Avril

Bisadi ya Yehova ya ntama kutaná na bamambu ya mpasi. Beto zonzila Yakobi. Tata ya yandi fidisak’ yandi na Labani samu na kukwenda kwela mosi ya bana ya yandi ya kento. Labani vandá sambilá Yehova, mpe tata ya Yakobi zonzá na Yakobi ti Yehova ke sakumuna yandi mingi. (Kub. 28:1-4) Na yawu, Yakobi salá mambu yina ba zonzá na yandi na kusala. Yandi biká bwala ya Kanana samu na kukwenda kisika yina Labani vandaka. Labani vandá na bana zole ya kento, Lea na Rashele. Yakobi zolá Rashele leki ya Lea, mpe yandi ndimá kusala bamvula 7 samu Labani pesa yandi Rashele. (Kub. 29:18) Kasi bamambu lutá ve faso Yakobi vandá kanisa. Labani vunak’ yandi samu yandi kwela Lea, yaya ya Rashele. Labani ndimá ti Yakobi kwela Rashele lumingu yina ke landa. Kasi, samu na kusala yawu, yandi zolá sala dyaka bamvula 7 samu na Labani. (Kub. 29:25-27) Labani vandá mfumu mosi ya mbaki samu na Yakobi. Na kati ya bamvula 20 Labani futá ve Yakobi mutindu ba wisanaka.—Kub. 31:41, 42. w23.04 15 §5

Na nani beto lenda kwenda samu yandi kindisa mpe twadisa beto ntangu beto ke kutaná na bampasi? Beto zaba mvutu na kyuvu yayi. Beto lenda sambila Yehova. Yandi ke lombá na beto na kusambila yandi. Yandi zola ti beto sambila bambala mingi, mpe beto “kubika ve na kusambila.” (1 Tes. 5:17) Beto lenda sambila yandi mpe kusosa ti yandi twadisa beto na bamambu nyonso ya luzingu ya beto. (Bin. 3:5, 6) Yehova ke Nzambi ya luzolo. Ni na yawu, yandi me zonza ti beto lenda sambila yandi ntangu nyonso. Yesu zabá ti balusambu ya beto ke mfunu mingi na meso ya Yehova. Bamvula mingi tekila yandi kwiza awa na ntoto, yandi talá faso Tata ya yandi vandá pesa bamvutu na balusambu ya bisadi ya yandi ya kento na ya bakala. Na kifwani, Yesu vandá kisika mosi na Tata ya yandi ntangu yandi pesá mvutu na balusambu ya Ana, ya Davidi, ya Eli mpe ya bisadi ya yandi ya nkaka. (1 Sa. 1:10, 11, 20; 1 Mf. 19:4-6; Nku. 32:5) Ni na yawu Yesu longá bilandi ya yandi na kusambila mingi, mpe kusala yawu ntangu nyonso yina ba zola.—Mat. 7:7-11. w23.05 2 §1, 3

Nganga-nzambi ya nene Yehoyada vandá na boma ya Yehova. Kukangama ya yandi talaná pwelele ntangu mwana ya Yezabele, Atalia, baká kimfumu ya Yuda na ngolo. Yandi vandá na ntima ya yimbi ya kulutila mpe nsatu ya mingi ya kuvanda muntu ya nene. (2 Ns. 22:10, 11) Ni yawu natak’ yandi na kufwa dibuta nyonso ya kimfumu ya Yuda yina vandá mitekolo ya yandi mosi. Mosi ya mitekolo yango, na nkumbu ya Yehoashi vuuká samu kento ya Yehoyada, Yehoshabeti, bumbak’ yandi. Yehoyada na kento ya yandi vandá kipe Yehoashi. Ni yawu salá ti ba bumba dibuta ya Davidi. Yehoyada vandá kaka ya kukangama na Yehova mpe tekitá ve na boma na mantwala ya Atalia. Ntangu Yehoashi kumá na bamvula 7, Yehoyada lakisá dyaka kukangama ya yandi na Yehova. Yandi kanisá na bamambu yina yandi zolá sala samu Yehoashi kuma mfumu. Kana ya zolá simba ve, Yehoyada zolá kufwa. Na lusakumunu ya Yehova, bamambu simbaka. w23.06 17 §12-13

Mfumu Nebukadenezare ntangu ya nkaka, samu na mambu yina Danyele zonzá, zolá kanisa ti Danyele vandá yinak’ yandi. Dikanisi yango zolá nata yandi na kufwa Danyele. Ata faso yina, Danyele lakisá bukindi ntangu yandi zonzá mambu faso ya vandá na yina me tadila ndosi yango. Yinki sadisá Danyele na kuvanda na bukindi na luzingu ya yandi nyonso? Beto lenda ndima ti bibuti ya Danyele vandá bifwani ya mbote samu na yandi, ntangu yandi vandá ntwenya. (Kul. 6:6-9) Danyele zabá ve kaka Misiku ya Moyize na zulu-zulu mutindu misiku kumi, kasi mpe mambu ya nkaka yina vandá na kati, mutindu bima yina bana ya Izraele lenda kudya mpe yina ba lenda kudya ve. (Lev. 11:4-8; Dan. 1:8, 11-13) Yandi kwizá longoka mpe disolo ya dikanda ya Nzambi mpe yandi zabá yinki kuminá bawu ntangu ba tumamá ve na Yehova. (Dan. 9:10, 11) Mambu nyonso yina Danyele talá na luzingu ya yandi salá ti yandi vanda na kiminu ti Yehova na bambazi ya yandi vandá na ngolo ya kusadisa yandi.—Dan. 2:19-24; 10:12, 18, 19. w23.08 3 §5-6

