BUŊGƐI PƐƐKƐI 38
Feleŋguaa, Yoomu Suu Kuɛɛ Nya Yeema yɛ mi La Nɔ?
‘Sinapɛŋgoo wa niŋ num mandaa ni.’—PULƆ. 2:11.
CHONDII 135 Dɛɛniaa Chɛhowaa, “Wa Wana Taasi Po Nuu”
SƆƆŊ KULLOŊ O BUŊGƐI HEI NIŊa
1. Suɛi kalɛi kuɛɛ komallɛ Chowaasi, Yusaya a Choosaya?
YIYAŊNDƆ maa a simnuŋ masaa le wanaa Mɛlɛkaa o chuaambɔyɛi numnde niŋ. Vɛɛ ŋ cho yɛ kpaaya numndo soliŋ kpeku? Baabuiyo chɔm naa a feleŋguaa bɔɔbɔɔ simnuŋ masaa le Chuda wa okɔɔ. Le tamaseliiyo, Chowaasi wa wɔsilaŋ la 7 mbo simnuŋ masaa. Yusaya wa wɔsilaŋ 16 mbo simnuŋ masaa. Nduyɛ Choosaya wa wɔsilaŋ la 8 mbo simnuŋ masaa. Yiyaŋndɔ mɛɛ hei wa ikala le nda yɛ. Mi che bɛɛ i ve bɛɛŋ bɛɛŋ le nda le, kɛ mi Chɛhowa a acheleŋnda mala nda le ma tosa sɔɔŋ kɛndɔŋ.
2. Le yɛɛ i cho yɛ suɛi sɔvɛ le miŋ pɛɛku a tamasi Chowaasi, Yusaya a Choosaya wo okɔɔ?
2 Mi che bɛɛ ŋ cho ŋmasa le, kɛ ŋ tiuba miŋ pɛɛku sɔɔŋ sɔvɛ sɔviɔŋ masaa yaa waa Baabuiyo soo haa a nda okɔɔ wa o ba. Mi masaa haa tosa kɛɛsiaala kɛndɛlaŋ a la wɔɔŋndaŋ. O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho chɔ o tamaseliila ndalaŋ niŋ, mɛɛ i cho suɛi sɔvɛ le chaŋyaŋ kɛndɔŋ hɛlioo, waa wana tusiaŋ a le Chɛhowa nyunaa le nɛi chɔmaa yɛ.
HƐLI CHAŊYAŊ KƐNDƆŊ
A tiuba ma tol hau tamasi Chowaasi wo kɔɔli, te a yaŋ pɛ chaŋyaŋ num kɛndɔŋ nilaŋ (Tofa pɛl 3, 7)c
3. Yɛɛ masaa Chowaasi ndoo tosa yɛ a nɛi chɔmaa Masa Wanaa Soliaa Lasalaa Chɛhowada ke ndu wo?
3 Tol tamasi Chowaasi wo kɔɔli le kɛɛsiaala taasilaŋ tosaa. Teleŋ Chowaasi wa feleŋgɔnɔ wo, mbo tosa kɛɛsiaa a taasi. Mi che bɛɛ ndoo nɔ lɛ finya le, kɛ mbo tual nɛi chɔmaa Masa Wanaa Soliaa Lasalaa Chɛhowada wo kɔɔli. Mi Chɛhowada ke Chowaasi silala kɛndɛlaŋ, naŋ chaa po ndɔɔ kpeekpei o wa ni. Fulamakɔɔlioo wa ni, mi Chowaasi tosa kɛɛsiaa a taasi le Chɛhowa piɛiyo vɛlɛ a le waŋnda malaa ma piɛi Chɛhowa. Nduyɛ mbo tosa pɛŋ kɛɛsiaa le chiɛi Chɛhowaa miŋgioo bɛɛndiaa.—2 Kolo. 24:1, 2, 4, 13, 14.
