ETERNET djó kʉ ná Watchtower LIBRARY
Dzamu dhi Munara
ETERNET DJÓ KɄ NÁ LIBRARY
Baledha
  • BIBLIA
  • VICHAPO
  • NJUDHA
  • es25 paje 77-87
  • Bi 8

I sehema nǎ, tayari kʉ ná video ro nga

Dzodzo dhé, video ni telesharje ro ddikpa kosa banga.

  • Bi 8
  • Ddo ró le zø ná Andiko—2025
  • Rere lo djǒ
  • Mbʉnji dyi, Bi 8 ddo 1
  • Zanji dyi, Bi 8 ddo 2
  • Yenga dyi, Bi 8 ddo 3
  • Wanzia dyi, Bi 8 ddo 4
  • Ronji dyi, Bi 8 ddo 5
  • Gbonji dyi, Bi 8 ddo 6
  • Thonji dyi, Bi 8 ddo 7
  • Mbʉnji dyi, Bi 8 ddo 8
  • Zanji dyi, Bi 8 ddo 9
  • Yenga dyi, Bi 8 ddo 10
  • Wanzia dyi, Bi 8 ddo 11
  • Ronji dyi, Bi 8 ddo 12
  • Gbonji dyi, Bi 8 ddo 13
  • Thonji dyi, Bi 8 ddo 14
  • Mbʉnji dyi, Bi 8 ddo 15
  • Zanji dyi, Bi 8 ddo 16
  • Yenga dyi, Bi 8 ddo 17
  • Wanzia dyi, Bi 8 ddo 18
  • Ronji dyi, Bi 8 ddo 19
  • Gbonji dyi, Bi 8 ddo 20
  • Thonji dyi, Bi 8 ddo 21
  • Mbʉnji dyi, Bi 8 ddo 22
  • Zanji dyi, Bi 8 ddo 23
  • Yenga dyi, Bi 8 ddo 24
  • Wanzia dyi, Bi 8 ddo 25
  • Ronji dyi, Bi 8 ddo 26
  • Gbonji dyi, Bi 8 ddo 27
  • Thonji dyi, Bi 8 ddo 28
  • Mbʉnji dyi, Bi 8 ddo 29
  • Zanji dyi, Bi 8 ddo 30
  • Yenga dyi, Bi 8 ddo 31
Ddo ró le zø ná Andiko—2025
es25 paje 77-87

Bi 8

Mbʉnji dyi, Bi 8 ddo 1

Chølo dhi ke adi bani kpakpalo na bí, ro Yova adi ke gøgø ri krʉ nǎ ro.​—Zb. 34:19.

Anja i Zaburi nǎ bbo na mana kʉ ná aro kʉ ná lo: (1) Chølo dhi ndrŭ adi bani kpakpalo na. (2) Yova adi ko gøgø kodhó kpakpalo nǎ ro. Nde, Yova ká adi ko gø ngbaribbai? Ddikpa chu kʉ, ke ko tsotso kó ndiro ko é bblo kʉ ná nganjadha na maisha djo ngasini ná i saa na d’e nari. Yova tsoni nari kʉ, ko sie hwè na ndi dho ko njínji nari kana, ro ke nzá d’rari kodhó maisha ka ndi é nga nǎ kpakpalo ro njʉ ri. (Isa. 66:14) Ke ko li kpakpa ko li ko thí kodhó gosi ná ddo djo, fø saa na kodhó maisha sie ke jirieri ri é nari bbai, ko si di theinga dho. (2 Ko. 4:16-18) Fø ddo ko b’o ná saa na, ke ko tsotso kó ndiro ko njinjí ndi dho krʉ ddo ró d’e. (Omb. 3:22-24) Drrdrr ngʉ njínji Yova dho ná ndrŭ ma, i ddo ró njínji chi ndima tøni Yova dho ro ná ndrŭ ma na dhó loroji nǎ ro ká ko ka ko ba ngbá somo? Njaro ko ka ko bani nzá djo ko ddienga ná kpakpalo na. Ro ngbà ko li ko thí Yova djo ró ke si ko tsotso ko ko.​—Zb. 55:22. w23.04 14-15 §3-4

Zanji dyi, Bi 8 ddo 2

Anidi ni djødjø bbobbonga na kʉ ná kpa dho.​—Ro. 13:1.