Beto tala kifwani ya Rebeka. Yandi vandá kento yina vandá na ndwenga na luzingu ya yandi nyonso, mpe zabá na wapi ntangu mpe wa’ faso kubaka mikanu ya mbote. (Kub. 24:58; 27:5-17) Ata faso yina, yandi vandá na buzitu, mpe vandá ya kubongama samu na kulanda misiku. (Kub. 24:17, 18, 65) Kana nge vanda kento ya kukuluka mutindu Rebeka, mpe nge landa bantu yina Yehova me pesa lutumu na kutwadisa nge, nge ke vanda kifwani ya mbote na kati ya dikanda mpe na kimvuka ya nge. Kuzaba bandilu ya beto ke kifu ya nkaka yina Bakristo nyonso me lunga kuvanda na yawu. Ata ti yandi kumá kento ya mfumu, Estere zabá bandilu ya yandi, mpe yandi kumá ve na lulendo. Yandi lakisak’ yawu ntangu yandi kuwá mpe sadilá mambu yina Mordekai yina vandá ya kukula mingi zonzilak’ yandi. (Est. 2:10, 20, 22) Nge lenda lakisa ti nge zaba bandilu ya nge ntangu nge ke lombá malongi mpe ke sadilak’ yawu. (Tite 2:3-5) Estere lakisá mpe ti yandi vandá zitisá yina bampangi vandá kanisaka. Ata ti Estere vandá ‘kitoko na nzutu mpe na kizizi,’ yandi salá ve matalana samu na yawu.—Est. 2:7, 15. w23.12 19-20 §6-8.

Ya ke kizitu yina beto me lunga kulosa. Kana beto zonzá pwelele mambu nyonso yina beto salá, beto balulá ntima mpe beto salá nyonso samu na kuvutukila dyaka ve yawu, beto lenda vanda na kundima ti Yehova lemvokilá beto. (Bis. 3:19) Na manima ya kusala nyonso yina, Yehova zola ve ti beto nyonga dyaka mambu yina beto salaka. Yandi zaba ti kusala yawu ke vanda ve mbote samu na beto. (Nku. 31:10) Ya ke manisa beto kilengi na ngolo, mpe ya ke sala ti beto lenda dyaka ve kukima samu na luzingu. (2 Ko. 2:7) Kana nge ke na kwendá nyongá kaka, kuzimbana ve ti na Yehova nge ke kuzwa “mulemvo ya tsyeleka.” (Nku. 130:4, NWT) Ntangu yandi ke lemvokilá ba yina me balula ntima, yandi me pesa nsilulu yayi: ‘Munu ke bambuka dyaka ve masumu ya bawu.’ (Yer. 31:34) Ya zola zonza ti Yehova ke kanisá dyaka ve na mambu yina nge salaka. Ata ti foti ya nge me natina nge bampasi, kutala ve ti ya ke samu Yehova me lemvokila ve nge. Kutalisa ve nzutu ya nge mpasi, samu ti nge lenda sala dyaka ve bisalu yina nge vandá sala na kimvuka. Nge me lunga kusala bangolo samu na kukanisa dyaka ve na masumu ya nge, samu ti Yehova ke kanisá dyaka ve na yawu. w23.08 30-31 §14-15

Na COVID-19. Bambangi ya Yehova yina vandá landa malongi ya kimvuka ya Yehova, vandá ve na manyongi ya kulutila mutindu ba yina vandá landa malongi ya luvunu. (Mat. 24:45) Beto me fwana kuzimbana ve “kubakula mambu ya mfunu.” (Flp. 1:9, 10) Bansaka lenda baka beto ntangu mpe bangolo nyonso. Kupesa ntangu mpe bangolo ya beto na bima yina ke ve mfunu, lenda sala ti beto lenda dyaka ve kusala bima yina ke mfunu. Bamambu mutindu kudya, kunwa, kusakana to kisalu, lenda kuma bima ya kulutila mfunu na luzingu ya beto kana beto sala ve keba. (Luke 21:34, 35) Bilumbu nyonso, beto ke kuwá mpe ke tangá bansangu na yina me tadila bamambu ya yinza mpe ya politiki yina ke kabulá bantu. Ya lenda sala ti beto banda kukota na bamambu yayi ata na kati ya ntima. Na yawu, beto zolá sala keba. Satana ke sadilá mitambu nyonso yina beto me zonzila samu na kulembisa nsatu ya beto ya kukangama ngolo na mambu ya mbote. w23.07 16-17 §12-13

