“Sipupuotkayo a Naan-anay”

“Ti asinoman nga awanan kapadasan maaddaan pammati iti tunggal sao, ngem daydiay nasaldet utobenna dagiti addangna.”​—PROVERBIO 14:15.

1, 2. (a) Ania ti isuro kadatayo ti napasamak ken ni Lot idiay Sodoma? (b) Ania ti kaipapanan ti sao a “sipupuotkayo”?

IDI a ni Abraham impabus-oyna ken ni Lot ti umuna a panagpili no ania a paset ti daga ti kayatna, nagustuan ni Lot ti maysa a nasayaat ti pannakapadanumna a rehion a “kas iti minuyongan ni Jehova.” Agparang a dayta ti nasayaat a lugar a pagindegan ti pamiliana, yantangay “pinili ni Lot maipaay iti bagina ti intero a Distrito ti Jordan” ket nagpakarsoda iti asideg ti Sodoma. Ngem makaallilaw ti makinruar a langa, yantangay agnanaed iti asidegda ‘dagiti lallaki ti Sodoma a dakes ken nakaro a managbasol maikaniwas ken Jehova.’ (Genesis 13:7-13) Bayat ti panaglabas dagiti aldaw, nakaro ti sinagaba ni Lot ken ti pamiliana. Idi agangay, iti maysa laengen a rukib ti nagnaedan ni Lot ken dagiti babbalasangna. (Genesis 19:17, 23-26, 30) Ti kasumbabangirna gayam ti pudno a kasasaad ti lugar nga impagarupna a nasaysayaat.

² Adda maadal dagiti adipen ti Dios ita manipud iti napasamak ken ni Lot. No agdesdesisiontayo, nasken a panunotentayo nga umuna dagiti posible a peggad ket agannadtayo a di agpaallilaw kadagiti damo a panangmatmat. Maiparbeng ngarud ti idagdagadag kadatayo ti Sao ti Dios: “Sipupuotkayo a naan-anay.” (1 Pedro 1:13) Ti Griego a sao a naipatarus kas “sipupuotkayo” literal a kaipapananna “agparbeng.” Sigun iti eskolar iti Biblia a ni R.C.H. Lenski, dayta a panagparbeng kaipapananna ti “kinasimbeng ti panunot a mangtimbeng ken mangtingiting a naimbag kadagiti bambanag tapno makaaramidtayo kadagiti umiso a pangngeddeng.” Usigentayo ti sumagmamano a situasion nga agkalikagum nga agparbengtayo.

Panangtimbeng iti Oportunidad iti Negosio

3. Apay a kasapulan ti panagannad no adda mangitukon kadatayo iti oportunidad nga agnegosio?

³ Ipapantayo nga adda negosio nga intukon kenka ti maysa a mararaem a tao, nalabit a maysa a pada nga agdaydayaw ken ni Jehova. Positibo daytoy a kabsat nga agballigi ti negosio isu nga idagadagna kenka nga agawaam a gundawayan dayta sakbay a maladaw ti amin. Mabalin a mangrugi a darepdepem ti nasaysayaat a biag agpaay kenka ken iti pamiliam, nalabit nga irasonmo pay a makatulong dayta kenka tapno maipaayam iti ad-adu a panawen dagiti naespirituan nga aktibidad. Nupay kasta, pakdaarannatayo ti Proverbio 14:15: “Ti asinoman nga awanan kapadasan maaddaan pammati iti tunggal sao, ngem daydiay nasaldet utobenna dagiti addangna.” No dadduma, gapu iti gagar a mangyussuat iti maysa a baro a negosio, mabalin a matagibassit ti posibilidad a mabalin a malugi dayta a negosio, saan a maikabilangan dagiti peggad, ken saan a naan-anay a mapanunot dagiti bambanag a mamagbalin a di natalged ti negosio. (Santiago 4:13, 14) Kadagiti kasta a kasasaad, anian a nesesita nga agtultuloyka nga agannad!