Ko ka ko ba somo Yosefu ma, Maria ma na dhó loroji nǎ ro, tayari ndima ngʉe ndima rrnga bbobbonga na kʉ ná kpa dho ro, nga mai ringʉe sʉsʉ ndima dho fø saa na ndima njiri fø ro. (Lu. 2:1-6) Maria dhó lɨnga ngʉ si chøchø bi 9, ro le ma, Yosefu ma na dhó ngarrdha tsungʉe mbudha kana. Roma nǎ pi Augusto nzingʉeri ndidhó pidhinga tsena kʉ ná ndrŭ krʉ njí resasema ndima gøngʉeni ná bbagʉ. Yosefu ma, Maria ma na dho ringʉngani ndima rá Betlehemu na, føga kpa ka ndima njie kilometre 150, bí kʉ ná glʉ djó ndima ngʉ dji ndirigoti ndima ngʉ thʉ ro. Fø safari ka ndi ée kpakpa bbo, pli si ri Maria dho. Kpa nanga ri ka ndi die d’o Maria ma, ndidzá nzá d’e gøni ná ngba ma na dhó afya djo. Nde, ledhó lo ká ka ndi ée ngbǎ njati ledhó ngba gøeni go le ma kʉ chu nǎ ro ró? Le zz nǎ ngʉe tso djo le tsongʉeni ná Masiya. Nde, føri dho i ká le ka ndi rr e nga nzá guvernema dho? Ngbà mai Yosefu ma, Maria ma na ka ndima njie do dho ná lo ngʉe ro, kpa rrngʉe nga yadha dho. Yova lengʉe kpadhó ngarrdha ronga le. Maria singʉe bblo Betlehemu na, le gøngʉe bblo dhó afya kʉ ná ngba ndirigoti føri lingʉeri Biblia nǎ unabi njini njí!​—Mi. 5:2. w23.10 8 §9; 9 §11-12

Yenga dyi, Bi 8 ddo 3

[Akoli ko kpakpa] ko kana.​—Ebr. 10:25.

Ni ká ka ni njiri ngbǎ komatere bbʉdha do di ni nji njudha dhi ngana ró? Ri ka ndi é bblo ni di ni tayarisha bblo. (Mez. 21:5) Njati ni tayarisha ni bblo ró, ri sie sʉsʉ ni bbʉ komatere njudha dhi saa djo. Føri kina, adi dʉ kʉ ná komatere bbʉ. (Mez. 15:23; 17:27) Dʉ kʉ ná jibu ni ngʉ nari dho nzá do ka ndi njí ni bbo ri. Dʉ kʉ ná komatere ni nji ni adi loti nari bbai, ná føri adi ridho nari kʉ, ni tayarisha ni bblo ndirigoti ni famu lo le ti djo ná lo bblo pli. Ngbà mai ni njinjí fø lo na krʉ ro, komatere ni bbʉ nari do di ni nji godhé ró ká ni ka ni njiri ngbǎ? Auri u nari kʉ Yova adi hwè ba bbo ni nji ná kpakpanga dho. (Lu. 21:1-4) Yova nzá ka ndi nziri ko njí nzá ka ndi njini ko dho ná lo ro ri. (Flp. 4:5) Avʉri ni njí ngbà ni ka ni njí ná lo, ali muradi ndiro ni njí fø lo ró njí d’e, ndirigoti anji sala nja ni thí jotso koko d’e. Ya kwanza ni ka ni li ni nji ná muradi kʉ, ni di dʉ kʉ ná komatere bbʉ. w23.04 21 §6-8

Wanzia dyi, Bi 8 ddo 4

Akotho le badjo ronga adi b’o ná ritsi ndirigoti kaske.​—1 Te. 5:8.

Mutume Paulo ddi ko tayari kʉ ndirigoti b’lo tho ndima ronga vita dho ná sødda na. Ri adi ngani sødda é tayari là njidha dho krʉ saa ró. Ringani ko maddi é føri bbai. Ko e tayari Yova dzá ddo dho le badjo ronga adi b’o ná udha ma, jidha ma na ndirigoti ngab’odha dhi kaske ko thó nari chulu. Le badjo ronga adi b’o ná ritsi ngʉ adi sødda thí ronga b’o nari bbai, udha ma, jidha ma na adi ko thí mufano dhi ri ronga b’o. Ri ka ndi kó ko tsotso ko rá anzi Mungu dho ko njínji nari na ndirigoti ko dyø Yesu. Udha adi ko tsotso kó ko uri nari kʉ Yova si ko kobe bbʉbbʉ ko ndi ne ko thí nǎ ro krʉ nari dho. (Ebr. 11:6) Ri ka ndi cho ko ronga ko tøni chi ko dho chutso ddá ná ke Yesu dho njati rie mbudha tso ma ko ve ri ró. Ko ka ko li kodhó udha kpakpa ndiro ko hwini ko bani na ná kpakpalo tso ró d’e. Føri ko ka ko njí kodhó i saa na chi tøni upinzani tso ró ma, mbø dhi kpakpalo tso ró ma ná ndrŭ dhó loroji djo ko lochu nari chulu. Ndirigoti ko ka ko pʉ kimwili nǎ ritsi le ji bbo nari na ka ndi tsú ko ná mutego ko ró ro, sʉsʉ ngʉngʉe ndima dhó maisha ndiro ndima li Pidhinga anziro d’e ná ndrŭ dhó loroji djo ko lochu nari chulu. w23.06 10 §8-9

Ronji dyi, Bi 8 ddo 5

Ndundu di nja ná ke nzɨ nyo tso ro nju ri.​—Mhu. 11:4.