Samu na Bambangi ya Yehova, kilumbu ya kubambuka moyo lufwa ya Yesu ke mfunu mingi. Kaka ni kilumbu yina Yesu lombaka na bilandi ya yandi na kubambuka moyo. (Luke 22:19, 20) Kilumbu ya kubambuka moyo ke sadisaka beto na kutala mfunu ya munkayulu ya Yesu. (2 Ko. 5:14, 15) Ya ke pesaka mpe beto bweso ya kuzwa “nkindusulu na kiminu” ya bampangi ya kento na ya bakala. (Rom. 1:12) Bantu mingi bandaka kulongoka Biblia na manima ya kutala mpe kuwa bamambu na kilumbu ya kubambuka moyo. Kanisa mpe na bumosi yina kilumbu ya kubambuka moyo ke tulaka na kati ya bampangi na yinza nyonso. Ntembe ve, kilumbu ya kubambuka moyo lufwa ya Yesu ke ntalu mingi samu beto! w24.01 8 §1-3

Kukanisa mingi na yina ya lombaka na Yehova na Yesu samu na kufuta munkayulu, beto ke kwiza kubakula luzolo yina yandi ke na yawu na mosi na mosi ya beto. (Gal. 2:20) Yehova kwizaka futa ve munkayulu yayi kaka samu lunungu ya yandi vanda lomba yawu, kasi ya ke dikabu ya luzolo. Yehova lakisaka luzolo ya yandi samu na beto ntangu yandi pesaka Mwana ya yandi yina yandi ke zolaka mingi mutindu munkayulu. Yehova kwizaka ndima ti Mwana ya yandi tala mpasi, mpe kufwa samu na beto. Yehova ke sukaka ve kaka na kulakisa beto luzolo ya yandi. Kasi yandi ke zonzilaka beto yawu. (Yer. 31:3) Yehova bendaka beto na yandi samu ti yandi ke zolaka beto. (Fwanisa na Kulonga Misiku 7:7, 8.) Ata kima, mpe ata muntu lenda kabula beto na luzolo yayi. (Rom. 8:38, 39) Yinki luzolo yayi ke salaka nge na ntima? w24.01 28 §10-11

Bakristo yina ba tulá mafuta ke sepelá mingi na kivuvu yina ke na bawu ya kuzinga na zulu. Mpangi Frederick Franz, yina vandá mosi ya bawu zonzaka: “Kivuvu ya beto ke ya tsyeleka mpe beto nyonso ba 144000 ke kuzwa kivuvu yina Nzambi pesá beto nsilulu, mpe difuta ya beto ke kima ya kulutila kitoko na nyonso yina beto ke na yawu.” Na 1991 mpangi Franz zonzaka: “Kivuvu ya [beto] ke ntalu mingi na meso ya beto. . . . Ata ti beto ke na kulutisá bantangu mingi na kuvingila yawu, beto ke na kilengi ya kusala yawu. Ya ke kima yina beto me lunga kuvingila. . . . Bubu yayi kulutila na ntama, mu ke sepelá na kivuvu yina ke na munu.” Kana beto ke na kivuvu ya kuzinga na mazulu, to awa na ntoto, beto sepela na bweso yina beto ke na yawu. Bamambu yina Polo soniká na mantwala ke na lakisá wa’ faso beto lenda kumisa ngolo kivuvu ya beto. w23.12 9 §6; 10 §8

Na ngaanda ya tenta ya ntama ya lukutakanu, vandá na mesa ya minkayulu, kisika ba vandá yoká minkayulu samu na Yehova. (Bas. 27:1, 2; 40:29) Kasi minkayulu yina, vandá katula ata fioti masumu ya bantu. (Ebr. 10:13) Minkayulu ya bibulu yina ba vandá salá na tenta ya lukutakanu vandá bifwani ya munkayulu ya kulutila mfunu yina zolá kuula bantu nyonso na masumu. Yesu zabá ti Yehova fidisak’ yandi na ntoto samu na kupesa luzingu ya yandi mutindu munkayulu samu na kuvuukisa bantu. (Mat. 20:28) Na yawu, kilumbu yina yandi kuzwá mbotokolo, yandi kwizá na mantwala ya Tata ya yandi samu na kusala luzolo ya yandi. (Yoa. 6:38; Gal. 1:4) Yesu pesá luzingu ya yandi “kaka na mbala mosi” samu na kukatula masumu ya bantu nyonso yina ke tulá kiminu na yandi.—Ebr. 10:5-7, 10. w23.10 26-27 §10-11

