Ti Panangmatmat iti Biblia

Droga a Pagraragsakan—Apay a Saan?

“TI COCAINE . . . nalabit isut’ kalalag-anan kadagiti maiparit a droga nga agdama a nasaknap pannakaus-usarna . . . ken nakagangganas unay.”

Kastat’ kuna ni Dr. Peter Bourne idi 1974. Uppat a tawen kalpasanna kas manangbalakad maipapan salun-at para ken Presidente Jimmy Carter ti White House, napilitan a nagikkat ni Dr. Bourne gapu kadagiti darum iti panagus-usar iti maiparit a droga. Kas kadagiti adu a sabsabali, nalabit pagarupna mabalinna nga ikalintegan ti panagusar ti droga kas pagraragsakan.

Adda idi tiempo a nakalaklaka a magun-odan ti cocaine ti uray asino iti ngangngani amin a lugar—kadagiti paglakuan ti sari-sari, kadagiti saloon, ken manipud kadagiti aglaklako babaen ti koreo. Bayat ti 1880’s ken 1890’s, daytat’ mabalin a sigariliuen kas sigarilio a bulong ti coca. Daytat’ mainum kadagiti nadumaduma nga arak ken tinimpla a soft-drinks. Uray ti popular a pinarpartuat nga Ingles a sekreta a ni Sherlock Holmes ti nailadawan nga agus-usar ti cocaine “tallo daras iti agmalem iti adu a bulan.”—The Sign of Four, ni Sir Arthur Conan Doyle.

Madaydayaw ti cocaine gapu kadagiti ramenna a makapaimbag ken naitandudo kas remedio ti sakit-ti-ulo, angkit, panateng, ken sakit ti ngipen. Nagbalin dayta kas tutumaren ti kaaduan. Kas pangarigan, idi 1884 ni agtutubo pay a Sigmund Freud nagsurat: “Napadaskon daytoy nga epekto ti coca, a parmekenna ti bisin, turog, ken bannog ken pabilgenna ti maysa iti panagreggetna ti kinasaririt, namin-ano a dosenan a daras para kaniak . . . Ti umuna a dosahe wenno uray pay ti maulit-ulit a dosahe ti coca awan mapataudna a mangpilit a tarigagay nga agusar manen iti mangpasaranta.”—Über Coca.

Kadagiti naglabas a tawtawen, naaramid dagiti umas-asping a komento maipapan ti marihuana, a nangiturong ti dadduma a namati a ti panagusar ti droga ket di makadangran. Nupay kasta, itatta makabasakayon ti binumbunton a medikal nga ebidensia a mangipakpakita ti kasunganina. Pudno unay, ti panagusar kadagiti droga kas ti marihuana, cocaine, crack (maysa a langa ti cocaine), heroin, amphetamines, ken barbiturates ket makadangran ti kasta unay iti bagi.

Dagiti Makadangran ken Makapapatay nga Epekto

Kuna dagiti managsirarak a dagiti agus-usar ti marihuana mabalin a manginanamada ti babbabassit a maladaga, ad-adu nga aksidente, ken naperperdi a bara. Ti cocaine ken ti agtaud iti dayta a crack ti nainaigen iti panagmauyong ken dadduma pay a simtona ti panagmauyong, nakaro a panagleddaang, di pannakaturog, pannakapukaw ti gana a mangan, panagkapuy a seksual, aglablabes a panagpungpungtot, panagkissiw, atake ti puso, strokes, panagluptak ti kudkudil wenno dadakkel a letteg, pannakapukaw ti ima ken ramramay, depekto ti maipasngay, dagiti impeksion ti pagangsan, pannakapukaw ti sentido ti panagangot, ken ipapatay. Sigun ti maysa a mannurat iti siensia, “no koma sakit ti panagusar ti cocaine bayat ti panagsikog, ti epektona kadagiti maladaga maibilang koma a nasional a krisis iti panangaywan ti salun-at.”

Dadduma a tipo dagiti managusar ti droga ti addaan met dakkel a risgo a makaptan ti AIDS. (Kitaenyo ti panid 25.) Ken nagadu a problema ti salun-at ti nainaig kadagiti panagabusar ti sentitiko a droga, kas kadagiti amphetamines, barbiturates, tranquilizers, ken ti naisalsalumina a “designer drugs.”