4. Kasano a ‘mautobtayo dagiti addangtayo’ no tingitingentayo ti maysa a maisingsingasing a negosio?

⁴ Ti masirib a tao tingitingenna a naimbag ti negosio a maisingsingasing kenkuana sakbay nga agdesision. (Proverbio 21:5) Ti kasta a panangtingiting masansan nga ipalgakna dagiti nakalemmeng a peggad. Panunotenyo daytoy a situasion: Adda maysa a tao nga umut-utang kenka gapu ta adda planona a negosio ket imbagana nga ikkannaka iti dakkel a patubo no pautangam. Kasla makaawis dayta a tukon, ngem ania dagiti risgona? Umanamong kadi ti umut-utang a bayadanna ti binulodna aniaman ti pagbanagan ti negosio, wenno depende dayta no agballigi ti negosio? Iti ababa a pannao, saanmo kadi a rigaten a mapukaw ti kuartam no malugi ti negosio? Mabalinmo nga imtuoden: “Apay a kadagiti indibidual ti pagutanganna? Posible ngata nga iti panangmatmat dagiti bangko, saan a natalged ti negosio nga isaysayangkat ti umut-utang?” Maaddaanka iti realistiko a panangmatmat iti negosio a maisingsingasing kenka no tingitingem a naimbag dagiti risgona.―Proverbio 13:16; 22:3.

5. (a) Ania a nainsiriban nga addang ti inaramid ni Jeremias idi gimmatang iti talon? (b) Apay a makagunggona no mangaramid iti maysa a pormal a nakasurat a katulagan iti aniaman a pakiramanan a negosio?

⁵ Idi gimmatang ni propeta Jeremias iti maysa a talon iti kasinsinna a padana nga agdaydayaw ken ni Jehova, nangaramid iti maysa a kasuratan mainaig iti dayta a transaksion iti imatang dagiti saksi. (Jeremias 32:9-12) Umasping iti dayta, siguraduen ti maysa a masirib a tao nga adda mapirmaan a kasuratan iti aniaman a negosio a serkenna, agraman ti pannakinegosiona kadagiti kakabagian ken kapammatianna.a No adda nalawag, naisagana a naimbag a nakasurat a katulagan, maliklikan dagiti di pagkikinnaawatan ken mataginayon ti panagkaykaysa. Iti sabali a bangir, no maliwayan a mangaramid iti naisurat a katulagan, masansan a pakaruenna ti kasasaad no tumaud dagiti parikut iti negosio iti nagbabaetan dagiti adipen ni Jehova. Nakalkaldaang ta dagiti kasta a parikut mabalin nga agresulta iti pannakapaay, sakit ti nakem, ken panaglamiis pay ketdi ti espiritualidad.

6. Apay a nasken a liklikantayo ti kinaagum?

⁶ Nasken met a liklikantayo ti kinaagum. (Lucas 12:15) Mabalin a ti maysa dina makita dagiti risgo ti saan a realistiko a negosio gapu iti namnamaenna a dadakkel a ganansia. Natnag iti daytoy a silo uray ti dadduma nga addaan kadagiti nagsayaat a pribilehio iti organisasion ni Jehova. Pakdaarannatayo ti Sao ti Dios: “Ti wagas ti panagbiagyo siwayawaya koma iti panagayat iti kuarta, bayat a mapnekkayo iti agdama a bambanag.” (Hebreo 13:5) No pampanunoten ti Kristiano ti maysa nga oportunidad iti negosio, nasken nga usigenna, ‘Talaga kadi a kasapulan ti makiraman iti dayta?’ Ti panangsalimetmet iti simple a panagbiag a naisentro iti panagdayawtayo ken ni Jehova ket mangsaluad kadatayo manipud iti “amin a kita ti makadangran a bambanag.”―1 Timoteo 6:6-10.

Dagiti Karit a Pakaipasanguan Dagiti Awan Asawana a Kristiano

7. (a) Ania dagiti karit a pakaipaspasanguan dagiti awan asawana a Kristiano? (b) Kasano a nairaman ti kinasungdotayo ken ni Jehova iti panagpilitayo iti pakiasawaan?

⁷ Adu nga adipen ni Jehova ti agtarigagay a makiasawa ngem dida pay nakasarak iti maitutop a pakiasawaan. Iti dadduma a lugar, mangdillaw ti komunidad no saan pay a nakiasawa ti maysa. Ngem mabalin a manmano ngamin dagiti kapammatian a potensial a pakiasawaan. (Proverbio 13:12) Nupay kasta, ammo dagiti Kristiano a panangipakita iti kinasungdo ken ni Jehova ti panangipangag iti balakad ti Biblia a makiasawa laeng mayalubog “iti Apo.” (1 Corinto 7:39) Tapno dagiti saan a kasado a Kristiano sititibker a madaeranda dagiti karit ken sulisog a pakaipasanguanda, nasken nga itultuloyda ti agannad.

8. Ania a karit ti nakaipasanguan ti Sulamita a balasang, ken kasano a mabalin a maipasango iti kasta dagiti Kristiano a babbai?

