Taginayonenyo ti Rag-oyo nga Agserbi ken Jehova
“Kankanayon nga agrag-okayo iti Apo. Maminsan pay a kunaek, Agrag-okayo!”—FILIPOS 4:4.
1, 2. Kasano a nataginayon ti maysa a kabsat ken ti pamiliana ti rag-oda nupay napukaw ti amin a sanikuada?
ITI intero a panagbiagna, nagtrabaho a sipipinget ni James, maysa a Kristiano nga agtawen iti 70 ken agnanaed idiay Sierra Leone. Iladawanyo ti rag-ona idi a kamaudiananna nakaurnong iti kuarta nga umanay a panggatangna iti maysa a bassit a balay nga uppat ti siledna! Nupay kasta, di nagbayag kalpasan a nakaakaren ni James ken ti pamiliana, bimtak ti gerra sibil iti dayta a pagilian, ket napuoran nga interamente ti pagtaenganda. Napukawda ti balayda, ngem dida napukaw ti rag-oda. Apay?
2 Impamaysa ni James ken ti pamiliana ti panunotda, saan nga iti sanikua a napukawda, no di ket iti adda pay a natedda. Inlawlawag ni James: “Uray pay kabayatan daydi aligagaw, naggigimongkami, nagbasakami iti Biblia, nagkararagkami a sangsangkamaysa, ket ti bassit nga adda kadakami inranudmi kadagiti dadduma. Nataginayonmi ti rag-omi agsipud ta impangpangrunami ti nagsayaat a relasionmi ken Jehova.” Babaen ti panangpampanunot kadagiti bendision a nasagrapdan, a ti kadakkelan kadagitoy isu ti nasinged a personal a relasion ken Jehova, nabaelan dagitoy a matalek a Kristiano ti ‘agtultuloy nga agrag-o.’ (2 Corinto 13:11) Siempre, saan a nalaka nga ibturan ti narigat a kasasaadda. Ngem dida namingga nga agrag-o ken Jehova.
3. Kasano a nataginayon ti dadduma nga immuna a Kristiano ti rag-oda?
3 Naipasango met dagiti immuna a Kristiano kadagiti pakasuotan nga umasping iti napasaran da James ken ti pamiliana. Nupay kasta, insurat ni apostol Pablo dagitoy a sasao kadagiti Hebreo a Kristiano: “Sirarag-o nga inawatyo ti pannakasamsam dagiti sanikuayo.” Sa inlawlawag ni Pablo ti gubuayan ti rag-oda: “Yantangay ammoyo nga addaankayo iti nasaysayaat ken mataginayon a sanikua.” (Hebreo 10:34) Wen, adda nabileg a namnama dagidiay immuna-siglo a Kristiano. Buyogen panagtalek a nangnamnamada nga umawat iti daydiay saan a masamsam—ti di agkupas a “korona ti biag” iti nailangitan a Pagarian ti Dios. (Apocalipsis 2:10) Itatta, ti Nakristianuan a namnamatayo, nailangitan man wenno naindagaan, ti tumulong kadatayo a mangtaginayon iti rag-otayo uray maipasangotayo kadagiti pakarigatan.
“Agrag-okayo iti Namnama”
4, 5. (a) Apay a naintiempuan unay kadagiti taga Roma ti balakad ni Pablo nga “agrag-okayo iti namnama”? (b) Aniat’ makagapu a malipatan ti maysa a Kristiano ti namnamana?
4 Pinaregta ni apostol Pablo dagiti kapammatianna idiay Roma nga ‘agrag-oda iti namnama’ a panagbiag nga agnanayon. (Roma 12:12) Naintiempuan a balakad dayta kadagiti taga Roma. Nakurang a maysa a dekada kalpasan a nagsurat kadakuada ni Pablo, nakaro ti pannakaidadanesda, ket naparparigat ti dadduma agingga ken patay iti panangibilin ni Emperador Nero. Awan duadua a ti pammatida nga ited kadakuada ti Dios ti naikari a korona ti biag ti nangpabileg kadakuada bayat ti panagsagabada. Komustatay met ita?
