“Nasarakanmi ti Mesias”

“NASARAKANMI ti Mesias.” “Nasarakanmi daydiay nga iti Linteg, ni Moises ken dagiti Mammadto insuratda.” Kasta ti sigagagar nga impakaammo ti dua a managbuteng iti Dios a Judio idi umuna a siglo. Dimteng met laengen ti Mesias nga ur-urayenda. Awan ti panagduaduada!​—Juan 1:35-45.

Ad-adda a napnuan kaipapanan ti kasta a panamatida no panunotem ti historikal ken narelihiosuan a kasasaad iti daydi a tiempo. Adu dagiti nagparang nga agkunkuna a manangwayawaya a nangiwaragawag iti kaaddada ken nangpanamnama kadagiti tattao, ngem pannakapaay ti inyegda idi saanda a naruk-atan dagiti Judio iti turay dagiti Romano.​—Aramid 5:34-37.

Nupay kasta, dagidi a dua a Judio​—da Andres ken Felipe​—awan a pulos ti panagduaduada a nasarakandan ti pudno a Mesias. Imbes ketdi, kadagiti simmarsaruno a tawen, ad-adda a napaneknekanda nga isu ti Mesias idi naimatanganda a mismo dagiti datdatlag nga inaramid daytoy a lalaki kas kaitungpalan dagiti padto maipapan iti Mesias.

Apay a dagitoy a dua ken adu a dadduma pay namatida kenkuana ken apay a kombinsidoda nga isu ti pudno a Mesias, saan ket a maysa nga impostor nga awan inyegna no di pannakaupay? Ania dagiti pammaneknek a nalawag a mangipakita nga isu ti pudno a Mesias?

Sigun iti historikal a salaysay, da Andres ken Felipe binigbigda a ni Jesus a taga-Nazaret, a dati nga allawagi, ti naikari a Mesias a nabayag nga inur-urayda. (Juan 1:45) Kas naannad a historiador iti daydi a tiempo, kinuna ni Lucas a dimteng ti Mesias “idi maikasangapulo ket lima a tawen ti panagturay ni Tiberio Cesar.” (Lucas 3:1-3) Nangrugi idi Setiembre 28 K.P. ken nagpatingga idi Setiembre 29 K.P. ti maika-15 a tawen ti panagturay ni Tiberio. Kuna pay ni Lucas a “siiinanama” dagiti Judio iti daydi a tiempo iti idadateng ti Mesias. (Lucas 3:15) Apay a pinadpadaananda ti Mesias iti daydi a tiempo? Kitaentayo.

Pammaneknek No Asino ti Mesias

Yantangay nakapatpateg ti akem ti Mesias, nainkalintegan laeng a ti Namarsua, ni Jehova, ket nangipaay kadagiti pagilasinan tapno maammuan dagiti nasiput ken matalek nga adipenna no asino ti naikari a Mesias. Apay? Tapno dagiti impostor saanda a maallilaw dagiti naridam, kas iti panangallilawda iti adu a tattao.

No agpresenta iti sabali a gobierno, manamnama a pasingkedan ti maysa nga embahador ti pannakadutokna babaen ti panangidatagna kadagiti kasapulan a dokumento. Umasping iti dayta, idi pay un-unana a pinailanad ni Jehova dagiti impormasion a mainaig iti Mesias. Idi ngarud nagparang “ti Kangrunaan nga Ahente,” kas man la dimteng nga addaan iti dokumento a mangpasingked iti kinasiasinona.​—Hebreo 12:2.

Dagiti detalye maipapan iti Mesias ket masarakan iti adu a padto ti Biblia a naisurat adu a siglo sakbayna. Detalyado nga impakaunada ti wagas nga iyaay ti Mesias, ti ministeriona, ti panangparigat kenkuana dagiti sabsabali, ken no kasano ti pannakapapatayna. Mabalin nga interesadoka a makaammo a dagidi a mapagtalkan a padto impakaunada met ti panagungarna, ti pannakaitan-okna iti makannawan ti Dios, ken dagiti bendision nga iyegto ti panagturayna iti Pagarian. Iti kastoy a wagas, nangipaay dagiti padto ti Biblia iti naidumduma a padron a pakabigbigan, a mayarig iti lamma dagiti ramay a pakabigbigan ti maysa laeng a tao.

Siempre, idi nagparang ni Jesus idi 29 K.P., saan nga amin a padto maipapan iti Mesias ket natungpal iti daydi a tiempo. Kas pagarigan, saan pay idi a napapatay ken napagungar. Nupay kasta, da Andres, Felipe, ken adu a dadduma pay, namatida ken ni Jesus gapu kadagiti insuro ken inaramidna. Nawadwad ti nakitada a pammaneknek nga isu a talaga ti Mesias. No nagbiagka koma idi ket inusigmo a mismo dagiti pammaneknek buyogen ti silulukat a panunot, mabalin a nakombinsirka met koma a ni Jesus ti Mesias.

