Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Rumbeng Kadi a Maaddaanak iti Credit Card?

“Agtawenak iti 16 idi damo a naaddaanak iti credit card a naitukon babaen ti koreo. . . . Idi agtawenakon iti 18, dimmakkel ti utangko agingga iti agarup $60,000.”​—Kristin.

IDI damo, plano ni Kristin nga usaren ti credit card-na para laeng kadagiti naganat a pakasapulan​—ket nalabit iti pasaray kayatna a gatangen ngem dina mabayadan iti kuarta. Ngem nagbiit dagiti pasamak. “Nangrugin ti di makontrol a panaggatangko ket nagagaranak unay a nagpedido manipud kadagiti katalogo,” ipudno ni Kristin. “Gimmatangak kadagiti banag uray no diak magustuan.” Ita, naiduman ti panangmatmat ni Kristin kadagiti credit card. “Diak idi nautob no kasano kakaro ti panangdadael dayta a bassit a plastik a card iti biagko,” kunana.​—Magasin a Teen.

Saan laeng a ni Kristin ti addaan iti kasta a kapadasan. Umad-adu dagiti agtutubo a mailumlumlom iti utang gapu iti panagusarda iti dayta a bassit a plastik, ti credit card. Iti sumagmamano a kasasaad, dagiti agtutubo ti sigaganetget a puntiriaen dagiti kompania. Posible unay nga ammoda a para kadagiti adu a magagaran nga aggasto, posible nga agbalin ti credit card “a pinansial a droga,” kas pangawag iti dayta ni Jane Bryant Quinn, maysa a mamalbalakad mainaig kadagiti pinansial a banag. “No masansan a mausar dagitoy,” kunana, “narigrigaten nga isardeng.”

Ipapantayon a mabalin nga adda pagimbagan ti kaadda ti credit card​—kas pagarigan, no adda naganat a pakasapulan wenno di nainsiriban ti agawit iti kuarta. Dayta ti maysa a gapu no apay a limmatak dagiti credit card idiay Estados Unidos, ken uray iti dadduma payen a pagilian. Ngem no saan a nainkalintegan ti pannakausarna, mailumlomna ti agus-usar iti dayta iti utang. Isu a kinuna ti maysa a report a naipablaak iti Globe and Mail ti Toronto a namitlo ti immaduan “dagiti agtutubo nga agtawen iti 20 agingga iti 23 a nailumlom iti utang a nagpatulong iti Credit Counselling Service of Toronto.” Sigun iti report, adu ti nakautang agingga iti $25,000, ket ti babayadanda iti credit card ti maysa kadagiti kangrunaan a nakaigapuan ti utangda.

Rumbeng kadi a maaddaanka iti credit card? Dayta ket banag a masapul nga ikeddeng dagiti nagannak kenka. No ikeddengda a masapul nga agurayka pay, agan-anuska. No paneknekam a masiribka iti panaggasto, nalabit di agbayag, ikkandakanton dagiti nagannak kenka iti dakdakkel a responsabilidad nga agiggem iti kuarta. (Idiligmo ti Lucas 16:10.) Kabayatanna, masapul a maammuam nga adda dagiti pagimbagan ken pagdaksan ti panagusar iti credit card​—a kaasping unay ti panagmaneho.

Panangkuenta iti Magastos

Ti panaggatang babaen ti credit card ket kaas-asping ti panagutang iti kuarta. Kas iti amin a kasasaad iti panagutang, masapul a bayadam ti naipautang kenka. (Proverbio 22:7) Ngem kasano a bayadam dagiti ginatangmo babaen ti credit card?