Le ronga tso le cho nari kʉ ngbaribbai ma le le mbu ndirigoti ddikpa lo le njié nari tso le cho na ná kpakpanga. Ro, kodhó lo u le ronga tso chodha ndiro ko tso si kodhó muradi djo d’e, pli siri rie kpakpa ri djo ko si nari kʉ ko dho inga ko di ko mbu nga kʉ ù na ri njidha dho nari bbai ró. Anonga nari kʉ le ronga tso le cho ná føri kʉ tunda la roho kana ddiri, føri dho anziri Yova kó ni tsotso ndidhó roho takatifu na ndiro ni é bbo na mana kʉ ná fø sifa na d’e. (Lu 11:13; Gal. 5:22, 23) Nzɨ b’o bblo pli hali si ngʉ ná saa. I dz’ djó nzá kodhó hali ro ka ndi ngʉ bblo pli ngbá dyi maddi ri. Njati ko di bblo kʉ ná hali b’o ró, ko ro nzá ka ko si kodhó muradi djo ri. Njaro ko kʉ na ná ù ka ndi djødjø dhonalo ko li ko njí ná muradi kʉ kpakpa bbo. Njati ni dho ma ri é fø i ró, ando nidhó fø muradi nanga rere. Rie ni jiri ni é ddikpa sifa na ri ró, adho fø sifa rere kʉ ná lo kana i vi. Njati rie nidhó muradi kʉ ni di Biblia zø ró, ya kwanza akperi ni di ri zø sese kʉ ná saa kana. w23.05 29 §11-13

Gbonji dyi, Bi 8 ddo 6

Chølo dhi kedhó chu kʉ bbʉtso kadha bbai anzi ndidhó kadha ra kpø dyi kpa lili djo ro.​—Mez. 4:18.

Ngasini na i saa na, Yova rili ndidhó tengenezo chulu ko di kiroho nǎ nyo ba ndiri kó ko tsotso ko di bbi “tsetse ná chu” lu d’e. (Isa. 35:8; 48:17; 60:17) Ko ka ko pori nari kʉ njati ddikpa le u Biblia ndi jifunza nari tso ró, fø le nga “tsetse ná chu” lu ndi bbi nari tso. Nja ndrŭ adi bbi ri lu sese ndirigoti ndima bba bbò chu lu ndima bbi nari tso bbá. Ndirigoti nja ndrŭ rivʉ ndima bbi ri nǎ kpø ri ndrŭ mba ná ngana. Nde, ri ká adi ndrŭ mba ngbaga? “Tsetse ná chu” adi ra nǎ ngab’odha na kʉ ná ndrŭ mba “Mungu dhó ra nǎ paradiso na.” (Ufu. 2:7) Tsetse ná chu si dz’ djó ngab’odha na kʉ ná ndrŭ mba kpø Yesu dhó cho 1 000 ke si nyo ná pidhinga dzá mwisho na, fø saa na ndrŭ krʉ sie kaka ná ndrŭ. Njati rie nì ni bbi fø bbò chu lu ri ró, nzɨ njanga aluti. Ndirigoti nzɨ bba ri lu ni bbi nari tso kpø wø dz’ djo ni si ná nga djo! w23.05 17 §15; 19 §16-18

Thonji dyi, Bi 8 ddo 7

Ko e jidha na, dhonalo ke jingʉe ko ya kwanza.​—1 Yoh. 4:19.

Yova dho ni bbʉ ni d’e ka ndi cho ni ronga nari kʉ ke nji ni dho ná lo krʉ djo ni ngaddi nari. (Zb. 116:12-14) Biblia nzi Yova “krʉ kʉ ná bblo kado ndirigoti krʉ kʉ ná kaka ná ritsi” adi si dhó ro ná ke. (Yak. 1:17) Fø kado kana bbo pli kʉ nari kʉ kedzá Ngba Yesu ke bbʉngʉe bbʉdha nari. Addinga di! Le ødha dhi be liri ri kaka ni kana nga é chøchø Yova na. Goti ke bbʉ cho ró nŭnŭ di ná shinga dhi ngab’odha ni dho. (1 Yo. 4:9, 10) Yova dho ni ni bbʉ ná føri kʉ mbai ni po Yova dho, ke dho ni dho ná jidha ma, ke bbʉ ni dho ná ledha ma na djotsina ná chu ro.​—Kum. 16:17; 2 Ko. 5:15. w24.03 5 §8

Mbʉnji dyi, Bi 8 ddo 8

Chø kʉ ná lo kana bbí ná ke adi Yova do nji.​—Mez. 14:2.

