Rusikameso roruwa

YIMO ya kara ngorooro komuuyungi mokukara noutjirwe pokukagava siuyungwa, unene po nsene kapi a gava nkenye apa yiuyungwa. Muzuvhisi kuvhura a lizuvhe woma momambo gongandi gokuhova aga na rugana moyirugana yokuzuvhisa. Apa Jeremiya va mu pere situmbukira sokukara muporofete, age kwa limbwilire asi: “Ame no kuvhura si kuuyunga, simpe ni munona unene.” (Jer. 1:5, 6) Jehova kwa vaterere Jeremiya, ntani nove nga ku vatera. Konyima zosiruwo, kuvhura ngo kare norusikameso roruwa.

Muuyungi ogu a kara norusikameso roruwa kuna kara ogu a litura. Ano eyi kuyimonena korutu rwendi. Age kusikama nawa kuliza nosilika oso. Age kuruganesa mawoko gendi monkedi zongwa. Ezwi lyendi kulipwagesa nomalizuvho ntani nelipangero.

Nampili o lizuvhe asi esingonono eli kuhamena muntu ogu a sikama nawa kapi lina lizi nove, nye nove kuvhura o wapukurure. Ngapi? Tu tarurureni eyi muuyungi a karere noutjirwe ntani nokudira kusikama nawa. Ayo kuvhura kuyiretesa po rutu rwetu.

Apa o ligwanekere noudigu ntani ono hara yi ku tompoke nye kapi ono diva asi nayi ku tompoka, ove kulizuvha utjirwe. Ngoyitundwamo, uruvi kutantera rutu ru pwagese horomone ezi ava tumbura asi adrenaline. Makura horomone ezi kuvhura kuninkisa mutjima gu rugane kugenderera nokukuninkisa o hesere nokutjimpuka unene nokutameka kukankama momawoko nomonongoro ntani nezwi. Rutu roge kuna kukondja mokukuvatera o kohonone po ukaro woge pokugwederera nonkondo domorutu roge. Udigu kuna kara mokuruganesa nonkondo edi monaruwa yipo o gazare nawa nokugava siuyungwa somukumo.

Omu no sesupika utjirwe. Diworoka asi yimo ya kara ngorooro kulizuvha utjirwe. Nampili ngoso, mokukara norusikameso roruwa, wa hepa kusesupika utjirwe ntani nokukohonona po udigu monkedi zokulitura ntani zefumadeko. Ngapi omu no vhura kuyisikisa mo eyi?

Liwapaikira nawa. Litulira po siruwo mokuliwapaikira siuyungwa soge. Divilisa asi ono kwata nawa egano sirongwa soge. Nsene siuyungwa soge kuna kara asi to horowora nyamoge magano aga no ka zogera, gazadara ko kuhamena eyi va diva nare vapurakeni woge kosirongwa oso ntani neyi ono hara kusikisa mo. Eyi ngayi ku vatera mokuhorowora magano gomulyo unene. Nsene pomuhowo kuna kukudigopera, zogera udigu ou kumwe nomuuyungi ogu ga kara noudivi. Age kuvhura a ku vatere mokukonakona nawa magano gosiuyungawa soge kuliza neyi va diva vapurakeni woge. Apa no divilisa asi ono kara nomagano aga naga retera vapurakeni woge uwa ntani ono kara nago momagano, eharo lyoge lyokuhara kugaligavera ngali sesupika utjirwe wokugava siuyungwa.

Konakona nawa etwaromo lyoge. Diva omu no ka tameka. Nsene siuyungwa soge ono tameke kusigava, malizuvho goutjirwe ngaga sesupa.

Magano gokulifana kuvhura kugaruganesa pokuliwapaikira moyirugana yokuzuvhisa. Gazadara ko kosirongwa esi no ka zogera ntani novantu ava ono kukazuvhisira. Wapaika nawa etwaromo lyoge. Lirongera ko kovazuvhisi ava va kara noudivi.

Kuvhura o lizuvhe asi ngo kara norusikameso roruwa nsene o tjanga nonkango nadinye edi ngo ruganesa mosiuyungwa soge. Nye, eyi kuvhura kugwederera koutjirwe apa ngo gava siuyungwa. Ayo usili asi vauyungi vamwe kuruganesa madidiliko gomanzi, nye vamwe gomasesu. Nye eyi ngayi rundurura oku gana demenene magazaro goge ntani nokusesupika utjirwe, kapisi nonkango edi dina kara posipepa, nye uradi womomutjima goge asi eyi ono wapaikire vapurakeni woge yosili kuna kara nomulyo.

Liyomberesa siuyungwa soge kuziguruka. Eliyombereso lyangoso ngali ku pa mukumo asi kuvhura o ture magano goge mononkango. Ngomu ono kuliyomberesa, ove kuna kutunga po magano aga naga ya ku wapera kupwagesa apa no ya gava siuyungwa soge. Liyomberesa siuyungwa soge ngwendi kuna kusigava. Heteka kumona vapurakeni woge ngomu ono kuliyomberesa. Hingira ndi sikama, ngamoomu tupu no ka yi rugana apa no ka gava siuyungwa soge.