5 Kas Kristiano, inanamaentayo a maidadanestayo met. (2 Timoteo 3:12) Mainayon pay, ammotayo a “ti tiempo ken ti di mapakpakadaan a pasamak” mapagteng kadatayo amin. (Eclesiastes 9:11) Mabalin a ti maysa nga aksidente ti mangkeltay iti biag ti tao nga ay-ayatentayo. Mabalin a sakit ti pakaigapuan ti ipapatay ti maysa a nagannak wenno nasinged a gayyem. No ditay pagtalinaeden a naipamaysa ti atensiontayo iti namnama iti Pagarian, agpeggadtayo iti naespirituan no dumteng dagiti kasta a pakasuotan. Mayanatup a saludsodantay ti bagbagitayo, ‘Agragrag-oak kadi iti namnama? Kasanot’ kasansanna a mennamennaek dayta? Napaypayso kadi kaniak ti um-umayen a Paraiso? Masirmatak kadi nga addaak sadiay? Ti kadi gagarko nga agpatinggan ti agdama a sistema ti bambanag ket kas met laeng idi damo a naammuak ti kinapudno?’ Daytoy maudi a saludsod ket maikari iti serioso a panangusig. Apay? Agsipud ta no nasayaat ti salun-attayo, dakkel ti masapsapulantayo, ken agnanaedtayo iti paset ti daga a saan unay nga apektado iti gubat, kinakirang ti taraon, wenno natural a didigra, mabalin nga iti agdama, malipatantayo a nasken unayen nga umay ti baro a lubong ti Dios.
6. (a) Idi nagsagaba da Pablo ken Silas iti rigat, ania ti nangipamaysaanda iti pampanunotda? (b) Kasano a maparegtanatay ita ti ulidan da Pablo ken Silas?
6 Imbalakad pay ni Pablo kadagiti taga Roma nga ‘agibturda iti sidong ti rigat.’ (Roma 12:12) Nairuam idin ni Pablo iti rigat. Naminsan, iti maysa a sirmata nakakita iti lalaki a mangaw-awis kenkuana nga ‘umallatiw iti Macedonia’ tapno tulonganna dagiti tattao sadiay a mangammo ken Jehova. (Aramid 16:9) Gapuna, naglayag ni Pablo nga agpa-Europa a kaduana da Lucas, Silas, ken Timoteo. Aniat’ agur-uray kadagidiay a nareregta a misionero? Rigat! Kalpasan ti panangasabada idiay Filipos a siudad ti Macedonia, nasaplit da Pablo ken Silas sa naipisokda iti pagbaludan. Nalawag a saan laeng nga inyaleng-aleng ti sumagmamano nga umili ti Filipos ti mensahe ti Pagarian—nakaro ti panangbusorda iti dayta. Napukaw kadi ti rag-o dagiti nareregta a misionero gapu iti kastoy a panagbaliw dagiti pasamak? Saan. Kalpasan a nababaut ken naipisokda iti pagbaludan, “idi agarup katengngaan ti rabii nagkarkararag da Pablo ken Silas ket indaydayawda ti Dios babaen iti kanta. ” (Aramid 16:25, 26) Siempre, saan a makaparag-o kada Pablo ken Silas ti ut-ot gaput’ pannakabautda, ngem saan a dayta ti impangpangruna dagiti dua a misionero. Naisentro dagiti panunotda ken Jehova ken kadagiti bendision nga ipapaayna kadakuada. Babaen ti sirarag-o a ‘panagibtur iti sidong ti rigat,’ nagserbi da Pablo ken Silas a nagsayaat nga ulidan kadagiti kakabsatda idiay Filipos ken iti dadduma pay a lugar.
7. Apay a dagiti kararagtayo rumbeng nga iramanda ti panagyaman?
7 Insurat ni Pablo: “Reggetanyo ti agkararag.” (Roma 12:12) Agkararagkay kadi no adda dagiti pakaringgoranyo? Aniat’ ikararagyo? Nalabit dakamatenyo ti espesipiko a parikut ket dumawatkay ken Jehova iti tulong. Ngem mabalinyo met nga iraman dagiti ebkas ti panagyaman gapu kadagiti bendision a tagtagiragsakenyo. No rumsua dagiti parikut, matulongantay nga ‘agrag-o iti namnama’ no utobentay ti kinaimbag ti pannakilangen kadatayo ni Jehova. Ni David, a ti biagna ket napno iti riribuk, insuratna: “Adu a banag ti inaramidmo, O Jehova a Diosko, ti mismo a nakaskasdaaw nga ar-aramidmo ken ti pampanunotmo maipaay kadakami; awan ti maipadis kenka. No nagannayasak koma nga agibaga ken agsao maipapan kadakuada, nagbalinda nga ad-adu ngem iti kabaelak nga ibinsabinsa.” (Salmo 40:5) Kas ken David, no kankanayon a mennamennaentayo dagiti bendision nga aw-awatentayo manipud ken Jehova, sigurado a mapnotayo iti rag-o.
