Naa Bandu Mɛŋgɛlaa KƐSI YAULAŊ O INTANƐITIIYO WA
Bandu Mɛŋgɛlaa
NAA KƐSIAA LAYAUWA O INTANƐTIIYO CHOO
Kisiei
Ɔ, ɔ, Ɛ, ɛ, Ŋ, ŋ
  • Ɔ
  • ɔ
  • Ɛ
  • ɛ
  • Ŋ
  • ŋ
  • BAABUIYO
  • YAULAŊ A NYƆƆŊ
  • BƆŊAŊNDAŊ
  • w25 Bukuloo p. 8-13
  • Nɔ Tiindaŋndo Maa Chɛhowa Cho Num Kɔl Dɛɛniaa Ke

Viduei cho le fondaa hoo le.

Mal Haki, bahawɛi pɔmbɔ yɔŋnuŋ le num vidueiyo hoo solullo.

  • Nɔ Tiindaŋndo Maa Chɛhowa Cho Num Kɔl Dɛɛniaa Ke
  • Bandu Mɛŋgɛlaa le Masale Chɛhowaleŋ Yondaa (O Naŋ Pɛɛku Wo)—2025
  • Suɛi Lebolii Pɔmbuɛi
  • Fonda Soo a Nyɛ Pilɔɔ Wo
  • MI CHƐHOWA TUIINUŊ NAA INYIƐƐ LE NAA MALƆƆ HAKI
  • MI CHƐHOWA KE NAA TIINDAŊNDO
  • MI CHƐHOWA MALA NAA LE MIŊ PƐŊGI BUULAŊNDO ƆƆ SIOOŊNDE NƆƆ
  • Mi Chɛhowa “Siŋgi Wanaa Cho a Kɔlta Tambɛilaŋ Nda”
    Bandu Mɛŋgɛlaa le Masale Chɛhowaleŋ Yondaa (O Naŋ Pɛɛku Wo)—2024
  • Chɔm Kaa Tusiaŋndo le Sɔɔŋ Ŋ Bii Bila le Woŋ Chɛlɔɔ
    Bandu Mɛŋgɛlaa le Masale Chɛhowaleŋ Yondaa (O Naŋ Pɛɛku Wo)—2025
  • Fɛɛŋ Bɛɛ Ŋ ve Kpeele Le
    Bandu Mɛŋgɛlaa le Masale Chɛhowaleŋ Yondaa (O Naŋ Pɛɛku Wo)—2025
  • Kɛɛsiaala Chɔm Maa A Nɔ Tiindaŋndo o Chɛhowa Niŋndo
    Yoomu Naa leKilisiɔŋndo a Wali Pollo—Yau Wali Bɔŋaŋndo—2023
Chɔɔlu Nua
Bandu Mɛŋgɛlaa le Masale Chɛhowaleŋ Yondaa (O Naŋ Pɛɛku Wo)—2025
w25 Bukuloo p. 8-13

BUŊGƐI PƐƐKƐI 20

CHONDII 7 Chɛhowa Cho Kpaaya Naa Ni

Nɔ Tiindaŋndo Maa Chɛhowa Cho Num Kɔl Dɛɛniaa Ke

‘La ŋ melnuŋ Finya inyiɛɛyo balikaa o cho Mɛlɛka dɛɛniaa naa kɔltaŋ o isɔɔ o isɔɔ niŋndo ni.’—2 KƆL. 1:3.

NYƐ NAŊ CHO PƐƐKU WO

Ŋ cho pɛɛku le sinaa mɛɛ Chɛhowa ke Chuuwaa wa o biyɔɔ niŋnda tiindaŋndo yɛ.

1. Vɛɛ yoomu Chuuwaa wa o biyɔɔ niŋ Babilɔŋnda wa yɛ?

YIYAŊNDƆ a mɛɛ Chuuwaa wa o biyɔɔ niŋ Babilɔŋ nda wa sinaŋndo yɛ. Ma cha lɛŋnde ndaleŋ tambei sɔlaa. Le wɔsila bɔɔbɔɔ, Chuuwa wa hiouwɔɔ lachi a Chɛhowa nila kalulaŋ tosallo. Keŋ tosa ni mi Chɛhowa chɛl Babiloniaŋnda ma huŋ tɛɛmbuu lɛŋnde ndaleŋ, nduyɛ ma kua a nda o biyɔɔ niŋ Babilɔŋ. Vɛɛ yoomu ndaa wa yɛ teleŋ nda wa o biyɔɔ niŋndo? (2 Kolo. 36:​15, 16, 20, 21) I cho tonya maa, Chuuwaa wa o biyɔɔ niŋ Babilɔŋnda ndaa nɔ tiŋ hɛnɛkɛyɛi le kpekula ndalaŋ tosaa o yoomu ndaa niŋ. (Chɛl. 29:​4-7) A koŋ kpou, sɔɔŋ ve bɛɛŋ bɛɛŋ o yoomu ndaa niŋ te, nduyɛ o ve ndapila le kɛɛsiaa le waa o fondaŋ koŋ te. Vɛɛ nda wa yɛ sinaŋndo o bahawɛi nda wa koŋ niŋndo? Mi wana pilɛ o Chuuwaa wa o biyɔɔ niŋnda tɛɛŋ dimi aa: “Miŋ chal o peelaŋ Babilɔŋ kɔŋgɔ. Miŋ chaŋ tau mɛɛ naŋ yiyaŋ a Saayɔŋ okɔɔ.” (Sam 137:1) Chuuwaa kuɛ o biyɔɔ niŋnda wa a kɔl tambɛiyo tau, nduyɛ ndaa yeema bɔɔ kɔl dɛɛniaa. Kɛ nɛɛnɛ o ba nda wa yɛ kɔl dɛɛniaa sɔla?

