Mars

Beto zaba ti beto ke ve na yinza ya malu-malu. Kasi, kanisa na bima yina Yehova yidiká, mutindu bambwetete, bayinti, bibulu mpe bantu. Beto ke talá bima yayi, kasi ya vandá na ntangu yina ya vandá ve. Beto ke talak’ yawu bubu yayi samu Yehova yidikak’ yawu. (Kub. 1:1, 26, 27) Nzambi ya beto me pesa mpe nsilulu ya kusala yinza ya malu-malu. Yandi ke lungisa mambu yina yandi zonzaka. Na yinza ya malu-malu, bantu ke vanda na mavimpi ya mbote mpe ke zinga samu na ntangu nyonso. Beto lenda vanda na kundima ti yinza ya malu-malu ke kwiza na ntangu yina Nzambi me soola. (Iza. 65:17; Luz. 21:3, 4) Tekila yinza ya malu-malu kuma, sala nyonso yina nge lenda sala samu na kukumisa kiminu ya nge ngolo. Kanisa mpe vutula matondo na munkayulu ya Yesu. Yindula na ngolo ya Yehova. Sala bima yina ke sadisa nge na kukuma dyaka pene-pene na Yehova. Kana nge sala yawu, nge ke vanda na kati ya ‘bayina na kiminu mpe ntima ya yinda ke kuzwaka bima yina Nzambi pesaka nsilulu.’—Ebr. 6:11, 12. w23.04 31 §18-19

Yesu me tala na zulu mpe me sambila na mantwala ya bantu nyonso. Yandi me sala yawu samu bantu nyonso zaba ti ni na ngolo ya Yehova yandi ke lungisa mambu yina yandi me zola kusala. Na manima, yandi me zonza na ndinga ya ngolo: ‘Lazare, basika.’ (Yoa. 11:43) Mpe Lazare me basika na ndyamu. Yesu me sala mambu yina bantu ya nkaka vandá kanisa ti ya lenda salama ve. Disolo yayi ke kindisá kiminu ya beto na kuvumbuka ya bantu ya kufwa. Samu na yinki? Kuzimbana ve nsilulu yina Yesu pesá na Marta: “Nkazi ya nge ke vumbuka na lufwa.” (Yoa. 11:23) Mutindu Tata ya yandi, Yesu ke na nsatu mpe ngolo ya kulungisa nsilulu yayi. Mansangasa ya yandi ke lakisá ti yandi ke na nsatu mingi ya kuvumbula bantu ya kufwa, mpe kukatula kyadi yina ya ke salá bantu ntangu ba ke fwidilá muntu yina ba ke zolaka. Mpe ntangu Lazare basiká na ndyamu, ya talaná pwelele ti Yesu ke na ngolo ya kuvumbula bantu yina kufwaka. Kanisa mpe na mambu yayi Yesu zonzá na Marta yina ke na dikanisi ya kilumbu. Ntembe ve, beto ke na bamambu mingi yina ke natá beto na kukwikila na nsilulu ya Nzambi ya kuvumbula bantu na lufwa. w23.04 11-12 §15-16

Ntangu ya nkaka, beto lenda soba bamambu yina beto me lomba na balusambu ntangu beto ke zabá mbote-mbote wapi yina ke luzolo ya Yehova. Beto me fwana kuzimbana ve ti Yehova ke na dikanisi ya kulungisa, mpe yandi ke lungisa yawu na ntangu yina yandi me soola. Na kati ya mambu yina yandi ke na kanisá kusala, yandi ke katula bamambu nyonso ya yimbi yina ke talisá beto mpasi bubu yayi mutindu kuninga ya ntoto, bamvula ya nene, bimbevo mpe lufwa. Yehova ke sadila Kimfumu ya yandi samu na kulungisa dikanisi ya yandi. (Dan. 2:44; Luz. 21:3, 4) Kasi tii bubu yayi, Yehova ke na biká Satana twadisa yinza. (Yoa. 12:31; Luz. 12:9) Kana Yehova yidika bamambu ya yinza bubu yayi, ya ke talana mutindu Satana ke na lendá kutwadisa yinza. Na yawu, beto me fwana kuvingila ti Yehova lungisa bansilulu ya yandi. Kasi ya zola zonza ve ti Yehova me bika beto. Yehova ke na sadisá beto bubu yayi. w23.05 8 §4; 9-10 §7-8

Wa’ faso beto lenda sadisa bantu ya nkaka na kuzwa bambote ya kilumbu ya kubambuka moyo lufwa ya Yesu? Ya ntete, bokila bawu na lukutakanu yayi. Beto ke suka ve kaka na kubokila ba yina beto ke samunaka bilumbu nyonso, kasi beto lenda sonika na mukanda bankumbu ya bantu yina beto ke na nsatu ya kubokila samu na lukutakanu yayi. Na kati ya bawu kele na bantu ya dikanda ya beto, bampangi ya lukolo, bampangi ya kisalu mpe bantu ya nkaka. Ata ti beto ke ve na mikanda mingi samu na kubokila bawu na lukutakanu ya kubambuka moyo, beto lenda fidisa bawu yawu na nzila ya internet. Beto lenda pamuka na kutala bantu mingi kukwiza na lukutakanu yango! (Lon. 11:6) Kuzimbana ve ti bantu yina nge ke bokila lenda vanda na byuvu, mingi-mingi ba yina ke kwizaka ve na balukutakanu. Beto lenda kanisa na mantwala na byuvu yina ba lenda yufula mpe kubongama na kupesa bawu mvutu. Na manima ya kulanda lukutakanu yango, ba yina ke sepela na malongi ya Biblia lenda vanda na byuvu. Beto ke na nsatu ya kusala yina beto lenda sala tekila ntangu, mpe na manima ya kilumbu ya kubambuka moyo.—Bis. 13:48. w24.01 12 §13, 15; 13 §16