Salimetmetan ti Positibo nga Espiritu
8. Aniat’ makatulong iti maysa a Kristiano nga agtalinaed a naragsak no maidaddadanes?
8 Pinaregta ni Jesus dagiti pasurotna a salimetmetanda ti positibo nga espiritu no maipasangoda iti nadumaduma a pakasuotan. Kunana: “Naragsakkayo inton umsiendakayo dagiti tattao ken idadanesdakayo ken siuulbod a sawenda ti tunggal kita ti nadangkes a banag a maibusor kadakayo maigapu kaniak.” (Mateo 5:11) Adda kadi rasontayo a maragsakan iti kakasta a kasasaad? No kabaelantay a sarangten ti ibubusor, pammaneknek dayta nga adda kadatayo ti espiritu ni Jehova. Imbaga ni apostol Pedro kadagiti padana a Kristiano idi kaaldawanna: “No maum-umsikayo gapu iti nagan ni Kristo, naragsakkayo, agsipud ta ti espiritu ti dayag, ti mismo nga espiritu ti Dios, agtataeng kadakayo.” (1 Pedro 4:13, 14) Babaen ti espirituna, tulongannatay met ni Jehova nga agibtur ken mangtaginayon iti rag-otayo kas resultana.
9. Aniat’ nakatulong iti sumagmamano a kakabsat a maaddaan iti rason nga agrag-o idi naibaludda gaput’ pammatida?
9 Uray pay no addatayo iti karirigatan a kasasaad, addaantay kadagiti rason nga agrag-o. Maysa a Kristiano nga agnagan Adolf ti nakapaneknek nga agpayso dayta. Agnanaed iti pagilian nga adu a tawen a naparitan ti trabaho dagiti Saksi ni Jehova. Naaresto ni Adolf agraman sumagmamano a kakaduana ket nasentensiaanda iti napaut a pannakaibalud gapu ta nagkedkedda a mangtallikud iti naibatay-Biblia a pammatida. Narigat ti biag iti pagbaludan, ngem kas kada Pablo ken Silas, adda panggapuan ni Adolf ken dagiti kakaduana nga agyaman ken Jehova. Iti kapaliiwanda, ti kapadasanda iti pagbaludan tinulonganna ida a mangpabileg iti pammatida ken mangsukay iti napapateg a Nakristianuan a kualidad, kas iti kinaparabur, empatia, ken nainkabsatan a panagayat. Kas pagarigan, no makaawat ti maysa a balud iti pakete a naggapu iti pagtaenganna, iranudna dagiti linaonna kadagiti kapammatianna, a nangibilang kadagitoy a kanayonan a probision kas naggapu ken Jehova, ti kangrunaan a Mangmangted iti “tunggal naimbag a sagut ken tunggal naan-anay a rangkap.” Dagiti kasta a kinaimbag ket mangyeg rag-o agpadpada iti nangted ken kadagiti immawat. Gapuna, ti pannakaibaludda a nairanta a mangrakrak iti pammatida ti ad-adda ketdi a nangpabileg kadakuada iti naespirituan!—Santiago 1:17; Aramid 20:35.
10, 11. Kasano a nadaeran ti maysa a kabsat a babai ti awan ressatna a pannakausisa ken napaut a pannakaibalud kalpasanna?
10 Ni Ella, nga agnanaed met iti pagilian a nabayag a naparitan ti trabaho a mainaig iti Pagarian, ket naaresto gaput’ panangiranudna iti Nakristianuan a namnamana kadagiti sabsabali. Iti uneg ti walo a bulan, awan ressatna a naus-usisa. Idi a naisaklang kamaudiananna, nasentensiaan a maibalud iti sangapulo a tawen nga awan sabali a kaduana a managdaydayaw ni Jehova. Agtawen laeng iti 24 ni Ella iti daydi a tiempo.