2-3. (a) Yɛɛ Chɛhowa ndoo tosa yɛ le Chuuwaa wa o biyɔɔ niŋnda? (b) Yɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa o buŋgɛi hei niŋ?

2 Chɛhowa cho “Mɛlɛka dɛɛniaa naa kɔltaŋ o isɔɔ o isɔɔ niŋndo ni.” (2 Kɔl. 1:3) Chɛhowa kaala buɛiyaa nduaa, nduyɛ o yeema le nda kɔltaŋ dɛɛniaa. Ndoo sina maa, Chuuwaa wa o biyɔɔ niŋ Babilɔŋ nda, apum wa tusiŋ le mi ndaa chɛl sila ndɔɔ okoŋ ma miiŋgu ndu o ibuŋ. (Aisa. 59:20) Lelaŋ, wɔsilaŋ hiouwɔɔ 100 tuupa ma kua a Chuuwa o biyɔɔ niŋ, mi Chɛhowa soliŋ Aisaya, wana ndoo suaa le ndu wo kpeku le yauwo poonyiaa. Nduyɛ yau koŋ cho yɛ Aisaya ni. Vɛɛ yauwo hoo wa yɛ nda mala? Mi Aisaya poonyiaa aa: “Mɛlɛka nyaa dimi aa: ‘La dɛɛniaa, la dɛɛniaa wanaa niaa kɔltaŋ.’” (Aisa. 40:1) A tonya, sanaa a yau Aisaya wo, mi Chɛhowa ke Chuuwaa wa o biyɔɔ niŋnda kɔl dɛɛniaa ndaa yeema wo.

3 Maa Chuuwaa wa o biyɔɔ niŋnda, teleŋndaŋ lapum mi naa bɛɛ yeema kɔl dɛɛniaa. O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho yaasiaa nɛilaŋ layaa la Chɛhowa soliŋ kpeku le Chuuwaa wa o biyɔɔ niŋnda kɔltaŋ dɛɛniaa wo: (1) Mbo mɛi lediom maa o cho wanaa mal yɔŋnda ndala wɔɔŋndaŋ nda malɔɔ haki, (2) mbo ke wanaa nduaa tiindaŋndo, nduyɛ (3) mbo mala nda le ma soliŋ siooŋnde o kɔl. Te ŋ wa pɛ sɔɔŋ muŋ yaasiaa, kindiŋ ma che mɛɛ naa bɛɛ sɔla hau tɔnɔɔ o diomnda kɔl dɛɛniaala Chɛhowa laŋ niŋ yɛ.

MI CHƐHOWA TUIINUŊ NAA INYIƐƐ LE NAA MALƆƆ HAKI

4. Vɛɛ Chɛhowa ndoo chɔm yɛ maa Mɛlɛka inyiɛɛyo o cho ni? (Aisaya 55:7)

4 Chɛhowa cho “Finya inyiɛɛyo” ni. (2 Kɔl. 1:3) Mbo chɔm suliŋndo hoo mɛɛ o mɛi lediom maa o cho Chuuwaa wa o biyɔɔ niŋnda malɔɔ haki, te ndaa mulul pɛ yɔŋnda ndala wɔɔŋndaŋ kɔɔ. (Nuawɔ Aisaya 55:7.) Mbo dimi aa: “I cho kaala lo lechoo ni cho le fɛɛŋ a fɛɛŋ ndo soliŋ kpeku mi tuiinuŋ num inyiɛɛ.” (Aisa. 54:8) Vɛɛ Chɛhowa wa yɛ nda nyiɛɛye tuiinɔŋ? Mi che bɛɛ Chuuwa kpou ndaa nɔ mi ndaa biunuŋ fulamakɔɔlila nilakalula ndalaŋ la chuu nda laŋ, kɛ mi Chɛhowa mɛi lediom maa a cho lo o biyɔɔ niŋ Babilɔŋ lefafɛɛŋ te. Le teleŋ biŋgi koni nda wa lo o biyɔɔ niŋ ni. (Aisa. 40:2) Hei ndii wa bɔɔ suɛi kɔl dɛɛniaa le Chuuwaa mal yɔŋnda ndala wɔɔŋndaŋ nda, nduyɛ ma nɔ yeemɛi le Chɛhowa kɔllo nɛŋioo wa.

5. Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ hau tiindaŋndo le malɔɔ haki Chɛhowa wo, mbo hiau Chuuwaa wa o biyɔɔ niŋ Babilɔŋ nda?

5 Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ? Chɛhowa cho o bɛɛndiaŋ le buɛiyaa nduaa malɔɔ haki fasɛi. Hau, ŋ nɔ tiindaŋndo maa mi Chɛhowa mal naa haki mbo hiau Chuuwaa wa o biyɔɔ niŋ Babilɔŋnda. Le yɛɛ? Kanifuule, ŋ sina nyɛ Chɛhowa tosa le naa malɔɔ haki wo. Chɔŋ a teleŋ Aisaya dimi huuloŋ muŋ ndo, wɔsilaŋ la hiou fɛlɛŋ o kɛmɛlaŋ niŋ, tuupa mi Chɛhowa yɔŋ Po ndɔ kaalaa o chieeŋndo choo, le mbo huŋ soliŋ yoomu ndɔɔ sala le wanaa lahakiaa wookuŋ nda. Nduyɛ le mɛɛ Chiisu vi le naa yɛ, Chɛhowa nɔla mbo mal naa haki fasɛi le hakila naalaŋ. Keŋ sim ni maa mbo wɔɔsuu laŋ fo. (Walta. 3:19; Aisa. 1:18; Ɛfi. 1:7) A tonya, Mɛlɛka mal haki wo Chɛhowa cho kpeekpei ni.

6. Le yɛɛ i cho yɛ suɛi kɔl dɛɛniaa le yiyaŋndo a malɔɔ haki Chɛhowa wo okɔɔ? (Tofa vɛlɛ fotueiyo.)

6 Diomnda Chɛhowa dimi o Aisaya 55:7 niŋnda, la nɔla mi la dɛɛniaa naa kɔltaŋ te kɔl naa iyamaa wa naa pɛ paaliaŋndo le haki wɔɔŋ naŋ tosa wo. Mi naa pumnda wa wɔ tɔɔyaŋndo biinɔŋndo le haki naŋ tosa o paandoo niŋndo, mi che bɛɛ ŋ mulul niŋ yɔŋ naa wɔɔŋndo kɔɔ. Mi hei yɔŋnuŋ taama taama, te ŋ wa pɛ fulamakɔɔli haki naŋ tosa wo biuwɔŋndo. Kɛ te o yɔŋ pɛ miŋ chɔɔmuu haki naa, nduyɛ miŋ mal yɔŋ naa wɔɔŋndo, ŋ nɔ miŋ nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa mal naa haki. Nduyɛ te Chɛhowa mal naa pɛ haki, o yiyaŋ lɛ a haki koŋ okɔɔ kposoŋ te. (Tuuwɔ Chɛluimaya 31:34.) Te Chɛhowa hendu lɛ kɔllo o biondɔŋnda naŋ tosa paandu laŋ choo le, mɛɛ naa bɛɛ nɔ lɛ miŋ handu kɔllo o laŋ choo le. Nyɛ cho o sɔvɛ Chɛhowa o hɔllo cho sɔɔŋ naŋ cho tosaa suŋ suŋndoŋ ni, kɛ o cho biondɔŋnda naŋ tosa o paandoo niŋndaŋ te. (Isi. 33:​14-16) Nduyɛ o teleŋ biŋgi bɛŋgu, o chieeŋ sɛnɛiyo niŋ, Finya naa inyiɛɛyo cho hunɔɔ faŋa nyɛpalaa kɛ kɛ naŋ cho biuwɔŋndo le hakila naŋ tosa paandulaŋ.

Puaapilɛnɔɔ cho kɔlaŋ a tiindaŋndo. Fotueilaŋ: Fotueilaŋ o kandulaŋ niŋ cho chɔmndo sɔɔŋ ndoo tosa paandu woŋ a sɔɔŋ o cho tosaa suŋ suŋ ndoŋ. Biondɔŋnda o tosa o paandoo niŋndaŋ: 1. Pisultaŋ a vidueila nɔ sɔŋgɔlaŋ ndaŋ. 2. Muɛiyaŋ kolɔɔ bɛndoo a sikɛɛtiiyo kolɔɔ. 3. Sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ tofaa o kɔmpitɛi ndɔɔ choo. Nyɛ o cho tosaa suŋ suŋ ndo: 1. Toŋgo leMasaa dindioo. 2. O cho suɛi o ndepilɛnɔ yuuwo lo. 3. O cho yooŋgu kɛndɔɔ dimioo.

