Ovakriste ohava longele Kalunga momhepo nomoshili
“Kalunga Oye Omhepo, naava tave mu [ilikana] ovo ve
nokwiilikana momhepo nomoshili.”—JOHANNES 4:24.
OMONA waJehova ewifa, Jesus Kristus, okwe shi ulika sha yela kutya elongelokalunga lilipi tali wapalele Xe womeulu. Omanga a li ta yandje oundombwedi tau hafifa omutima komukainhu Omusamaria pofifiya oyo ya li popepi noshilando Sikar, Jesus okwa ti: “Onye tamu ilikana eshi kamu shi shii; ofye ohatu ilikana eshi tu shi shii, osheshi exupifo otali di mOvajuda. Ndelenee efimbo tali uya, ndele opo li li paife, ovailikani vashili tava ilikana Tate momhepo nomoshili; osheshi Tate a hala ava tave mu ilikana va kale va tya ngaha. Kalunga Oye Omhepo, naava tave mu [ilikana] ovo ve nokwiilikana momhepo nomoshili.” (Johannes 4:22-24) Mbela eendjovo odo otadi tu lombwele shike?
2. Ovasamaria okwa li va kanghamekela elongelokalunga lavo kushike?
2 Ovasamaria okwa li ve na omataleko opalongelokalunga a puka. Okwa li va tambula ko ashike omambo atano otete Omishangwa Diyapuki kutya oo ashike a nwefwa mo kuKalunga—nomambo oo atano palundululo lavo ove a ifana oPentateuch yOvasamaria. Nonande Ovasamaria kava li va shiiva naanaa Kalunga, Ovajuda okwa li ve lineekelelwa eshiivo lopamishangwa. (Ovaroma 3:1, 2) Ovajuda ovadiinini nosho yo ovanhu vamwe ve lili okwa li tava dulu okuhafela okuhokiwa kuJehova. Ndelenee mbela eshi okwa li tashi va pula shike?
3. Oshike sha pumbiwa opo omunhu a dule okulongela Kalunga “momhepo nomoshili”?
3 Opo va dule okuwapalela Jehova, mbela Ovajuda, Ovasamaria nosho yo ovanhu vamwe vomefimbo la pita okwa li ve na okuninga shike? Okwa li ve na oku mu longela “momhepo nomoshili.” Nafye osho tu na okuninga. Ndele nande okulongela Kalunga oku na okukala kwa mwenyopala ile ku na ouladi notaku di komutima u yadi ohole neitavelo, okulongela Kalunga momhepo otaku tu pula unene tuu okukala tu na omhepo yaye iyapuki nosho yo okweefa i tu wilike. Okupitila mokukonakona nosho yo mokutula moilonga Eendjovo daKalunga, omhepo yetu ile oikala yetu yopamadiladilo oi na okuyukifwa i kale ya fa yaye. (1 Ovakorinto 2:8-12) Opo elongelokalunga letu li tambulwe ko kuJehova, otu na oku mu longela metwokumwe noshili. Oli na okukala li li metwokumwe naasho Eendjovo daKalunga Ombibeli tai holola kombinga yaye nosho yo yomalalakano aye.
Oshili otai dulu okumonika
4. Ovanhu vamwe ova tala ko oshili ngahelipi?
4 Ovalihongi vonhumba voufilosofi ova tota po etaleko olo kutya oshili yo venevene itai dulu okumonika kovanhu. Doshili, omushangi Omuswedeni, Alf Ahlberg okwa shanga ta ti: “Omapulo mahapu opaufilosofi ooludi olo kutya itaku dulu okuyandjwa omanyamukulo ofilufilu kuo.” Ndele nande vamwe otava ti kutya oku na ashike oshili ya ngabekwa, mbela osho shili lela ngaho? Jesus Kristus hasho nande a li a diladila ngaho.
5. Omolwashike Jesus a li e uya mounyuni?
5 Natu tye nee ngeno otu li ovakalipo poshiningwanima tashi landula: Opetameko lomudo 33 O.P., naJesus okwa fikama komesho yangoloneya waRoma, Pontius Pilatus. Jesus ota lombwele Pilatus ta ti: “[Onde] uya mounyuni ou, ndi [hepaulule] oshili.” Pilatus okwa pula ta ti: “Oshili oshike?” Ndelenee ina teelela vali etyekosha laJesus.—Johannes 18:36-38.
6. (a) “Oshili” oya fatululwa ngahelipi? (b) Oshilonga shilipi Jesus a yandja kovashikuli vaye?