11 Siempre, di ninamnama ni Ella a busbosenna ti kinaagkabannuagna iti maysa a selda ti pagbaludan. Ngem yantangay dina mabaliwan ti kasasaadna, inkeddengna a baliwan ti panangmatmatna. Iti kasta, minatmatanna ti pagbaludan kas kabukbukodanna a teritoria a pangasabaan. Kinunana: “Diak napuotan ti napartak nga ilalabas dagiti tawen gaput’ kaadu ti mabalin a kasabaan.” Kalpasan ti nasurok a lima a tawen, nausisa manen ni Ella. Yantangay ti pammatina ket saan a dinadael ti pannakaibaludna, kinuna dagiti agpalpalutpot kenkuana: “Gapu ta dika nagbalbaliw, didaka mabalin a wayawayaan.” Sititibker nga insungbat ni Ella: “Ngem nagbalbaliwakon! Nasaysayaat itan ti kababalinko ngem idi damo a naibaludak, ket nabilbileg nga amang ti pammatik ngem idi!” Sa innayonna: “No saandak kayat a wayawayaan, agyanak ditoy agingga nga ikeddeng ni Jehova a ruk-atannak.” Saan a napukaw ti rag-o ni Ella iti laksid ti lima ket kagudua a tawen a kaaddana iti pagbaludan! Nasursurona ti mapnek iti aniaman a kasasaad a pakaipasidonganna. Adda kadi maadalyo iti ulidanna?—Hebreo 13:5.
12. Aniat’ makaiyeg iti talna iti panunot iti maysa a Kristiano bayat dagiti narigat a kasasaad?
12 Diyo koma ipapan nga adda ik-ikutan ni Ella a karkarna a talugading a namagballigi kenkuana a mangsaranget kadagita a karit. Maipapan iti napasaranna a pannakaus-usisa kabayatan dagiti bulan sakbay a nasentensiaan, inamin ni Ella: “Malagipko nga agtayegteg dagiti ngipenko, ket kaslaak la maysa a napabutngan a billit-tuleng.” Ngem nabileg ti pammati ni Ella ken Jehova. Nasursurona ti agtalek kenkuana. (Proverbio 3:5-7) Nagresultaanna, ad-adda a napaypayso kenkuana ti Dios ngem idi damo. Inlawlawagna: “Natalna ti panagriknak tunggal sumrekak iti siled a pakausisaak. . . . No ad-adda a nakabutbuteng ti kasasaad, ad-adda met ti talna a mariknak.” Ni Jehova ti gubuayan dayta a talna. Inlawlawag ni apostol Pablo: “Dikay maringgoran iti aniaman, no di ket iti amin a banag babaen iti kararag ken araraw agraman panagyaman maipakaammo koma dagiti dawatyo iti Dios; ket ti talna ti Dios a mangringbaw iti isuamin a panunot saluadannanto dagiti pusoyo ken dagiti pannakabalin ti isipyo babaen ken Kristo Jesus.”—Filipos 4:6, 7.
13. No sumangbay ti rigat, aniat’ mangipanamnama kadatayo a maaddaantayto iti bileg nga agibtur?
13 Sipud pay pannakawayawayana, nataginayon ni Ella ti rag-ona iti laksid ti pannakaparigatna. Naaramidna daytoy, saan nga iti bukodna a pigsa, no di ket iti pigsa nga impaay kenkuana ni Jehova. Kasta met laeng ken apostol Pablo, a nangisurat: “Siraragsak unay, ngarud, nga agpasindayagakto pay ketdi no maipapan kadagiti pagkapuyak, tapno ti pannakabalin ti Kristo agtalinaed koma kaniak kas iti maysa a tolda. . . . Ta inton nakapuyak, iti kasta nabilegak.”—2 Corinto 12:9, 10.
14. Iyilustraryo no kasano a maaddaan ti maysa a Kristiano iti positibo a panangmatmat iti pakasuotan ken no aniat’ mabalin nga ibungana.