Le Chɛhowa, nyɛ cho suɛi sovɛiyo, o cho biondɔŋnda naŋ tosa o paandoo niŋndaŋ te, kɛ nyɛ naŋ cho tosa suŋ suŋndo (Tofa pɛl 6)


7. Yɛɛ nyindu yɛ naa le miŋ soo o bɛnduaa kundaa lo, te ŋ tosa pɛ haki wɔɔŋ wɔɔŋndo?

7 Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa te kɔl naa iyamaa wa naa pɛ paaliaŋndo le haki wɔɔŋ wɔɔŋ naŋ tosa wo, nduyɛ miŋ wa ndu vioŋɔɔ yɔŋii acheleŋnda sina? Baabuiyo dɛɛniaa naa le miŋ nyuna bɛnduaa kundaa le malaa. (Chemi. 5:​14, 15) Naapum i ve suɛi bɛɛŋ le nda dimullo haki naŋ tosa wo le. Kɛ, ŋ cho yeemɛi nɔ le suɛi o puaa laalaŋnda haa lo, te ŋ mulul pɛ yɔŋ naa wɔɔŋndo kɔɔ, nduyɛ miŋ loonuŋ maa Chɛhowa a puaa o yulu haa iso le naa malaa wa cho naa kaalaa a nyiɛɛye chɔm. Ŋ tofaŋndɔ tamasi puaapilɛnɔɔ diolaŋ Atɔɔ,a o kɔl ndɔ iyamaa wa paaliaŋndo le haki wɔɔŋ o tosa wo. Mi Chɛhowa soliŋ bɛnduaa kpeku le puaapilɛnɔɔ hoo kɔl dɛɛniaa kioo. Mbo dimi aa: “Le wɔsioo o pilɛ I wa fotueila tumfondolaŋ nuaa. Kɛ mɛɛ ya yaŋ nilaŋ o suɛi nda yɔŋgu a kɔl iyamaa okɔɔ ve, mi chɔɔmuu haki nuu o laa nuu lo a o bɛnduaa kundaa lo. Mi sinaŋ tiŋ nyɛkɛndɛi mɛɛ ya soo o nda lo, kanifuule mi kɔl ni iyamaa pɛŋgi ya paaliaŋndo. Kɛ, I wa wɔ a kɔl tambɛiyo tau le haki ya tosa wo. Mi bɛnduaa kundaa loonuŋ ya maa, Chɛhowa yeema wɔ ya mi wa chaaŋ ndɔ. Mbo sila naa le mɛɛ o kaala naa yɛ. Mi diomnda kɔl dɛɛniaala nda dimulla laŋ la pilaŋ ya kɔllo, nduyɛ mi sinaŋ kɛsɛ maa Chɛhowa malla haki.” Atɔɔ cho niŋ hau kɔɔfale lɔɔlɔɔ leŋ tosaa, nduyɛ mbo wa vɛlɛ buɛi malalaŋndo o kunda ndɔɔ niŋ. I cho bɔɔ suɛi kɔl dɛɛniaa le sinaa maa, mi Chɛhowa chɔm naa nyiɛɛye te ŋ mal pɛ yɔŋ naa wɔɔŋndo.

MI CHƐHOWA KE NAA TIINDAŊNDO

8. (a) Tiindaŋ yɛɛ Chɛhowa ndoo ke yɛ Chuuwaa wa o biyɔɔ niŋnda? (b) A mɛɛ Aisaya 40:​29-31 dimi yɛ, vɛɛ tiindaŋndo wa yɛ Chuuwaa wa o biyɔɔ niŋnda mala?

8 Naapum mi Chuuwaa wa o biyɔɔ niŋnda yiyaŋ maa, a miiŋgu lɛ niŋ o lɛŋnde ndaleŋ niŋ te kanifuule, ndii kendu le mi Babiloniaŋnda mal wanaa wa nda o ba o biyɔɔ niŋnda. (Aisa. 14:17) Kɛ mi Chɛhowa ndoo ke wanaa nduaa tiindaŋndo. Mbo mel nda lediom maa, o cho nda soli o chɛleŋ niŋ, nduyɛ ma miiŋgu o lɛŋnde ndaleŋ niŋ. Nyɛ o nyɛ ndoo kuuna ndu diomnde ndɔleŋ peeloo le. (Aisa. 44:26; 55:12) Chɛhowa o hɔl, Babilɔŋ wa ko maa chundoo lɛŋ. (Aisa. 40:15) Te wana hul ndɔɔ chundoo pɛ o sɛŋiŋ. Lende koni ndii wa niŋ tɛtɛlɛ Chɛhowa o hɔl le wanaa nduaa solioo o chɛleŋ niŋ Babilɔŋ ni. Vɛɛ tiindaŋndo hoo wa yɛ Chuuwaa wa o biyɔɔ niŋnda mala? O wa nda kɔl dɛɛniaa ke. Kɛ, o ve ko kɔl dɛɛniaa le nda wa sɔla le. Mi Aisaya poonyiaa aa: “Wanaa dɔu tiindaŋ ndaa o Chɛhowa niŋnda cho vɛlɛ kpaayaa sɔla.” (Nuawɔ Aisaya 40:​29-31.) A tonya, tiindaŋndo nɔɔ wa tosa mi ndaa sɔla yoomuma sɛnɛiyaŋ, mɛɛ koviaa nɔ dialuŋ kalaŋ le balɔɔ o hueiye niŋ choo choo yɛ.