Kaskasdi, agpapan pay kadagiti pagaammon a risgo, kaskasdi a masulisog dagiti tattao a mangpadas kadagiti droga. Dagiti sagpaminsan nga agus-usar makitada dagita a droga a makapaganas. Nupay kasta, dagiti risgo agpaypaysoda. Arig daytat’ kasla mangiturturong ti barko a nagkarga ti asete a lumasat kadagiti naabbongan danum a batbato—sigurado ti didigra.

Ti Bagiyo—‘Daton a Sibibiag’

Ti prinsipio nga inyebkas ni apostol Pablo idiay Roma 12:1 napigsat’ kaipapananna iti daytoy a banag. Kunana: “Dawatek ngarud kadakayo, kakabsat, gapu kadagiti kaasi ti Dios, nga ipaayyo dagiti bagbagiyo kas daton a sibibiag, nasantuan ken makaay-ayo iti Dios, maysa a sagrado a serbisio a buyogen ti pannakabalinyo nga agpanunot.” Dagiti Kristiano ti mangidaton ti nabagbagas a datdaton ngem kadagiti animal a datdaton a makalkalikaguman iti kadaanan a nasion ti Israel.

Nagsayaat unay ti panangusar ni Pablo ti sasao a Griego a naipaulog a “daton a sibibiag, nasantuan” (thy·siʹan zoʹsan ha·giʹan). Sigun kadagiti nadumaduma nga eskolar ti Biblia, dagitoy a sao addaan kadagiti sumaganad a kaiyulogan: Ti Israelita ti nangipaay ti natay a pagsakripisio a biktima. Daytat’ sanen a maidaton manen. Maisupadi iti dayta, ti Kristiano ti mangidaton iti bagina agraman amin a pigsana a nabiag, “sibibiag.” (Ti Griego a porma ti verbo a naipatarus a “sibibiag” no maminsan kaipapananna “agbiag a sisasalun-at.”) Ken no kasano a maparitan ti Israelita a mangidaton iti napilay wenno nadisporma iti aniaman a pamay-an, ti Kristiano ket mangidaton iti Dios ti kasasayaatan a kabaelanna. Ken yantangay ti bagi ti Kristiano isut’ behikulo ti tigtignayna, amin nga ar-aramid ken pampanunotna agraman ti instrumentoda—ti bagina—maidedikarda laeng para iti Dios. Agbalin daytoy nga aramid a naan-anay a dedikasion. Awan maaramidannan a panangtagikua iti bagina. Gapuna, ti biagna, saan a seremonia, ti pudpudno a daton.

Gapuna, parparegtaen ni Pablo dagiti Kristiano idi umuna a siglo, bayat a sibibiagda pay ditoy daga, nga usarenda ti pigsada, ti salun-atda, ken aniaman a talentoda wenno sagutda iti amin-kararua a panagserbi iti Dios. (Colosas 3:23) Itdenda ken Jehova ti kasasayaatan a maitukonda iti pisikal ken iti panunot. Ti Dios maay-ayo kadagita a datdaton.

Nupay kasta, kasano komat’ panagrikna ti Dios no sipapakinakem a makiramanda kadagiti ar-aramid a mangpakapuy kadagiti pisikal ken mental a kabaelanda ken mangpaababa pay ti biagda? Kayat kadi a salungasingen ti Kristiano ti linteg ken irisgona ti panangipababa ti pategda iti ministerio ti Dios? Ti narugit nga ar-aramid makadiskualipikar kadakuada kas dagiti ministro ken mangibunga pay ti pannakaikkatda manipud kongregasion Kristiano.—Galacia 5:19-21.

Itatta, gagangayen nga ugali iti lubong nga abusaren ti tattao ti droga. Mabalin kadi ti maysa a tao nga usaren dagita a droga a pagraragsakan ket kaskasdi a maidatonna ti bagina a “daton a sibibiag, nasantuan, ken makaay-ayo iti Dios”? Saan laeng a dagiti medikal a panagsirarak ken dagiti di mabilang a kapkapadasan a nagdakes dagiti imbungada no di ket kasta met dagiti prinsipio ti Biblia ti mangted ti nalawag a sungbat—saan!

[Ladawan iti panid 26]

“The Opium Smoker”—ni N. C. Wyeth, 1913