Kadawyanna, adda nayimprenta nga statement wenno pakaammo a maipatulod kenka iti agtapus ti kada bulan, a nakailistaan dagiti ginatangmo babaen ti card agraman ti dagup ti utangmo. Ipakita pay ti statement no mano ti manamnama a bayadam a dagus. Gagangay a medio basbassit daytoy a gatad. Kas resultana, nalabit irasonmo, ‘Bassit laeng daytoy. No bayadak laeng ti kababaan a maikalikagum iti tunggal bulan, mabayadak met laeng ti utangko inton agangay.’ Nupay kasta, ti problema ket kalpasan ti pawayway, addanto maipataw kenka​—interes​—iti gatad iti nabati nga utangmo. Ket talaga a nangato dagiti maipataw nga interes iti credit card.a

Usigem ni Joseph, a ti nabatbati nga utangna iti statement-na iti maysa a bulan ket agarup $1,000. Siempre, masapul a bayadan laeng ni Joseph ti kababaan a gatad a masingir, nga agdagup iti $20. Ngem idi sinukimatna a naimbag ti statement-na, natakuatan ni Joseph nga adda naipataw a dandani $17 a nairaman iti balansena iti dayta a bulan! Kaipapananna nga uray no nagbayad ni Joseph iti kababaan a $20, $3 laeng ti naikissayna iti $1,000 nga utangna!

Kasano kabayag ti panangbayadmo iti utangmo iti credit card no ti kababaan laeng a masingir ti bayadam? Kastoy ti kuna ti maysa a bokleta nga impablaak ti Federal Trade Commission and American Express iti panangdakamatna iti maysa a maipagarup a pagarigan: “No adda nabatbati nga utangmo a $2,000, a napatawan iti 18.5% nga interes ken bassit a kababaan a babayadam iti kada bulan, 11 a tawen ti kasapulan tapno mabayadam ti utangmo ket aggastoskanto iti kanayonan a $1,934 para laeng iti interes, a dandani mangdoble iti dagup a gatad ti orihinal a ginatangmo.”

Kas makitayo, no dika agannad, mailumlommo ti bagim iti dakkel nga utang babaen ti credit card. “Kinapudnona, doble ti baybayadak iti amin a banag,” kuna ni Kristin. “Idi nangrugin dagiti problemak iti panagbayad, adda pay nainayon a siningir dagiti agpapautang para iti naladaw a panagbayad. Diak ammo idi no ania ti aramidek.”

Responsable a Panagusar iti Credit Card

Nagnakem ni Kristin kalpasan a nailaw-an a mabalin a napeggad ti pamay-an ti panaggatang a “gumatangka itan, intono kuan nga agbayadka.” Mabalin a dumakkel dagiti utang, ket sakbay a maamirismo dayta, mabalin a ti interes la gayam ti utangmo ti kababaan a baybayadam iti kada bulan. Kasano a maliklikan dagiti manakem nga agus-usar iti card ti maipasungalngal iti kasta nga utang?

● Kanayon nga ammuenda dagiti ginatangda ken siaannad a sukimatenda ti binulan nga statement-da tapno masiertoda a dagiti laeng aktual a ginatangda ti nasingir kadakuada.

● Bayadanda a dagus ti utangda, tangay maamirisda a ti nasayaat a pakasaritaan iti panagutang ket mabalin a makatulong inton agangay​—nalabit no agaplikarda iti trabaho wenno insurance wenno no umutangda para iti lugan wenno balay.

● No mabalin, bayadanda ti intero a gatad ti inutangda tapno maliklikanda ti mapatawan iti nangatngato nga interes iti nabatbati nga utangda.

● Saanda nga ipakaammo ti numero ti credit card-da ken ti petsa ti panagpasona babaen ti telepono malaksid no am-ammoda ti tao wenno ti kompania a pakitransaksionanda.

● Pulos a saanda nga ipabulod ti credit card-da iti siasinoman, uray iti gayyemda. Total, ti rekord ti utang ti makinkukua iti card isut’ maapektaran no di umiso ti pannakausar ti card.

● Liklikanda ti agusar iti credit card kas pamay-an a panggun-od a dagus iti kuarta a kas man la card dayta a mausar iti banko. Laglagipem a masansan a nangatngato ti interes dagiti kuarta a mairuar ngem dagiti banag a magatang.

● Saanda a suratan ken ipatulod ti tunggal aplikasion para iti credit card a maawatda. Para iti kaaduan nga agtutubo, umdasen ti maysa a card.

