Pakasaritaan ti Biag

Determinadokami nga Agserbi ken Jehova

KAS INSALAYSAY NI RAIMO KUOKKANEN

Idi 1939, bimtak ti Gubat Sangalubongan II iti Europa, ket rinaut ti Soviet Union ti nakayanakak a pagilian ti Finland. Pimmanaw ni tatangko tapno mapan makigubat a kadua dagiti buyot ti Finland. Di nagbayag, dagiti eroplano a pakigubat ti Russia ket bombombaendan ti siudad a pagnanaedanmi, isu nga imbaonnak ni nanangko a makipagnaed ken lolak iti nataltalna a lugar.

IDI 1971, agserserbiak kas maysa a misionero idiay Uganda, iti Makindaya nga Africa. Maysa nga aldaw, bayat a mangaskasabaak iti binalaybalay, adu a napabutngan a tattao ti nagtataray a nanglabas kaniak. Nakangngegak kadagiti kanalbuong isu a nagdardarasak a nagawid. Bayat nga umas-asideg ti kanalbuong, timpuakak iti maysa a kanal iti igid ti kalsada. Bayat nga agsasallupang dagiti bala iti ngatuen ti ulok, nagkaradapak a nagawid.

Diak maliklikan dagiti epekto ti Gubat Sangalubongan II, ngem apay nga inrisgomi ken ni baketko ti biagmi iti nariribuk a Makindaya nga Africa? Nainaig unay ti sungbat iti determinasionmi nga agserbi ken Jehova.

Ti Damo a Pannakaparegtak nga Agserbi

Naipasngayak idi 1934 ditoy Helsinki, Finland. Pintor ni tatangko. Maysa nga aldaw, naibaon a mangpintura iti pasdek nga ayan ti sanga nga opisina dagiti Saksi ni Jehova iti Finland. Nasao kenkuana dagiti Saksi ti maipapan kadagiti gimong ti kongregasionda. Idi nakaawid, imbagana ken nanangko ti maipapan kadagita a gimong. Saan pay la idi a makigimgimong ni nanangko. Ngem idi agangay, makisarsaritan maipapan iti Biblia iti maysa a Saksi a katrabahuanna. Di nagbayag, impapuso ni Nanang ti maad-adalna ket idi 1940, nabautisaran kas maysa kadagiti Saksi ni Jehova.

Sakbay unay dayta, kabayatan ti Gubat Sangalubongan II, inkuyognak ni lolak iti balayna nga adda iti away. Manipud Helsinki, rinugian ni Nanang a suratan da Lola ken ikitko maipapan iti patpatien dagiti Saksi ni Jehova. Naginteresda a dua isu nga inranudda kaniak dagiti naadalda. Simmarungkar dagiti agdaldaliasat a pannakabagi dagiti Saksi ni Jehova iti pagtaengan ni Lola ken pinaregtadakami. Ngem saanak pay la idi a determinado nga agserbi iti Dios.

Mangrugin ti Nateokratikuan a Pannakasanay

Idi nagpatingga ti gubat idi 1945, nagsubliak ditoy Helsinki, ket nangrugin nga ikuyognak ni Nanang kadagiti gimong dagiti Saksi ni Jehova. Ngem no dadduma, mapanak ketdi iti pagsinean. Nupay kasta, kanayon nga iranud ni Nanang ti palawag a nangngegna iti gimong, ken masansan nga iyunay-unayna a nakaas-asidegen ti Armagedon. Namatiak iti dayta isu a diak pulos limmanganen a nakigimong. Bayat nga immuneg ti panangapresiarko iti kinapudno ti Biblia, rimmayray met ti tarigagayko a makipaset iti amin nga aktibidad ti kongregasion.