Biblia ke zonzilá bantu 8 yina ba vumbulá samu ba zinga dyaka awa na ntoto. Longoka masolo yayi mbote-mbote. Sosa bileso yina masolo yayi lenda longa nge. Na konso disolo, tala faso ya ke lakisá ti Nzambi ke na nsatu mpe ngolo ya kuvumbula bantu yina kufwaka. Ya kulutila, yindula na kuvumbuka ya Yesu na lufwa. Mvumbukulu yayi me lutila mfunu na bamvumbukulu ya nkaka. Kuzimbana ve ti bantu mingi talá Yesu na manima ya mvumbukulu ya yandi, mpe mvumbukulu ya Yesu ke mambu yina ke salá ti kiminu ya beto vanda ngolo. (1 Ko. 15:3-6, 20-22) Beto ke na vutulá Yehova matondo mingi na nsilulu ya kitoko yina yandi me pesa beto ya kuvumbula bantu na lufwa. Beto lenda vanda na kundima ti nsilulu yayi ke lungana samu ti Yehova ke na nsatu mpe ngolo ya kulungisa yawu. Beto sala nyonso samu na kubika ve na kukumisa ngolo kiminu ya beto na nsilulu ya kitoko yayi. Kana beto sala yawu, beto ke kuma dyaka pene-pene na Nzambi ya beto. Ni yandi me pesa na mosi na mosi ya beto nsilulu yayi: ‘Bantu yina nge ke zolá ke vumbuka na lufwa.’—Yoa. 11:23. w23.04 8 §2; 12 §17; 13 §20

Muntu yina ke ya kukuluka ke kanisá ve ti yandi ke muntu ya mfunu mpe yandi ke ndimá ti ya ke na bamambu yina yandi lenda sala ve. Yandi ke pesá buzitu na bantu ya nkaka mpe yandi ke talá ti ba me lutila yandi. (Flp. 2:3) Ngedeyoni vandá muntu ya kukuluka. Ntangu mbazi ya Yehova zonzá na yandi ti ni yandi ba me soola samu na kuvuukisa bana ya Izraele na maboko ya bantu ya Madiani, yandi zonzaka: ʻDibuta ya munu kele ya kuluta fioti na Manase, mpe munu kele muntu ya kukondwa mfunu na yinzo ya tata ya munu.ʼ (Baz. 6:15) Yandi vandá tala ti yandi vandá ve na ngolo ya kulungisa kisalu yina Yehova pesak’ yandi, kasi Yehova zabá ti yandi lenda sala yawu. Na lubakusu ya Yehova, Ngedeyoni lendá kulungisa kisalu yayi. Bakuluntu ke salá bangolo na kuvanda bantu ya kukuluka na bamambu nyonso yina ba ke salaka. (Bis. 20:18, 19) Ba ke salá ve matalana na bamambu yina ba ke na makoki ya kusala to na bamambu yina ba me lungisa, mpe ntangu ba ke salá bafoti, ba ke talá ve ti ba ke kaka bantu ya mpamba. w23.06 3 §4-5

Kudyata yintu ya Satana ke salama na kitini ya bamvula 1 000 na mantwala. (Luz. 20:7-10) Tekila yawu salama, Biblia bikulaka bamambu ya ngitukulu. Ya ntete, makanda ke zonza “kizunu mpe lukengololo.” (1 Tes. 5:2, 3) “Na ntangu yina mpe na mpamukunu,” makanda ke nwanisa mabuundu nyonso ya luvunu mpe na mbala mosi, mpasi ya nene ke banda. (Luz. 17:16) Yesu ke sambisa bantu nyonso mpe ke kabula mameme na bankombo. (Mat. 25:31-33, 46) Na ntangu yina, Satana ke kanga ve maboko. Samu yandi ke yiiná bisadi ya Yehova, Satana ke nata makanda yina Biblia ke bokilá Gogi ya Magogi na kunwanisa bawu. (Ezk. 38:2, 10, 11) Mpasi ya nene ke manisa ntangu bakristo yina ba tulá mafuta yina ke ntete na ntoto ke vukana na mazulu na Yesu mpe basoda ya mazulu samu na kunwana mvita ya Armagedoni. (Mat. 24:31; Luz. 16:14, 16) Na ntangu yina, Yesu ke banda kuyala na zulu ya ntoto samu na bamvula 1 000.—Luz. 20:6. w23.10 20-21 §9-10

Bubu yayi, bisadi mingi ya Yehova ke vandá kisika yina ba ke niminá bisalu ya beto. Ba ke pesá buzitu na bamfumu ya bwala, kasi faso Obadia, bampangi ya beto ke mangá kubika kusadila Yehova. (Mat. 22:21) Ba ke lakisá boma ya bawu na Yehova ntangu ba ke tumamá na yandi kasi ve na bantu. (Bis. 5:29) Samu na kusamuna mpe kusala balukutakanu, ba ke bumbanaka. (Mat. 10:16, 28) Ba ke sadisá bampangi ya bawu na kuzwa madya ya kimpeve. Beto tala kifwani ya mpangi mosi na nkumbu ya Henri, yina ke vandá na bwala mosi ya Afrique, kisika yina ba niminá bisalu ya beto na kati ya mwa ntangu. Na ntangu yina, Henri vandá pesá mikanda ya beto na Bambangi ya nkaka yina vandá na bwala. Yandi sonikaka: “Mu ke muntu mosi ya nsoni. Yehova vandá pesa munu bukindi yina mu vandá na yawu nsatu.” Nge ke talá kwandi ti nge lenda vanda na bukindi yina Henri vandá na yawu? Nge lenda vanda na bukindi kana nge kulisa boma ya nge na Yehova. w23.06 16 §9, 11

