Tol Yiyaŋ Mɛlɛka Nɔ a Muɛiyaŋ Okɔɔ wo Kɔɔli
A TONYA, Chɛhowa ke naa nyɛm yɛ yiɔɔŋ tau. Nduyɛ o nyɛm o ke naa woŋ tɛɛŋ, mbo ke naa dioo le chuaŋ chuaa tosaa le kɛɛsiaa mɛɛ naŋ tuɛi nyɔɔŋ muŋ yeela yɛ. Nduyɛ a mɛɛ Baabuiyo tɛɛsiaa yɛ, muɛiyaŋ ma cho kioo opilɛ fulaa Mɛlɛka o ba. O dimi aa: “Nyɛ diaa bɛndoo mbo tosa wana ma naŋ kɔl tau. Nduyɛ, muɛiyaŋ mi ma tosa ma dɔɔnuŋ nyaale o yoomu numndo niŋ.” (Ikili. 10:19; Sam 104:15) Kɛ naapum, a che niŋ kpendekele maa, mi wanaa bɔɔbɔɔ sɔla bahawɛiyo o muɛiyaŋ kolɔɔ niŋ. Le handɔɔ lechoo, wanaa bɔɔbɔɔ chieeŋndo balɔɔ silɔ nɔ yiyaŋnda yɛ yɛlaŋ a muɛiyaŋ okɔɔ. Yɛɛ mala yɛ Kilisiɔŋaa tonyaa le kɛɛsiaala kɛndɛlaŋ tosaa te o hiŋ pɛ a muɛiyaŋ kolɔɔ okɔɔ?
Ba o ba naŋ wa, ɔɔ o yɔŋ bɛɛ miŋ nɔ naamula yɛ yɛlaŋ, te ŋ chɛl pɛ mi kɛɛsiaala naalaŋ a yiyaŋnda naalaŋ la tɔlnuŋ o yiyaŋ Mɛlɛkaa choo, mi keŋ tosa miŋ tuei yoomoo yeela lefafɛɛŋ.
A mɛɛ naŋ bii niŋ chɔɔ yɛ, lepum mi wanaa bɔɔbɔɔ kol muɛiyaŋ tau. Mi apum kol muɛiyaŋ le ma pɛŋgi buulaŋndo a bahawɛila ndalaŋ okɔɔ. Apum yɛ, ma kol le bahawɛila ndalaŋ biuwɔŋndo. O fondaŋndaŋ lapum, waŋnda yiyaŋ maa muɛiyaŋ kolɔɔ bɛndoo tosa ma simnuŋ kaasoŋnɔɔ ɔɔ ma nɔ yoomuaŋ tau.
Kɛ Kilisiɔŋnda sɔla nɛi chɔmaa nɔ taasioo wo, Wana Nda Toosiaa o ba. Le tamaseliiyo, o chɔm naa kpundɛ naŋ sɔla wo, te ŋ kol pɛ muɛiyaŋ kolɔɔ bɛndoo. Naapum a veelu niŋ diomndaŋ o Pulɔwaa 23:29-35 niŋ, nduyɛ ma cha sɔɔŋ yɛ yɛŋ yɔŋnuŋ wana kolaa woŋ, vɛlɛ a fulamakɔɔlila o sɔla laŋ.a Mi bɛndu kunda pilɛ o Yulopi niŋ diolaŋ Daaniɛɛ loonuŋ mɛɛ yoomu ndɔɔ wa yɛ, tuupa mbo simnuŋ Kilisiɔŋnɔ tonyaa. Mbo dimi aa: “Mi yaa kol muɛiyaŋ tau. Le hei, mi yaa tosa kɛɛsiaala wɔɔŋndaŋ. Nduyɛ mi sɔɔŋ palaŋ bɔɔbɔɔ muŋ komalla. Teleŋ o teleŋ ya yiyaŋ pɛ a ndi okɔɔ, mi tambu kɔl tau.”
Vɛɛ naŋ tosa yɛ kɛɛsiaa a taasi te o hiŋ pɛ a muɛiyaŋ okɔɔ, nduyɛ miŋ fafaŋ kpundɛla wana kolaa sɔla laŋ? Ŋ nɔ miŋ tol yiyaŋ Mɛlɛkaa kɔɔli le mbo chɔu yiyaŋnda naalaŋ, vɛlɛ a mɛɛ naŋ tosa sɔɔŋ yɛ.