Pagay-ayatko unay ti makiasamblea ken makikombension. Idi 1948, tinabunuak ti kombension distrito a naangay iti asideg ti pagnanaedan ni lolak, a pagbakbakasionak idi no kalgaw. Adda gayyemko a mabautisaran iti daydi a kombension a nangawis kaniak nga agpabautisar met. Imbagak nga awan ti aniaman a pagbabasak, ngem imbagana a kalpasan a mabautisaran, mabalin a sublatek ti pinagbabasana. Immannugotak isu a nabautisaranak idi Hunio 27, 1948, idi agtawenak iti 13.

Kalpasan ti kombension, ti dadduma a gagayyem ni Nanang impadamagda kenkuana a nabautisaranakon. Idi nakitanak, dinamagna no apay nga inaramidko dayta a nagpateg nga addang a diak man la imbagbaga kenkuana. Inlawlawagko a naawatak metten dagiti kangrunaan a pannursuro ti Biblia ken ammok a manungsungbatak iti Dios iti inaramidko.

Bimmileg ti Determinasionko

Tinulongandak dagiti kakabsat iti kongregasion tapno bumileg ti determinasionko nga agserbi ken Jehova. Kinaduadak nga agbalaybalay ken dandani linawas nga inikkandak iti paset kadagiti gimong. (Aramid 20:20) Agtawenak iti 16 idi damo a nagpalawagak. Di nagbayag, nadutokanak kas adipen iti panagadal iti Biblia iti kongregasionmi. Amin dagita a naespirituan nga aktibidad ti nakatulong kaniak nga agmataengan ngem nasken latta a daerak ti panagbutengko iti tao.

Kadagidi nga aldaw, iyanunsiomi ti palawag publiko ti kombension distrito babaen kadagiti dadakkel a karatula. Tunggal maysa kadagitoy a karatula ket buklen ti dua a plakard nga adda singdanna sa mayukkor iti sanguanan ken likudan ti maysa a tao. Gapu iti dayta, “sandwich men” ti awag kadakami ti dadduma a tattao ta kaskam la palaman ti tinapay.

Naminsan, agtaktakderak a nakakaratula iti suli ti naulimek nga eskinita idi nakitak dagiti kaklasek nga umas-asideg kaniak. Bayat nga umas-asidegda, nabutnganak gapu iti panagkitkitada. Nagkararagak ken Jehova tapno paturedennak ken tapno makapagtakderak a nakaukkor iti karatula. Ti panangdaerko idi iti panagbuteng iti tao ti nangisagana kaniak a mangibtur iti dakdakkel a pannubok​—ti panangtaginayon iti neutralidad kas Kristiano.

Idi agangay, ti gobierno binilinnakami nga agtutubo a Saksi nga agsoldado. Kas iti naibilin, napankami iti base militar, ngem siraraem a nagkedkedkami nga aguniporme. Didakam pinagawid dagiti opisial, ket di nagbayag, sinentensiaannakami ti korte a maibalud iti innem a bulan. Naibaludkami pay iti walo a bulan a katupag ti kapaut ti panagsoldadomi koma. Isu a 14 a bulan a naibaludkami gapu iti neutral a takdermi.

Iti kampo ti pagbaludan, nagtataripnongkami tapno pagsasaritaanmi ti Biblia. Kabayatan dagidi a bulan, adu kadakami ti namindua a nakabasa iti intero a Biblia. Idi naikaromin ti sentensiami, ad-adda a determinadon ti kaaduan kadakami nga agserbi ken Jehova. Agingga ita, simamatalek pay laeng nga agserserbi ken Jehova ti adu kadagita a Saksi nga agtutubo idi.

Idi nawayawayaankamin, nakipagnaedak manen kadagiti dadakkelko. Di nagbayag, naam-ammok ni Veera, maysa a naregta ken kababautisar a Saksi. Nagkasarkami idi 1957.