9. Le sabu yɛɛ Chuuwa ndaa nɔ yɛ ma nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa wa nda hunɔɔ soli o chɛleŋ niŋ.

9 Mi Chɛhowa ke vɛlɛ Chuuwaa wa o biyɔɔ niŋnda sabulaŋ le ma tiindaŋ diomnde ndɔle mɛyaaleŋ. Vɛɛ ndoo tosa yɛ keŋ? Yiyaŋndɔ a huuluŋ Chuuwa ndaa sina maa ŋ peeluŋ niŋndoŋ okɔɔ. Le tamaseliiyo, ndaa sina maa a mɛɛ Chɛhowa dimi yɛ, Asiiliaŋnda ndaa chii niŋ masale Isɔluɛiyaa wa ba luaŋ ndo leŋ yomɔɔ, nduyɛ ma kua a nda o biyɔɔ niŋ. (Aisa. 8:4) Ma cha mi Babiloniaŋnda tɛɛmbuu Chulusalɛm, nduyɛ ma kua a wanaa wa o chiee koŋ niŋnda o biyɔɔ niŋ. (Aisa. 39:​5-7) Ndaa sina vɛlɛ maa mi masaa le Babilɔŋ kaaliaa Masaa Sɛdikaya hɔltaŋ, okoŋ mbo kua a ndu o biyɔɔ niŋ Babilɔŋ. (Chɛl. 39:7; Isi. 12:​12, 13) Nyɛ o nyɛ Chɛhowa ndoo dimi, mbo peeluŋ kpou. (Aisa. 42:9; 46:10) Sɔɔŋ muŋ kpou kindi tiindaŋ ndaa ni maa, diomnde Chɛhowa mɛi le nda solioo o chɛleŋ niŋndo le cho peelɔŋ.

10. Yɛɛ mala yɛ naa le miŋ kindi tiindaŋ naa o palɛi mɛɛlɛi hei niŋ?

10 Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ? Te ŋ tambu kɔl pɛ, tiindaŋndo mala naa miŋ sɔla kɔl dɛɛniaa vɛlɛ a yoomuma sɛnɛiyaŋ. O chieeŋ naŋ cho hoo niŋndo, sɔɔŋ cho tuŋ hiouwɔɔ lachi a kaloo, nduyɛ yaamɔɔwaa Mɛlɛkaa cho vɛlɛ naa simullo. Kɛ, ŋ nɔ miŋ hiu kɔllo tambu le. Chɛhowa mel naa lediom maa ŋ cho hunɔɔ wa yoomu lefafɛɛŋ o kpele hɛnɛkiɔɔ niŋ. O chieeŋ sɛnɛi koŋ niŋ, ŋ cho wa a kɔl nyulu, nduyɛ nyɛ o nyɛ hiiluu niŋ naa le. Lelaŋ, ŋ nɔ miŋ handu kɔllo o tiindaŋ naŋ nɔ hoo wo choo. Kanifuule te ŋ tosa lende le, mi tiindaŋ naa simnuŋ mɛɛ waŋndo wa nuaa tofaa o wundɛi latofaŋ cho o nɔɔlɛiyo wo, le mbo che fondaŋ kɛndɛ kɛndɛ cho o bɛɛ wo. Vɛɛ naŋ tosa yɛ le “wundɛi nɔɔlɛiyo hoo dindioo,” koŋ cho ni, tiindaŋ naa kindioo poŋ? Ŋ nɔ miŋ kɛsi teleŋndo le miŋ wa yiyaŋndo lɔɔlɔɔ a yoomu sɔvɛ naŋ tuɛi niŋ yeela o chieeŋ sɛnɛiyo niŋndo okɔɔ, miŋ veelu diomndaŋ o buŋgaŋ pum o yaula naalaŋ niŋ, miŋ tofa vidueilaŋ, vɛlɛ a nilaŋ yaŋɔɔ o chonduŋ soo a tiindaŋ naa okɔɔ woŋ. Nduyɛ, ŋ nɔla vɛlɛ miŋ soo o Chɛhowa lo o piɛileŋ niŋ, a sɔɔŋ naŋ cho lehɔl o nɛi le peelɔŋndo woŋ.

