarna nga Ipus
Napateg kadagiti tattao nga agnanaed iti nalamiis a lugar ti naimeng, di mabasa nga overcoat. Bueno, saanen a kasapulan a gumatang ti beaver iti kasta nga aruaten, tangay addaanen iti pagan-anay a napuskol a burbor. Nadumaduma ti kolorda, manipud napusyaw agingga iti natayengteng a kayumanggi. Adda dua a katuon ti burbor ti beaver. Ti ground hair, ti naraber a pannakakagayna, ket buklen dagiti nakapimpino a linabag a naliniaan iti pino a buok a nagtitinnirintas tapno masalakniban ti beaver iti danum ken lamiis. Dagiti at-atiddog, napuspuskol a linabag ti guard hair ti mangsalaknib iti ground hair ken tumulong tapno di mabasa ti beaver. Malaksid iti dayta, nakasilsileng ken nakalamlamuyot nga aprosan, isu met la a pagay-ayat ti adu a tattao dagiti pagan-anay a naaramid iti lalat ti beaver! Ket no dagiti burboran a lalat dagiti beaver ti nausar idi a kas maysa a kita ti kuarta idiay Canada!
Amin a beaver ket addaan iti dua a paris a karkarna a glandula iti puon ti ipus. Agparuar ti maysa a paris iti espesial a lana, ket agpataud ti sabali iti castoreum, naadiwara ngem saan a nabangsit a likido. Adu ti pangusaran ti beaver kadagitoy a likido, agraman ti panamagbalinna iti burborna a di mabasa ken pangatrakar iti dadduma pay a beaver. Mausar met dagiti tattao ti castoreum, tangay us-usaren dayta dagiti agar-aramid iti bangbanglo iti dadduma a produktoda.
Karkarna ti ipus ti beaver. Tangay kasla gaud ti sukogna, agarup 0.3 a metro ti kaatiddogna, ken nagadu ti pakausaranna. Iti danum, kas pagarigan, usaren ti beaver ti ipusna a pannakatimonna. Iti takdang, dayta ti pangipirmi ti beaver iti bagina bayat a ngetngetenna dagiti kayo. No adda sumungsungad a peggad, iyablat ti beaver ti ipusna iti danum tapno pakdaaranna ti amin a beaver a makangngeg iti dayta nga agkamangdan. Ngem tapno malawlawagan ti di umiso a pagarup ti maysa, saan nga usaren ti beaver ti ipusna a pangsuklad iti pitak kadagiti tambakna.
Taraon ken Danum
Ania ti kankanen ti beaver? Magusgustuanna ti nalukneng a makin-uneg nga ukis ti kayo ken dagiti busel ti alamo ken karawawe. Gapuna, bayat a pukpukanen ti beaver ti maysa a kayo para iti proyektona a panagbangon, im-imasenna met ti mangan. No dadduma, bayat a makumikom ti maysa a beaver a mangngetnget iti maysa a puon, ilibas a takawen ti sabali ti sumagmamano a naimas nga ukis ti kayo manipud iti sikigan a di madlaw ti padana a beaver.
No kalam-ekna, agusar ti beaver iti karkarna a sistema ti panagipempen iti taraon. Umuna, mangabut iti nauneg iti tukok ti danum—trabaho a saan unay a narigat, tangay kabaelan ti beaver ti rumareb iti 15 a minuto. Kalpasanna, pagtutuonen ti beaver ti sangsanga ti aspen, karawawe, ken dadduma pay a kayo iti rabaw ti abut. Bayat nga ad-adu a kayo ti mapagtutuon, maiduron ti nagtutuon a kayo agingga iti tukok ti abut. Inton agangay, no abbongan ti niebe ti libtong ken dida makapagtrabaho iti rabaw gapu iti panagniebena, addaanen ti pangen dagiti beaver iti nagsayaat a “pannakaestante” ti naurnong a taraonda iti uneg ti danum.
Maipapan iti danum, manmano nga animal iti takdang ti komportable iti dayta a kas iti beaver. Malaksid iti napuskol a burborna, a saan a mabasa gapu iti lanana, adu pay ti taba iti bagina a mangpaimeng kenkuana iti kalamiisan a danum. Kinapudnona, agasawa pay ketdi dagiti beaver iti uneg ti danum! Tangay nakapatpateg ti danum iti biag dagiti beaver, makitam ida a naynay nga agnaed iti asideg dagiti dan-aw ken waig.