Ya ke ve na muntu lenda sumba luzingu ya yandi mosi na lufwa mpe na masumu. (Nku. 49:7, 8) Yehova yidikaka bamambu samu Yesu pesa luzingu ya yandi samu na kuvuukisa beto. Ya vandaka ve pete samu na bawu na kusala yawu. Ntangu beto ke yindulaka na yina Yehova na Yesu salaka samu na beto, ya ke kulisaka luzolo ya beto samu na munkayulu ya Yesu. Beto tala mwa bamambu ya fioti yina ya lombaka na Yehova na Yesu samu na munkayulu ya Yesu. Ntangu Adami tumamaka ve na Yehova, yandi sumukaka mpe vandaka dyaka ve na bweso ya kuzinga ntangu nyonso. Kaka yandi mosi ve, kasi mpe bana ya yandi nyonso. Ni na yawu, Yehova fidisaka Yesu na kupesa luzingu ya yandi mutindu munkayulu. Ntangu Yesu vandaka awa na ntoto, yandi “salaka ve disumu mpe ata dyambu ya luvunu basikaka na yinwa ya yandi.” (1 Pi. 2:22) Ntangu Yesu kufwaka, yandi vandaka na luzingu ya kulunga mutindu Adami tekila yandi sumuka. Na yawu, lufwa ya yandi pesaka difuta samu na kusumba luzingu yina Adami bebisaka.—1 Ko. 15:45; 1 Tim. 2:6. w24.01 10 §5-6

Ntangu Yesu vumbuká na lufwa, yandi kotá na Kisika ya Kulutila Santu ya tempelo ya kimpeve. Beto ke na talá pwelele ti, bamambu Yehova me sala samu beto sambila yandi me lutila mbote, samu ti ni Yesu ke Nganga-Nzambi ya nene mpe ni na manima ya munkayulu ya yandi, bakristo lenda sambila Yehova. Nganga-Nzambi ya nene na Izraele vandá kota na menga ya bibulu, na Kisika ya Kulutila Santu yina bantu tungaka. Kasi, Yesu “kotaka na mazulu,” kisika yina me lutila santu na bisika nyonso ya santu, kisika yina yandi kele na mantwala ya Yehova. Kuna, samu yandi zingá mutindu muntu ya kulunga awa na ntoto, yandi lendá “kupesa nzutu ya yandi mutindu munkayulu” samu na bantu. (Ebr. 9:24-26) Beto vanda na kivuvu ya kuzinga awa na ntoto to na mazulu, beto nyonso lenda sepela na kusadila Yehova na tempelo ya yandi ya kimpeve. w23.10 28 §13-14

Tala Yesu na mazulu mpe yina yandi ke na salá samu na beto mutindu Mfumu mpe Nganga-Nzambi ya nene. Ntangu beto ke sambilá na manima ya Yesu, beto lenda kuma pene-pene na “kiti ya kintinu ya Nzambi sika kele bumbote ya yandi,” mpe kulomba na Yehova yandi sadisa beto, mpe yandi lakisa beto ntima ya kyadi “na ntangu ya kufwanana.” (Ebr. 4:14, 15) Konso kilumbu, beto me lunga kubaka ntangu samu na kukanisa na yina Yehova na Yesu me sala mpe ke na tatamaná kusala samu na beto. Luzolo yina ba ke lakisá beto, ke simbá bantima ya beto mpe ke sadisá beto na kuvanda dyaka na tiya na nyonso yina beto ke salá samu na Yehova. (2 Ko. 5:14, 15) Beto lenda sadisa bantu ya nkaka na kukuma Bambangi ya Yehova mpe bilandi ya Yesu. Ya ke mosi ya bafaso ya kuvutula Yehova na Yesu matondo. (Mat. 28:19, 20) Ni yina mpe ntumwa Polo salaka. Yandi zabá ti Yehova “ke zolaka ti bantu nyonso kuzwa mpulusu [kuvuuka] mpe bakula butsyelika.”—1 Tim. 2:3, 4. w23.10 22-23 §13-14

Mingi na kati ya beto ke sadilá verse ya kitoko yayi ntangu beto ke zonzilaka bantu ya nkaka mutindu luzingu ke vanda na kati ya paradiso. Wa’ faso beto lenda ndimisa beto mosi mpe bantu ya nkaka ti bamambu ya kitoko yina ke na Luzabusu 21:3, 4 ke salama? Samu na kusadisa beto, Yehova suká ve kaka na kupesa beto nsilulu yayi. Kasi yandi pesá mpe beto bamambu yina ke ndimisá beto ti yandi ke lungisa yawu. Baverse yayi ke landa ke na lakisá beto bamambu yina ke natá beto na kutula ntima na nsilulu ya Yehova ya paradiso. Ya ke zonzaka: “Muntu yina vwandaka ya kuvwanda na zulu ya kiti ya kintinu tubaka: ‘Ntangu yayi, mu ke sala ti bima nyonso kuma ya malu-malu.’ Na manima, yandi zabisaka munu: ‘Sonika mambu yayi, samu ti mambu ya munu kele ya tsyelika mpe ya kudedama.’ Yandi bwelaka dyaka: ‘Nyonso me salama! Mu kele Alafa mpe Omega, mbandukulu mpe nsuka.’”—Luz. 21:5, 6a. w23.11 3 §3-5