Ragup a Pammaneknek

Ania koma ngata ti nakatulong kenka a nakagteng iti kasta a konklusion? Iti las-ud ti adu a siglo, impakauna dagiti mammadto iti Biblia dagiti espesipiko a detalye maipapan iti Mesias, a nalawag a mangipabigbig kenkuana. Iti panangipaay dagiti mammadto kadagitoy a detalye iti panaglabas dagiti siglo, in-inut a nabukel ti ladawan ti Mesias. Kinuna ni Henry H. Halley: “Ibagatayon nga adu a lallaki ti naggapu iti nagduduma a pagilian. Pulos a saanda pay a nagkikita wenno nakapagsasarita. Simrekda amin iti maysa a siled sa indisso ti tunggal maysa ti awitna a kapisi ti nakitikitan a marmol ket no sangalen amin a kapisi, mabukel ti maysa a kompleto nga estatua. Nalawag nga adda maysa a tao a nangdisenio iti dayta sa inwarasna iti tunggal maysa kadagita a lallaki ti nadumaduma a paset ti estatua.” Sana insaludsod: “Kasano a daytoy nakaskasdaaw a ladawan ti biag ken aramid ni Jesus ket mabukel ti nadumaduma a mannurat a nagbiag iti nadumaduma a siglo, nabayag sakbay a dimteng ni Jesus, no saan a gapu iti maymaysa a di natauan a panunot a nangiturong iti panagsuratda?” Inngudo ni Halley: “Naisangsangayan a milagro dayta!”

Nangrugi daytoy a “milagro” iti umuna a libro ti Biblia. Ti nagsurat iti Genesis saanna la nga inlanad ti damo a padto ti Biblia a nangipakauna iti akem ti Mesias no di ket dinakamatna pay nga aggapu ti Mesias iti kapuonan ni Abraham. (Genesis 3:15; 22:15-18) Naipalgak met nga agtaud ti Mesias iti tribu ni Juda. (Genesis 49:10) Babaen ken ni Moises, kinuna ti Dios kadagiti Israelita a, kas pannakangiwat ken manangisalakan, natantan-ok ti Mesias ngem uray ni Moises a mismo.​—Deuteronomio 18:18.

Idi panawen ni Ari David, naipadto a ti Mesias ti agtawid iti trono ni David ket ti pagarianna ‘maipasdek a sititibker agingga iti tiempo a di nakedngan.’ (2 Samuel 7:13-16) Impalgak ti libro a Mikias a mayanak ti Mesias idiay Betlehem nga ili ni David. (Mikias 5:2) Impadto ni Isaias a maysa a birhen ti mangipasngay Kenkuana. (Isaias 7:14) Impadto ni propeta Malakias a ti iyaay ti Mesias ket ipakpakauna ti maysa a kas ken Elias.​—Malakias 4:5, 6.

Adda nadakamat iti libro a Daniel a kanayonan nga espesipiko a detalye maipapan iti Mesias. Maipapan iti mismo a tawen a panagparang ti Mesias, kuna ti padto: “Rebbeng nga ammuem ken maaddaanka iti pannakatarus a manipud iruruar ti sao a mangisubli ken mangbangon manen iti Jerusalem agingga iti Mesias a Panguluen, addanto pito a lawas, kasta met innem a pulo ket dua a lawas. Isu agsublinto ket pudno a mabangon manen, nga addaan iti publiko a plasa ken kanal, ngem iti karirigatan kadagiti tiempo.”​—Daniel 9:25.

Ni Artaxerxes nga ari ti Persia inruarna “ti sao” wenno imbilinna ti pannakatarimaan ken pannakabangon manen ti Jerusalem idi maika-20 a tawen ti panagturayna. Nangrugi a nagturay idi 474 K.K.P., isu a ti maika-20 a tawenna ket idi 455 K.K.P. (Nehemias 2:1-8) No kasta, 69 (wenno 7 + 62) a naimpadtuan a lawas ti aglabas manipud iti pannakaibilin ti pannakatarimaan ken pannakabangon manen ti Jerusalem agingga iti panagparang ti Mesias. Siempre, 483 laeng nga aldaw wenno awan pay dua a tawen ti katupag ti 69 a literal a lawas. Ngem no iyaplikar ti naibaga a naimpadtuan a pagannurotan a “maysa nga aldaw maipaay iti maysa a tawen,” agparang ti Mesias kalpasan ti 483 a tawen, idi 29 K.P.​—Ezequiel 4:6.a

Nupay adu dagiti agkunkuna a Mesias a nagparang iti nadumaduma a tiempo, ni laeng Jesus a taga-Nazaret ti nagparang ditoy lubong idi 29 K.P. (Lucas 3:1, 2) Iti daydi a tawen, napan ni Jesus ken ni Juan a Mammautisar ket nagpabautisar iti danum. Iti daydi a gundaway, napulotan ni Jesus iti nasantuan nga espiritu kas Mesias. Idi agangay, ni Juan, ti naipadto a kas ken Elias a mangipakpakauna iti iyaay ti Mesias, inyam-ammona ni Jesus ken ni Andres ken iti maysa pay nga adalan, nga inawaganna ni Jesus kas “ti Kordero ti Dios a mangikkat iti basol ti lubong.”​—Juan 1:29; Lucas 1:13-17; 3:21-23.