4. Tɔnɔ yɛɛ naŋ sɔla yɛ, te ŋ diikuŋ pɛ sawala Chɛhowalaŋ? (Pulɔwaa 2:1, 10-12)
4 Te o yɔŋ pɛ maa, mi wanaa velu numnda ɔɔ mi wanaa cheleŋnda pɛɛku num le Chɛhowa kaalaa a le sawala ndɔlaŋ diikɔŋndo, mɛɛ ke sɔviɔɔ pila nda ke num koŋ ni. (Nuawɔ Pulɔwaa 2:1, 10-12.) Kalaŋ chuauwa tiuba ma pɛɛku chuauwaa ndaa o nɛila bɔɔbɔɔ niŋ. Ŋ tofaŋndɔ mɛɛ finyaa ndepilɛnɔ pilɛ diolaŋ Katiya mala ndu le kɛɛsiaala kɛndɛlaŋ tosaa yɛ. Lepaa o lepaa, te finya ndɔ ndoo wa kɔlaŋ a ndu o sukuu pɛ, mi ndaa suukaŋ o yau tɛɛsiiyo choo. Mi Katiya dimi aa, “Mi suukaŋnda laŋ laa mala ya le mi tosa nyɛ bɛnda wo, te bahawɛiyo ndoo komalla pɛ paaleleŋ.” Te o wa yɛ ma yiyaŋ maa mi che bɛɛ sawala wanaa velu num nda kɛsi laŋ la tɔlnuŋ o Baabuiyo choo, kɛ la cho tosaa a cho hɛnɛkɛ le? Yɛɛ mala yɛ num ma diikuŋ ndaŋ? Mi ndepilɛnɔ pilɛ diolaŋ Anasitasiaa dimi maa, mi wanaa velu ndu wa ndaa chua teleŋndo le ndu tɛɛsiallo le sabu nda kɛsi sawalaŋ lapum ndo. Mbo dimi aa, “Mi bii bila maa o cho le ya sɔɔŋ kuunaa tosaa le nda kɛsi sawala laŋ te, kɛ le ya mandaa kanifuule, a kaala ya.”
5. Vɛɛ sɔɔŋ ŋ tosa woŋ piiliaŋ yɛ wanaa velu num nda a Chɛhowa? (Pulɔwaa 22:6; 23:15, 24, 25)
5 Te a tol pɛ silala taasila wanaa velu num nda cho num kioo laŋ kɔɔli, keŋ cho tosa ma nɛŋi nda kɔllo tau. I hiou kpou ve, a cho Mɛlɛka kɔllo nɛŋi, nduyɛ ma nɔ chaŋyɛi kɛndɛi a ndu lefafɛɛŋ. (Nuawɔ Pulɔwaa 22:6; 23:15, 24, 25.) Baa hei mala num le ma tol tamasi Chowaasi wo kɔɔli teleŋ o wa chuaambɔ wo le?
6. Mɛɛ Chɛhowada vi, nɛɛ yaa Chowaasi ndoo yaŋ yɛ nilaŋ, nduyɛ yɛɛ wa yɛ fulamakɔɔlioo? (2 Koloniko 24:17, 18)
6 Pɛɛku o kɛɛsiaala wɔɔŋnda Chowaasi tosalaŋ niŋ. Mɛɛ Chɛhowada vi, mi Chowaasi hɛli chaŋyaŋ wɔɔŋndoŋ. (Nuawɔ 2 Koloniko 24:17, 18.) Mbo kɛɛsiaa le waŋ bɛnduaa Chuda nilaŋ yaŋɔɔ. Nduyɛ waŋnda haa ndaa kaala Chɛhowa le. Naapum a cho chɛlɔɔ maa, Chowaasi ndoo nɔ mbo fafaŋ waŋnda haa. (Pulɔ. 1:10) Kɛ mbo yaŋ sila wanaa wɔɔŋaa kaŋ ke ndu wo nilaŋ. Nduyɛ mɛɛ Sɛkalaya wanayɛi nduɛi kindiŋ le ndu silaa, mbo tosa ma dii ndu. (2 Kolo. 24:20, 21; Maa. 23:35) Nuawɔ se kɛɛsiaa wɔɔŋ bɛndu! Mi Chowaasi kandu yoomu ndɔɔ nyɛkɛndɛi. Kɛ i cho suɛi imɔnɔ le sinaa maa, mbo simul piɛile tonyaleŋ, nduyɛ mbo simnuŋ wana diyaa. O mɛɛlulaŋ kpɔŋ, mi buɛi ndɔɔ dii ndu. (2 Kolo. 24:22-25) A tonya, yoomu ndɔɔ wa wa teŋgeŋ te ndoo hiou pɛ lachi a Chɛhowa nilaŋ yaŋɔɔ, vɛlɛ a wanaa kaala ndu wa. Yɛɛ ŋ pɛɛku yɛ o tamasi ndɔɔ hoo niŋ?