11. Yɛɛ mala yɛ ndepilɛnɔ pilɛ wa a dialii nɛyɛi kala kalɛi yo, le yoomuaŋ sɔlaa mbo biunuŋ bahawɛila ndɔlaŋ?

11 Tofawɔ mɛɛ ndepilɛnɔ pilɛ diolaŋ aa Chɔi, o wa a dialii nɛyɛi kala kalɛi yo sɔla kɔl dɛɛniaa a kpaayaa o tiindaŋ ndɔɔ niŋ yɛ. Mbo dimi aa: “Te bahawɛila nilaŋ la tosa pɛ mi tambu kɔl tau, mi dimul Chɛhowa o piɛileŋ niŋ nyɛ o nyɛ ya cho sinaŋndo, nduyɛ I sina maa mbo bii ya bila. O teleŋnda laŋ niŋ mi Chɛhowa ke ya ‘kpaaya fula ndu o ba wo.’” (2 Kɔl. 4:7) Mi Chɔi cheŋnuŋ vɛlɛ ndupila o chieeŋ sɛnɛiyo niŋ, naa wana pilɛ bɛɛ dimi niŋ nuaa maa nyɛ waa nuaa o cho ndu nɛi le wa. (Aisa. 33:24) Te naa bɛɛ dimul pɛ Chɛhowa nyɛ o nyɛ cho naa o kɔl o piɛileŋ niŋ, nduyɛ miŋ handu kɔllo o tiindaŋ naa choo, ŋ cho yoomuaŋ sɔla le bahawɛila naalaŋ biuwɔŋndo.

12. Sabula kuɛɛ naŋ nɔ yɛ, le tiindaŋndo dɔwɔɔ o mɛila Chɛhowa laŋ niŋ? (Tofa vɛlɛ fotueiyo.)

12 Mɛɛ Chɛhowa ndoo ke Chuuwaa wa o biyɔɔ niŋ Babilɔŋ nda sabulaŋ le tiindaŋndo dɔwɔɔ o mɛila ndɔlaŋ niŋ yɛ, mbo tosa vɛlɛ nyɛpilɛ koŋ kpe hau le naa. Yiyaŋndɔ a huuluŋ naŋ cho hau chɔɔ peelɔŋndo woŋ okɔɔ. Le tamaseliiyo, Amɛlika nda Bilitiŋ Kpaaya leMasa Chieeŋndo cho suŋ suŋ o ba ni. Nduyɛ masale chieeŋndeŋ ndeŋ le nɔ ‘kpaayaa vɛlɛ a dialuŋ vilɛiyoŋ.’ (Daa. 2:​42, 43) Ŋ cho vɛlɛ tueiyɔɔ a “lɛŋnde nyiiyaaleŋ o fondaŋnda bɔɔbɔɔ,” nduyɛ miŋ wa yooŋgu kɛndɔɔ dimioo o “waŋnda kpou” lo. (Mat. 24:​7, 14) Le mɛɛ naŋ cho hau huuloŋ muŋ a ŋ cheleŋ chɔɔ peelɔŋndo yɛ, ŋ nɔ tiindaŋndo maa diomnda mɛyaala Chɛhowa laŋ kpou la cho hunɔɔ peelɔŋ.

Ndepilɛnɔɔ cho diomndaŋ veeloo a huuluŋ cho o Baabuiyo niŋndoŋ okɔɔ, mbo wa yiyaŋndo lechoo. Fotueilaŋ: 1. Pɔnɔɔ a lanɔɔ cho isisi o pɛŋgɛi mapuuluei ikɛi ma wa suukaŋndo a poo. 2. Finyaa nda po ndɔɔ cho nyɛm tambu woŋ tofaa mɛɛ kpundɔɔ yɔŋnuŋ. 3. Pou bɛndoo huŋ lɔɔ piɔm bɛndu Nɛbukanɛɛsa che o lɔmasɔlaŋ niŋ mi Daaniɛɛ bolle 2 suaa a ndu okɔɔ wo. 4. Waŋnda cho yoomoo tueiyɔɔ yeela o kpele hɛnɛkiɔɔ niŋ.

Huuluŋ naŋ cho chɔɔ peelɔŋndo o palɛi nɛi hei niŋnde, ke naa sabula naŋ nɔ miŋ tiindaŋ mɛila Chɛhowa laŋ ndo (Tofa pɛl 12)


MI CHƐHOWA MALA NAA LE MIŊ PƐŊGI BUULAŊNDO ƆƆ SIOOŊNDE NƆƆ

13. (a) Simulta kuɛɛ Chuuwa ndaa sɔla yɛ mɛɛ teleŋndo wa fuuluuwo le ma fula o chɛleŋ niŋ? (b) A mɛɛ Aisaya 41:​10-13 dimi yɛ, vɛɛ Chɛhowa ndoo dɛɛniaa yɛ Chuuwaa wa o biyɔɔ niŋnda?