Mambu ya nkaka yina ke lakisa ti ntwenya ya bakala ke na kulisá mayela ya kuyindula, ke ntangu yandi ke soolá bilele ya kulwata mpe faso ya yandi ya kuyidika to kuzenga bansuki. Mingi ya ba yina ke yidiká bilele bubu yayi ke zitisá ve Yehova to ba ke salá kinsuza. Na yina, makanisi ya bawu ya yimbi ke talaná ntangu ba ke yidiká bilele yina ke biká nzutu na ngaanda, to yina ke salá ti babakala vanda faso bakento. Ntangu ntwenya ya bakala yina ke na kulá na kimpeve ke na soolá bilele ya kulwata, yandi ke bika malongi ya Biblia twadisa yandi, mpe ke landa bifwani ya mbote yina ke na kati ya kimvuka. Yandi lenda kukiyufula: ‘Bilele yina mu ke soolá ke lakisá kwandi ti mu ke zitisá bampangi? Mutindu ya munu ya kulwata ke lakisá kwandi na bampangi ti mu ke sabilá Nzambi?’ (1 Ko. 10:31-33) Ntwenya yina ke na mayela ya kuyindula ke kuzwá buzitu kaka ve ya bampangi ya kento na ya bakala, kasi mpe ya Tata ya beto ya mazulu. w23.12 26 §7

Na ntama, ‘mfumu ya Sude’ tadisá bisadi ya Yehova mpasi. (Dan. 11:40) Na kifwani, na Mvita ya nene ya ntete mpe ya zole, bampangi ya beto mingi salá boloko samu ba mangá kunwana mvita, mpe ba bingisá bana mingi yina ke sadilá Yehova na lukolo samu ba mangá kupesa nkembo na drapeau. Ntama mingi ve, bisadi ya Yehova yina ke vandá na babwala ya mfumu yayi kutaná na mambu yina meka kukangama ya bawu na Kimfumu ya Nzambi. Na kifwani, ata ti mukristo lenda kwenda ve samu na kusoola bantu yina ke yala, kasi na kati ya ntima ya yandi, yandi lenda kanisa ti ya ke na kimvuka ya politiki yina me lutila bimvuka ya nkaka. Na yawu, samu beto kota ve na mambu ya politiki, beto zolá sala ve kaka keba na bansalulu ya beto, kasi mpe makanisi na mambu yina ke na ntima ya beto.—Yoa. 15:18, 19. w23.08 12 §17

Samu beto ke na kimá samu na luzingu, beto me lunga ‘kukima samu na kununga.’ (1 Ko. 9:24) Yesu zonzá na beto na ‘kulutisa ve ntangu nyonso ya beto na kusala mikembo, kukola malafu, mpe na kuvwanda na manyongo samu na luzingu ya beto,’ samu ya ke bizitu. (Luke 21:34) Baverse yayi na ya nkaka ke sadisa nge na kuzaba yinki nge me lunga kubongisa samu na kukima mbangu samu na luzingu. Beto lenda vanda na kundima ti beto ke nunga, samu ti Yehova ke pesa beto ngolo yina beto ke na yawu nsatu. (Iza. 40:29-31) Na yawu, kuvutuka ve manima. Landa kifwani ya ntumwa Polo yina salá bangolo samu na kukima mbangu samu na kununga. (Flp. 3:13, 14) Ata muntu lenda kima samu na nge. Kasi Yehova lenda sadisa nge na kunata bakilo yina ke mfunu, mpe kulosa yina ke ve mfunu. Na yawu, kana nge kima na Yehova, nge ke lenda kukima tii na nsuka mpe kununga. w23.08 31 §16-17

Ntangu yandi vandá na bamvula 12, bibuti ya yandi talá ti yandi vandá ve na bawu nzila mosi. (Luke 2:46-52) Ya vandá kisalu ya Yozefi na Maria na kutala ti bana ya bawu nyonso vandá vutuka na bawu. Ntangu ba talaka Yesu, Maria ngalak’ yandi samu yandi tulá bawu ntima na zulu. Ata mpila yina, yandi pesá mvutu na buzitu nyonso mpe na malembe. Yozefi na Maria, “visaka [bakulaka] ve mambu yina yandi zabisaka bawu.” Kasi, Yesu “vwandaka tumama na bibuti ya yandi.” Bana, kana ya ke kuminá beno na kutala ti bibuti ya beno ke salá bafoti to ke bakilá ve beno na faso ya mbote, yinki lenda sadisa beno? Kanisa na yina ya ke salá Yehova. Biblia ke zonzá ti kutumama na bibuti ya nge ke “ni mambu yina Mfumu ke zolaka.” (Kol. 3:20) Yehova me zaba ti bantangu ya nkaka bibuti ya nge ke zabá ve mbote-mbote mambu yina ke na nge. Mpe yandi me zaba ti ata ba ke pesá misiku, ba ke bantu ya masumu. Kasi ntangu nge ke tumamá na bawu, nge ke sepelisá ntima ya yandi. w23.10 7 §5-6