Ntangu Adami na Eva balukilá Yehova, ba kumá bantu ya masumu mpe ba natiná bana ya bawu disumu mpe lufwa. Ya vandá mutindu Satana kangá nzila na dikanisi ya Yehova ya kufulusa ntoto na bantu ya kulunga mpe yina zolá tumama na yandi. Ya talaná mutindu Yehova ke lenda dyaka ve kuzonza “Omega.” Ntangu ya nkaka, Satana talá ti yandi kangá Yehova nzila. Ya lenda vanda ti Satana vandá kanisa ti Yehova zolá kufwa Adami na Eva, mpe zolá yidika bantu ya nkaka ya kulunga samu na kulungisa dikanisi ya yandi. Kasi kana Yehova salá mutindu yina, Satana zolá vunina yandi ti yandi ke muntu ya luvunu. Samu na yinki? Samu ti faso beto ke talak’ yawu na Kubanda 1:28, Yehova zonzá na Adami na Eva ti, ni bana ya bawu zolá fulusa ntoto. Ya lenda vanda ti Satana kanisá ti Yehova zolá bika Adami na Eva buta bana ya masumu, yina zolá lenda ata fioti ve kukuma bantu ya kulunga. (Lon. 7:20; Rom. 3:23) Kana ya salamá mutindu yina, ntembe ve Satana zolá zonza ti Yehova me lembana. Samu na yinki? Samu ti, kana bana ya Adami na Eva vanda kaka bantu ya masumu, dikanisi ya Yehova ya kufulusa ntoto na bantu ya kulunga me kubwa na maza. w23.11 6 §15-16

Yehova ke sadilá Biblia mpe kimvuka ya yandi samu na kulakisa beto nzila ya kulanda. Beto ke ve na nsatu ya kubwela dyaka bamambu ya nkaka na yina yandi pesaka. (Bin. 3:5-7) Na yawu, beto zolá landa kaka bamambu yina ke na kati ya Biblia mpe kusosa ve kupesa na bampangi malongi yina me katuka na beto mosi. Satana ke sadilá “mabanza ya mpamba” mpe ‘mambu ya ntete-ntete ya yinza’ samu na kuvuna bantu mpe kukabula bawu. (Kol. 2:8) Na siècle ya ntete, na kati ya mabanza ya luvunu vandá na bamambu yina bantu vandá longá, malongi ya bazwife yina vandá katuká ve na Biblia, mpe malongi yina vandá lomba na bantu na kutumama kaka na Musiku ya Moyize. Bamambu yayi vandá ya luvunu samu ya vandá kwelana ve na ndwenga ya Nzambi. Bubu yayi, bantu mingi ke kanisá ti bamambu ya yimbi yina ke na salamá ke foti ya bamfumu. Ba ke sadilá télé, internet mpe bima ya nkaka samu na kumwangisa bansangu ya luvunu. w23.07 16 §11-12

Yehova yidiká na faso ya ngitukulu muvusu yina ba nataka. Satana vandá kanisa ata fioti ve ti Yehova zolá sala mambu yina yandi salaka. Yehova lakisá ti yandi ke ve muntu ya luvunu, kasi muntu ya matsyeleka, ntangu yandi biká Adami na Eva buta bana. Yandi lakisá mpe ti yandi lembaná ve, mpe ti ntangu yandi ke zonzá mambu, ata kima lenda kanga yandi nzila na kulungisa yawu. Samu na kulungisa dikanisi ya yandi, yandi pesá “mwana” yina zolá vuukisa bana ya Adami na Eva yina zolá tumama na yandi. Mwana yango zolá pesa luzingu ya yandi mutindu ntalu ya kufuta samu na kuvuukisa bantu. (Kub. 3:15; 22:18) Satana vandá vingila ata fioti ve ti Yehova sala mambu ya faso yayi. Samu na yinki? Samu ti ni luzolo natá Yehova na kupesa ntalu yango. (Mat. 20:28; Yoa. 3:16) Satana ke ve na luzolo. Yandi ke kanisá kaka na yandi mosi. Yinki mambu yina Yehova salá ke nata? Na nsuka ya bamvula 1 000 ya luyalu ya Yesu, bantu ya kulunga, bana ya Adami na Eva yina ke tumama na Yehova ke zinga na paradiso awa na ntoto, nkaka mutindu Yehova kanisak’ yawu na kubanda. w23.11 6 §17

Beto me fwana kuzitisa musiku ya Yehova na yina me tadila luzingu mpe menga. Samu na yinki? Samu ti, na Yehova menga ke mutindu luzingu mpe ya ke mfunu mingi samu na yandi. (Lev. 17:14) Mbala ya ntete yina Yehova zonzá na bantu ti ba lenda kudya musuni ya bibulu, yandi zonzá na bawu na kudya ve menga. (Kub. 9:4) Yandi vutukilá mambu yango na musiku yina yandi pesá na Moyize samu na bantu ya Izraele. (Lev. 17:10) Mpe na siècle ya ntete, na manima ya kimvuka ya bantwadisi, Yehova zonzá na bakristo nyonso: ‘Beno landa kumanga menga.’ (Bis. 15:28, 29) Beto me lunga kuvanda ngolo samu na kutumama na musiku yayi ntangu beto ke kuzwá mikanu na mambu ya mavimpi. Beto me fwana kutumama na musiku ya Yehova na yina me tadila kuvukisa nzutu. Ntumwa Polo zonzá na beto na ‘kufwa binama ya beto ya nzutu.’ Kifwani yayi vandá sosa kuzonza ti beto me lunga kusala bangolo ya beto nyonso samu na kukatula bansatu ya yimbi. Beto me lunga kusala nyonso samu na kutala ve to kusala ve bima yina lenda nata beto na kuvukisa nzutu na faso yina Yehova ke niminaka.—Kol. 3:5; Yobi 31:1. w23.07 15 §5-6

