ᲪᲮᲝᲑᲐ, ᲛᲪᲮᲝᲑᲔᲚᲘ

ცხობაში იგულისხმება საკვების მშრალად მომზადება (ან გამოშრობა) მაღალ ტემპერატურაზე. სიტყვა „ცხობა“ ნათარგმნია ებრაული სიტყვიდან „აფა“, რომლისგანაც არის ნაწარმოები „ოფე“ (მცხობელი) (დბ. 19:3: 40:2). სხვა ებრაული სიტყვა, რომელიც ითარგმნება როგორც „ცხობა“ („უგ“; ეზკ. 4:12), როგორც ჩანს, უკავშირდება „უგა“-ს, რაც ნიშნავს კვერს და მრგვალ ბრტყელ პურს (დბ. 18:6; იხ. ᲙᲕᲔᲠᲘ).

ებრაულ ოჯახში პურისა და კვერის ცხობა ქალების ძირითად მოვალეობად ითვლებოდა, თუმცა ზოგ დიდ ოჯახში ამ საქმით მონები იყვნენ დაკავებულები. მას შემდეგ, რაც ისრაელებმა მეფე მოითხოვეს, მათთვის იეჰოვას სიტყვების გადაცემისას წინასწარმეტყველმა სამუელმა უთხრა მათ: „თქვენს ასულებს მენელსაცხებლეებად, მზარეულებად და მცხობელებად წაიყვანს“ (1სმ. 8:13). თუმცაღა, სავსებით შესაძლებელია, რომ მამაკაცებიც ზრუნავდნენ იმაზე, რომ ოჯახში პური არ გამოლეულიყო და ზოგჯერ თავადაც აცხობდნენ. ამის მაგალითია ლოტი, რომელმაც ორ ანგელოზს უმასპინძლა სოდომში. ლოტმა მათ „ხმიადები დაუცხო და მათაც ჭამეს“ (დბ. 19:1—3).

ბიბლიურ დროში პურს ძირითადად ღუმელში აცხობდნენ (იხ. ᲦᲣᲛᲔᲚᲘ). თუმცა ზოგჯერ პურს ცეცხლზე შემოწყობილ გახურებულ ქვებზეც აცხობდნენ. ამისთვის ერთად თავმოყრილ ქვებზე აჩაღებდნენ კოცონს და როდესაც ქვები საკმარისად გახურდებოდა, ნაცარს გადახვეტდნენ და ცომს ქვებზე ათავსებდნენ. როდესაც ერთი მხარე გამოცხვებოდა, კვერს გადააბრუნებდნენ და ელოდებოდნენ, სანამ მეორე მხარეც ბოლომდე არ გამოცხვებოდა (ოს. 7:8). მგზავრობისას მსხვილად დაფქული ფქვილისგან მოზელილ ცომს აცხობდნენ პატარა ორმოში, რომელიც ამოვსებული იყო გლუვი კენჭებით და რომლის თავზეც აჩაღებდნენ ცეცხლს. ნაკვერჩხლის მოშორების შემდეგ ცომს ათავსებდნენ გახურებულ ქვებზე და შესაძლოა რამდენჯერმე გადააბრუნ-გადმოაბრუნებდნენ პურის ან ხმიადების სრულ გამოცხობამდე (1მფ. 19:6).

ისრაელების მიერ გაღებული მარცვლეული შესაწირავი ხშირად ღუმელში, კეცზე ან ტაფაზე იყო გამომცხვარი (ლვ. 2:4—7). კეცი წარმოადგენდა თიხის სქელ ჭურჭელს, რომელსაც ჰქონდა ჩაღრმავებები. თიხის კეცების გარდა რკინისგან დამზადებულ კეცებსაც იყენებდნენ (ეზკ. 4:3).

ქალაქებში მცხობელებს საცხობებიც კი ჰქონდათ გახსნილი პურის გასაყიდად. ძვ. წ. 607 წელს, იერუსალიმის განადგურებამდე ცოტა ხნით ადრე, როცა იუდეველებს გაჭირვების ჟამი ედგათ, იერემიას, რომელიც დაპატიმრებული იყო და მცველთა ეზოში იყო გადაყვანილი, „ყოველდღიურად თითო მრგვალ პურს აძლევდნენ მცხობელთა ქუჩიდან“ პურის მარაგის ამოწურვამდე (იერ. 37:21). როგორც აქედან ჩანს, მცხობელებს იერუსალიმში მთელი ქუჩა ჰქონდათ დაკავებული. წლების შემდეგ, როდესაც ნეემიას მეთვალყურეობით აღადგინეს იერუსალიმის გალავანი, აღადგინეს „ღუმელთა კოშკიც“ (ნემ. 3:11; 12:38). ჩვენთვის უცნობია, როგორ დაერქვა ამ კოშკს ეს სახელი; შესაძლოა ეს უჩვეულო სახელი იმიტომ ეწოდა, რომ იქ იყო განლაგებული საცხობი ღუმელები, რომლებსაც მცხობელები კომერციული მიზნით იყენებდნენ.

მეფის მეპურეთუხუცესი, როგორც ჩანს, მნიშვნელოვანი პიროვნება იყო ძველ ეგვიპტეში. ქალაქ თებეში, მეფეთა ველზე არსებული რამსეს III-ის სამარხის კედლებზე გამოსახულია სამეფო საცხობის სამუშაო პროცესი: ჩანს, როგორ ზელდნენ ცომს ფეხით, როგორ ამზადებდნენ კვერებს, როგორ ახურებდნენ ღუმელს. ბიბლიის წიგნ „დაბადებიდან“ ვიგებთ, რომ ეგვიპტის მეფის ერთმა მეპურეთუხუცესმა შესცოდა ფარაონს, რის გამოც ის ციხეში ჩააგდეს. იქ მას ესიზმრა, რომ თავზე პურით სავსე სამი კალათა ჰქონდა შემოდგმული და რომ ფრინველები ჭამდნენ ზემოთა კალათიდან. ეს „მცხობელთა უფროსი“ მესამე დღეს გაიყვანეს და „ძელზე ჩამოკიდეს“. ყველაფერი ზუსტად ისე მოხდა, როგორც იოსებმა აუხსნა მას: „სამი კალათა სამი დღეა. სამ დღეში ფარაონი თავს მოგკვეთს, ძელზე ჩამოგკიდებს და შენს ხორცს ფრინველები შეჭამენ“ (დბ. 40:1—3, 16—22).