Mpangi yina ke kotá na nge lenda zonza na nge ti Bambangi ya Yehova me lunga kubongisa dikanisi ya bawu na yina me tadila babakala yina ke vukisá nzutu na babakala to bakento yina ke vukisá nzutu na bakento. Beto me lunga kuzonza na yandi ti beto ke zitisá mikanu yina mosi na mosi ya bantu ke bakaka. (1 Pi. 2:17) Mpe beto lenda lakisa yandi yinki Biblia ke zonzá mpe wa’ faso kulanda yawu ke sadisá beto na kuvanda na luzingu ya mbote. Ntangu beto ke na sololá na muntu yina ke ya kudasuka mpe yina zola ve kuwa beto, beto me lunga ve kukanisa na mbangu ti beto zaba yina yandi ke kwikilá to yina yandi ke ndimaka. Na kifwani, kana mpangi yina ke kotá na nge me zonza ti, ya ke buzoba na kukwikila na Nzambi, yinki nge ke sala? Nge ke kanisa kwandi ti yandi ke kwikilá ti luzingu bandá kaka faso yina mpe yandi me zaba malongi yango mbote-mbote? Ya lenda vanda ti, yandi ke na zonzá kaka bamambu yina yandi kuwaka. Ya ke vanda ve mbote nge banda kuswana na yandi na faso luzingu bandaka. Nge lenda pesa yandi disolo mosi ya kutanga to kubikila yandi kyuvu yina beno ke solola kilumbu ya nkaka. Nge lenda sadisa yandi na kuzwa masolo yina ke zonzilá bima yina Nzambi yidiká na jw.org. Na manima, ya lenda sala ti yandi vanda na nsatu ya kusolola na beto na disolo mosi to na video mosi yina yandi me kuzwa na site jw.org. Kupesa mvutu na buzitu na faso yayi lenda pesa yandi nsatu ya kusosa kuzaba dyaka mingi na yina me tadila Biblia. w23.09 17 §12-13

Ata ti beto me sala bafoti, beto lenda vanda na kundima ti kana beto bongisa ndyatulu ya beto mpe beto bika ve kutula ntima na Yehova, yandi ke bika ve kusadila beto mpe ke sakumuna kaka beto. (Bin. 28:13) Samsoni vandá muntu ya masumu, kasi yandi biká ve kusala bangolo samu na kusadila Yehova ata na manima ya foti yina Dalila natak’ yandi na kusala. Yehova mpe mangá ve yandi. Yandi sadilá Samsoni na faso mosi ya ngitukulu. Yehova vandá tala kaka kiminu ya yandi ya ngolo. Ni na yawu yandi tulá nkumbu ya yandi na kati ya bankumbu ya bantu yina vandá na kiminu ya ngolo na kati ya buku ya Baebre kikapu 11. Ya ke kilengi mingi na kuzaba ti Tata ya beto ya mazulu ke zolá beto mingi. Yandi ke na nsatu ya mingi ya kupesa beto ngolo, mingi-mingi ntangu beto ke lutisá bantangu ya mpasi mpe ntangu beto ke vandá na nsatu ya lubakusu ya yandi. Mutindu Samsoni, beto bika ve kulomba na Yehova mambu yayi: ‘Kuzimbana ve munu, mulemvo pesa munu bukindi.’—Baz. 16:28. w23.09 7 §18-19

Samu beto zaba ti kilumbu ya Yehova me kuma pene-pene, beto zolá sala bangolo ya beto nyonso samu na kusamuna nsangu ya mbote na bantu ya nkaka. Kasi ntangu ya nkaka, beto lenda vanda na boma ya kusamuna bawu. Samu na yinki? Samu na yina ba lenda kanisa to na yina ba lenda sala beto. Ya kuminá mpe Piere. Na nkokila tekila lufwa ya Yesu, Piere vandá na boma ya kuzonza ti yandi vandá mosi ya bilandi ya Yesu mpe yandi zonzá ti yandi zabá ve Yesu. (Mat. 26:69-75) Kasi, Piere katulá boma ya yandi, mpe na manima yandi sonikaka: “Beno tala muntu boma ve, mpe beno vwanda ve na mabanza ya kidi-kidi.” (1 Pi. 3:14) Bamambu yina yandi zonzá ke na lakisá ti beto mpe lenda katula boma ya bantu. Yinki lenda sadisa beto na kukima ve bantu? Piere me zonzila beto: “Beno zitisa Klisto na bantima ya beno.” (1 Pi. 3:15) Beto lenda bambuka ti Yesu Kristo ke Mfumu ya beto, mpe yandi ke na ngolo mingi. w23.09 27-28 §6-8

Beto me fwana kutatamana na kunwana samu na kukuma ve mutindu “bayina ke salaka na kati ya kitombi bisalu yina ke butaka ve bambuma ya mbote.” (Ef. 5:11) Ntangu muntu ke talaka, ke kuwaka, to ke salaka masolo na bantu ya nkaka na mambu ya mvindu, ya ke vanda ve mpasi na yandi na kusala mambu ya yimbi. (Kub. 3:6; Zaki 1:14, 15) Satana ke na sosaka kuvuna beto. Yandi ke na sosaka kunata beto na kundima ti, yina Yehova ke bokilaka kinsuza to ndyatulu ya mvindu, kele ya yawu ve yimbi. (2 Pi. 2:19) Mosi ya bansalulu ya Satana, ni kunata bantu na kusala ve luswaswanu na kati-kati ya mambu ya yimbi na mambu ya mbote. (Iza. 5:20; 2 Ko. 4:4) Ni na yawu, na tele, na ba films mingi, mpe na internet, bantu ke tulaka na mantwala makanisi yina ke kwelanaka ve na faso ya Yehova ya kutadila bamambu. Satana ke na sosaka kuvuna beto ti bansalulu ya mvindu, mpe kinsuza kele ya yawu ve yimbi. Mpe yandi zola beto kanisa ti, bamambu yango ke pesaka kilengi, mpe ya ke talisa ve beto mpasi.—Ef. 5:6. w24.03 22 §8-10