Ya lenda vanda ti samu Samsoni zolá mingi Dalila, yandi vandá kanisa ata fioti na yina Dalila vandá sosa kusala. Bambala mingi Dalila vandá kwenda yufula kaka yandi wapi kisika ngolo ya yandi katuká mpe Samsoni kwizá zonzila yandi yawu. Nyonso yayi salá ti na manima, ngolo ya Samsoni manisá mpe ti Yehova bika yandi. Ya salá ti Yehova tudila dyaka ve yandi ntima na mwa ntangu. (Baz. 16:16-20) Samsoni kutaná na bampasi mingi samu ti yandi tulá ntima ya yandi nyonso na Dalila kasi ve na Yehova. Bantu ya Filistia kangak’ yandi mpe kufwak’ yandi meso. Ba tulak’ yandi na boloko na Gaza kisika yina na ntama, yandi mwangisá bamwelo ya mbanza. Na boloko, yandi kumá muntu yina ke niká bambuma. Ntangu bantu ya Filistia vukaná samu na kusala feti, ba talisá Samsoni nsoni. Ba vandá kanisa ti nzambi ya bawu ya luvunu Dagoni pesá bawu Samsoni. Na yawu, ba pesak’ yandi munkayulu ya nene. Ba basisá Samsoni na boloko mpe ba natak’ yandi na feti samu yandi ‘sekisa bawu’ mpe ba sombola yandi.—Baz. 16:21-25. w23.09 5-6 §13-14

Ya lenda vanda ti muntu yina ke salá na beto to yina ke kotá na beto ke na yufulá beto samu na yinki beto ke tumamá na malongi ya Biblia. Beto ke zonzila yandi samu na yinki beto ke ndimá ti kulanda malongi ya Biblia ke kima ya kulutila mbote. Beto me lunga mpe kulakisa buzitu na mambu yina yandi ke kwikilaka. (1 Pi. 3:15) Na kisika ya kukanisa ti kyuvu ya yandi ke kaka samu na kusombola beto, beto kanisa na wa’ faso kyuvu yina lenda sadisa beto na kuzaba yinki ke mfunu samu na yandi. Ata ti yandi me yufula kyuvu na dikanisi ya mbote to ya yimbi, na lembami beto ke sala nyonso samu na kupesa yandi mvutu ya mbote. Mvutu ya beto lenda sadisa yandi na kusoba faso ya yandi ya kutala bamambu. Ata ti yandi ke na lakisá ve beto buzitu to ke na sosá kusombola beto, mvutu ya beto me lunga kuvanda kaka mbote. Na kifwani, kana mpangi yina ke salá na nge me yufula nge samu na yinki beto ke salá ve feti ya kilumbu ya kubutuka, nge lenda kanisa: Yandi ke na sosá kwandi kuzaba kana beto mpe ke baká ntangu ya kusakana? Yandi ke na sosá kwandi kuzonza ti samu beto ke salá ve feti ya kilumbu ya kubutuka, ya zola zonza ti beto ke na nsatu ya kubebisa bumosi yina ke na kati ya beto na bampangi ya beto ya kisalu? Beto lenda lakisa yandi ti beto ke sepelá na kutala nyonso yina yandi ke salá samu bumosi vanda na kisalu. Kuzonza faso yayi lenda fungula nzila na disolo ya Biblia na yina me tadila feti ya kilumbu ya kubutuka. w23.09 17 §10-11

Kasi bubu yayi, beto ke na bweso ya kusadila ntangu yina me bikana, samu na kusamuna na bantu nyonso na ntoto. Ntumwa Piere zonzá na beto na kuzimbana ve kilumbu ya Yehova. (2 Pi. 3:11, 12) Wa’ faso beto lenda sala yawu? Bilumbu nyonso, beto lenda kanisa na wa’ faso luzingu ya beto ke vanda na yinza ya malu-malu. Kusala mutindu beto ke na paradiso: beto ke na kuzwá mupepe ya kitoko, beto ke na kudyá madya yina ke mbote samu na mavimpi ya beto, beto ke na kilengi ya kutala ba yina beto ke zolá kuvumbuka na lufwa mpe beto ke na longá mambu ya Biblia na ba yina zingá bamvula mingi tekila kulungana ya bambikudulu ya Biblia. Ntangu nge ke yindula na bamambu yayi, ya ke sadisa nge na kuvingila na ntima ya yinda nyonso ntangu yango, mpe na kuvanda na kundima ti nsuka ya yinza me kuma pene-pene. Kana beto “zaba mambu nyonso” na yina me tadila bilumbu yina ke kwiza, ‘bayina ke zitisaka ve Nzambi ke vuna beto ve. w23.09 27 §5-6