7. Nɛɛ yaa ŋ nɔ yɛ ma hɛli le ma wa chaaŋaa numnda? (Tofa vɛlɛ fotueiyo.)
7 Nyɔɔ opilɛ o naŋ pɛɛku o kɛɛsiaa wɔɔŋ Chowaasi tosa wo niŋndo cho ni maa, ŋ nɔ miŋ hɛli chaŋyaŋ kaala Chɛhowa, nduyɛ ma nɔ yeemɛi le ndu kɔllo nɛŋioo woŋ. O cho ko wanaa naŋ sulaŋnda le naŋ nɔ miŋ hɛli le ma wa chaaŋaa naa le. Loonuŋ maa, Chɛhowada wa Chowaasi bɛndu le wɔsiŋ bɔɔbɔɔ. Te o hiŋ pɛ a chaŋyaŋ ŋ hɛli woŋ okɔɔ, nyunaŋndɔ aa: ‘Baa mi chaŋyaŋ ya hɛli woŋ mala ya pa mi kindi laalaŋ nuu o Chɛhowa niŋ? Baa ma dɛɛniaa ya pa le sawala Chɛhowalaŋ diikɔŋndo? Baa ma soo pa a Chɛhowa vɛlɛ a tonyaa okɔɔ? Baa ma chɔm pa bɛɛleŋ le sawala Mɛlɛkalaŋ? Baa nyɛ ya yeema tueiyɔɔ teleŋ o teleŋndo nda dimulla ni, ɔɔ baa a nɔ pa kɔl simulaa le ya dimullo te I benduŋ pɛ?’ (Pulɔ. 27:5, 6, 17) O kpeekpei niŋ, te chaaŋaa numnda kaala Chɛhowa le, mɛɛ a nɔ ma fafaŋ nda. Kɛ te a kaala pɛ Chɛhowa, mɛɛ fafaŋ nda le. A cho tɔnɔɔ sɔla tau.—Pulɔ. 13:20.
8. Te o yɔŋ pɛ maa ma soliŋ nyɛm mapuuloŋ kpeku, nyunala kuɛɛ ŋ nɔ yɛ ma nyunaŋ?
8 Mi nyɛm mapuuloŋ mala naa le suukaŋndo a wanayaŋ naŋ, vɛlɛ a chaaŋaa naa. Kɛ mi wanaa bɔɔbɔɔ soliŋ muŋ kpeku le chɔmnɔŋndo a ndapila okɔɔ. Ma handu fotueilaŋ a vidueilaŋ o intanɛtiiyo choo, le chɔmndo nyɛm nda pendu woŋ ɔɔ nyɛ nda tosa niŋndo. Te o yɔŋ pɛ maa, ma soliŋ nyɔɔŋ muŋ kpeku, mɛɛ nyunaŋndɔ aa: ‘Baa le chɔmnɔŋndo ya soliŋ muŋ kpeku ni? Baa le acheleŋnda taŋgullo ya soliŋ muŋ kpeku ni, ɔɔ le ma saŋgala ya? Baa I cho pa chɛlɔɔ le mi wanaa soliŋ muŋ kpeku wa piiliaŋ mɛɛ ya yiyaŋ yɛ, mɛɛ ya suaa yɛ, a mɛɛ ya tosa sɔɔŋ yɛ o nɛi wɔɔŋndo choo?’ Mi Ŋgɔɔ Netaŋ Nɔɔ o wa o Dialii Kuumbaŋ Choo Ve choo wo yɔŋgu silaa hoo aa: “Kindiŋ le wanachioo kɔllo nɛŋioo le. Te a tosa lende pɛ, a cho mɛɛlu wana o wana kɔllo nɛŋi le. Kɛ kindiŋ ma nɛŋi Chɛhowa kɔllo. Hei tosaa cho wanaa kaala ndu wa kpou kɔllo nɛŋi.”