I dz’ djó ndrŭ dhó nyi ko nja ná saa na, ko adi ko mbu Loti bbai. Ke “thí bʉngʉeni bbo nzɨ ngʉ adi sheria dyø ná, nzɨ djo do ngʉ adi pá ná ndrŭ dhó che kʉ ná nyi djotsina,” dhonalo ke chungʉeri chu nari kʉ kodhi ra nǎ Baba ndrorie che kʉ ná nyi ndro. (2 Pe. 2:7, 8) Loti jingʉe Mungu bbo ndirigoti ke ngʉ adi heshima bbʉ bbo ke dho nari dho ke ndrongʉe ndi kuso lu ngʉe ná ndrŭ ngʉ adi nji ná che nyi bbo. Ko kuso lu maddi kʉ sese inga nzɨ nganga dhé heshima ro bbʉ Mungu dhó yadha dho ná ndrŭ. Nì mai ri kʉ føro, ko ka ko é tse kodhó nyi tse ro, njati ko b’o Mungu laidjo ko e na ná jidha ronga ndirigoti ko di heshima bbʉ ke dho bbo ró. Yova ko tsotso kó ko njiri fø Mezali nǎ kʉ ná kpakpa ka ndi li ko ná lo chulu. Føga kʉ ná shauri nǎ ro Wakristo krʉ ka ndima ba faida ngbà dhé, njati kpa é kpetsi ma, isɨ ma, jadda ma inga ngó ma ro. Yova do ko nji ná saa na ko adi krr ndiro nzɨ ko u che kʉ ná nyi ró. w23.06 20 §1-2; 21 §5

Zanji dyi, Bi 8 ddo 9

Njati ddikpa ke jiri ndi si ma ulu ró, ringani ke gʉ ndi ndindiro ndirigoti ke d’ú ndidzá nzadha dhi tsú krʉ ddo ró, ndirigoti ke rá anzi ma ndi dyø nari na.​—Lu. 9:23.

Njaro nidhó familia nǎ ndrŭ ro ddaeni ni tso ró Mungu dzá lo djó inga njaro ni bbae nidhó kimwili nǎ ritsi ro ndiro ni li Pidhinga dzá njí anziro d’e. (Mt. 6:33) Njati rie fø ró auri u nari kʉ, Yova adi chi ni tøni ro ni nji ndi dho ná njí nja nì. (Ebr. 6:10) Njaro ni njarie Yesu pongʉe ná i lo dzá bbʉbbʉnga ro b’lo: “Njati ddikpa ke bbá ndidzá dza ma, ndi djoi ma, ndi vei ma, ayindi ma, abandi ma, ndidzá nzø ma, ndidzá nzà ma na ma djotsina ndirigoti hwè lo-i ma na djotsina ró, fø ke si ri ba miya ina kodhó i saa na, dza ma, ndi djoi ma, ndi vei ma, ndi yi ma, nzø ma, nzà ma, ddironga nzadha ma na ndirigoti gosi ná saa na cho ró nŭnŭ di ná shinga.” (Mk. 10:29, 30) Ni ba ná ledha kʉ bbo pli bba ni bbarie ná ritsi djolu.​—Zb. 37:4. w24.03 9 §5

Yenga dyi, Bi 8 ddo 10

Bbʉbbʉ kau adi jidha dhǒ krʉ saa ró ndirigoti ke kʉ njedha ddo dyi na nga dho gøni ná le-djo.​—Mez. 17:17.

Yudea nǎ Wakristo ro bbo pli kʉ ná ù chingʉe, ro Antiokia nǎ kutaniko nǎ le-djoi rrngʉe fø lo ro, kpa dhongʉe bbo pli kʉ ná zølo Yudea nǎ ndima djoi dho. Føro, kpa dhongʉe ndima dhó zølo njí ró. Kpa “vʉngʉeri ndima kana nja le ddiro chó ndidhó bani ná ritsi Yudea nǎ ndima djoi dho.” (Mdo. 11:27-30) Nì mai Antiokia nǎ Wakristo ngʉe da ù chingʉe ró ná fø le-djoi ró ro ro, kpa vʉngʉeri ndima kó kpa tsotso ko. (1 Yo. 3:17, 18) Ko ma ka ko dhǒ zølo ddi njati ko rr ri ko lai Wakristo bani chʉ adi ngaba ná lo na ró. Ko adi ngatsotso kó lele, njaro wazee tsó ko ko ka ko njí ná lo dhu inga bbʉdha ko bbʉ dz’ djolu gble njini ná njí tsotsokodha dho, inga ko nganzi chʉ adi ngaba ná lo na bani ná ndrŭ dho nari chulu. Njaro ko djoi ma, ko vei ma na dhó lo ka ndi si le tsotsokodha u nja ndima ba ndima dhó lo u ná ritsi d’e. Kodhi Pi Yesu Kristo si lod’i i dz’ djó ndrŭ djo ná saa djo, ko jiri ke si ko ro nì ko zølo dhǒ ro ndiro ke si ko nzi ko “tsu Pidhinga na” d’e.​—Mt. 25:34-40. w23.07 4 §9-10; 6 §12

Wanzia dyi, Bi 8 ddo 11

Anibbari krʉ kʉ ná ndrŭ chu nidhó usawaziko.​—Flp. 4:5.