Bantwenya ke na bampangi mingi yina ke mangá na “kutumama na bibuti ya bawu.” (2 Tim. 3:1, 2) Samu na yinki mingi ya bawu ke tumamaka ve? Ba ke talá ti bamambu yina bibuti ke zonzá na bawu na kusala, bawu mosi ke salá ve yawu. Ba ya nkaka ke kanisá ti malongi ya bibuti ke malongi ya ntama. Ya lenda simba ve na bawu to ya me lutila mpasi. Kana nge ke mwana, nge mpe ke talá bamambu faso yayi? Musiku ya Yehova na verse yina kele dikanisi ya bubu yayi lenda talana mpasi na kulanda. Yinki lenda sadisa nge na kutumama? Kifwani ya Yesu lenda longa nge na kutumama. (1 Pi. 2:21-24) Yandi vandá muntu ya kulunga, kasi bibuti ya yandi ve. Ata ba vandá sala bafoti, mpe bantangu ya nkaka ba vandá zaba ve faso ya kubakila yandi, Yesu vandá pesa bawu buzitu. —Kub. 20:12. w23.10 7 §4-5

Ntumwa Polo lakisá ti, ata muntu vandá kuzwa mulemvo na faso ya kulunga na kupesa minkayulu yina musiku vandá lomba. Ni na yawu, Nzambi “katulaka Misiku.” Polo longá bawu matsyeleka ya dema. Mpe yandi lakisá bawu ti “kivuvu ya mbote” yina munkayulu ya Yesu vandá pesa bawu lenda nata bawu “pene-pene na Nzambi.” (Ebr. 7:19) Polo lakisá bawu samu na yinki lusambu ya Bakristo me lutila yina ba vandá salá na ntama. Lusambu yina Bazwife vandá sadila na nzila ya musiku vandá kaka “kinsinsya [kifwani] ya bima yina fwana kuzwiza. Kasi butsyelika ni Klisto.” (Kol. 2:17) Beto ke sadilá bifwani samu na kulonga bamambu ya mfunu. Faso mosi mpe, mutindu Bazwife vandá sambila, vandá kifwani ya lusambu ya tsyeleka yina zolá kwiza. Samu Yehova ndima lusambu ya beto, beto me bonga kuzaba bamambu yina Yehova salá samu beto kuzwa mulemvo ya masumu ya beto. w23.10 25 §4-5

Danyele kikapu 11 ke zonzilá bamfumu zole yina ke nwanisa bampangi. Mbikudulu yayi na bambikudulu ya nkaka ya Biblia ke sadisá beto na kuzaba ti Russie na babwala ya nkaka yina ke kintwadi na yandi ke ‘mfumu ya Node,’ mpe kimfumu ya ngolo Angleterre na États-Unis ke ‘mfumu ya Sude.’ ‘Mfumu ya Node’ ke na kwamisá mingi bisadi ya Yehova yina ke na babwala ya yandi. Ba ya nkaka, ba ke na bulá bawu mpe kulosa bawu na boloko samu na kiminu ya bawu. Mambu nyonso yina ‘mfumu ya Node’ ke na salá na bampangi ya beto ke na kulisá dyaka kiminu ya bawu. Samu na yinki? Samu ba me zaba ti bankwamusu ya ‘mfumu ya Node’ ke na lungisá mbikudulu ya Danyele. (Dan. 11:41) Kuzaba yawu lenda sadisa beto na kukulisa kivuvu ya beto mpe na kukangama dyaka ngolo na Yehova. w23.08 11 §15-16

Samu ti Yehova ke zolaka beto, yandi ke bakulaka mambu yina ke na kati ya ntima ya beto, mpe yandi ke na nsatu ya kubumba beto. Ntangu beto ke talaka mpasi, ya ke salaka yandi mpe mpasi. Na yina, samu yandi ke pesaka mvutu, beto lenda sambila yandi mutindu yayi: ‘Bumba munu mutindu mbuma ya disu ya nge.’ (Nku. 17:8) Disu ke mosi ya binama ya nzutu yina ke mfunu mingi. Na yawu, ntangu Yehova ke fwanisaka beto na mbuma ya disu, ya zola zonza, ‘Muntu ni muntu yina ke sala beno yimbi, yandi ke sala mpe yimbi na yina ke ntalu na munu.’ Yehova zola nge vanda na kundima ti yandi ke zolaka nge. Kasi, yandi zaba ti samu na bamambu yina beto salaka na ntama, beto lenda yufula kana yandi lenda zola beto. To nge ke na kutanaka na bamambu yina ke na mekaka kukangama ya nge na luzolo ya Yehova. Yinki lenda sadisa nge na kutula ntima na Yehova? Longoka mutindu Yehova lakisaka luzolo ya yandi na Yesu, na ba yina ba tulaka mafuta mpe na beto nyonso. w24.01 27 §6-7

Ntangu dikanda ya Yehova bwabaná na bamambu ya mpasi na ntama, Esdrasi talá mutindu Yehova sadisá bawu. Bamvula mingi na manima, na mvula 484 T.N.B., ya lenda vanda ti Esdrasi vandá na Babilone ntangu mfumu Asuerusi pesá musiku ya kufwa Bazwife nyonso yina vandá na babwala yina yandi vandá yala. (Est. 3:7, 13-15) Na ntangu yina, luzingu ya Esdrasi na ya Bazwife ya nkaka kumá na mpasi. Ntangu ba kuwá musiku yina, ba lembá mingi, ba biká kudya mpe ba vandá dila ntangu ba vandá sambila Yehova samu yandi sadisa bawu. (Est. 4:3) Kanisa na yina ya salá Esdrasi na Bazwife ya nkaka ntangu ba talá mutindu bamambu balukaka: ba yina nyonso vandá sosa ti ba kufwa Bazwife, ni bawu ba kufwaka. (Est. 9:1, 2) Ntembe ve, mambu ya mpasi yayi sadisá Esdrasi na kubongama na bamambu ya mpasi yina zolá kumina yandi na mantwala. Ya sadisá mpe yandi na kukulisa kiminu ya yandi ti Yehova ke na ngolo ya kubumba dikanda ya yandi. w23.11 17 §12-13