Tabernacle vandá yinzo ya tenta yina bantu ya Izraele vandá tambulá na yawu bisika nyonso yina ba vandá kwenda. Ba sadilá yawu na kati ya bamvula 500 tii ntangu yina ba tungá tempelo na Yeruzalemi. (Bas. 25:8, 9; Kut. 9:22) Tabernacle vandá kisika ya ntete yina bantu ya Izraele vandá pesa minkayulu mpe kukembila Nzambi. (Bas. 29:43-46) Kasi, tenta yango vandá kifwani ya kima ya kulutila nene. Ya vandá “kinsinsya ya bima ya tsyelika yina ke na mazulu.” Ya vandá kifwani ya tempelo ya nene ya kimpeve. Ntumwa Polo zonzá ti “ya ke kifwani ya mambu ya ntangu yayi.” (Ebr. 9:9) Na ntangu yandi vandá sonika yawu na bakristo ya Baebre, tempelo ya kimpeve vandá butsyeleka samu na bakristo. Ya kumá butsyeleka na mvula 29 N.B, ntangu Yesu kuzwá mbotokolo. Na ntangu yina, ba tulá yandi mafuta ya mpeve ya santu, mpe yandi bandá kusadila Yehova mutindu “Nganga-Nzambi ya ntete ya nene” na tempelo ya kimpeve.—Ebr. 4:14; Bis. 10:37, 38. w23.10 25-26 §6-7

Bantangu ya nkaka, beto mpe ke vandá na nsatu ya kukondama mwa fioti. Wa’ faso beto lenda sala yawu? Beto me lunga kukangama ve kaka na dikanisi ya beto ntangu bamambu ke sobá na luzingu ya beto mpe kuzitisa faso ya bampangi ya kutala bamambu mpe mikanu ya bawu. Beto bisadi ya Yehova, ke natá ve bamambu na ngolo. Beto zola mpe kuvanda na ntima ya kyadi mpe ya kukuluka. Ba ke bokilá Yehova “Ditadi,” samu yandi ke kangamá ngolo mpe ke vutuká manima ve. (Kul. 32:4) Kasi yandi ke kangamá ve kaka na dikanisi mosi. Ntangu bamambu ke sobá na yinza, Yehova ke ndimá kumesana samu na kulungisa dikanisi ya yandi. Yehova yidiká beto na kifwani ya yandi, na makoki ya kumesana na bamambu. Na Biblia, yandi me lakisa beto pwelele wa’ faso kubaka mikanu ya mbote ntangu beto ke vandá na mantwala ya bamambu. Kifwani ya Yehova mpe malongi yina yandi me pesa beto ke na lakisá ti, ata yandi ke “Ditadi,” yandi ke ndimá mpe kusoba dikanisi ya yandi. w23.07 20 §1-3

Fwanisa Yehova mutindu mama yina ke na luzolo mingi. (Iza. 66:12, 13) Kanisa na mama yina ke na kipeke mwana ya yandi na luzolo nyonso. Na ntangu ya mpasi, beto lenda tula ntima na luzolo ya Yehova. Ntangu beto ke salaka mambu ya yimbi, yandi ke bikaka ve kuzola beto. (Nku. 103:8) Bambala mingi, bantu ya Izraele tumamaka ve na Yehova. Kasi, yandi kwizaka lakisa bawu luzolo ya yandi ya kukwikama, ntangu ba balulaka ntima. Yehova zonzaka: ‘Samu nge kumaka mfunu mingi na meso ya munu, mu pesaka nge lukumu mpe mu zola nge.’ (Iza. 43:4, 5) Luzolo ya Yehova me soba ve. Ata ti beto salaka bafoti ya nene, ntangu beto ke nyongaka masumu ya beto mpe beto ke vutukaka na yandi, beto ke tala ti luzolo ya yandi samu na beto me soba ve. Yehova pesaka nsilulu ti ‘yandi ke lemvokila na luzolo nyonso.’ (Iza. 55:7) Biblia ke zonzaka ti mulemvo yina, ke nataka na “bantangu ya kupema yina ke katukaka na Yehova yandi mosi.”—Bis. 3:19, NWT. w24.01 27 §4-5