Ŋ tofaŋndɔ nyɛ Baabuiyo dimi a muɛiyaŋ okɔɔ wo, vɛlɛ a yiyaŋnda waŋnda apum nɔ le maŋ kolɔɔ wo.
YƐƐ BAABUIYO DIMI YƐ A MUƐIYAŊ KOLƆƆ OKƆƆ?
Diom Mɛlɛkaa kuuna naa muɛiyaŋ kolɔɔ tuuleŋ te. Mbo dimi pɛŋ maa, mi muɛiyaŋ kolɔɔ tosa miŋ sɔla nyaaloo o yoomoo niŋ. O dimi aa: “Lelaŋ te a nɔ pɛ, dio, ma naŋ kɔl, okoŋ kɔɔli, ma kol muɛima numndaŋ ma dɔɔnuŋ nyaale.” (Ikili. 9:7) Lepum, mi Chiisu ndoo kol muɛiyaŋ, nduyɛ mi buɛiyaa laalaŋaa cheleŋ bɛɛ ndaa kol muɛiyaŋ.—Maa. 26:27-29; Luku 7:34; 1 Timo. 5:23.
Kɛ, Diom Mɛlɛkaa chɔm naa teŋgeŋndo muɛiyaŋ kolɔɔ tuuleŋ tɛɛŋ a maŋ kolɔɔ bɛndoo. Mbo dimi kpendekele aa: “La hiau ba a muɛiyaŋ kolɔɔ le.” (Ɛfi. 5:18) Mbo chɔɔlu dimi maa, “wanaa kolaa . . . luei niŋ o Masale Mɛlɛkaleŋ niŋ te.” (1 Kɔliŋ. 6:10) A tonya, Chɛhowa tul muɛiyaŋ kolɔɔ bɛndoo leyɛ. Ŋ nɔ bɔɔ balika melaa le chɔɔ muɛiyaŋ kolɔɔ, mɛɛ Mɛlɛka che maŋ yɛ, kɛ o cho mɛɛ naamu naa che maŋ yɛ le.
Mi apum yiyaŋ maa mɛɛ mɛɛ nda kol muɛiyaŋ, ma bii nda le. Kɛ, mi wanaa waa nuaa luei yoomula ndalaŋ o kpundɔɔ niŋ. Mi Baabuiyo dimi kpendekele maa, te waŋndo ‘yiŋnuŋ pɛ o muɛiyaŋ niŋ’ mi keŋ tosa mbo luei balaŋ o hakioo niŋ, nduyɛ mbo tosa biondɔŋ wɔɔŋ wɔɔŋndo. (Tai. 2:3; Pulɔ. 20:1) Mi Chiisu sila pɛŋ maa, mi “kolɔɔ kala kalaa” kuuna waŋndo luɛiyɔɔ o chieeŋ sɛnɛi Mɛlɛkaa niŋ. (Luku 21:34-36) Mɛɛ, yɛɛ mala yɛ Kilisiɔŋnɔɔ le yaŋɔɔle luei wana o muɛiyaŋ kolɔɔ bɛndoo niŋndeŋ fafaŋndo?
YIYAŊ LE SABU Ŋ KOL MUƐIYAŊ NDO, VƐLƐ A MƐƐ Ŋ KOL LƐ
Te o yɔŋ pɛ miŋ wa kɛɛsiaa tosaa le muɛiyaŋ kolɔɔ, i wa bɔɔ suɛi kpundɛ te ŋ tol pɛ naamu naa kɔɔli. Mi Kilisiɔŋnda soliŋ taasioo kpeku le nyɛ nɛŋi Chɛhowa kɔllo wo tosaa, te o hiŋ pɛ a nyɛ nda dia vɛlɛ ma kollo okɔɔ. Baabuiyo loonuŋ naa maa: “Lelaŋ, la wa nyɛdiaa dio, la wa kolɔɔ, ɔɔ la wa nyɛ o nyɛ cheleŋ tosaa, la tosa muŋ kpou le Mɛlɛka saŋgalaa.” (1 Kɔliŋ. 10:31) Ŋ tofaŋndɔ nyunalaŋ a sawala mandaala Baabuilaŋ lapum:
Baa le tuuŋgaŋndo a acheleŋnda ya kol muɛiyaŋ ni? Ɛsɔdɔɔ 23:2 dimi aa: “La tual faŋgaa kɔɔli le.” Chɛhowa wa Isɔluɛiya silaa le ma fafaŋ wanaa ve hɛnaŋ ndɔɔ tolɔɔ kɔɔli le wa. Nduyɛ silaa hoo cho o sɔvɛ le naa Kilisiɔŋnda hau. Te ŋ chɛl pɛ le mi sulaŋaa naa chɔu yiyaŋnda naalaŋ vɛlɛ a kɛɛsiaala naŋ tosa a muɛiyaŋ kolɔɔ okɔɔ laŋ, keŋ tosa miŋ wa landaŋ a Chɛhowa vɛlɛ a sawala ndɔlaŋ.—Luomaŋ. 12:2.