⁸ Iti Kanta ni Solomon, nakayawan ti ari iti maysa a simple a taga-away a balasang a naawagan iti Sulamita. Inaremna ti balasang babaen ti panangipakitana iti makapaamanga a kinabaknang, dayaw, ken kinataer, nupay addan kaayan-ayat ti babai. (Kanta ni Solomon 1:9-11; 3:7-10; 6:8-10, 13) No maysaka a Kristiano a babai, mabalin nga agrayo kenka ti maysa a dimo magustuan a lalaki. Mabalin nga adda katrabahuam, nalabit adda pay ketdi posisionna, a mangrugi a mangipangngeg kenka kadagiti nasam-it a sasao, mangipakita kenka kadagiti nasayaat nga aramid, ken mangbirok kadagiti gundaway a makalangennaka. Agannadka iti kasta a mangaliog nga atension. Nupay saan a kanayon, masansan nga adda romantiko wenno imoral a motibo ti kasta a tao. Kas iti Sulamita a balasang, agbalinka a ‘maysa a pader.’ (Kanta ni Solomon 8:4, 10) Sititibker a laksidem dagiti romantiko a pananggundaway. Iti rugrugi pay laeng, ipakaammom kadagiti katrabahuam a maysaka a Saksi ni Jehova ken gundawayam ti tunggal kanito a makasabaam ida. Agserbi dayta a proteksion kenka.

9. Ania ti sumagmamano a peggad ti pannakirelasion iti maysa a ganggannaet iti Internet? (Kitaenyo ti kahon iti panid 25.)

⁹ Umad-adu ita ti agus-usar kadagiti Internet Web site a nadisenio a tumulong kadagidiay agbirbirok iti pakiasawaanda. Matmatan daytoy ti dadduma kas pamay-an tapno maam-ammoda dagidiay imposible koma a maam-ammoda. Nupay kasta, pudno a napeggad ti makirelasion iti maysa a ganggannaet. Iti Internet, nagrigat nga ilasin no ania ti pudno ken no ania ti parbo. (Salmo 26:4) Saan nga amin nga agkunkuna nga adipen ida ni Jehova ket pudno nga adipen. Maysa pay, no maipapan iti panagdeyt babaen ti Internet, mabalin a maipasdek a dagus ti nasinged a relasion, banag a mabalin a mangpalibeg iti panangmatmat ti maysa. (Proverbio 28:26) Babaen man ti Internet wenno iti sabali a wagas, saan a nainsiriban ti makisinninged iti maysa a dimo unay am-ammo.―1 Corinto 15:33.

10. Kasano a dagiti Kristiano mapabilegda dagiti kapammatianda a di naasawaan?

¹⁰ Ni Jehova ‘nadungngo unay iti panagayatna’ kadagiti adipenna. (Santiago 5:11) Ammona a makapaupay no dadduma dagiti karit a pakaipaspasanguan dagiti Kristiano a nagtalinaed a di naasawaan gapu iti kasasaad, ket ipatpategna ti kinasungdoda. Kasano a mapabileg ida dagiti dadduma? Nasken a kanayon a komendarantayo ida gapu iti kinatulnog ken kinamanagsakripisioda. (Uk-ukom 11:39, 40) Mabalintay met nga iraman ida no mangyurnostayo kadagiti makapabileg a panaglalangen. Inaramidyo kadi ti kasta iti nabiit pay? Kanayonanna, mabalin nga ikararagantayo ida, a kiddawentayo ken ni Jehova a tulonganna ida tapno mataginayonda ti naespirituan a kinatimbengda ken siraragsak a makapagserbida kenkuana. Babaen ti napasnek a pannakaseknantayo kadakuada, sapay koma ta maipakitatayo nga ipatpategtayo dagitoy a nasungdo a kakabsat a kas iti panangipateg kadakuada ni Jehova.―Salmo 37:28.

No Agsakit

11. Ania dagiti karit nga iyeg dagiti nakaro a sakit?

¹¹ Anian a makapadukot no nakaro nga agsakittayo wenno uray dagiti ing-ingungotentayo! (Isaias 38:1-3) Nupay ikagumaantayo ti agbirok kadagiti epektibo nga agas, napateg nga ipangagtayo dagiti prinsipio ti Kasuratan. Kas pagarigan, naan-anay nga agtulnog dagiti Kristiano iti bilin ti Biblia nga adaywanda ti dara, ken liklikanda ti aniaman a panangagas a nainaig iti espiritismo. (Aramid 15:28, 29; Galacia 5:19-21) Ngem kadagidiay awanan iti pannakaammo iti medikal a panangagas, mabalin a makariro ken makapaamak ti panangtingiting kadagiti dadduma a wagas ti panangagas a pagpilian. Ania ti makatulong kadatayo nga agtultuloy nga agparbeng?