14 Dagiti pakarigatan a sangsanguenyo ita ket mabalin a naiduma kadagiti nausigtayon. Ngem aniaman dagita, narigat a daeran dagiti pakarigatan. Kas pagarigan, mabalin a nakaro ti panangbabalaw ti amom iti trabahom no idilig iti trabaho ti dadduma a sabali ti relihionda. Mabalin a narigat para kenka ti agsapul iti sabali a panggedan. Kasanom a mataginayon ti rag-om? Lagipem ni Adolf ken ti kakaduana, a ti kapadasanda iti pagbaludan ti nangisuro kadakuada a mangpatanor kadagiti napateg a kualidad. No napasnek ti panagreggetmo a mangay-ayo iti amom uray no isu ket “narigat nga ay-aywen,” mapatanormo dagiti Nakristianuan a kualidad a kas iti panagibtur ken mabayag a panagitured. (1 Pedro 2:18) Kanayonanna, agbalinka a napatpateg pay nga empleado, ket inton agangay umadu ti gundawaymo a makaala iti ad-adda a makapnek a panggedan. Pagsasaritaantayo ita ti dadduma pay a wagas no kasanotay a mataginayon ti rag-otayo nga agserbi ken Jehova.
Ti Panangpasimple Mangiturong iti Rag-o
15-17. Ania ti nasursuro ti maysa a pagassawaan a mangpalag-an iti pakarikutan, uray pay no di naan-anay a maikkat ti nagtaudanna?
15 Mabalin a bassit laeng ti pagpilianyo no iti kita ti sekular a trabahoyo wenno no sadino ti pagtrabahuanyo, ngem adda dadduma pay nga aspeto iti biag a mabalin a dakayo a mismo ti makaiturong. Utobenyo ti sumaganad a kapadasan.
16 Maysa a Kristiano a pagassawaan ti nangawis iti maysa a panglakayen a makipangan iti pagtaenganda. Kabayatan dayta a rabii, impudno dagiti agassawa nga itay laeng nabiit nariknada a kasla malaplapunosda kadagiti pakarikutan iti biag. Nupay ti agdama nga amin-tiempo a panggedanda ket ibusenna ti tiempo ken pigsada, saanda a makasapul iti sabali a pagtrabahuan. Dida ammo no aginggat’ kaano a madaeranda ti kasasaadda.
17 Idi nagpabalakadda, insungbat ti panglakayen, “Pagbalinenyo a simple.” Kasano? Tallo nga oras ti busbusbosen dagiti agassawa nga agbiahe a mapan ken agawid manipud iti pagtrabahuanda. Agsipud ta am-ammo unay ti panglakayen dagitoy nga agassawa, insingasingna nga umakarda iti maysa a balay nga as-asideg iti panggedanda, tapno makissayanda ti tiempo a busbusbosenda a mapan ken agawid manipud iti pagtrabahuanda iti kada aldaw. Ti tiempo a maekonomia ti mabalin a mausar a pangasikaso iti dadduma a nasken a bambanag, wenno tapno manayonan laeng ti tiempoda nga aginana. No mapukpukaw ti rag-oyo gapu kadagiti pakarikutan iti biag, apay a diyo usigen ti kasasaadyo no mapalag-anankayo babaen ti panangaramid iti sumagmamano a panagbalbaliw?
18. Apay a nasken ti agpanunot a siaannad sakbay nga agaramid kadagiti pangngeddeng?
18 Ti sabali pay a wagas tapno maksayan ti pakarikutan isut’ naannad a panagpanunot sakbay nga agaramid kadagiti pangngeddeng. Kas pagarigan, inkeddeng ti maysa a Kristiano ti agipatakder iti balay. Nangpili iti komplikado unay a disenio, nupay saan pay a pulos nakaipatakder iti balay. Mabigbigna itan a naliklikanna koma dagiti di nasken a parikut no ‘inutobna dagiti addangna’ sakbay a pinilina ti disenio para iti balayna. (Proverbio 14:15) Sabali pay a Kristiano ti immanamong a mangibaklay iti pinansial a rebbengen iti utang ti maysa a kapammatian. Sigun iti tulagan, isut’ obligado nga agbayad no di makabayad ti nakautang. Awan ti problema idi damo, ngem idi agangay, ti nakautang dina tinungpal ti tulagan. Nadanagan ti nagpautang ket siningirna ti intero nga utang iti daydiay immanamong a mangibaklay iti pinansial a rebbengen. Dayta itan ti namagparikut kenkuana. Saan ngata a naliklikan koma dayta no siaannad nga inusigna amin a bambanag sakbay nga immanamong a mangibaklay iti pinansial a rebbengen ti nakautang?—Proverbio 17:18.