Dagiti Beaver ken Tattao
Naamo dagiti beaver, ken sidadaanda a makigayyem iti tattao a mangtrato kadakuada a naimbag. Kanayon a dalusan dagiti animal ti bagida ken taginayonenda a nadalus ti bagida. Idi un-unana a panawen, masansan nga agtaraken dagiti American Indian kadagiti beaver iti aglawlaw dagiti kampoda. Ngem agpanunotka a naimbag sakbay a mangyawidka iti beaver. Ti problema ket dida agsardeng nga agbangon. “No agyanda iti uneg ti balay,” insurat ti environmental engineer a ni Alice Outwater, “ngetngetenda ti saka dagiti lamisaan ken tugaw sada agaramid iti babassit a tambak iti nagbabaetan dagiti muebles.” Mabalin a kasta met ti aramidenda kadagiti kayo ken darekdek ti alad iti arubayan.
Ngem adda dagiti nakarkaro pay a rimsua a problema iti nagbaetan dagiti beaver ken tattao. Kas pagarigan, agreklamo ti sumagmamano a makinkukua iti daga ta dagiti tambak ti makagapu nga immadalem dagiti waig, a nakadadaelan ti sanikuada. Nupay kasta, sumraen dagiti sientista ken dadduma pay dagita a reklamo babaen ti panangipakitada kadagiti pagsayaatan ti ar-aramiden dagiti beaver. Kas pagarigan, ti panangurnong dagiti beaver iti danum ti pakaurnongan ken pakadalusan ti danum ken makatulong a mangsustiner iti adu a kita dagiti sibibiag a parsua. Ibaga pay ketdi ti dadduma a ti libtong dagiti beaver ti nangpabassit kadagiti epekto ti tikag.
Pattapattaen dagiti naturalista nga agarup 10,000,000 a beaver ti agnanaed ita iti kontinente ti Estados Unidos. Ngem pattapattaen ti dadduma a nasurok a 200,000,000 ti agnanaed idi iti isu met la a lugar 500 a tawenen ti napalabas. Panunotem laengen: Pinullo a milion nga “atsero” ti nalabit nga agtartrabahon kadagiti kabakiran ti Amianan nga America sakbay a simmangpet dagiti immuna a taga Europa. Ngem imbes a nalangalang a daga nga awanan kaykayo ti nasarakan dagidiay immuna nga umili, naimatanganda dagiti nalawa, nalasbang a kabakiran. Nalawag nga adda napateg a trabaho ti beaver iti ekolohia ti planetatayo. Isu a mabalintay ti agyaman agsipud ta agtartrabaho pay laeng ti kaunaan nga atsero!
[Kahon/Ladawan iti panid 22, 23]
“Nagaget a kas iti Beaver”
Ti tao a nangbukel kadagita a sasao ket posible a nakapaliiwen kadagiti beaver a mangtamtambak iti waig wenno agar-aramid iti pagtaenganda. Kinapudnona, kas man la saan a mabannog dagitoy nga animal bayat nga agpukanda kadagiti kayo ken guyodenda dagitoy iti lugar a pagibangonanda. No dadduma, agkalida pay kadagiti kanal a pangyanudan iti materiales a pagbangon a maiturong iti umiso a lugar.
Ngem kasano nga aramiden dagiti beaver ti tambakda? Umuna, tapno mapalagda ti estruktura, pagtutuonenda dagiti sanga agingga iti tukok ti waig. No nalawa ti ayus, pagkurbaen dagiti beaver ti tambakda nga agpasurong tapno masuba ti ayus. Babaen ti panagusarda iti ad-adu a kayo, gaburanda agingga iti umiso a kangato, sada selselan dagiti abut iti pitak ken bato. Tapno nalagda ti tambak, pabilgen dagiti beaver dayta iti takdang ti makimbaba a paset ti waig babaen ti panangikabilda kadagiti tukal a sanga iti lansad ti waig. Regular pay ketdi a tarimaanen dagitoy a nagaget a parsua ti nakaskasdaaw nga inaramidda!
Di agbayag, addan nalinak a libtong idiay surong. Ditoy nga agaramid dagiti beaver iti natalged a pagtaengan—umuna, simple nga abut iti takdang ti karayan bayat a maar-aramid ti tambak ket kalpasanna, maysa a pagtaengan a naaramid iti pitak ken sangsanga ti kayo iti mismo a karayan. Tapno masalakniban dagiti beaver ti bagida manipud kadagiti agkaan kadakuada, usarenda dagiti pagserkan iti uneg ti danum. Tangay natalgedda iti uneg, aginana ken padakkelenda dagiti annakda.
Talaga a nagaget ti beaver. Nagibulos dagiti sientista idiay Wyoming, E.U.A., iti sangapulo a beaver—lima a kalakian ken lima a kabaian—iti lugar a nabayagen nga awan nakita a kas kadakuada. Kalpasan ti makatawen, nagsubli dagiti managsirarak ket natakuatanda a nakaipasdeken dagiti beaver iti lima a nadumaduma a kolonia ken nakaaramiddan iti 55 a tambak!
[Dagiti ladawan iti panid 24]
Maysa a beaver a madama nga agtartrabaho; pagtaengan ti beaver ken tambak; urbon a beaver