6 “Oshili” oya fatululwa i li “oinima ile oiningwanima yolela nosho yo ouyelele wolela.” (Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary) Ndelenee mbela Jesus okwa hepaulula oshili yongahenya? Ahowe. Okwa li a diladila oshili ye likalekelwa. Okwa pa ovashikuli vaye oshilonga shokuudifa oshili oyo, molwaashi okwe va lombwela ta ti: “Ningeni ovanhu [vomoiwana aishe] ovalongwa vange, noku va [ninginifa] medina laXe nolOmona nolOmhepo Iyapuki noku va longa okudiinina aishe ei nde i mu lombwela.” (Mateus 28:19, 20, yelekanifa NW.) Omanga exulilo longhalelo yoinima inali li uya, ovashikuli vashili vaJesus ove na okuudifa ‘oshili yevangeli’ kongonga yedu alishe. (Ovagalati 2:14) Eshi otashi ningwa shi li ewanifo leendjovo daJesus odo tadi ti: “Evangeli eli louhamba otali udifilwa ounyuni aushe li ningile oiwana aishe ondombwedi, opo nee taku uya exulilo.” (Mateus 24:14) Hano osha fimanenena okuyoolola mo ovo tava hongo oiwana aishe oshili okupitila mokuudifa onghundana iwa yOuhamba.
Nghee hatu dulu okulihonga oshili
7. Oto yelifa ngahelipi kutya Jehova oye Odjo yomauyelele oshili?
7 Jehova oye Odjo yomauyelele oshili yopamhepo. Doshili, omupsalme David okwa ifana Jehova “Kalunga koshili.” (Epsalme 31:5, NW; 43:3) Jesus okwa dimina kutya eendjovo daXe odo oshili nokwa popya yo ta ti: “Movaprofeti mwa shangwa: Ndele aveshe tava ningi va longwa kuKalunga. Keshe tuu ou e liudila kuTate ndele a longwa kuye, oye te uya kuame.” (Johannes 6:45; 17:17; Jesaja 54:13) Hano osha yela kutya ovo tava kongo oshili ove na okuhongwa kuJehova, Omuhongi Munenenene. (Jesaja 30:20, 21, NW) Ovakongi voshili ova pumbwa okumona “eshiivo lokushiiva Kalunga.” (Omayeletumbulo 2:5) Jehova okwa honga nokwa yandja oshili pahole meenghedi di lili noku lili.
8. Omeenghedi dilipi Kalunga a honga nokwa yandja oshili?
8 Pashihopaenenwa, Kalunga okwa yandja Omhango kOvaisrael okupitila movaengeli. (Ovagalati 3:19) Okwa udanekela ootatekulululwa Abraham naJakob omanangeko noupuna okupitila meendjodi. (Genesis 15:12-16; 28:10-19) Kalunga okwa popya nokuli okudja meulu, ngaashi pomhito eshi Jesus a ninginifwa eendjovo di tunhula tadi ti: “Ou Omona wange omuholike, onde mu hokwa,” okwa li da udika kombada yedu. (Mateus 3:17) Nafye ohatu dulu yo okukala nolupandu eshi Kalunga a yandja oshili okupitila movashangi vOmbibeli va nwefwa mo. (2 Timoteus 3:16, 17) Mokulihonga okudja mEendjovo daKalunga, ohatu dulu okukala twa ‘itavela oshili.’—2 Ovatessaloniki 2:13, OB-1954.
Oshili nOmona waKalunga
9. Ongahelipi Kalunga a longifa Omona waye okuholola oshili?
9 Kalunga okwa longifa unene tuu Omona waye, Jesus Kristus, okuhololela ovanhu oshili. (Ovaheberi 1:1-3) Doshili, Jesus okwa popya oshili nokapa li nande omunhu umwe e i popya ngaashi ye a popya. (Johannes 7:46) Nokuli nokonima eshi a londa keulu, okwa holola oshili ya dja kuXe. Pashihopaenenwa, omuyapostoli Johannes okwa pewa “ehololo laJesus Kristus, eli Kalunga e li mu pa okuulikila ovapiya vaye ei i nokuningwa diva.”—Ehololo 1:1-3.
10, 11. (a) Oshili oyo Jesus a hepaulula oi na ekwatafano nashike? (b) Ongahelipi Jesus a shilipaleka oshili?