Ti Rabii a Nangbalbaliw iti Biagmi

Maysa a rabii, bayat a bumisbisitakami a kadua ti sumagmamano a mangidadaulo a kakabsat manipud iti sanga nga opisina, maysa kadakuada ti nangdamag no kayatmi ti agserbi iti sirkito. Kalpasan ti agpatnag a panangikararagmi iti dayta, immawagak iti sanga nga opisina tapno ibagak a kayatmi. No agserbikami iti amin-tiempo a ministerio, masapul nga umikkatak iti trabahok a nangato ti sueldona, ngem determinadokami a mangyun-una iti Pagarian iti biagmi. Agtawenak iti 23 ken 19 ni Veera idi nangrugikami iti trabaho a panagdaliasat idi Disiembre 1957. Tallo a tawen a tinagiragsakmi ti agbisita ken mangparegta kadagiti kongregasion ti ili ni Jehova iti Finland.

Idi arinunos ti 1960, naawisak nga ageskuela iti Watchtower Bible School of Gilead idiay Brooklyn, New York. Tallokami a taga-Finland a timmabuno iti espesial a sangapulo a bulan a kurso tapno sanayendakami a mangimaton iti trabaho ti sanga nga opisina. Nagbati ti assawami ket nagtrabahoda iti sanga nga opisina ti Finland.

Sakbay unay nga agpatingga ti kurso, naibaonak a mapan iti opisina ni Nathan H. Knorr, a mangimatmaton idi iti trabaho dagiti Saksi ni Jehova iti intero a lubong. Ni Kabsat Knorr ti nangitukon kadakami nga agassawa nga agmisionero idiay Malagasy Republic, a Madagascar itan. Nagsuratak ken Veera tapno ammuek no ania ti makunana iti dayta a pribilehio, ket nagbiit nga immannugot. Idi nagawidak ditoy Finland, nagdardaraskami nga agrubbuat nga agpa-Madagascar.

Ti Rag-o ken Pannakaupay

Idi Enero 1962, nageroplanokami a napan idiay Antananarivo, ti kabesera ti pagilian. Nakakallugongkami iti burboran ken nakasueter iti nabengbeng ta tiempo ti lam-ek idi pimmanawkami iti Finland. Gapu ta nadagaang idiay Madagascar, dagus a binaliwanmi ti estilo ti kawesmi. Bassit a balay a maymaysa ti siledna ti damo a nagnaedanmi kas misionero. Addan ti agnanaed sadiay nga agassawa a misionero isu nga iti balkon ti nagturoganmi ken Veera.

Rinugianmi ti agsursuro iti Pranses, ti kangrunaan a pagsasao idiay Madagascar. Narigat daytoy agsipud ta saan a makaawat iti pagsasaomi ti maestrami a ni Sister Carbonneau. Nagusar iti Ingles tapno maisurona ti Pranses kadakami, ngem saan a makaawat ni Veera iti Ingles isu nga impatarusko nga umuna iti Pinlandes ti isursuro ni Sister Carbonneau ken Veera. Kalpasanna, naamirismi a nalaklaka a maawatan ni Veera dagiti teknikal a termino iti Sueko isu nga inlawlawagko kenkuana ti gramatika dagiti Pranses iti pagsasao a Sueko. Di nagbayag, lumalaingkamin nga agsao iti Pranses isu nga inadalmi ti Malagasy, ti lenguahe iti dayta a lugar.

Ti damo nga inyadalak iti Biblia idiay Madagascar ket maysa a lalaki a makasao laeng iti Malagasy. Kinitak dagiti teksto iti Bibliak a Pinlandes, kalpasanna, binirokmi dagita a teksto iti Bibliana a Malagasy. Diak unay mailawlawag dagiti teksto kenkuana, ngem di nagbayag, rimmusing ti kinapudno ti Biblia iti puso dayta a lalaki isu a rimmang-ay agingga a nabautisaran.

