მოეღო ბოლო ბირთვულ საშიშროებას?
ბირთვული აპოკალიფსის საშიშროება მსოფლიოს 40-ზე მეტი წლის განმავლობაში უკარგავდა მოსვენებას. შემდეგ, 1989 წელს, ბერლინის კედელი დაეცა. ამან კი საბჭოთა კავშირის კომუნისტური წყობის დაცემას მისცა ბიძგი. ზესახელმწიფოებმა მალევე მოილაპარაკეს, შეეწყვიტათ ბირთვული რაკეტებით ერთმანეთის მიზანში ამოღება. როგორც ჩანდა, ბირთვული „არმაგედონის“ საშიშროებამ გადაიარა ან, სხვა თუ არაფერი, გადაიდო მაინც და დიდი ხნით განაწამებმა მსოფლიომ შვებით ამოისუნთქა.
მრავალი სპეციალისტის აზრით კი სიხარული ჯერ საკმაოდ ნაადრევია. კარგად ცნობილი „საშინელი სამსჯავროს“ სიმბოლური საათი, რომელიც ერთ-ერთი სამეცნიერო ჟურნალის ყდაზეა გამოსახული, 1998 წელს 5 წუთით გადასწიეს წინ, ისე რომ შუაღამის 12 საათამდე 9 წუთიღა დარჩა (The Bulletin of the Atomic Scientists). ეს კი იმას ნიშნავს, რომ ბირთვული საშიშროება ჯერ კიდევ სერიოზულ პრობლემად რჩებაa. მსოფლიოს პოლიტიკურმა სცენამაც ცვლილებები განიცადა. ბირთვული დაპირისპირების ჩიხში აღარ არის მოქცეული მხოლოდ ორი წამყვანი ბირთვული სახელმწიფო. ბირთვულ ტექნიკას დღეს უკვე რამდენიმე ქვეყანა ფლობს! სპეციალისტები იმასაც შიშობენ, რომ მხოლოდ დროის ამბავია, სანამ ზოგიერთი ტერორისტული დაჯგუფება რადიოაქტიურ მასალებს ჩაიგდებს ხელში და კუსტარული ატომური ბომბების დამზადებას შეუდგება.
ამ ყველაფერს ისიც ემატება, რომ მნიშვნელოვანი შემცირების მიუხედავად, შეერთებული შტატები და რუსეთი კვლავ ფლობენ ბირთვული მუხტების შემაშფოთებელ მარაგს. მკვლევართა ერთი ჯგუფის აზრით, ამჟამად 5 000-მდე ბირთვული იარაღია საბრძოლო მზადყოფნაში (Committee on Nuclear Policy). მათსავე ანგარიშში ნათქვამია: „გაშვების განკარგულება რომ გაცემულიყო, 4 000 [საკონტინენტთაშორისო ბალისტიკური რაკეტების] საბრძოლო მუხტი (თითოეული მხრიდან 2 000) რამდენიმე წუთში მიაღწევდა დანიშნულების ადგილს და სხვა 1 000 [წყალქვეშა ნავებზე მოთავსებული ბალისტიკური რაკეტების] საბრძოლო მუხტი მალევე „დაადგებოდა“ მათ გზას.
ბირთვული იარაღის არსენალის არსებობა ზრდის ომის შემთხვევით ან თუნდაც განზრახ გაჩაღების ალბათობას. „პოლიტიკური ლიდერების სურვილების საწინააღმდეგოდ, საბედისწერო შემთხვევამ შეიძლება მთელი მსოფლიო გადაჩეხოს თერმოდინამიკური კატასტროფით გამოწვეული ქაოსის უფსკრულში“, — გვაფრთხილებს ცნობილი რუსი სტრატეგი ვლადიმერ ბელოუსი. ამრიგად, თუმცა შეიძლება „ცივი ომი“ დამთავრებულად ჩაითვალოს, ბირთვული კატასტროფის საშიშროება ჯერ კიდევ არსებობს. მაგრამ საინტერესოა, რამდენად დიდია ეს საშიშროება? დადგება თუ არა ისეთი დრო, როდესაც დედამიწაზე საერთოდ აღარ იქნება ბირთვული იარაღი? ამ საკითხებს მომდევნო სტატიებში განვიხილავთ.
[სქოლიო]
a ზემოხსენებული ჟურნალის ყდაზე გამოსახული „საშინელი სამსჯავროს“ საათი სიმბოლურად შეგვახსენებს, სავარაუდოდ, რამდენად ახლოა ჩვენი პლანეტა „შუაღამესთან“, ანუ ბირთვული ომის გაჩაღების მომენტთან. ათწლეულების განმავლობაში საათის წუთების მაჩვენებელი ისრის მდებარეობას მსოფლიოს პოლიტიკური კლიმატის მიხედვით ცვლიდნენ.
[სურათის საავტორო უფლება 3 გვერდზე]
Explosions on pages 2 and 3: U.S. National Archives photo