Yesu ngʉ adi Yova dhó kiasi dyø. Ke le chongʉe dz’ djo ndiro ndi d’ralo “Israeli bbá dza nǎ vivi ná chembø” dho d’e. Ro, ke dhongʉe kiasi lo ndi ngʉ d’ra ndrŭ dho ná saa na. Ddikpa saa na nga ngʉe Mwisraeli ná ddikpa isɨle nzingʉeri ke gø “gó ngʉe nǎ” ná ndidzá singba ngba. Zølo na Yesu njingʉeri le nzingʉeri nari bbai ndirigoti ke gøngʉe ledzá singba ngba gø. (Mt. 15:21-28) Akonja nja kʉ ná loroji. Go Yesu ngangʉe ndidhó lod’radha dhi njí tso ná saa na, ke pongʉeri: “Gʉgʉ ma ná le, maddi ma si gʉgʉ.” (Mt. 10:33) Nde, ke ká gʉngʉe Petro gʉ ngbà mai Petro gʉngʉe ke gbo ina ro? Nzá. Ro, Yesu njangʉeri ke leni le ndirigoti ke kʉ udha na. Yesu ga nari goti, ke dhongʉe ndi Petro dho ndirigoti ke dhongʉeri Petro dho nari kʉ ndi nji ke zø nji ndirigoti ndi ji ke ji. (Lu. 24:33, 34) Yova ma, Yesu ma na e kiasi na. Nde, kodhó lo ká ka ndi é ngbaribbai? Yova jiri ko é kiasi na. w23.07 21 §6-7

Ronji dyi, Bi 8 ddo 12

Dhe ki ro nga sie ri.​—Ufu. 21:4.

Nde, nja ndrǔ dho ká ko ka ko po ngbá lo ndiro ndima u fø lo si njini nji nari d’e? Ya kwanza, Yova tsoni fø lo djo ndi ndiro. Ufunuo dzá buku ripo: “Pi dhi kiti djó di ná ke pongʉeri: ‘Anja! Ma krʉ kʉ ná ritsi nji wø.’” Ke kʉ nyodyu na, kpakpanga na, ndirigoti ke jiri ji ndi njí ndi tsoni djo ná lo. Ya pili, Yova churi chu ndi po ná lo si njini ngodhé. Føri dzá lo dho i ke pongʉeri: “Iri kʉ u le ka le u ndirigoti bbʉbbʉ kʉ ná lo. Ri njini nji!” Ya tatu, ddikpa ritsi ma nzá ddi ka ndi cho Yova tso ro ndi ngatso ná lo dhi mwisho na ndi si nari ró ri. Føri dzá lo dho i ke pongʉeri: “Ma kʉ Alfa ndirigoti Omega.” (Ufu. 21:6) Yova si ridho Shetani kʉ kali ba ndirigoti ke nzá ka ndi cho ndi tso ro ndidhó kusudi ndi nji nari ró ri. Føri dho ddikpa le pori, “Fø lo thonga ngbà, ndirigoti fø lo kʉ bbʉbbʉ ró” føro ni ka ni zø ndirigoti ni tu verse 5 ndirigoti 6 nanga le dho. Adho ngbaribbai ma Yova tsoni ndidhó tsodha djo ndi nji ná sinyatire chulu nari, ri kʉ ke nganga dhó sinyatire.​—Isa. 65:16. w23.11 7 §18-19

Gbonji dyi, Bi 8 ddo 13

Ma si rili ni ngʉ bbo pli kʉ ná ndrǔ tsɨ.​—Mwa. 12:2.

Abrahamu nzá d’engʉe nzø ro ba kpø cho 75 ndi singʉe nanga djo ri. Nde, Abrahamu ká njangʉe Yova nji ndi dho ná fø tsodha njini nari nja? Ke nzá njangʉe ri njini nari krʉ ri. B’lo Abrahamu da Efrati dhi Dda djolu ndirigoti b’lo ke b’onga cho 25 ro, Abrahamu njangʉe ndidzá Isaka gøni ddù chulu nari ndirigoti b’lo cho da 60 ro kedzá ngba dzá nzø Esau ma, Yakobo ma na gøngʉeni. (Ebr. 6:15) Ro, Abrahamu nzá njangʉe ndi nǎ gø ngʉ bbo kʉ ná ndrŭ tsɨ nari ro ri ndirigoti ke nzá tsungʉe Ko ddo le ko ná Ngø na ri. Nì mai ri kʉ føro, ke ma kana kau ngʉe chøchø bbo ndi no ná ke na. (Yak. 2:23) Ndirigoti Abrahamu si ga ná saa na, ke nanga si kʉ jini bbo ke si richu ndidhó udha ma, ndidhó ngatsovedha ma na lingʉeri krʉ kʉ ná ndrŭ tsɨ ba ledha nari dho! (Mwa. 22:18) Ko ká ba ngbá somo? Njaro nzá ko ka ko nja Yova tsoni djo ná lo njini nari krʉ ri. Ro, njati ko é ngatsovedha na Abrahamu bbai ró, Yova ka ndi bbʉ ko kobe kpadjo ndirigoti ke si ri bbʉ bbo pli ø dz’ djó.​—Mk. 10:29, 30. w23.08 24 §14