Kanderera kwaJehova a ku vatere. Jehova nga limburura makanderero gangoso ndi? “Yipo nye twa kerera nemanguruko kombinga zaKarunga, asi ta tu zuvhu ntene tu mu hundira eyi yokuliza nompango zendi.” (1 Joh. 5:14) Nsene ove kuna hara kufumadeka Karunga nokuvatera vantu va gwanene mo uwa moNonkango dendi, yosili age nga limburura makanderero goge. Ehuguvaro lyangoso kuvhura kukunkondopeka o sikise mo sirugana soge. Mokugwederera ko, ngomu ono kutunga po yiyimwa yompepo ngwendi eharo nehafo nougomoki nelipangero, ngo kara nonkareso ezi za hepa po mokukara norusikameso roruwa.—Gar. 5:22, 23.

Gwana udivi. Moomu ono kulihameka unene moyirugana yokuzuvhisa, yimo hena ngau sesupa utjirwe. Moomu ono kulimburura nkenye apa komapongo, yimo hena ngo kara noumanguruki wokuuyunga komeho zava wopeke. Ngomu ono kugava yiuyungwa yoyinzi mombungakriste, yimo hena utjirwe wokugava nkenye siuyungwa ngau sesupa. Ono hara kukara nonompito dononzi dokugava yiuyungwa ndi? Lizambera mokugava yiuyungwa yomoSikora nsene venyayo kapi vana ya moneka.

Konyima zokusikisa mo nontambo edi vana tumbura keguru, ngayi ku vatera mokudimburura yidimbwiliso yorusikameso rorudona. Kudimburura yidimbwiliso ntani kulironga omu no yi kohonona po ngayi ku vatera o kare norusikameso roruwa. Yidimbwiliso kuvhura kukara yokorutu ndi kezwi.

Yidimbwiliso yokorutu. Rusikameso roruwa ndi rorudona kurudimbwilisa konkedi zoge zokusikama ntani nomu ono kuruganesa mawoko goge. Konakona mawoko goge. Kukwaterera mawoko konyima, ndi kugavyukilisa, ndi kukwata unene kositafura somuuyungi, ndi kulikwatagura momalimba ndi kupandeka nokupandununa nombandi dondjakete, ndi kulikwatagura ketama nekezuru nokomakende gomeho ndi kovili ndi kopena ndi kolinga ndi kosipepa somadidiliko ndi kugendagwisa mawoko monkedi zokudira elipangero, nayinye eyi kulikida asi kapi ono kara norusikameso roruwa.

Kugendagwisa nompadi norutu ndi kusikama ntjikiti ndi kudira kuvyukilira kusikama ndi kunengedeka nkenye apa nomurungu ndi kuminagura nkenye apa ntani kuhesangana, kulikida rusikameso rorudona.

Nelituromo lyenene yilikidiso eyi youtjirwe kuvhura kuyipangera. Wapukurura yilikidiso eyi simwe posiruwo. Horowora simwe, ntani gazadara ko komeho zosiruwo eyi wa hepa kurugana mokusikandana po. Nsene o litura mo, ngo kara norusikameso roruwa.

Yidimbwiliso yezwi. Yidimbwiliso yezwi youtjirwe kuvhura kukara asi kuziguruka unene ndi kukankama ezwi. Nampo kuvhura kuzeresa muliu nkenye apa ndi kuuyunga kugenderera. Maudigu nononkareso edi kuvhura kuyikohonona po pokulitura mo unene mokupangera ezwi lyoge.

Nsene to lizuvhu utjirwe, pwizumuka tanko nokuzwida mapunga goge nompepo komeho zokuza kositantara. Kondja mokuninka rutu roge mudima ru liture. Mevango lyokugazara kuhamena utjirwe woge, gazadara ko kweyi ono harere kutantera vapurakeni woge eyi ono liwapaikire. Komeho zokutameka kuuyunga, tara tanko movapurakeni woge, tara kwagumwe ogu ana kara nosipara soruhafo, makura menya-menya. Petwaromo uyunga kuliwora, ntani lihameka mo nye mosiuyungwa soge.

Eyi no ndindira ko. Wa ha ndindira asi malizuvho nagenye goutjirwe ga tundilire po. Vauuyungi wovanzi wokuwapera ava va kara noudivi mokugava yiuyungwa kulizuvha utjirwe komeho va ze kositantara. Nampili ngoso, awo va lironga kupangera utjirwe wawo.

Nsene o litura mo unene mokugusa po yilikidiso youtjirwe, ngo moneka kovapurakeni woge ngomuuyungi gorusikameso roruwa. Kuvhura o lizuvhe simpe utjirwe, nye vapurakeni woge kapi nava yi dimburura.

Diworoka asi horomone ezi ava tumbura asi adrenaline azi retesa po yidimbwiliso youtjirwe kureta hena nonkondo. Di ruganesa mokuuyunga nomalizuvho.

Kapisi hepero kundindira dogoro o ze kositantara mokuliyomberesa yininke nayinye eyi. Lironga kusikama nawa nokuuyunga nomalizuvho gokuwapera momparukiso zoge zankenye ezuva. Pokurugana eyi ngayi ku pa mukumo gokuuyunga kositantara nomoyirugana yokuzuvhisa, oku ya kara nomulyo unene.