Baa mi kol pa muɛiyaŋ le chɔmndo maa I nɔ dialuŋ kalaŋ? O naamulaŋ lapum niŋ, muɛiyaŋ kolɔɔ bɛndoo lɔɔlɔɔ cho suɛi wɔɔŋ kposoŋ te. (1 Pitɛ 4:3) Kɛ ŋ nɔ miŋ loonuŋ nyɛ 1 Kɔliŋtiaŋ 16:13 dimi wo. Le dimi aa: “La wa lahɔl. La sim yi o laalaŋ nyaa choo. La hiou lachi a kɔl simulaa nɔɔ, nduyɛ mi la wa a dialuŋ kala.” Baa mi muɛiyaŋ ma tosa pa mi waŋndo sɔla dialuŋ kalaŋ? Sako. O kpeekpei niŋ, mi ma tosa waŋndo yiyaŋ nyɛkɛndɛi le, nduyɛ o tosa kɛɛsiaala sɔvɛ le. Lelaŋ, muɛiyaŋ kolɔɔ bɛndoo tosa waŋndo mbo sɔla dialuŋ kalaŋ te, kɛ mi ma tosa mbo simnuŋ diɔmndo. Aisaya 28:7 tɛɛsiaa a wana kolaa okɔɔ maa, mbo wa balɔɔ a maŋ o lahɔl, nduyɛ pɛɛŋ bɛɛ o nɔla mbo che le.
Yoomuma naŋ sɔla le sɔɔŋ kɛndɔŋ tosaa woŋ, Chɛhowa o ba ma fula ni. Nduyɛ o yeema naa miŋ ‘lo lahɔl, miŋ sim yi, vɛlɛ miŋ kendu poŋ o laalaŋndo niŋ.’ (Sam 18:32) Mi Kilisiɔŋnɔɔ wa yekeŋ a kɛɛsiaala o tosalaŋ okɔɔ, le halikpeŋ mbo manda chaŋyɛi nduɛi a Chɛhowa. Teleŋ Chiisu wa o chieeŋndo choo wo, ndoo nɔ chaŋyɛi kpɛɛluŋnde a Chɛhowa. Le hei, mi wanaa bɔɔbɔɔ ndaa ke ndu bɛɛleŋ tau, nduyɛ ndoo nɔ kɔl simulaa vɛlɛ mi ndoo tosa sɔɔŋ kɛndɔŋ.
Baa mi kol pa muɛiyaŋ le halikpeŋ mi puɛɛnuŋ a bahawɛila nilaŋ okɔɔ? Mi wana poonyiaa yau Sam ndo wo dimi aa: “Te buulaŋ bɛndoo o luɛi o kɔl nuu niŋ pɛ, num [Chɛhowa] dɛɛniaa ya kɔllo niŋ ni.” (Sam 94:19) Te nyɛkindilaa komal num pɛ, muliŋ o Chɛhowa lo le malaa, kɛ o cho o muɛiyaŋ lo le. Nyɛ mala naa miŋ sɔla batiuwaa o hei niŋndo cho piɛileŋ o Chɛhowa lo teleŋ o teleŋ ni. Mi a bɔɔbɔɔ che ndi vɛlɛ ikɛndɛ, te a nyuna pɛ Kilisiɔŋnɔ kendu o Chɛhowa piɛiyo niŋndo le silaa. A tonya, mi muɛiyaŋ kolɔɔ le bahawɛila komal naalaŋ puɛɛnɔŋndo tosa, ŋ yiyaŋ lɛ nyɛkɛndɛi le sɔɔŋ kɛndɔŋ tosaa le. (Hoosi. 4:11) Mi Daaniɛɛ naŋ soo suŋ a ndu okɔɔ wo dimi aa: “Mi yaa buulaŋ tau, nduyɛ mi yaa biinuŋ tɔɔyaŋ le sɔɔŋ yaa tosa woŋ. Mi yaa kol le halikpeŋ mi puɛɛnuŋ a bahawɛila nilaŋ okɔɔ. Kɛ mi keŋ ndii tosa mi chɔɔlu bahawɛilaŋ sɔla. Mi chaaŋaa niaa kpou kialuŋ ya kɔɔli, nduyɛ yaa nɔ lɛ lebɛɛ le yapila le.” Yɛɛ ndoo mala yɛ Daaniɛɛ? Mbo dimi aa: “Mi yiyaŋ maa I nɔ mi tiindaŋ Chɛhowa le ya malaa, kɛ o cho muɛiyaŋ te. Mɛɛ ya tosa keŋ, mi biunuŋ bahawɛilaŋ nilaŋ, nduyɛ mi sɔla batiuwaa.” I cho kpendekele maa, mi Chɛhowa mala naa o bahawɛila naalaŋ niŋ, o yɔŋ bɛɛ miŋ nɔ lɛ tiindaŋ te.—Filipi. 4:6, 7; 1 Pitɛ 5:7.