Thonji dyi, Bi 8 ddo 14

Yova ke ngʉ ne ná saa na, bbʉbbʉ Mungu lingʉeri kedhó lo bbí bblo.​—2 Ny. 26:5.

Pi Uzia ngʉe jadda ná saa na, ke ngʉe nyenyenga na. Ke chungʉe lo “bbʉbbʉ Mungu do njidha djo.” Ndirigoti kedhó cho singʉe kpø 68 ndirigoti fø cho dzá cho bí kana Yova lengʉe ke ronga bbo. (2 Ny. 26:1-4) Uzia singʉe Waisraeli dhó bí kʉ ná mbubai djolu ndirigoti ke lingʉeri Yerusalemu ronga b’oni bblo. (2 Ny. 26:6-15) Bbʉbbʉ dhé, Uzia ngʉe hwè na Mungu ko ndi tsotso ro ndi njingʉe ná lo krʉ dho. (Muh. 3:12, 13) Pi Uzia ngʉ adi loja nja ndrŭ dho. Nde, ri ká kʉ føri i lingʉeri ke ddiri ndi ka ndi njí ndi ji ná lo krʉ ri? Ddikpa cha Uzia vʉngʉeri ndi tsu Yova dhó hekalu na ndirigoti kimbelembele djotsina, ke ngangʉe uvumba ndi bɨ mazabahu djó nari tso, ná føri kʉ nzá tso ungʉeni pikpa dho ndima njí ná lo. (2 Ny. 26:16-18) Bbò Kuhani Azaria mbungʉeri ndi bbʉ shauri Uzia dho, ro ke nanga kangʉeni bbo. Njedha dhi lo kʉ, Uzia sangʉe chi ndi ngʉ tøni Yova dho nari sa ndirigoti Yova bbʉngʉe malipizi ke dho ndi lingʉeri korøkorø tá ke ro nari na. (2 Ny. 26:19-21) Kedhó maisha ka ndi ée bblo pli njati ke ée nyenyenga na ró! w23.09 10 §9-10

Mbʉnji dyi, Bi 8 ddo 15

Ke tungʉe ndi da, nzá le d’e tahiri ná kpa ró ro.​—Gal. 2:12.

B’lo le d’ri mutume Petro ché na nari goti ma ke ngʉ adi hwini godhé ndidhó uzaifu tso ró. Cho 36 na Y.G.G., Mungu chongʉe Petro nga ngʉe Muyaudi ná ke Kornelio dhi ngana. Følu Mungu d’ringʉe Kornelio ché na roho takatifu chulu ná fø lo dhongʉeri wazi nari kʉ, “Mungu nga kʉ ndrŭ nanga adi krø ná ke ri” ndirigoti nga kʉ Wayaudi ná ndrŭ ma ka ndima é ddi Wakristo dhó kutaniko nǎ. (Mdo. 10:34, 44, 45) Føri goti Petro ngangʉe nga kʉ Wayahudi ná ndrŭ na ndi nganyo nari tso, ná føri kʉ nzá ro ke ka ndi njie anziro ná lo. Nì mai ri kʉ føro, Wayaudi kʉ ná nja Wakristo ngʉ riddi nari kʉ, Wayaudi nzá ka ndima nyonga ro nga kʉ Wayaudi ná ndrŭ na ri. Fø ngaddidha na ngʉe ná nja kpa singʉe Antiokia na ná saa na, Petro bbangʉe nga kʉ Wayaudi ná le-djoi na ndi nganyo nari tso bba. Njaro føri ke njingʉe Wayaudi ngʉe ná Wakristo thí ndi bʉ nari do ndi nji nari dho. Mutume Paulo njangʉe Petro njingʉe ná fø lo ná saa na, ke ongʉe ke na ndrŭ kpari nyǒ njí. (Gal. 2:13, 14) Ngbà mai Petro njingʉe fø kosa ro, ke nzá dhe d’ingʉe ji ro ri. w23.09 22 §8

Zanji dyi, Bi 8 ddo 16

Ke si rili nzɨ ni ronga jaja.​—1 Pe. 5:10.