10 Jesus okwa lombwela Pontius Pilatus kutya Ye okwe uya kombada yedu a hepaulula oshili. Pefimbo loukalele waye, Jesus okwa holola kutya oshili ya tya ngaho oi na ekwatafano neyukipalifo lounamapangelo waJehova okupitila mOuhamba waYe oo Kristus e li Ohamba yao. Ndelenee okuhepaulula oshili okwa pula Jesus shihapu shi he fi ashike okuudifa nokuhonga vamwe. Jesus okwa shilipaleka oshili moku i wanifa po. Onghee hano, omuyapostoli Paulus okwa shanga ta ti: “Inamu itavela mu tokolwe hano nande okomunhu omolwokulya nokunwa, ile omolwoshivilo ile omolwohani ipe ile omolweshabata, osheshi oyo omudidimbe woinima tai uya, ndele [oshili oi li muKristus, NW].”—Ovakolossi 2:16, 17.
11 Onghedi imwe omo oshili ya shilipalekwa oya li okudalelwa kwaJesus muBetlehem kwa xunganekwa. (Mika 5:2; Lukas 2:4-11) Oshili oya shilipalekwa yo kewanifo leendjovo dexunganeko laDaniel di na sha neholokepo laMessias pexulilo ‘loivikemido’ 69. Eshi osha ningwa eshi Jesus e liyandja kuKalunga peninginifo nokwa li a vaekwa nomhepo iyapuki mo 29 O.P., pefimbo olo tuu olo la xunganekwa. (Daniel 9:25; Lukas 3:1, 21, 22) Natango oshili oya shilipalekwa koukalele waJesus tau yandje ouyelele, eshi a li omuudifi wOuhamba. (Jesaja 9:1, 2, 6, 7; 61:1, 2; Mateus 4:13-17; Lukas 4:18-21) Oya shilipalekwa yo kefyo nosho yo kenyumuko laye.—Epsalme 16:8-11; Jesaja 53:5, 8, 11, 12; Mateus 20:28; Johannes 1:29; Oilonga 2:25-31.
12. Omolwashike Jesus a li ta dulu okutya: ‘Aame oshili’?
12 Molwaashi oshili oya yukifa elitulemo kuJesus Kristus, okwa li ta dulu okutya: “Aame ondjila noshili nomwenyo; kape na ou te uya kuTate, ngenge hamuame ta pitile.” (Johannes 14:6) Ovanhu ohava kala va manguluka pamhepo ngeenge ve liameka ‘koshili’ mokudimina onghandangala oyo Jesus ta dana momalalakano aKalunga. (Johannes 8:32-36; 18:37) Molwaashi ovo va fa eedi ova tambula ko oshili notava landula Kristus meitavelo, otava ka mona omwenyo waalushe.—Johannes 10:24-28.
13. Eembinga natu di na sha noshili yopamishangwa dilipi hatu ka konakona?
13 Oshili oyo ya yandjwa kuJesus nosho yo kovahongwa vaye va nwefwa mo, oi li omutungilo weitavelo lashili lopaKriste. Onghee hano ovo tava “dulika keitavelo” ohava “ende moshili.” (Oilonga 6:7; 3 Johannes 3, 4) Hano oolyelye tava ende moshili kunene? Oolyelye tava hongo shili oiwana aishe oshili? Mokunyamukula omapulo oo, ohatu ka yandja elitulemo kOvakriste vonale nokukonakona oshili yopamishangwa i na sha (1) nomahongo, (2) neenghedi dokulongela Kalunga nosho yo (3) nelihumbato lopaumwene.
Oshili nomahongo
14, 15. Oto ti ngahelipi kombinga yoikala yOvakriste vonale nosho yo yEendombwedi daJehova i na sha nOmishangwa?
14 Eendjovo daJehova da shangwa okwa li da fimanekwa neenghono kOvakriste vonale. (Johannes 17:17) Odo da li ekanghameno lavo shi na sha nomahongo nosho oyo oilonga yavo. Clement womuAlexandria womefelemido etivali nosho yo etitatu okwa ti: “Ovo tava kondjo va mone oukwatya wa denga mbada itava ka xulifa po okukonga kwavo oshili, fiyo va mona ouyelele okudja mOmishangwa oo tau kwashilipaleke osho va itavela.”
15 Ngaashi Ovakriste vonale, Eendombwedi daJehova oda fimaneka Ombibeli neenghono. Oda itavela kutya “Omishangwa adishe [oda] yandjwa keenghono dOmhepo yaKalunga [nodi, NW] shii okulonga.” (2 Timoteus 3:16) Hano natu konakone omahongo amwe Ovakriste vonale nokutala kwaasho ovapiya vaJehova kunena ve lihonga omolwokulongifa Ombibeli i li embo lavo la fimana.