Te o yɔŋ pɛ maa, teleŋndaŋ lapum ma kol muɛiyaŋ, o bɛnda bɔɔ ma yiyaŋ okoŋ ma tosa yɛlɛmiaalaŋ a teleŋ ŋ nɔ ma kollo vɛlɛ mɛɛ ŋ nɔ ma kol maŋ yɛ. Nyunaŋndɔ aa,: ‘Baa wanaa naŋ cho o yuŋgu pilɔɔ niŋnda, ɔɔ chaŋyɛi nii soo niŋ pa o ya lo a mɛɛ ya kol muɛiyaŋ yɛ okɔɔ?’ Te lende i cho ni, mɛɛ keŋ chɔm maa, a kandu muɛiyaŋ kolɔɔ bɛndoo kɛ a cho o sina choo kposoŋ te. ‘Baa I cho pa muɛiyaŋ kolɔɔ mbo hiau maa paandu?’ Naapum, mi hei yɔŋnuŋ wana i lueiyɔ o koowaŋ niŋ le muɛiyaŋ kolɔɔ le wo. Kɛ o pɔmpɔmbɔ, kaa hoo tiuba mbo luɛi ndu o koowaŋ niŋ. ‘Baa mi che ndi pa ikala le palɛi itiŋ chuaa, ɔɔ teleŋ tiŋ I kol mamuɛi le?’ Te lende i cho ni, mɛɛ kolɔɔ cho num luɛiyɔɔ o koowaŋ niŋ, nduyɛ o cho simnɔŋ kaa num. Te i waa nuaa yɔŋnuŋ pɛ, mɛɛ mala kpeekpeiyo yeemaŋ ni, le ma tiu bahawɛiyo hoo ba.
Le mɛɛ muɛiyaŋ kolɔɔ chuu wana bahawɛilaŋ tau yɛ, Kilisiɔŋnda apum kɛɛsiaa niŋ le maŋ fafaŋndo. Mi apum kɛɛsiaa maa a cho maŋ kolɔɔ le kanifuule, ma hɛnaŋ nda kposoŋ te. Te chaŋyɛi numnde ipilɛ tosa pɛ kɛɛsiaa waa nuaa, a chɔm maa a ke kɛɛsiaa ndɔɔ bɛɛleŋ, te a fafaŋ ndu pɛ pɛɛsaa.