Ntumwa Polo vandá zonzila “kutumama na Misiku,” ya ke Musiku ya Moyize yina Nzambi pesak’ yandi na Mongo ya Sinai. (Rom. 3:21, 28) Na ntangu ya Polo, Bakristo ya Bazwife vandá kanisa ntete ti ba zolá tumama kaka na Musiku ya Moyize. Samu na kusadisa bawu, Polo sadilá kifwani ya Abrahami samu na kulakisa bawu ti muntu ya lunungu na meso ya Nzambi ke talaná ve na “kutumama na Misiku,” kasi na kiminu ya yandi. Kana beto vanda na kiminu na yandi mpe na Yesu, Nzambi lenda ndima beto. Kuzaba yawu ke na kindisá beto mingi. “Bisalu” yina ke na Zaki kikapu 2, ke ve “kutumama na Misiku” yina ntumwa Polo zonzilaka. Zaki ke na zonzilá bisalu yina Bakristo ke salá bilumbu nyonso. (Zaki 2:24) Na yawu ni ndyatulu ya mukristo ke lakisá kana yandi ke kwikilá na Nzambi to ve. w23.12 3 §8; 4-5 §10-11

Kana nge ke na nsatu ya kukwela, nge me lunga kusoola mbote-mbote bakala yina ke bonga na nge. Ya ke mosi ya mikanu ya mfunu yina nge lenda baka. Kuzimbana ve ti nge ke vanda na yisi ya lutumu ya bakala yina ke kwela nge. (Rom. 7:2; Ef. 5:33) Nge lenda yufula: ‘Yandi ke kanisá mpe ke salá kwandi bamambu mutindu Yesu? Yandi ke tulá kwandi bamambu ya kimpeve na kisika ya ntete na luzingu ya yandi? Yandi ke sadilá kwandi ndwenga samu na kubaka mikanu? Yandi ke ndimá kwandi bafoti ya yandi? Yandi ke zitisá kwandi bakento? Yandi ke kwandi na makoki ya kusadisa munu na kubumba kindiku ya ngolo na Yehova, ya kupesa munu yina mu ke na yawu nsatu na kinsuni? Mpe yandi ke vanda kwandi ndiku ya mbote samu na munu? Kana nge ke na nsatu ya kuzwa bakala ya mbote, nge me lunga kuvanda kento ya mbote. Kento ya mbote ke ‘kisadisi yina me fwanana’ samu na bakala ya yandi. (Kub. 2:18) Samu ti yandi ke zolaka Yehova, yandi ke sadisá bantu ya nkaka na kutala bifu ya mbote yina ke na bakala ya yandi. (Bin. 31:11, 12; 1 Tim. 3:11) Nge lenda bongama bubu yayi samu na kukuma kento ya mbote, kuzola Yehova mpe kuvanda muntu yina ke sadisá bampangi, ya vanda na yinzo to na kati ya kimvuka. w23.12 22-23 §18-19

Yehova me pesa beto nsilulu ti yandi ke pesa beto mayela yina beto ke na yawu nsatu samu na kubaka mikanu ya mbote. Beto ke vandá mingi na nsatu ya mayela ya Nzambi ntangu beto ke baká mikanu ya mfunu yina ke soba luzingu ya beto.Yandi ke pesá beto mpe ngolo ya kukanga ntima. Mutindu yandi salak’ yawu samu na ntumwa Polo, Yehova ke pesa beto ngolo yina beto ke na yawu nsatu samu na kukanga ntima na mantwala ya bampasi. (Flp. 4:13) Mosi ya bima yina yandi ke sadilaka ke dikanda ya beto ya bakristo. Na mpimpa tekila yandi kufwa, Yesu bondilá Yehova samu yandi bika ve ti bantu kanisa ti ba me kufwa yandi samu yandi me zonza mambu ya yimbi na nkumbu ya Yehova. Yehova salá ve bamambu faso Yesu lombak’ yawu, kasi yandi sadisak’ yandi. Yandi fidisá mpangi ya yandi mosi ya mbazi samu na kukindisa yandi. (Luke 22:42, 43) Yehova lenda sadisa mpe beto na nzila ya mosi ya bampangi ya beto. Mpangi yayi lenda kwiza tala beto to kubokila beto samu na kukindisa beto. Beto nyonso lenda sosa kuvanda na “ndinga ya mbote” samu na bampangi ya beto ya kimvuka.—Bin. 12:25. w23.05 10-11 §9-11

Ba yina me kota madidi na kimpeve na ntangu ya kubambuka moyo lenda vanda na boma ti ba ke yamba ve bawu na faso ya mbote. Na yawu, beto me lunga ve kuyufula bawu byuvu to kuzonzila bawu bamambu yina lenda nyongisa bawu. Bampangi yayi ke mpe Bambangi ya Yehova mpe beto ke na kilengi ya kukembila dyaka Yehova kintwadi na bawu! (Nku. 119:176; Bis. 20:35) Beto ke na vutulaka matondo na Yesu na yina yandi zonzaka na beto na kubambuka moyo lufwa ya yandi bamvula nyonso, mpe beto me zaba samu na yinki ya ke mfunu. Kusala yawu, ke natinaka beto mosi mpe bampangi ya nkaka bambote mingi. (Iza. 48:17, 18) Ya ke kulisaka mpe luzolo ya beto samu na Yehova na Yesu. Beto ke lakisaka ti beto ke sepelaka na yina nyonso ba salaka samu na beto. Beto ke kulisaka kindiku ya beto na bampangi ya kimvuka. Beto lenda sadisa bantu ya nkaka mpe na kulongoka wa’ faso ba lenda sepela na bambote yina munkayulu ya Yesu ke nataka. Beto sala nyonso yina beto lenda sala samu na kuvanda ya kubongama na kilumbu ya kubambuka moyo yina ke kilumbu ya kulutila mfunu ya mvula. w24.01 14 §18-19