Ngbaribbai ma ni ne ni nanga nari ka ndi liri ni d’i nidhó uzaifu utso, ro nzɨ bbari ni thí bʉni. “Bboke kʉ bblo,” ndirigoti ke si ni tsotso ko nja ni thɨ nidhó lo thika d’e. (1 Pe. 2:3) Mutume Petro li ko kpakpa ɨ: “Mungu si nidhó mazoezi tso dya ndi ndiro. Ke si rili ni tøni kprɨ.” Ya kwanza mutume Petro ngʉ adi ndi mbu nzá ka ndi di Yesu kuso nari bbai. (Lu. 5:8) Ro, jidha na Yova ma, Yesu ma na kongʉe Petro tsotso nari dho, ke nzá bbangʉe Yesu ndi dyø nari tso ro ri. Føri bbʉ ná matokeo kʉ ke bbari Petro “tsu kodhi Bboke ndirigoti kodhi Gødha ba, Yesu Kristo dzá theinga dho kʉ ná Pidhinga na.” (2 Pe. 1:11) Føri kʉ bblo pli kʉ ná ledha! Njati ni d’i ji nzá Petro bbai ndirigoti ni bbari Yova bbʉ mazoezi ni dho ró, ni maddi si ni kobe ba cho ró nŭnŭ di ná shinga ke si bbʉ ni dho nari na. Føro ni si “si nidhó udha dhi muradi djo, føri kʉ gødha.”​—1 Pe. 1:9. w23.09 31 §16-17

Yenga dyi, Bi 8 ddo 17

Anima ra ma, dz’ ma na no ná ke.​—Ufu. 14:7.

Tabenakulo nǎ ngʉe ddikpa bbaidjó nga, ná fønga ronga tso le d’engʉe lubba na, ndirigoti føga bbakuhani ngʉ adi ndima dhona bbʉni ná njí nji. Fø bbaidjó ngʉe bbʉdha le ngʉ adi bɨ djó ná kuivre dhi mazabahu ma, takatifu kʉ ná njí njidha dho bbakuhani tsu nari njí kpa ngʉ adi dda gbó djó ná base ma na. (Kut. 30:17-20; 40:6-8) Njʉ ché na le d’ri ná Wakristo si ra njínji bbakuhani ndima kʉ ro ra na Yesu ma na nari njí, kpa adi njínji dz’ djó chi ndima tøni ro atsiro kʉ ná bbaidjó kiroho nǎ hekalu nǎ. Dda le ngʉ adi li djo ná bbò base bbo na mana kʉ ná lo ngano kpa dho ndirigoti krʉ kʉ ná Wakristo dho ndiro kpa é tse ndima tse ndima dhó nyi ró ndirigoti kiroho nǎ ro d’e. Nde, Yesu djoi ché na le d’ri ná kpa tsotso adi kó chi ndima tøni ro ná “birobiro kʉ ná ndrŭ” ká adi Yova má ngbaga? Mutume Yohana njangʉe kpa “pi dhi kiti njí ndima tøni ro,” ná føri le ddi na nari kʉ dz’ djó hekalu nǎ arugu ro kʉ ná bbaidjo nga “ ná fønga na kpa adi tsetse ná madha bbʉ [Mungu] dho dyina ma, kuna ma kedzá hekalu nǎ.” (Ufu. 7:9, 13-15) Ko nanga jini bbo Yova lø bbo na mana kʉ ná chu ndiro ko bbʉ madha ndi dho ndidzá kiroho nǎ bbò hekalu nǎ nari dho! w23.10 28 §15-16

Wanzia dyi, Bi 8 ddo 18

Mungu dhó tsodha djotsina, ke ngʉngʉe kpakpa ndidhó udha chulu.​—Ro. 4:20.

Wazee kʉ Yova adi kpakpanga bbʉ ko dho ná ddikpa chu. (Isa. 32:1, 2) Føri dho ni nanga ri di d’od’o ná saa na, ad’ra ni nanga d’o ná lo wazee dho. Kpa di rine ndima kó ni tsotso ná saa na, au ri ji ni nanga jini ro. Kpa chulu Yova ka ndi li ni kpakpa. Biblia bbʉ ná ngab’odha maddi adi ko li kpakpa. (Ro. 4:3, 18, 19) Kodhó ngab’odha adi ko li kpakpa ko ve mbudha tso, ko d’ra hwè lo-i ndirigoti ko njí ko dhona bbʉni kutaniko nǎ ná njonjo kʉ ná njí. (1 Te. 1:3) Fø ngab’odha lingʉe mutume Paulo ma kpakpa ddi. Ke ngʉ adi “nzani njonjo kʉ ná lo tsena,” ke “djǒ nanga ngʉ adi ngbʉni ngbʉ,” ke “ndrŭ nzangʉe nza,” ndirigoti ke “ndrŭ bungʉe gʉna.” Nja saa na kedhó maisha ngʉe hatari nǎ maddi. (2 Ko. 4:8-10) Paulo ngʉ adi ngatsovedha dhi kpakpanga ba ndidhó ngab’odha djo ndi ndi thí li nari chulu. (2 Ko. 4:16-18) Ke ngʉe ngab’odha na ndi si cho ró nŭnŭ di ná shinga ba ra na. Paulo ngʉ adi ngaddi fø ngab’odha djo nari ngʉ adi rili ke mbu ndi “krʉ ddo ró ngʉ wø nari bbai.” w23.10 15-16 §14-17

Ronji dyi, Bi 8 ddo 19

Yova si kpakpanga bbʉ ndidzá ndrŭ dho. Yova si ndidzá ndrŭ ronga le ngoi na.​—Zb. 29:11.