12. Kasano a makapagtalinaed a natimbeng ti Kristiano no tingtingitingenna dagiti pagpilian a wagas ti panangagas?

¹² “Daydiay nasaldet utobenna dagiti addangna” babaen ti panangsukimatna iti Biblia ken kadagiti Nakristianuan a publikasion. (Proverbio 14:15) Kadagiti lugar a manmano dagiti doktor ken ospital, mabalin a dagiti tradisional nga agas a naggapu iti mula ti mabalin laeng a magun-od. No pampanunotentayo ti agusar iti kasta nga agas, makasaraktayo kadagiti makatulong nga impormasion iti Abril 15, 1987 nga isyu Ti Pagwanawanan, panid 26-9. Tulongannatayo nga agannad kadagiti posible a peggad. Kas pagarigan, nalabit a nasaysayaat no ammuentayo dagiti sumaganad: Ti kadi erbolario ket agdindinamag a makipaspaset iti espiritismo? Naibatay kadi dayta a panangagas iti pammati a ti sakit ken ipapatay ket gapuanan dagiti nasair a didiosen (wenno espiritu dagiti inapo) wenno babaen dagiti kabusor a mangar-aramat iti panagkulam? Maaramid kadi dagiti panagatang, orasion, wenno dadduma nga espiritistiko a ritual bayat a maisagana wenno mausar dagita nga agas? (Deuteronomio 18:10-12) Ti kasta a panagsukimat tulongannatayo a mangipangag iti naipaltiing a balakad: “Siguraduenyo dagiti amin a banag; kumpetkayo a siiirut iti nasayaat.”b (1 Tesalonica 5:21) Dayta ti tumulong kadatayo nga agtalinaed a natimbeng.

13, 14. (a) Kasanotayo a maipakita ti kinarasonable no iti panangaywantayo iti pisikal a salun-attayo? (b) Apay a kasapulan ti panagbalin a rasonable no makisarsaritatayo maipapan iti salun-at ken medikal a bambanag?

¹³ Agbalintayo koma a rasonable iti amin nga aspeto ti biagtayo, agraman ti panangaywan iti pisikal a salun-attayo. (Filipos 4:5) Ti natimbeng a panangaywan iti salun-attayo ket mangipakita nga ap-apresiarentayo ti napateg a sagut a biag. No maipasangotayo kadagiti sakit, maitutop laeng nga ipaayantayo dayta iti atension. Nupay kasta, saantay a matagiragsak ti naan-anay a salun-at agingga a di pay dimteng ti inkeddeng ti Dios a tiempo a “pannakaagas dagiti nasion.” (Apocalipsis 22:1, 2) Masapul a liklikantayo ti agbalin a nalabes nga okupado iti pisikal a salun-attayo a daytan ti maipangpangruna imbes a dagiti napatpateg a naespirituan a kasapulantayo.―Mateo 5:3; Filipos 1:10.

¹⁴ Kasapulan met nga ipakitatayo ti kinatimbeng ken kinarasonable no makisarsaritatayo maipapan iti salun-at ken panangagas. Saan koma a dagita ti maipangpangruna a mapagsasaritaan no agtataripnongtayo kabayatan dagiti Nakristianuan a gimong ken asamblea. Maysa pay, dagiti desision mainaig iti panangangas ket masansan nga iramanna dagiti prinsipio ti Biblia, konsiensia ti maysa, ken ti relasionna ken ni Jehova. Gapuna, saan a kinamanagayat no ipilittayo ti panangmatmattayo iti maysa a kapammatian wenno durogantayo nga iyaleng-alengna ti ibaga ti konsiensiana. Nupay mabalin ti agpatulong kadagiti nataengan a kakabsat iti kongregasion, tunggal Kristiano ti nasken a ‘mangawit iti bukodna nga awit’ a responsabilidad no iti panagaramid kadagiti desision, gapu ta ti “tunggal maysa kadatayo makikuentanto iti Dios maipaay iti bagina.”​—Galacia 6:5; Roma 14:12, 22, 23.