Yehova lenda sadisa beto ntangu beto ke bwabaná na bamambu ya mpasi. Na kifwani, beto lenda lomba na mfumu ya beto ya kisalu na kubikila beto ntangu samu na kuvanda na lukutakanu mosi ya nene, to samu na kuvanda na balukutakanu nyonso ya kimvuka. Kusala mutindu yayi lenda pesa beto bweso ya kutala diboko ya Yehova. Ntangu ya nkaka, bamambu lenda luta na faso yina beto vandá vingila ve. Na manima, ya ke sala ti kiminu ya beto na Yehova kuma dyaka ngolo. Na kukuluka nyonso, Esdrasi vandá sambila Yehova samu na kuzwa lubakusu. Ntangu nyonso yina Esdrasi vandá tala ti bisalu yina Yehova vandá pesa yandi vandá lutila yandi, yandi vandá sambila Yehova. (Esd. 8:21-23; 9:3-5) Kifu yayi yina vandá na Esdrasi sadisá Bazwife ya nkaka na kusala kintwadi na yandi, mpe na kulanda kiminu ya yandi. (Esd. 10:1-4) Ntangu beto ke vandá na manyongi ya kulutila na yina me tadila faso ya kukipe dikanda ya beto, to lukengolo ya dikanda ya beto, beto me fwana kusambila Yehova na kiminu nyonso. w23.11 18 §15-17

Yehova me zonza ve na beto na kusala bamambu kaka mutindu Abrahami salak’ yawu. Beto ke na bafaso mingi ya kulakisa yawu. Na kifwani, beto lenda yamba bantu ya malu-malu yina me kwiza na kimvuka ya beto, kupesa lubakusu na bampangi ya kento na ya bakala yina ke na yawu nsatu, kusala bamambu ya mbote na bantu ya dikanda ya beto. Ni bamambu nyonso yayi Yehova ke ndimá, mpe ke sakumunaka. (Rom. 15:7; 1 Tim. 5:4, 8; 1 Yoa. 3:18) Mosi ya bisalu yina ke lakisá kiminu ya beto, ke ntangu beto ke samuná na tiya nyonso na bantu ya nkaka. (1 Tim. 4:16) Beto nyonso lenda lakisa na ndyatulu ya beto ti beto ke kwikilá ti bansilulu yina Yehova pesá ke lungana mpe faso ya yandi ya kutwadisa bamambu ke mbote. Kana beto sala yawu, Yehova ke tala beto mutindu muntu ya lunungu, mpe ke bokila beto ndiku ya yandi. w23.12 2 §3; 6 §15

Pene-pene na lufwa ya yandi, mfumu Davidi zonzá na Salomo dikanisi yayi ke ya kusonama na zulu. (1 Mf. 2:1, 3) Bakristo nyonso ya bakala me bonga kusadila mambu yina yandi zonzaka. Samu na kulenda kusala yawu, ba me lunga kulongoka misiku ya Bilbia mpe kusadila yawu na luzingu ya bawu nyonso. (Luke 2:52) Samu na yinki ya ke mfunu mingi na bantwenya ya babakala na kukula na kimpeve? Bakristo ya bakala ke na bisalu mingi ya mfunu yina ba ke salá na kati ya dikanda mpe na bimvuka. Ntembe ve, beno bampangi ya bakala ke na kanisá na yina beno lenda sala na bilumbu ya mantwala. Nge lenda soola kusala kisalu ya ntangu nyonso, kukuma kisadisi mpe na mantwala kuluntu na kati ya kimvuka. Nge lenda soola mpe kukwelana mpe kubuta. (Ef. 6:4; 1 Tim. 3:1) Samu na kulungisa bamambu nyonso yayi, nge me bonga kukula na kimpeve. w23.12 24 §1-2

Yehova pesá bakuluntu kisalu ya kukipe mameme ya yandi, yina yandi ke zolá mingi. Samu ba ke zolá bampangi, bakuluntu ke sepelá mingi na bweso ya kusala samu na bawu, mpe ba ke salá nyonso samu na kuvanda ʻmivungi yina ntima ya Nzambi me zola.ʼ (Yer. 3:15; 1 Pi. 5:2) Beto ke na vutulá matondo mingi na Yehova na yina yandi me pesa beto babakala ya mutindu yayi. Bakuluntu lenda longoka na kifwani ya Ngedeyoni, zuzi mosi ya bwala ya Izraele. (Ebr. 6:12) Yehova tulak’ yandi samu na kubumba mpe kutwadisa dikanda ya Izraele. (Baz. 2:16; 1 Ns. 17:6) Mutindu Ngedeyoni, Yehova tulá mpe bakuluntu samu na kukipe dikanda ya yandi na ntangu ya mpasi. (Bis. 20:28; 2 Tim. 3:1) Kifwani ya Ngedeyoni lenda longa beto na kuvanda ya kukuluka, na kutumama mpe kuzaba bandilu ya beto. Kisalu ya yandi vandá ve pete, ya vandá lomba yandi kanga ntima. Beto vanda kuluntu to ve, kifwani ya yandi lenda longa beto na kupesa buzitu na kisalu yina bakuluntu ke salaka. Beto lenda sadisa bampangi yina ke kipeke beto.—Ebr. 13:17. w23.06 2 §1; 3 §3