Oshili kombinga yomwenyo
16. Oshili oilipi kombinga yomwenyo?
16 Molwaashi okwa li va itavela osho tashi popiwa mOmishangwa, Ovakriste vonale ova honga oshili kombinga yomwenyo (mOshiingilisha, soul). Okwa li ve shi shii kutya “omulumenhu okwa ninga omwenyo [soul] u nomwenyo [life]” eshi Kalunga e mu shita. (Genesis 2:7, yelekanifa OB-1954.) Natango, ova dimina kutya omwenyo womunhu ohau fi. (Hesekiel 18:4; Jakob 5:20) Okwa li ve shi shii yo kutya “[oonakufya] inava shiiva nande sha.”—Omuudifi 9:5, 10.
17. Oto yelifa ngahelipi eteelelo loonakufya?
17 Ndelenee, ovahongwa vaJesus vonale okwa li ve na eteelelo lashili kutya oonakufya ovo ve li medimbuluko laKalunga otava ka nyumuka, tava ka alulilwa vali momwenyo. Eitavelo la tya ngaho ola li la yelifwa nawa kuPaulus oo a ti: “[Ondi] neteelelo olo lomuKalunga, . . . nokutya, otaku ka kala enyumuko lovayuki nolovalunde.” (Oilonga 24:15) Nokuli nokonima yefimbo, umwe oo e litya Omukriste, Minucius Felix okwa shanga ta ti: “Olyelye elai unene nokudiladila kutya omunhu oo a li a shitwa kuKalunga, ita dulu okushitululwa mupe kuye?” Ngaashi Ovakriste votete, Eendombwedi daJehova ode likolelela koshili yopamishangwa shi na sha nomwenyo womunhu, efyo nosho yo enyumuko. Paife natu konakone omaukwatya oo taa yoolola Kalunga naKristus.
Oshili nOukwatatu
18, 19. Omolwashike taku dulu okutiwa kutya Oukwatatu kau fi ehongo lopamishangwa?
18 Ovakriste vonale kava li va tala ko Kalunga, Kristus nosho yo omhepo iyapuki ve li Oukwatatu. OThe Encyclopædia Britannica otai ti: “Oshitya Oukwatatu ile ehongo la tya ngaho kondadalunde kali mo mEtestamenti Lipe, naJesus nosho yo ovashikuli vaye inava lalakanena okutwa omhinge noShema [eilikano lOshiheberi] olo li li mEtestamenti Likulu: ‘Pwilikina, Israel: Omwene Kalunga ketu, Oye Omwene aeke’ (Deut. 6:4).” Ovakriste inava ilikana oukwatatu wOshiroma ile oikalunga yavo imwe i lili. Ova tambula ko etumbulo laJesus olo kutya Jehova oye aeke e na okulongelwa. (Mateus 4:10, NW) Kalele kaasho, okwa li va itavela eendjovo daKristus odo tadi ti: “Tate oku dule nge.” (Johannes 14:28) Eendombwedi daJehova kunena odi na omataleko a faafana.
19 Ovashikuli vaJesus vonale okwa li va yoolola sha yela nawa pokati kaKalunga, kaKristus nosho yo komhepo iyapuki. Doshili, ova ninginifa ovahongwa (1) medina laXe, (2) medina lOmona nosho yo (3) medina lomhepo iyapuki, ndele hamedina lOukwatatu. Sha faafana, Eendombwedi daJehova ohadi hongo oshili yopamishangwa nonghee hano oda yoolola pokati kaKalunga, kOmona waye nosho yo komhepo iyapuki.—Mateus 28:19.
Oshili neninginifo
20. Eshiivo lilipi la pumbiwa kovaninginifwa?
20 Jesus okwa pa ovashikuli vaye oshilonga shokuninga ovanhu ovahongwa okupitila moku va honga oshili. Opo va kale va wana okuninginifwa, ova pumbwa eshiivo lOmishangwa la fimana. Pashihopaenenwa, ove na okudimina ondodo neenghonopangelo daTate nosho yo ondodo neenghonopangelo dOmona waye, Jesus Kristus. (Johannes 3:16) Ovaninginifwa ova pumbwa yo okuuda ko kutya omhepo iyapuki kai fi omunhu ndele oyo eenghono daKalunga tadi longo.—Genesis 1:2, eshangelo lopedu mo NW.
21, 22. Omolwashike to dulu kutya eninginifo olaavo ashike va itavela?
21 Ovakriste vonale ova ninginifa ashike oohandimwe ovo kwa li va hongwa, ve livela ombedi nove liyapulila Kalunga oye aeke omolwokuwanifa po ehalo laye. Ovajuda nosho yo ovanhu ovo ve lidilululifwa ovo kwa li va ongala muJerusalem pOpentekoste yo 33 O.P. okwa li ve na nale eshiivo lOmishangwa dOshiheberi. Konima eshi va uda omuyapostoli Petrus a popya kombinga yaJesus oo e li Messias, ovanhu 3 000 lwaapo “[ova] tambula nehafo eendjovo daye” nova “[ninginifwa, NW].”—Oilonga 2:41; 3:19–4:4; 10:34-38.