● Usarenda a siaannad ti credit card-da, tangay maamirisda a naimbag a no dayta ti paggatangda, kaskasdi nga agpayso a kuarta ti gasgastuenda, nupay dida agus-usar iti papel de banko wenno sinsilio.

Panangtagiragsak Kadagiti Pagimbaganna

Addaanka man itan iti credit card wenno pangpanggepem ti maaddaan iti asideg a masanguanan, ammuem a naimbag dagiti pagimbagan ken pagdaksanna. Iyimtuodmo iti bagim dagiti sumaganad a saludsod: Apay a pagarupek a kasapulak ti credit card? Tapno makagatangak la ngata iti material a bambanag, tapno maaddaanak iti kabaruan nga uso, tapno pagpasindayagko kadagiti gagayyemko? Masapul kadi a sursuruek ti agbalin nga ad-adda a kontento kadagiti kangrunaan a kasapulak, a kas iti inawagan ti Kristiano nga apostol a ni Pablo a “pagtaraon ken pagkawestayo”? (1 Timoteo 6:8) Dagiti aya utangko iti credit card ti mangpadagsento kaniak iti pinansial nga isunto ti gapu a masinga ti panangasikasok kadagiti napatpateg a banag iti biag?​—Mateo 6:33; Filipos 1:8-11.

Pagpanunotam dagitoy a saludsod, ket makisaritaka kadagiti nagannak kenka maipapan kadagitoy. No kasta ti aramidem, addaankanto man iti credit card wenno awan, maliklikamto ti agkunsumision gapu iti kuarta nga inyeg ti adu iti mismo a bagida.​—Proverbio 22:3.

[Footnote]

[Kahon iti panid 19]

Ti Kinapateg ti Pammalubos ti Nagannak

Adu nga agtutubo ti maikkan nga umuna iti gundaway a maaddaan iti bukodda a credit card no makaawatda iti aplikasion babaen ti koreo. Kinapudnona, iti panaglabas ti panawen, makaawat ti dadduma iti sumagmamano nga aplikasion. “Adda napigsa a kompetision kadagiti kompania a mangituktukon iti credit card tapno maallukoyda dagiti agtutubo a maaddaan kadagitoy,” kuna ni Jane Bryant Quinn, “agsipud ta ipakita dagiti naannad a panangusig a masansan a salimetmetantayo ti damo a card-tayo.”

Gagangay a ti ama wenno ina wenno ti maysa nga adulto nga addaan iti nasayaat a pakasaritaan iti panagutang ti mangpirma iti aplikasion para iti credit card tapno masierto ti mangituktukon iti card a mabayadan dagiti masingir a gagatangen. Nakalkaldaang ta kaykayat ti adu nga agtutubo ti mangallilaw tapno malisianda daytoy nga addang. Maysa nga agtutubo ti nangisurat iti nagan ni lolana kas ti kangrunaan nga aplikante ket ti mismo a naganna kas kadua nga aplikante a saan man la nga ammo ni lolana. Agasenyo ti siddaaw ni lolana idi naammuanna a nakautang iti pinullo a ribu a doliar!

Ti panangpeke iti pirma ti ama wenno ina wenno ti sabali pay nga adulto iti aplikasion ti credit card ket panangallilaw, ket kondenaren ti Dios ti panangallilaw. (Proverbio 11:1; Hebreo 13:18) Isu a no kayatmo ti maaddaan iti credit card, kasaritam dagiti nagannak kenka maipapan iti dayta. Ad-adda a pagimbagam nga amang inton agangay no magun-odam ti pammalubosda. Laglagipem a mabalin a napadasanen dagiti nagannak kenka ti nagbayad kadagiti utang, ket maipaayandaka iti nasayaat a balakad. Isu a kasaritam ida, ket pulos a dika mangallilaw tapno makagun-odka laeng iti credit card.

[Ladawan iti panid 18]

Mailumlomka iti utang no nadarasudos ti panagusarmo iti credit card