Idi 1963, ni Milton Henschel a naggapu iti hedkuarter dagiti Saksi ni Jehova idiay Brooklyn binisitana ti Madagascar. Di nagbayag kalpasanna, naipasdek ti maysa a baro a sanga nga opisina idiay Madagascar. Nadutokanak kas manangaywan ti sanga malaksid pay iti trabahok kas manangaywan iti sirkito ken distrito. Kabayatanna, sibabaknang a binendisionannakami ni Jehova. Manipud 1962 agingga idi 1970, immadu ti agibumbunannag ti Pagarian idiay Madagascar manipud 85 agingga iti 469.

Maysa nga aldaw a simmangpetkami manipud iti panangasaba idi 1970, adda surat a nakitami iti ridaw a mangibilbilin nga agreport ti amin a misionero dagiti Saksi ni Jehova iti opisina ti ministro a mangtamtaming kadagiti mapaspasamak iti pagilian. Imbaga sadiay ti maysa nga opisial nga imbilin ti gobierno a pumanawkamin a dagus iti pagilian. Idi dinamagko no ania a krimen ti naaramidko isu a maideportaak, kinuna ti opisial: “Apo Kuokkanen, awan ti dakes nga inaramidmo.”

“Walo a tawenen nga agnanaedkami ditoy,” kinunak. “Daytoyen ti pagtaenganmi. Saan a mabalin a basta pumanawkami lattan.” Iti laksid dagiti panagreggetmi, nasken nga agawid ti amin a misionero iti las-ud ti makalawas. Naiserra ti sanga nga opisina, isu a dagiti Saksi iti dayta a lugar ti nangasikason iti trabaho a panagministerio. Sakbay a pinanawanmi dagiti patpatgenmi a kakabsat idiay Madagascar, naawatmi ti baro a pakaidestinuanmi nga isu ti Uganda.

Panangabaruanan

Sumagmamano nga aldaw kalpasan a pimmanawkami idiay Madagascar, simmangpetkami idiay Kampala, ti kabesera ti Uganda. Dagus a nagsursurokami iti Luganda, maysa a pagsasao nga addaan iti napintas nga ayug ngem nakarigrigat a sursuruen. Adda dagiti misionero a nangisuro ken Veera nga agsao iti Ingles, isu a nabaelanmi ti mangasaba a sieepektibo iti dayta a pagsasao.

Nagsakit ni Veera gapu iti nadagaang ken nasalimuot a klima ti Kampala. Isu a naidestinokami idiay Mbarara, maysa nga ili ti Uganda a nalamlamiis bassit ti klimana. Dakami ti kaunaan a Saksi sadiay ket iti immuna nga aldaw ti panangasabami, adda makaparegta unay a kapadasanmi. Kasarsaritak ti maysa a lalaki iti balayna idi rimmuar ni baketna manipud iti kosina. Margaret ti naganna, ket dimngeg iti inkasabak. Rinugian ni Veera nga iyadalan iti Biblia ni Margaret ket nagsayaat ti irarang-ayna. Nabautisaran sa nagbalin a naregta nga agibumbunannag ti Pagarian.

Panagraranget Kadagiti Kalsada

Idi 1971, nariribuk ti kinatalna ti Uganda gapu iti gerra sibil. Maysa nga aldaw, napasamak ti rinnupak iti asideg ti pagtaenganmi kas misionero idiay Mbarara. Iti dayta a tiempo a napasarak ti nadakamat iti pangrugian daytoy a salaysay.

Addan ni Veera iti pagtaenganmi idi simmangpetak kalpasan ti napaut a panagkaradapko iti maysa a kanal tapno didak makita dagiti soldado. Iti suli ti balay, nagaramidkami iti “sarikedked” a buklen dagiti kudson ken muebles. Makalawas a saankami a rimmuar ken nagdengngegkami laeng iti damag iti radio. No dadduma, adda dagiti bala a timmama iti diding bayat a nakarukobkami iti sarikedkedmi. No rabii, saankami nga agsilaw, tapno di madlaw nga addakami iti uneg ti balay. Naminsan, immay dagiti soldado iti makinsango a ridaw ken nagpukkawda. Saankami a nagkutkuti ta siuulimek a nagkarkararagkami ken Jehova. Kalpasan ti rinnupak, immay nagyaman dagiti kaarrubami ta dida naan-ano. Patienda a sinalaknibannakami amin ni Jehova, ket kasta met ti patienmi.