No Addatayo iti Narikut a Kasasaad

15. Kasano nga apektarannatayo dagiti narikut a kasasaad?

¹⁵ Gapu kadagiti narikut a kasasaad, uray dagiti nasungdo nga adipen ni Jehova mailaw-anda ti agsao wenno agtignay iti wagas a saan a nainsiriban. (Eclesiastes 7:7) Kabayatan ti nakaro a pannakasuotna, naapektaran ti kinatimbeng ni Job isu a masapul idi a maatur ti panagpampanunotna. (Job 35:2, 3; 40:6-8) Nupay “ni Moises isu idi ti kaemmaan pay laeng iti amin a tattao nga adda iti rabaw ti daga,” adda panawen nga isu ket nakapungtot ken sidadarasudos a nagsao. (Numeros 12:3; 20:7-12; Salmo 106:32, 33) Naipakita ni David ti mapagwadan a panagteppelna idi saanna a kinabil ni Ari Saul, ngem idi isu ket ininsulto ni Nabal ken binugbugkawanna dagiti adipenna, nakapungtot ni David ket napukawna ti natimbeng a panangmatmatna. Sa la nakapampanunot manen ni David idi nakibiang ni Abigail, isu a naliklikanna ti mangaramid iti maysa a dakkel a kamali.―1 Samuel 24:2-7; 25:9-13, 32, 33.

16. Ania ti tumulong tapno maliklikantayo ti agtignay a sidadarasudos?

¹⁶ Mabalin met a maipasangotayo kadagiti narikut a kasasaad a mangpalibeg iti natimbeng a panangmatmattayo. No siaannad a tingitingentayo dagiti kapanunotan dagiti sabsabali, kas iti inaramid ni David, maliklikantayo ti agtignay a sidadarasudos ken matnag iti basol. (Proverbio 19:2) Kanayonanna, idagadag kadatayo ti Sao ti Dios: “Aglagawkayo, ngem dikay agbasol. Agsaokayo iti pusoyo, iti rabaw ti pagiddaanyo, ket agulimekkayo.” (Salmo 4:4) Agingga a mabalin, nainsiriban no urayentayo nga agkalma ti riknatayo sakbay nga agtignay wenno agdesisiontayo. (Proverbio 14:17, 29) Mabalintayo ti sipapasnek nga agkararag ken ni Jehova, iti kasta ‘ti talna ti Dios a mangringbaw iti isuamin a panunot saluadannanto dagiti pusotayo ken dagiti pannakabalin ti isiptayo babaen ken Kristo Jesus.’ (Filipos 4:6, 7) Daytoy a talna manipud iti Dios ti mangyeg kadatayo iti kalmado a rikna ken tumulong kadatayo nga agtultuloy nga agparbeng.

17. Apay a nasken nga agpannuraytayo ken ni Jehova tapno makapagtultuloytayo nga agparbeng?

¹⁷ Uray kasano ti panangikagumaantayo a mangliklik kadagiti peggad ken agtignay a nainsiriban, agkamalitayo amin. (Santiago 3:2) Mabalin a makaaramidtayo iti di umiso nga addang a ditay pulos mapupuotan. (Salmo 19:12, 13) Malaksid iti dayta, kas tattao, awanantayo iti abilidad wenno kalintegan a mangiturong iti bukodtayo nga addang malaksid no agpaiwanwantayo ken ni Jehova. (Jeremias 10:23) Anian a yamantayo nga impanamnamana kadatayo: “Pagbalinenkanto nga addaan iti pannakatarus ket isuroka iti dalan a rebbeng a papanam. Mangipaayakto iti balakad a ti matak situturong kenka.” (Salmo 32:8) Wen, babaen ti tulong ni Jehova, makapagtultuloytayo nga agparbeng.

[Footnotes]

Ania ti Sungbatyo?

Kasano a makapagtultuloytayo nga agparbeng

• no adda maisingasing kadatayo a negosio?

• no agbirbiroktayo iti pakiasawaan?

• no agsakittayo?

• no addatayo iti narikut a kasasaad?

[Kahon iti panid 23]

Mapagtalkanyo Kadi?

Dagiti sumaganad a pakdaar ket agparang kadagiti Web site a nairanta para kadagiti saan a naasawaan:

“Iti laksid ti panangikagumaanmi, dimi magarantisaran ti pudpudno a kinasiasino ti maysa.”

“Dimi magarantisaran ti kinahusto, kinakompleto, wenno usar ti aniaman nga impormasion kadagiti Web site.”

“Dagiti opinion, balakad, sasao, tukon, wenno dadduma pay nga impormasion wenno linaon dagiti Web site ket naggapu kadagiti autor dagita a site . . . ken saan a talaga a mapagpannurayan.”

[Ladawan iti panid 23]

“Daydiay nasaldet utobenna dagiti addangna”

[Dagiti Ladawan iti panid 24, 25]

Kasano a dagiti Kristiano a babbai matuladda ti Sulamita a balasang?

[Ladawan iti panid 26]

“Siguraduenyo dagiti amin a banag; kumpetkayo a siiirut iti nasayaat”