22 Eninginifo lopaKriste olaavo va itavela. Ovanhu muSamaria ova tambula ko oshili ndele “eshi va itavela Filippus, e va udifila evangeli louhamba waKalunga medina laJesus Kristus, [ova ninginifwa, NW] ovalumenhu novakainhu.” (Oilonga 8:12) E li omunhu oo e lidilululifwa e na ouladi nokwa li e na eshiivo lokushiiva Jehova, namukeledi wokuEtiopia okwa tambula ko tete eendjovo daFilippus di na sha newanifo lexunganeko lopaMessias nopo nee okwa ninginifwa. (Oilonga 8:34-36, yelekanifa NW.) Konima yefimbo, Petrus okwa lombwela Kornelius nosho yo vamwe ovo ve he fi Ovajuda kutya “keshe ou [ha tila Kalunga] ndee ta diinine ouyuki, ote mu wapalele” nakeshe ou ta itavele muJesus Kristus ota mono edimepo lomatimba. (Oilonga 10:35, 43; 11:18) Aishe oyo otai tu kumwe nelombwelo laJesus ‘lokuninga ovanhu ovahongwa noku va honga aishe oyo e va lombwela.’ (Mateus 28:19, 20; Oilonga 1:8) Eendombwedi daJehova ode likolelela komufika wa faafana, ohadi pitike ashike ovo ve na eshiivo lOmishangwa la fimana nove liyapulila Kalunga va ninginifwe.
23, 24. Onghedi ya yuka yeninginifo lopaKriste oilipi?
23 Okuya koshi yomeva filufilu oko onghedi ya yuka yokuninginifa ovaitaveli. Konima eshi Jesus a ninginifwa momulonga waJordan, okwa “dja momeva.” (Markus 1:10) Namukeledi wokuEtiopia okwa ninginifwa ‘momeva mahapu.’ Ye nosho yo Filippus “ova ya momeva” opo nee “va dja momeva.” (Oilonga 8:36-40, yelekanifa NW.) Ekwatakanifo lopamishangwa leninginifo nokupakwa kwopafaneko otali ulike yo okuya koshi yomeva filufilu.—Ovaroma 6:4-6, yelekanifa NW; Ovakolossi 2:12, yelekanifa NW.
24 OThe Oxford Companion to the Bible otai ti: “Omahepaululo eninginifo okondadalunde omEtestamenti Lipe otaa ulike kutya omuninginifwa okwa li ha tulwa koshi yomeva.” Pashangelo lOshifransa Larousse du XXe Siècle (Paris, 1928), “Ovakriste votete ova ninginifwa monghedi yokutula koshi yomeva keshe opo kwa li tapa dulu okuhangika omeva.” Nembo After Jesus—The Triumph of Christianity ola ti: “Monghedi yalo yopehovelo, [eninginifo] okwa li tali pula elihokololo leitavelo lomuninginifwa, nopo nee okutulwa koshi yomeva filufilu medina laJesus taku shikula ko.”
25. Oshike tashi ka kundafanwa moshitukulwa tashi landula?
25 Oitwa oyo ya tetekela i na sha nomahongo nosho yo oilonga ye likolelela kOmbibeli yOvakriste votete oi li ashike oihopaenenwa yonhumba. Ohatu dulu okuyelifa omafaafano makwao oo e li pokati komahongo avo nosho yo oo Eendombwedi daJehova. Moshitukulwa tashi landula, ohatu ka kundafana eenghedi dimwe natango di na sha nanghee ovo tava hongo ovanhu oshili tava dulu okukonekwa.
1. Elongelokalunga loludi lilipi tali wapalele Kalunga?
[Efano pepandja 14]
Jesus okwa lombwela Pilatus ta ti: ‘Onde uya okuhepaulula oshili’
[Efano pepandja 15]
Oto dulu okuyelifa kutya omolwashike Jesus a ti: ‘Aame oshili’?
[Efano pepandja 16]
Oshili kombinga yeninginifo lopaKriste oilipi?
[Efano pepandja 16]
Oto nyamukula ngahelipi?
• Oludi lelongelokalunga lilipi Kalunga ta pula?
• Oshili oya shilipalekwa ngahelipi okupitila muJesus Kristus?
• Oshili kombinga yomwenyo nosho yo yefyo oilipi?
• Eninginifo lopaKriste ohali ningwa ngahelipi, noshike tashi pulwa ovaninginifwa?