Timmalna dagiti kasasaad agingga a maysa nga aldaw, nangngegmi iti radio a ti gobierno ti Uganda iparitnan ti trabaho dagiti Saksi ni Jehova. Sigun iti brodkaster, amin a Saksi ni Jehova rumbeng nga agsublida kadagiti dati a relihionda. Nagapelarak kadagiti opisial ti gobierno ngem awan mamaayna. Kalpasanna, napanak iti opisina ni Presidente Idi Amin sa kiniddawko a makipagkitaak kenkuana. Imbaga ti resepsionista nga okupado ti presidente. Namin-adu a nagsubliak ngem diak pulos nakasarita ti presidente. Kamaudiananna, idi Hulio 1973, masapul a panawanmin ti Uganda.

Ti Makatawen Nagbalin a Sangapulo

Idi panawanmin dagiti patpatgenmi a kakabsat idiay Uganda, nakariknakami manen iti liday a kas idi pimmanawkami idiay Madagascar. Sakbay a napankami idiay Senegal a baro a pakaidestinuanmi, nagawidkami ditoy Finland. Ditoy a nakanselar ti pannakaibaonmi idiay Senegal. Napakaammuankami nga agtalinaedkami ditoy Finland. Kasla nagpatinggan ti trabahomi kas misionero. Nagserbikami kas special pioneer ditoy Finland ken kalpasanna, nagserbikami manen iti sirkito.

Idi 1990, simmardengen ti ibubusor iti trabaho idiay Madagascar isu a sinorpresanakami ti hedkuarter idiay Brooklyn babaen iti kiddaw a mapankam agserbi sadiay iti makatawen. Kayatmi koma ngem adda idi dua a nadagsen a parikutmi. Kasapulan ti lakayen nga amak ti mangaywan kenkuana ken agkarasakit ni Veera. Naldaanganak iti ipapatay ni tatangko idi Nobiembre 1990, ngem naaddaankami iti namnama a makasubli iti kinamisionero gapu ta sumalsalun-aten ni Veera. Napankami idiay Madagascar idi Setiembre 1991.

Makatawen laeng ti pannakaibaonmi idiay Madagascar, ngem nagpaut dayta iti sangapulo. Kabayatan daydi a tiempo, immadu ti bilang dagiti agibumbunannag manipud iti 4,000 agingga iti 11,600. Tinagiragsakko unay ti agserbi kas misionero. Ngem adda idi dagiti kanito a naupayak, nga amangan no nabaybay-akon ti pisikal ken emosional a kasapulan ni baketko. Agpada a pinabilegnakami ni Jehova nga agtultuloy. Kamaudiananna, idi 2001 nagsublikami ditoy Finland ket agtartrabahokamin iti sanga nga opisina. Naregtakami pay laeng a mangsupsuporta iti Pagarian, ken kanayonmi latta a malaglagip ti Africa. Determinadokami a mangaramid iti pagayatan ni Jehova sadinoman a pangibaonanna kadakami.​—Isaias 6:8.

[Mapa iti panid 12]

(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)

FINLAND

EUROPA

[Mapa iti panid 14]

(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)

AFRICA

MADAGASCAR

[Mapa iti panid 15]

(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)

AFRICA

UGANDA

[Ladawan iti panid 14]

Idi kasarmi

[Dagiti Ladawan iti panid 14, 15]

Manipud iti panagtrabaho iti sirkito idiay Finland, idi 1960 . . .

. . . agingga iti panagmisionero idiay Madagascar, idi 1962

[Ladawan iti panid 16]

Dakami ken Veera ita