13 Mi che bɛɛ mi Chɛhowa ke Chuuwaa wa o biyɔɔ niŋnda tiindaŋ sɔvɛ sɔviɔɔ, kɛ ndoo sina vɛlɛ maa a wa simultaŋ sɔla tau teleŋ nda wa nda malɔɔ le miiŋgoo o lɛŋnde ndaleŋ niŋndo. Mbo dimi maa, masa kpaaya bɛndoo wa hunɔɔ lɛŋii balu Babilɔŋnde chiŋalaŋ a sɔŋgɔɔ, nduyɛ mbo yem ndi. Okoŋ kɔɔli, mbo chiŋalaŋ vɛlɛ Babilɔŋ a sɔŋgɔɔ. (Aisa. 41:​2-5) Baa Chuuwaa wa o biyɔɔ niŋnda ndaa nɔ pa ma buulaŋ? Teleŋ vilɛi tuupa mi hei ndii yɔŋnuŋ, mi Chɛhowa dɛɛniaa wanaa nduaa aa: ‘La yɔŋ isiooŋ te, kanifuule I cho a nya latulu. La buulaŋ te, kanifuule ya cho Mɛlɛka nyaa ni.’ (Nuawɔ Aisaya 41:​10-13.) Yɛɛ ndoo yiyaŋ yɛ mɛɛ o dimi maa, ‘Ya cho Mɛlɛka nyaa ni’? O cho dimul te ndoo wa nda maa a piɛi ndu le, kanifuule ndaa sina niŋ maa a nɔ ma tosa keŋ. Kɛ loonɔŋndo o wa nda ni maa o cho wa a nda latulu.—Sam 118:6.

14. Yɛɛ cheleŋ Chɛhowa tosa yɛ le Chuuwa malaa ma pɛŋgi siooŋnde nɔɔ?

14 Mi Chɛhowa mala vɛlɛ Chuuwaa wa o biyɔɔ niŋnda le ma pɛŋgi buulaŋ bɛndoo, a le siooŋnde soliŋndo o kɔl, sanaa a nda loonɔŋndo a kpaaya ndɔ bɛndoo okɔɔ, vɛlɛ a sinapɛŋgu o nɔ wo. Mbo dimul nda le ma heelu hɔlla, ma tofa looŋ o choo choo niŋ. Mbo dimul nda maa o cho ko toosiaa le o toosiaa looŋ te, kɛ o sina vɛlɛ muŋ diolaŋ ŋ pilɛŋ pilɛŋ kpou. (Aisa. 40:​25-28) Te Chɛhowa sina pɛ looŋ diolaŋ ŋ pilɛŋ pilɛŋ, mɛɛ o sina vɛlɛ buɛiyaa nduaa diolaŋ a pilɛŋ pilɛŋnda. Nduyɛ te Chɛhowa nɔ pɛ kpaayaa le looŋ kpou toosiaa, mɛɛ o nɔ kpaayaa le wanaa nduaa malaa. A tonya, Chuuwaa wa o biyɔɔ niŋnda ndaa nɔ sabu o sabu le mi ndaa buulaŋ ɔɔ ma nɔ isiooŋ te.

15. Yɛɛ Chɛhowa ndoo dimullɛ wanaa nduaa le ma tosa te teleŋndo ndoo fuuluu pɛ le mi ndaa fula o chɛleŋ niŋ?

15 Mi Chɛhowa dimul vɛlɛ wanaa nduaa nyɛ ndaa nɔ ma tosa wo, te teleŋndo ndoo fuuluu pɛ le mi ndaa mal nda. O yau Aisaya wo kandɔŋndo, mi Chɛhowa ndoo dimul wanaa nduaa aa: “La luɛi o lumuila nyalaŋ niŋ di, mi la kiindiaŋ diolaŋ kɔɔli. La vioŋnuŋ ndoŋ le teleŋ biŋgi, haaa mi kɔl tuu Mɛlɛkaa hiou.” (Aisa. 26:20) Naapum mi Chuuwa tual nɛi chɔmaa hoo kɔɔli teleŋ Masaa Sailɔɔ chiŋalaŋ Babilɔŋ a sɔŋgɔɔ wo. Mi Kilikiinɔ pilɛ pɛɛku a sɔɔŋ paandoŋ okɔɔ wo dimi maa, “teleŋ Sailɔɔ luɛi Babilɔŋ ndo, mbo dimul puaa nduaa chɔuwa maa a diu wana o wana nda komal pɛ o bɛɛ.” Yiyaŋndɔ a mɛɛ wanaa wa Babilɔŋ nda wa a siooŋnde yɛ. Kɛlɛŋgaa mi Chuuwaa wa o biyɔɔ niŋnda sɔla pioŋɔɔ le mɛɛ nda diikuŋ nɛi chɔmaa Chɛhowa wo yɛ.

16. Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ hiu buulaŋ le nyɛ yɔŋnuŋ niŋ a teleŋ nyɛpalaa bɛndoo wo le? (Tofa vɛlɛ fotueiyo.)