Kapuonan ken Pakabigbigan ti Mesias

Dagiti naipaltiing a padto innaigda ti Mesias kadagiti sumagmamano a Judio a pamilia. Nainkalintegan laeng ngarud a ti masirib iti amin a Namarsua inyurnosna ti iyaay ti Mesias iti tiempo nga adda dagiti rekord dagiti kapuonan a mangpasingked iti kapuonan ti Mesias.

Kuna ti Cyclopedia da McClintock ken Strong: “Awan duadua a dagiti rekord ti kapuonan dagiti tribu ken pamilia dagiti Judio ket nadadael idi narbek ti Jerusalem [idi 70 K.P.], saan nga iti kasakbayanna.” Adda nalawag a pammaneknek nga insurat da Mateo ken Lucas ti Ebanghelioda sakbay ti 70 K.P. No kasta, mabalin a nagkonsultada kadagitoy a rekord idi insuratda dagiti salaysayda maipapan iti kapuonan ni Jesus. (Mateo 1:1-16; Lucas 3:23-38) Ket sigurado a no maipapan iti kasta a nagpateg a banag, kayat ti adu kadagiti kasadaranda a pasingkedan a mismo ti kapuonan ni Jesus.

Naiparna a Natungpal ken Jesus?

Nupay kasta, saan ngata a naiparna laeng a natungpal ken Jesus dagiti padto maipapan iti Mesias? Idi napagsaludsodan, insungbat ti maysa nga eskolar nga imposible ken adayo a mapasamak ti kasta, ta uray ti walo laeng a padto saan a mabalin a naiparna laeng ti pannakatungpalda. Kas panangiladawan, kinunana: “No iwarasmo ti sangagasut a milion a bilion a sinsilio a pirak, masaknapanda ti estado ti Texas [690,000 kilometro kuadrado ti kalawana] iti kapuskol a dua a pie. Ket no minarkaam ti maysa kadagita a sinsilio sa bilinem ti maysa a tao a nakaapiring a sursorenna ti intero nga estado ket mangpidut iti maysa a sinsilio, ania ngata ti posibilidad a daydiay namarkaan ti mapidutna?” Sana kinuna nga “imposible para iti asinoman iti historia a naiparna laeng a natungpal kenkuana ti uray walo kadagiti padto [maipapan iti Mesias].”

Ngem iti las-ud ti tallo ket kagudua a tawen a ministeriona, saan la a walo no di ket adu a padto ti Biblia ti tinungpal ni Jesus. Gapu iti kasta a naruay a pammaneknek, kinuna dayta nga eskolar: “Iti intero a historia, ni laeng Jesus ti nakatungpal kadagita.”

Ti “Iyaay” ti Mesias

Nalawag ngarud nga idi 29 K.P., dimteng ti Mesias, nga awan sabali no di ni Jesus a taga-Nazaret. Dimteng a kas napakumbaba a Mannubbot a nagsagaba iti rigat. Saan nga immay a kas manangparmek nga Ari a mangrippuog iti naulpit a turay dagiti Romano, kas ninamnama ti kaaduan a Judio ken nalabit uray dagiti pasurotna. (Isaias, kapitulo 53; Zacarias 9:9; Aramid 1:6-8) Nupay kasta, naipadto a ti masanguanan nga iyaayna ket buyogen ti pannakabalin ken dakkel nga autoridad.​—Daniel 2:44; 7:13, 14.

Iti naannad a panangadalda kadagiti padto ti Biblia, adda dagiti nasimbeng ti panagpampanunotda a tattao iti intero a lubong a kombinsido a dimteng ti Mesias idi umuna a siglo ken adda naikeddeng a panawen a panagsublina. Pasingkedan ti pammaneknek nga idi 1914 a natungpal ti naipadto a panagsublina, ti pangrugian ti “kaaddana.”b (Mateo 24:3-14) Iti daydi a tawen, di makita a naisaad ni Jesus sadi langit kas Ari ti Pagarian ti Dios. Iti saanen a mabayag, agtignayto tapno ikkatenna ditoy daga dagiti epekto ti iyaalsa a napasamak idiay Eden. Sumarunonto ti Panagturayna iti Sangaribu a Tawen. Iti sidong ti panagturayna, mabendisionanto dagiti amin a mangipakita iti pammati kenkuana kas naikari a Bin-i, ti Mesias, a “mangikkat iti basol ti lubong.”​—Juan 1:29; Apocalipsis 21:3, 4.

Maragsakan dagiti Saksi ni Jehova a makisarita kenka maipapan iti dayta a pammaneknek ken mangipakita manipud iti Biblia no ania ti mabalin a kaipapanan kenka ken kadagiti patpatgem ti akem ti Mesias.

[Footnotes]

[Diagram/Dagiti Ladawan iti panid 6, 7]