Ŋ NƆ MIŊ WA WANAA TUSIAŊ
9. Yɛɛ Chɛhowa ndoo mala yɛ Yusaya le tosaa? (2 Koloniko 26:1-5)
9 Tol tamasi Yusaya wo kɔɔli le kɛɛsiaala kɛndɛlaŋ tosaa. Teleŋ o wa feleŋgɔnɔ wo, o wa wana tusiaŋ. Nduyɛ mbo pɛɛku le “siooŋii Mɛlɛkɛi” nɔɔ. O wa wɔsilaŋ 68 mbo sɔla piɔmndo. Kɛ mi Chɛhowa duau ndu sala o sɔɔŋ bɔɔbɔɔ niŋ. (Nuawɔ 2 Koloniko 26:1-5.) Mbo sɔla batiuwaa le yaamɔɔwaa nduaa yomɔɔ o lɛŋii bɔɔbɔɔ niŋ. Nduyɛ mbo tosa nyɛ o tiuba wo le Chulusalɛm mandaa. (2 Kolo. 26:6-15) O kpeekpei niŋ, Yusaya wa a kɔl kɛndɛ tau, le mɛɛ Mɛlɛka mala ndu mbo sɔla batiuwaa yɛ.—Ikili. 3:12, 13.
10. Yɛɛ ndoo yɔŋnuŋ yɛ a Yusaya?
10 Pɛɛku o kɛɛsiaala wɔɔŋnda Yusaya tosalaŋ niŋ. Yusaya ndoo dɛli niŋ a waŋnda dimullo nyɛ nda nɔ ma tosa wo. Naapum mi hei tosa mbo yiyaŋ maa, o nɔ dioo le nyɛ o nyɛ tosaa. Le hei, paale pilɛ, mbo luɛi o chiɛi Mɛlɛkaa niŋ a yoŋgaa, nduyɛ mbo kindiŋ le nyɛm chuŋ kɛndɔŋ lomɔɔ o maaŋ ndaa luam muŋ ndo choo. Pesiŋ bɛɛ masaa waa ndaa nɔ di le hei tosa le. (2 Kolo. 26:16-18) Mi Masa Wanaa Soliaa Lasalaa Asaluiya kindiŋ le ndu miŋgioo o nɛi. Kɛ mi Yusaya duaunuŋ tumbe. I cho suɛi imɔnɔ le sinaa maa, mi hei tosa Yusaya lo o laalaŋ ndɔɔ choo le. Nduyɛ mi Chɛhowa duau ndu naa ŋlɛlɔɔ choo. (2 Kolo. 26:19-21) Yiyaŋndɔ mɛɛ yoomu ndɔɔ wa wa teŋgeŋ yɛ, te ndoo hiou pɛ lachi a waa wana tusiaŋ.