Naapum, a che niŋ taasioo o hei niŋ, nduyɛ ma tosa kɛɛsiaa le ma dɔɔniaa mɛɛ ŋ kol muɛiyaŋ yɛ. Ɔɔ naapum, a kɛsi vɛlɛ kpeleŋndo a mɛɛ ŋ nɔ ma kol muɛiyaŋ yɛ okɔɔ. A kɛɛsiaa le ma kol lepilɛ o lɔɔ tɛɛŋ ɔɔ le ma wa maŋ kolɔɔ tuuleŋ. Kilisiɔŋaa bɔɔbɔɔ kɛɛsiaa niŋ le ma kɛsi kpeleŋndo a muɛima suu nda nɔ ma kol laŋ okɔɔ. Mi apum kɛɛsiaa le ma mal muɛima kala kalaŋ kolɔɔ, okoŋ ma wa muɛima cho ma muuliaŋ a nyɛma yɛ yiaaŋ ndaŋ kolɔɔ. Te o yɔŋ pɛ mi waŋndo kɛsi kpeleŋndo a mɛɛ o nɔ mbo kol lɛ, mi keŋ wa tɛtɛlɛ le kɛɛsiaa ndɔ koŋ tolɔɔ kɔɔli. Kilisiɔŋnɔ kendu o Mɛlɛka piɛiyo niŋndo nɔ mbo buulaŋ a nyɛ acheleŋnda yiyaŋ niŋ a kɛɛsiaa o tosa wo okɔɔ le, te o hiou pɛ lachi a kɛɛsiaa koŋ tolɔɔ kɔɔli.
Te ŋ wa pɛ kɛɛsiaa tosaa a muɛiyaŋ okɔɔ, ŋ nɔ miŋ yiyaŋ a mɛɛ o piiliaŋ niŋ acheleŋnda yɛ. Luomaŋnda 14:21 dimi aa: “O bɛnda ma de visioŋ, ɔɔ ma kol muɛiyaŋ, ɔɔ ma tosa nyɛ o nyɛ tosa mi puaapilɛnɔ numndo boŋ o Mɛlɛka piɛiyo niŋndo le.” Vɛɛ naŋ tuallɛ silaa hoo kɔɔli? Ŋ tual ndu kɔɔli te ŋ chɔm pɛ puaapiliaa a ndepiliaa naa kaalaa. Te a yiyaŋ pɛ maa muɛiyaŋ kolɔɔ tɛɛmbuu niŋ acheleŋnda kɔllo, mɛɛ kaalaa nɔ mbo nyindu num le ma mal maŋ kolɔɔ. Te a tosa keŋ pɛ, mɛɛ a cho chɔm kɛsɛ maa, a nɔ bɛɛleŋ le yiyaŋnda acheleŋnda, nduyɛ maa o cho ko a numpila okɔɔ suee le ŋ buulaŋ te.—1 Kɔliŋ. 10:24.
Le handɔɔ lechoo, naapum mi masaa waa kɛsi sawalaŋ a muɛiyaŋ okɔɔ, la Kilisiɔŋnɔɔ nɔ mbo tol kɔɔli laŋ. Naapum mi sawala waa nuaa chɔm mɛɛ kpɛ waŋndo nɔ mbo nɔ wɔsilaŋ yɛ, tuupa mbo kandu muɛiyaŋ kolɔɔ. Ɔɔ mi la dimi maa waŋndo nɔ mbo kol muɛiyaŋ kposoŋ te, te o wa pɛ kɔlaŋ a nyɛ nyaanaŋndo ɔɔ mbo wa wallo a maasiilaŋ lapum.—Luomaŋ. 13:1-5.
Chɛhowa ke naa hɛnɛkɛyɛi le miŋ tuei nyɛm yɛ yɛŋ o ke naa woŋ yeela. Hei sim ni maa, ŋ nɔ miŋ soliŋ hɛnɛkɛyɛi nɛi kpeku le hɛlioo nyɛ naŋ nɔ miŋ de wo vɛlɛ a nyɛ naŋ nɔ miŋ kollo. Maa kɛɛsiaala naŋ tosalaŋ la chɔm maa, ŋ nɔ balika melaa le hɛnɛkɛyɛi naŋ nɔ ve, sanaa a ndi soliŋndo kpeku le Finya naa kaalaa o choo choo niŋ kɔllo nɛŋioo.
a Mi fondaŋnda lebolta cho o Amɛlika niŋ le naalaŋ chɔulabaa a laŋ fafaŋndo wo dimi o kona pilɛ niŋ maa, mi muɛiyaŋ kolɔɔ bɛndoo tosa mi waŋnda diuwaŋ, ɔɔ mi waŋndo diinuŋ. Mi kaa hoo tosa vɛlɛ mi waŋndo luɛi kpuviaalaŋ, ɔɔ mbo hini a wana nda cho o nɔɔ niŋndo a ka ka. O tosa vɛlɛ mi waŋndo hini a wana cheleŋ o yɔŋ bɛɛ mbo sina maa, o nɔ naa taŋ waŋnda wo. Kaa hoo tosa vɛlɛ mi waŋndo viikuu.