16 Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ? Nyɛpalaa bɛndu komallɔ waŋnda chieeya kani bɛɛ le wo cho suŋ hunɔɔ. Te o kanduŋ pɛ, kɔndɔfillo cho waŋnda kpou biyɔɔ o chieeŋndo niŋ, nduyɛ a cho wa a siooŋnde. Kɛ, keŋ yɔŋnuŋ niŋ a wanaa cho Chɛhowa piɛiyo wa le. Ŋ sina maa Chɛhowa cho Mɛlɛka naa ni. Ŋ cho wa isisi a tiindaŋndo, “kanifuule boondii [naŋ] nɔ le pioŋɔɔ sɔla ve sɔɔŋguu niŋ kpɛɛluŋ.” (Luku 21:28) O yɔŋ bɛɛ mi lɛŋii chuuŋgiaŋ niŋ diompilɛ ve ni, huŋ chiŋalaŋ naa ŋ cho hiouwɔɔ lachi a tiindaŋndo nɔɔ o Chɛhowa niŋ. Chɛhowa cho maalikɛiya soliŋ kpeku le naa mandaa, nduyɛ mbo ke naa nɛila chɔmaala chiindiaa niŋ yoomula naalaŋ ndo. Vɛɛ o cho yɛ naa nɛila chɔmaalaŋ ndaŋ ke? Ŋ nɔ wɔ miŋ chum le sinaa mɛɛ keŋ cho yɔŋnɔŋ yɛ. Kɛlɛŋgaa ŋ sɔla niŋ nɛila chɔmaalaŋ ndaŋ sanaa o kundala naalaŋ niŋ. Kundalaŋ ndaŋ la wa niŋ dɔɔ “chiɛila” naŋ luɛi niŋ leniŋ le pioŋɔɔ sɔlaa laŋ ni. Vɛɛ naŋ bɛɛndiaŋ yɛ le sɔɔŋ cho hunɔɔ yɔŋnɔŋndoŋ? Ŋ nɔ miŋ sɔɔŋguu puaapiliaa a ndepiliaa naa ikɛi kpɛɛluŋ, miŋ diikuŋ nɛila chɔmaala kɔɔna Chɛhowa wo cho naa kioo laŋ, nduyɛ miŋ nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa kpeekpei cho kɔɔnaa hoo nɛiyo chɔmndo ni.—Hibu. 10:​24, 25; 13:17.

Puaapiliaa a ndepiliaa cho diomndaŋ veeloo o Baabuiyo niŋ diompilɛ o lumuiyo niŋ a teleŋ nyɛpalaa bɛndoo. A cho tofaa o wundɛiyo o bɛɛ mi puaapilɛnɔɔ wa suei yulɔɔ choo choo a nyumndaŋ.

Te ŋ yiyaŋ pɛ a kpaaya Chɛhowa nɔ le naa piŋioo wo, ŋ hiu niŋ buulaŋndo nɔ le nyɛ yɔŋnuŋ niŋ a teleŋ nyɛpalaa bɛndoo wo le (Tofa pɛl 16)b


17. Vɛɛ naŋ muliŋ yɛ o Chɛhowa lo le kɔl dɛɛniaa sɔlaa?

17 Mi che bɛɛ yoomoo ve bɛɛŋ bɛɛŋ le Chuuwaa wa o biyɔɔ niŋ Babilɔŋ nda le, kɛ mi Chɛhowa ke nda kɔl dɛɛniaa ndaa yeema wo. O cho nyɛpilɛ koŋ kpe tosa le naa. Lelaŋ, mɛɛ mɛɛ la wa a naa o chilaŋ niŋ, ŋ nɔ miŋ hiou lachi a Chɛhowa tiindaŋndo le kɔl dɛɛniaa sɔlaa. Nɔ tiindaŋndo maa o cho o bɛɛndiaŋ le buɛiyaa nduaa malɔɔ haki, nduyɛ o buulaŋ le nda. Kindi tiindaŋ numndo poŋ. Loonuŋ maa le mɛɛ Chɛhowa cho Mɛlɛka numndo yɛ, siooŋii nɔ mi bii num le nyɛ o nyɛ le.

VƐƐ BOLII BAABUIYE HEI KE YƐ NUM KƆL DƐƐNIAA?

  • Aisaya 55:7

  • Aisaya 40:​29-31

  • Aisaya 41:​10-13

CHONDII 3 Kpaaya Naa, Tiindaŋ Naa, a Kɔl Sikpa Naa

a Diola lapum la siŋgaŋ.

b TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Puaapiliaa a ndepiliaa cho kunda pɔmbɔɔ wa chuuŋgiaŋ diompilɛ. A nɔ tiindaŋndo o kpaaya Chɛhowa wo niŋ, le wanaa nduaa piŋioo ba o ba nda cho o chieeŋndo choo.

    WOL le Sɔɔŋ Yaasiaa—Kisi (2010-2025)
    Chukku Ma Kinda
    Chuku Ma Kumbi
    • Kisiei
    • Share
    • Mɛɛ ŋ Yeema Yɛ
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Sawalaŋ Le Tɛɛŋgei Soliŋndo Kpeku
    • Mɛɛ Naŋ Bii Yooŋgula Numndaŋ Yɛ
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Chuku Ma Kumbi
    Share