Ŋ nɔ miŋ saŋgalaŋ a batiuwaa naŋ sɔla niŋndo okɔɔ le, kɛ ŋ nɔ miŋ saŋgala Chɛhowa le nyɛ naŋ tiuba tosaa wo (Tofa pɛl 11)d
11. Yɛɛ chɔm yɛ maa ŋ cho wanaa tusiaŋ? (Tofa vɛlɛ fotueiyo.)
11 Mɛɛ Yusaya sɔla kpaayaa, mbo puɛɛnuŋ le sinaa maa, Chɛhowa tosa ni mbo sɔla batiuwaa, nduyɛ mbo simnuŋ masa kpaaya bɛndu. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o hei niŋ? Ŋ pɛɛku maa, ŋ nɔ miŋ wa loonɔŋndo teleŋ o teleŋ maa, batiuwaa naŋ cho sɔlaa o Chɛhowa piɛiyo niŋndo, vɛlɛ a dilakeŋnaŋnda naŋ nɔ laŋ kpou, ndu ke naa ni. Ŋ nɔ miŋ saŋgalaŋ a sɔɔŋ muŋ okɔɔ le. Kɛ ŋ nɔ miŋ mel ndu balikaa le mɛɛ o mala naa le muŋ sɔlaa yɛ.b (1 Kɔliŋ. 4:7) Ŋ nɔ vɛlɛ miŋ loonuŋ teleŋ o teleŋ maa, wanaa lahakiaa naŋ cho ni, nduyɛ maa o bɛnda ma sila naa. Mi puaapilɛnɔ pilɛ cho niŋ o wɔsila 60 niŋndo dimi aa: “I pɛɛku niŋ maa, I nɔ mi tuulu kɔl ɔɔ mi tambu kɔl te, te acheleŋnda chɔm ya pɛ biondɔŋnda nilaŋ. Te a sila ya pɛ, teleŋ o teleŋ mi kindiŋ le hiouwɔɔ lachioo tosaa, nduyɛ mi tosa o ya tiuba wo o Chɛhowa piɛiyo niŋ.” O kpeekpei niŋ, te ŋ nɔ pɛ siooŋii Chɛhowɛi vɛlɛ miŋ wa wanaa tusiaŋ, ŋ cho wa a kɔl kɛndɛ tau o yoomoo niŋ.—Pulɔ. 22:4.
HIOU LACHI A CHƐHOWA NYUNAA LE NƐI CHƆMAA
12. Yɛɛ Choosaya ndoo tosa yɛ teleŋ o wa o pɔmbɔ wo? (2 Koloniko 34:1-3)
12 Tol tamasi Choosaya wo kɔɔli le kɛɛsiaala kɛndɛlaŋ tosaa. Choosaya wa o pɔmbɔ mbo kandu nyunaa le nɛi chɔmaa Chɛhowaa. Ndoo yeema mbo pɛɛku a ndu okɔɔ, nduyɛ mbo tosa hɛnaŋ ndɔɔ. Kɛ sɔɔŋ ve bɛɛŋ bɛɛŋ le ndu le. Kanifuule a teleŋ koŋ, piɛile lachoowaleŋ le wa tau. Le hei, ndoo nɔ mbo sim yi le piɛile tonyaleŋ tooloo. Nduyɛ lende kpeekpei o tosa ni. Tuupa mbo fuuluu wɔsilaŋ 20, mbo kandu piɛile lachoowaleŋ faŋaa o lɛŋnde ndaleŋ niŋ.—Nuawɔ 2 Koloniko 34:1-3.
13. Vɛɛ yɔŋgɔŋndo o Chɛhowa lo piiliaŋ yɛ niŋ yoomu numndo?
13 O yɔŋ bɛɛ ma wa feleŋgɔnɔɔ, a tiuba ma tosa kɛɛsiaa le tamasi Choosaya wo tolɔɔ kɔɔli, sanaa a Chɛhowa nyunaa le nɛi chɔmaa, vɛlɛ a pɛɛkoo a suliŋnda ndɔlaŋ okɔɔ. Kɛɛsiaa sɔvɛ ŋ cho koŋ tosa wo cho num mala le ma yɔŋguŋ o ndulo. Nduyɛ te a yɔŋguŋ pɛ o Chɛhowa lo, vɛɛ keŋ piiliaŋ yɛ niŋ yoomu numndo? Mi Luku wa wɔsilaŋ 14 mbo sɔla yiŋɔɔ wo dimi o paale o yɔŋguŋ o Chɛhowa lo leŋ choo aa, “Chɔŋ a hau, I cho Chɛhowa piɛiyo kɛsi nyɛ tase o yoomu nuu niŋ, vɛlɛ mi kindiŋ le ndu kɔllo nɛŋioo.” (Maki 12:30) I wa niŋ bɔɔ suɛi kɛndɛ bɛndu le num, te a kɛɛsiaa pɛ le nyɛ waa nuaa tosaa.