19. Aniat’ sumagmamano a wagas a makissayantay ti pakarikutan iti panagbiagtayo?
19 No mabannogtayo, ditay koma pulos ipapan a mabalintay a pabassiten ti pakarikutan ken mapasublitay ti rag-otayo babaen ti panangkissay iti tiempo para iti personal a panagadal iti Biblia, panangasaba, ken pannakigimong. Kinapudnona, nasken dagitoy tapno magun-odtayo ti nasantuan nga espiritu ni Jehova, a ti maysa a bungana ket rag-o. (Galacia 5:22) Kankanayon a makapabang-ar dagiti Nakristianuan nga aktibidad ken kadawyanna a saan a makapabannog unay. (Mateo 11:28-30) Mabalin a dagiti ketdi sekular nga aktibidad wenno panaglinglingay, saan a dagiti naespirituan nga aktibidad, ti pakaigapuan ti pannakabannogtayo. Makatulong a mangpasubli iti pigsatayo ti pannaturog iti kalalainganna nga oras. Makagunggona met ti panangyad-adu iti panaginana. Ni N. H. Knorr, a nagserbi a kameng ti Bagi a Manarawidwid dagiti Saksi ni Jehova aginggat’ ipapatayna, kanayonna idi nga ibaga kadagiti misionero: “No maupaykayo, ti umuna nga aramidenyo ket aginanakay bassit. Masdaawkayto a gistay aniaman a parikut ket nalaklaka a risuten kalpasan ti nargaan a pannaturog iti rabii!”
20. (a) Ibinsabinsa ti sumagmamano kadagiti wagas a mataginayontay ti rag-otayo. (b) Aniada a rason ti mapanunotyo a mamagbalin kadakayo a narag-o? (Kitaenyo ti kahon iti panid 17.)
20 Addaan dagiti Kristiano iti pribilehio nga agserbi iti “naragsak a Dios.” (1 Timoteo 1:11) Kas nakitatayon, mataginayontay ti rag-otayo uray no addaantayo kadagiti serioso a parikut. Salimetmetantay ti namnama iti Pagarian nga adda iti sanguanantayo, baliwantayo ti panangmatmattayo no kasapulan, ken pagtalinaedentay a simple ti panagbiagtayo. Iti kasta, aniaman ti kasasaad a sumangbay kadatayo, makapagtignaytayo a maitunos iti sasao ni Pablo: “Kankanayon nga agrag-okayo iti Apo. Maminsan pay a kunaek, Agrag-okayo!”—Filipos 4:4.
Utobenyo a Naimbag Dagitoy a Saludsod:
• Apay a nasken a naipamaysa ti atension dagiti Kristiano iti namnama iti Pagarian?
• Aniat’ tumulong kadatayo a mangtaginayon iti rag-otayo iti baet dagiti narigat a kasasaad?
• Apay a nasken a pagbalinentay a simple ti panagbiagtayo?
• Kadagiti ania a wagas a pinagbalin ti dadduma a simple ti kabibiagda?
[Kahon/Dagiti Ladawan iti panid 17]
Kanayonan a Rason iti Panagbalin a Narag-o
Kas Kristiano, addaantay iti adu a rason nga agrag-o. Usigentayo dagiti sumaganad:
1. Am-ammotayo ni Jehova.
2. Naammuantayo ti kinapudno a linaon ti Sao ti Dios.
3. Mabalin a mapakawan dagiti basoltayo babaen ti pammatitayo iti daton ni Jesus.
4. Agturturayen ti Pagarian ti Dios, ket asidegen ti baro a lubong!
5. Inyegnatay ni Jehova iti naespirituan a paraiso.
6. Tagtagiragsakentayo ti nagsayaat a Nakristianuan a timpuyog.
7. Addaantay iti pribilehio a makiraman iti trabaho a panangasaba.
8. Sibibiagtayo, ken napigsatayo.
Aniada pay ti dadduma nga ammoyo a rason iti panagbalin a narag-o?
[Ladawan iti panid 13]
Narag-o da Pablo ken Silas uray naibaludda
[Dagiti Ladawan iti panid 15]
Naipamaysa kadi ti panunotyo iti makaparag-o a namnama a panagbiag iti baro a lubong ti Dios?