Wa’ faso Yehova ke twadisaka beto? Yandi ke sadilaka Biblia. Kasi, yandi ke sadilaka mpe bantu. Na kifwani, na manima ya “kisadi ya kukwikama mpe ya mayela,” yandi ke pesaka beto malongi yina ke sadisaka beto na kubaka mikanu ya mbote. (Mat. 24:45) Yehova ke sadilaka mpe bampangi ya nkaka samu na kutwadisa beto. Na kifwani, bantwadisi ya circonscription, mpe bakuluntu ke pesaka beto bukindi mpe malongi yina lenda sadisa beto na kati ya bantangu ya mpasi. Na yawu, beto ke na vutulaka Yehova matondo samu na faso ya yandi ya kutwadisa beto. Ya ke na sadisaka beto na kuvanda kaka na kindiku ya ngolo na yandi, mpe na kubumba kilengi ya beto. Samu ti Yehova ke sadilaka bantu ya masumu samu na kutwadisa beto, bantangu ya nkaka, ya lenda vanda mpasi na beto na kutala ti, ni Yehova ke na twadisaka beto. Bantangu nyonso, beto me bonga kundima ti ni Yehova ke na twadisaka dikanda ya yandi, mpe kulanda yandi ke natina beto kaka bambote. w24.02 20 §2-3

Beto lenda kulisa luzolo ya beto samu na Nzambi na kulongoká ntangu nyonso Biblia. Ntangu nge ke tangá Biblia, sosa kutala yinki mambu yina nge ke na tangá ke na longá nge na yina me tadila Yehova. Nge lenda yufula: ‘Wa’ faso mambu yina mu ke na tangá ke na lakisá ti Yehova ke zolá munu? Wapi bamambu awa lenda pesa dyaka munu nsatu ya kuzola Yehova?’ Kima ya nkaka yina lenda sadisa beto na kukulisa luzolo ya beto samu na Yehova, ni kufungulak’ yandi ntangu nyonso ntima ya beto na lusambu. (Nku. 25:4, 5) Yehova ke pesá bamvutu na balusambu ya beto. (1 Yoa. 3:21, 22) Beto me bonga mpe kukulisa luzolo samu na bampangi. Mwa bamvula mingi na manima ya kukuma mukristo ntumwa Polo kutaná na ntwenya mosi na nkumbu ya Timote. Timote vandá zolá Yehova mpe bantu. Na yina me tadila Timote, Polo zonzá na bafilipi: “Kaka ni yandi ke na mabanza mosi na munu, mpe ke talaka ya tsyelika ntima mpasi samu na beno.” (Flp. 2:20) Awa Polo ke na zonzilá luzolo yina Timote vandá na yawu samu na bampangi ya kento na ya bakala. Ntembe ve, bimvuka yina Timote zolá kwenda tala vandá vingilak’ yandi na kilengi nyonso.—1 Ko. 4:17. w23.07 9 §7-10

Moyize kufwaka tekila bantu ya Izraele kota na ntoto ya nsilulu. Yehova bikaka kwandi kutwadisa dikanda ya yandi samu ti Moyize kufwaka? Ve. Ntangu nyonso yina ba vandaka ya kukangama na yandi, Yehova bikaka ve bawu. Tekila Moyize kufwa, Yehova zonzaka na yandi na kutula Yozue samu na kutwadisa dikanda ya yandi. Moyize lakisaka Yozue mutindu ya kutwadisa na kati ya bamvula mingi. (Bas. 33:11; Kul. 34:9) Dyaka, ya vandaka na bamfumu ya makanda mingi yina zabaka kutwadisa: bamfumu ya mafunda (1 000), bamfumu ya bankama (100), bamfumu ya makumi-tanu (50), bamfumu ya makumi (10). (Kul. 1:15) Ba kipeke mbote-mbote dikanda ya Nzambi. Ya vandaka mpe faso mosi na ntangu ya Eliya. Na kati ya bamvula mingi, yandi salaka kisalu ya ngolo samu na kusadisa bantu ya Izraele na kusadila Yehova. Kasi, ya vandaka na ntangu yina Yehova filisaka yandi samu na kusala na Zude. (2 Mf. 2:1; 2 Ns. 21:12) Bantu ya kukwikama yina vandaka na makanda 10 ya Izraele bikanaka kaka bawu mosi? Ve. Na kati ya bamvula, Eliya lakisaka kisalu na Elisha. Dikanisi ya Yehova vanda lungana kaka, mpe yandi vanda bika ve kukipe bisadi ya yandi ya kukwikama. w24.02 5 §12