14. Chɔmndɔ tamaseliilaŋ a mɛɛ feleŋguaa apum cho tamasi Masaa Choosaya wo tolɔɔ kɔɔli yɛ okɔɔ.
14 Lepum, simulta kuɛɛ komallɛ feleŋguaa cho Chɛhowa piɛiyo wa? Mi Choham wa wɔsilaŋ 12 mbo sɔla yiŋɔɔ wo suaa, a mɛɛ wanaa nda wa o toŋgo pilɔɔ niŋnda wa ndu kindilaa le sikɛɛtiiyo kolɔɔ yɛ okɔɔ. Mbo loonuŋ a mɛɛ sikɛɛtiiyo kolɔɔ paaliaŋ niŋ kɛndiaa ndɔɔ vɛlɛ a chaŋyɛi nduɛi a Chɛhowa yɛ. Nduyɛ mi keŋ luei ndu yoomuaŋ le simul koŋ chɔulabaa. Mi Luechɛɛ wa wɔsilaŋ 14 mbo sɔla yiŋɔɔ wo tɛɛsiaa nyɛ mala ndu le simultaŋ chɔulabaa o sukuu wo. Mbo dimi aa: “Mi kindiŋ le yiyaŋndo a sɔɔŋ ŋMɛlɛkayaŋ okɔɔ. Le tamaseliiyo, te a wa naa pɛ pɛɛkoo a sɔɔŋ masindɔŋ okɔɔ, mi kindiŋ le yiyaŋndo a bundɛi ɔɔ huului cho o Baabuiyo niŋnde okɔɔ. Ɔɔ te ŋ wa pɛ baltaŋ dɔwɔɔ, mi kindiŋ le yiyaŋndo a bolle Baabuile ya soliŋ kpeku, le wana koŋ chɔmndo leŋ okɔɔ.” I cho tonya maa, simulta komal feleŋguaa hau laŋ la cho teŋgeŋ a la komal Masaa Choosaya laŋ. Kɛ a tiuba ma nɔ taasioo, vɛlɛ ma chɔm lo lechoo wo maa ndu. Simulta ŋ cho biuwɔŋndo suŋ suŋ o feleŋgɔyɛi numnde niŋndaŋ, la cho num bɛɛndiaa le la komal num niŋ o chilaŋ niŋndaŋ.
15. Yɛɛ mala yɛ Choosaya le Chɛhowa piɛiyo o laalaŋndo choo? (2 Koloniko 34:14, 18-21)
15 Mɛɛ Masaa Choosaya simnuŋ kaasoŋnɔɔ, mbo kandu chiɛi Chɛhowaa miŋgioo toosiaa. A teleŋ nda wa wali koŋ tosaa wo, ma saaluŋ “yau lasawa Mɛlɛka Yaawɛɛ wo, o Mɛlɛka ndu oo ke buɛi ndɔɔ Muuse wo.” Mɛɛ nda veelu diomndaŋ o yau koŋ niŋ, mi nyɛ masaa tueiyo nyindu ndu le mbo tosa nyɛ wa o yau koŋ niŋndo. (Nuawɔ 2 Koloniko 34:14, 18-21.) Baa a hɛnaŋ pa diomndaŋ veeloo o Baabuiyo niŋ teleŋ o teleŋ? Te o yɔŋ pɛ maa a cho kindiŋndo le hei tosaa, vɛɛ sɔɔŋ cho yɛ kɔlaŋ? Baa ma handu pa pondaleŋ o bolii Baabui tiuba mi i mala num nde? Mi Luku naŋ laŋga soo a ndu okɔɔ wo poonyiaa sɔɔŋ kuluŋ o saaluŋ ndoŋ o yau choo. Te num bɛɛ tosa pɛ nyɛ waa lende, keŋ cho num mala ma loonuŋ bolii Baabuiye, ɔɔ sɔɔŋ kuluŋ ŋ pɛɛku leniŋndoŋ. Mɛɛ ŋ sina Baabuiyo fau nduyɛ ma kaala ndu, lende koni ŋ nɔ yeemɛi ni le Chɛhowa piɛiyo. Maa Masaa Choosaya, nyɛ ŋ cho saalɔŋ o Diom Mɛlɛkaa niŋndo cho num nyindɔɔ ma tosa nyɛ.
16. Yɛɛ tosa yɛ mi Choosaya tosa biondɔŋ wɔɔŋ wɔɔŋndo, nduyɛ yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o keŋ niŋ?
16 Pɛɛku o kɛɛsiaa wɔɔŋ Choosaya tosa wo niŋ. Mɛɛ Choosaya fuuluu wɔsilaŋ 39, mbo tosa biondɔŋndo. Nduyɛ mi keŋ tosa mbo sɔla piɔmndo. Mbo duau tiindaŋndo o ndupila niŋ, o nyuna Chɛhowa le nɛi chɔmaa le. (2 Kolo. 35:20-25) Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o hei niŋ? Ŋ pɛɛku maa, o yɔŋ bɛɛ miŋ wa o yuuwɛi, ɔɔ miŋ viou niŋ Baabuiyo pɛɛkoo, ŋ nɔ miŋ hiou lachi a Chɛhowa nyunaa le nɛi chɔmaa. Hei sim ni maa, ŋ nɔ miŋ wa piɛileŋ teleŋ o teleŋ o ndu lo le nɛi chɔmaa, Diom ndɔɔ pɛɛkoo, vɛlɛ a sila wanaa kendu o ndu piɛiyo niŋnda nilaŋ yaŋɔɔ. Hei tosaa cho naa mala, ŋ tosa biondɔŋnda wɔɔŋ wɔɔŋndaŋ te. Nduyɛ ŋ cho wa a kɔl kɛndɛ tau.—Chemi. 1:25.
FELEŊGUAA, LA TIUBA MI LA WA A KƆL KƐNDƐ O YOOMOO NIŊ
17. Yɛɛ nyɛ dimiŋ a Chowaasi, Yusaya vɛlɛ a Choosaya okɔɔ wo chɔm yɛ?
17 Sɔɔŋ cho tau ŋ naŋ tosa o feleŋgɔyɛi niŋndoŋ. Nyɛ dimiŋ a Chowaasi, Yusaya vɛlɛ a Choosaya okɔɔ wo chɔm maa, feleŋguaa tiuba ma tosa kɛɛsiaala kɛndɛlaŋ, nduyɛ ma nɛŋi Chɛhowa kɔllo o yoomu ndaa niŋ. Kɛ a mɛɛ naŋ che niŋ yɛ, i cho tonya maa, o cho teleŋ o teleŋ te naŋ sɔla fulamakɔɔlila kɛndɛlaŋ te. A koŋ kpou, ŋ tiuba miŋ tol tamaseliila kɛndɛla masaa haa kɛsi laŋ kɔɔli, vɛlɛ miŋ fafaŋ biondɔŋnda nda tosalaŋ tosaa. Hei tosaa mala naa miŋ wa a kɔl kɛndɛ tau o yoomoo niŋ.