Bakristo ya Efeze ndimaka nsemo ya matsyeleka ya Biblia. (Nku. 119:105) Ba bikaka bansalulu ya mabuundu ya luvunu, mpe ndyatulu ya bawu ya busafu. Awa ba bandaka kusala bamambu ‘mutindu Nzambi.’ Ba bandaka kusala nyonso yina ba vandaka na makoki ya kusala sala samu na kusambila Yehova, mpe kusepelisa yandi. (Ef. 5:1) Mutindu mosi mpe, tekila beto zaba matsyeleka, beto vandaka na kati ya kitombi samu na mabuundu ya luvunu mpe ndyatulu ya busafu yina beto vandaka na yawu. Ya ke na ba yina na kati ya beto vanda salaka bafeti ya mabuundu ya luvunu. Ba ya nkaka vanda nata luzingu ya kidi-kidi. Kasi, ntangu beto bandaka kulanda misiku ya Yehova na luzingu ya beto, ya natinaka beto bambote mingi. (Iza. 48:17) Kasi bubu yayi, beto ke kaka na nsatu ya kusala bangolo, samu na kuvutuka ve na kitombi yina beto bikaka na manima, mpe kubika ve na “[kudyatila] mutindu bantu yina ke na kuzinga na nsemo.” w24.03 21 §6-7

Nge lenda kanisa ti nge ke ntete ve ya kukubama samu na kukipesa mpe kuzwa mbotokolo. Ya lenda vanda ti nge ke na nsatu ya kusala bansobolo samu na kukwelisa luzingu ya nge na misiku ya Yehova, to nge ke dyaka na nsatu ya kukulisa kiminu ya nge. (Kol. 2:6, 7) Ya tsyeleka, balongoki nyonso ke kulaka ve na kimpeve mutindu mosi. Mpe bantwenya nyonso ve ke vandaka ya kuyilama samu na kukipesa mpe kuzwa mbotokolo na bamvula mosi. Mpe nge me lunga ve kufwanisa bangolo yina nge ke na salaka na kusepelisa Yehova na ya bantu ya nkaka. (Gal. 6:4, 5) Kana nge tala ti nge ke ntete ve ya kubongama samu na kukipesa na Yehova, kulemba ve. Sosa kaka kulungisa yawu. Lomba na Yehova na kusadisa nge na kusala bansobolo yina nge ke na yawu nsatu. (Flp. 2:13) Nge lenda vanda na kundima ti yandi ke kuwa lusambu ya nge mpe yandi ke sadisa nge.—1 Yoa. 5:14. w24.03 5 §9-10

Kilumbu mosi, Sara vandá na bamambu yina vandá kwamisa yandi. Yandi manisá nkele ya yandi na Abrahami mpe yandi kwendá tii na kuzonza ti ya vandá foti ya Abrahami. Abrahami zabá ti Sara vandá kento ya kutumama mpe yandi vandá zitisá mikanu yina yandi vandá bakaka. Yandi kuwak’ yandi mpe yandi yidiká bamambu. (Kub. 16:5, 6) Yinki ya ke na longá beto? Beno babakala ya kukwela, beno ke na lutumu ya kubaka mikanu samu na makanda ya beno. (1 Ko. 11:3) Kasi, na kulakisa bakento ya beno ti beno ke zolá bawu, beno me bonga kuwa bawu mbote-mbote mpe beno me bonga kuwa makanisi ya bawu tekila beno baka mikanu, mingi-mingi kana mikanu yango ke tadila mpe bawu. (1 Ko. 13:4, 5) Kilumbu ya nkaka, Abrahami baká mukanu ya kuyamba bantu yina ba vandá vingila ve. Yandi zonzá na Sara na kubika bamambu yina yandi vandá sala, mpe na kwenda lambila bawu mampa. (Kub. 18:6) Na mbangu nyonso, Sara tumamá mpe salá mambu yina Abrahami zonzá na yandi. Beno bakento ya kukwela, beno lenda landa kifwani ya Sara na kutumamá na mikanu yina babakala ya beno ke bakaka. Kusala yawu ke sadisa beno na kubongisa dikwela ya beno.—1 Pi. 3:5, 6. w23.05 24-25 §16-17

Ntangu Yehova tulá Ngedeyoni mutindu zuzi, yandi vandá na nsatu ya kutumama mpe kulakisa bukindi. Ba pesak’ yandi kisalu ya mpasi ya kumwangisa kisika yina tata ya yandi salá samu na kusambila Baale. (Baz. 6:25, 26) Na manima, Ngedeyoni bokilá basoda samu na kukwenda nwana, kasi Yehova zonzá na yandi bambala zole na kuvutula ba ya nkaka. (Baz. 7:2-7) Yehova zonzá dyaka na yandi na kukwenda nwanisa bambeni ya bawu na kati-kati ya mpimpa. (Baz. 7:9-11) Bakuluntu me bonga kuvanda ya ʻkuyilama na kutumama.ʼ Kuluntu yina ke tumamá, ke sadilá na mbangu bamambu yina Biblia ke zonzá mpe malongi yina ke katuká na kimvuka ya Yehova. Na yawu, ya ke sadisá bampangi ya nkaka na kutumama. Kasi ya ke na bamambu yina lenda sala ti ya vanda mpasi samu na kuluntu na kutumama. Na kifwani, ba lenda pesa yandi misiku mingi to misiku lenda soba na mbangu mpe ya lenda vanda mpasi samu na yandi na kusadila yawu. Bantangu ya nkaka, yandi lenda yufula kana bamambu yina ba ke lombá na yandi na kusala ke simba, to kana ya ke vanda mayela na kulanda yawu. Ntangu ya nkaka, ba lenda pesa yandi kisalu yina lenda sala ti basoda simba yandi. Wa’ faso kifwani ya Ngedeyoni lenda sadisa bakuluntu na mantwala ya bamambu ya mutindu yayi? Sosa kuzaba mbote-mbote bamambu yina kimvuka ya Yehova ke zonzá mpe sadila yawu. w23.06 4-5 §9-11