Mi Deeve sɔɔŋguu Chɛhowa ikɛi kpɛɛluŋ teleŋ o wa feleŋgɔnɔ wo. Le hei, mi Chɛhowa duau ndu sala. Nduyɛ o wa a kɔl kɛndɛ o yoomoo niŋ (Tofa pɛl 18)
18. Tamaseliila kuɛɛ o Baabuiyo niŋ chɔm yɛ maa a tiuba ma wa a kɔl kɛndɛ o yoomoo niŋ? (Tofa vɛlɛ fotueiyo.)
18 Baabuiyo chɔm naa vɛlɛ a feleŋguaa a tiŋ okɔɔ, a sɔɔŋguu Chɛhowa ikɛi kpɛɛluŋ, mbo duau nda sala, vɛlɛ ma wa a kɔl kɛndɛ o yoomoo niŋ nda. Deeve wa waŋndo opilɛ. Teleŋ o wa feleŋgɔnɔ wo, mbo hɛli le Mɛlɛka sɔɔŋguuwo ikɛi kpɛɛluŋ. Nduyɛ o mɛɛlulaŋ, mbo simnuŋ masa chɔm lo lechoo wo wo. Mi che bɛɛ mbo tosa biondɔŋndaŋ, kɛ mi Mɛlɛka cha ndu maa wana dɔu laalaŋndo o ndu niŋndo o cho ni. (1 Masaa. 3:6; 9:4, 5; 14:8) Te a pɛɛku pɛ a yoomu Deeve wo okɔɔ, tamasi ndɔɔ cho num mala le ma piɛi Chɛhowa o laalaŋndo choo. Ɔɔ naapum a tosa kɛɛsiaa le ma pɛɛku a Maki ɔɔ Timoti okɔɔ. A cho chɔ maa, mi puaa haa piɛi Chɛhowa o feleŋgɔyɛi ndɛi niŋ, nduyɛ ndoo hini kɔl a nda. Mi keŋ tosa ma wa a kɔl kɛndɛ tau o yoomu ndaa niŋ.
19. Yɛɛ ŋ nɔ yɛ ma tosa le ma wa a kɔl kɛndɛ o yoomoo niŋ?
19 Mɛɛ ŋ cho yoomu numndo biyɔɔ suŋ suŋ yɛ cho piiliaŋ mɛɛ yoomu numndo wa niŋ o chilaŋ niŋ yɛ. Te a dɔu pɛ tiindaŋndo o Chɛhowa niŋ, ma tiindaŋ sinapɛŋgu numndo le, keŋ cho tosa mbo mala num ma tosa kɛɛsiaalaŋ a taasi. (Pulɔ. 20:24) I cho vɛlɛ tosa ma wa a kɔl kɛndɛ o yoomoo niŋ, vɛlɛ ma sɔla batiuwaa. Loonuŋ maa, Chɛhowa che nyɛ ŋ cho tosaa le ndu wo o sɔvɛ. Nɛi o nɛi cheleŋ cho o ŋ soliŋ yoomu numndo kpeku, mbo hiau Finya naa kaalaa cho o choo choo niŋndo piɛiyo wo le.
CHONDII 144 Handu Kɔllo o Fandaa Choo!
a Feleŋguaa, Chɛhowa sina maa lepum o ve bɛɛŋ bɛɛŋ le nyɛ cho o kɛndɔɔ wo tosaa a le loo o chaŋyɛi niŋ a ndu le. Vɛɛ ŋ tosa yɛ kɛɛsiaala taasila nɛŋi Finya num o choo choo niŋ kɔllo laŋ? O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho pɛɛku a tamasi puaambuaa a yaa a simnuŋ masaa o Chuda niŋ nda okɔɔ. Nduyɛ ŋ cho chɔ nyɛ naŋ pɛɛku o kɛɛsiaala ndalaŋ niŋndo.
b Tofa kɔfoo hoo, “Beware of the ‘Humble Brag’” o jw.org choo. O buŋgɛi hei niŋ, “How Important Is Online Popularity?” O puuluei niŋ.
c TƐƐSIAA LE FOTUEIYO:: Ndepilɛnɔ kendu o Mɛlɛka piɛiyo niŋndo cho ndepilɛnɔ feleŋgɔnɔɔ silaa.
d TƐƐSIAA LE FOTUEIYO:: Ndepilɛnɔ nɔ pɛllo o bɔŋaŋ ibuŋgaa wo tiindaŋ Chɛhowa, nduyɛ mbo saŋgala ndu.