Sala ni nji ná saa na aneri ni chu ri ká kʉ Yova ka ndi ngʉ nidhó sala goti ná saa i nì nari. Njaro ko ka ko mbu ko thei dhó sala goti le ngʉe nari bbai. Ro, Yova chu ko tsotso ndi ka ndi kó bblo ná saa ngbà. (Ebr. 4:16) Njati ko ba ko nzie ná logoti thei nzá ró, ko ka ko di riddi nari kʉ Yova ‘Nzá’ ngʉ kodhó sala goti ri. Ro, njaro sala goti ke ngʉ ná saa ‘Nzá d’e si ri.’ Loroji na, addinga ndi ró dhe gø d’e nganzi ná jadda le-djo dhó lo djo. Ke ró dhe nzá gøri. Njati Yova gø ke ddù dhi ri bbai ró, Shetani ka ndi di riddi nari kʉ fø le-djo njínji Yova dho ndi ró dhe ke gøgø nari dho. (Yob. 1:9-11; 2:4) Yova li krʉ kʉ ná dhe tso ndi si d’ø ná saa b’lo. (Isa. 33:24; Ufu. 21:3, 4) Fø lo si njini nari njí, nzá ringani ko di riji Yova gø ko ró dhe ddù chulu ri. Føri dho, le-djo ka ndi nziri Yova bbʉ kpakpanga ma, ngoi ma na ndi dho ndiro ndi ve ndi ró dhe tso ndirigoti ndi rá anzi Mungu dho ndi njínji nari na d’e. w23.11 24 §13

Gbonji dyi, Bi 8 ddo 20

Ke nzɨ adi rinji ko ró kodhi chenga dho ri kae ke njiri ko ró nari bbai ri, ke nzɨ adi chadha bbʉ ko dho kodhi chenga djotsina ri kae ke bbʉ ri ko dho nari bbai ri.​—Zb. 103:10.

Samsoni njingʉe bbo kʉ ná kosa, ro ke rangʉe anzi dhé Yova dho ndi njínji nari na. Ke nengʉe Wafilisti tso ró ndi ka ndi hwini ná chu, føri i ngʉe Yova jingʉe ke nji ná lo. (Amu. 16:28-30) Samsoni nzingʉeri Yova tso ɨ: “Abbari ma wø ma be Wafilisti ró.” Bbʉbbʉ Mungu rrngʉe Samsoni dhó sala rr ndirigoti ke bbʉngʉe ddù dhi kpakpanga ki ke dho. Føri dho, fø dyi Samsoni chengʉe Wafilisti nzá ke d’engʉe kpa ro che anziro ná ngatsi. Ngbà mai Samsoni bangʉe che kʉ ná matokeo ndi njingʉe ná kosa nǎ ro ro, ke nzá bbangʉe Yova ji ná lo ndi nji nari tso ro ri. Njati ko njí kosa ndirigoti le o ko na o inga ko vi kodhó pendeleo vi ma ró, ri nzá ngani ko bbá Yova dho ko njínji nari tso ri. Anonga nari kʉ Yova kʉ tayari ko zø njidha dho. (Zb. 103:8, 9) Kosa ma ko njí ró, Yova ka ndi bbʉ ndi ji ná lo ko nji na ná kpakpanga ngbà dhé ko dho, Samsoni dho ke njingʉeri nari bbai. w23.09 6 §15-16

Thonji dyi, Bi 8 ddo 21

Le tso uni u nari adi rili le é ngab’odha na.​—Ro. 5:4.

Nidhó ngatsovedha ka ndi liri ni tso uni u Yova na. Føri na mana nga kʉ Yova adi hwè ba ni da mbudha ma, kpakpalo ma na lu nari dho ri. Mungu adi tso u nari kʉ ni. Ni ngatsove nari adi rili Mungu u ni tso u. Føri kʉ bblo pli kʉ ná ledha! (Zb. 5:12) Anonga nari kʉ Abrahamu vengʉe mbudha tso ná føri na ke bbʉngʉe hwè Yova dho. Yova njangʉe ke ndidzá kau ndirigoti ke zøngʉe ke chølo dhi ke. (Mwa. 15:6; Ro. 4:13, 22) Ko ma ke ka ndi nja fø ddi. Mungu nzɨ adi ko tso u ko nji ndi dho ná njí inga ko kʉ na ná pendeleo djotsina ri. Ro ke adi ko tso u ko ngatso ve chi ko tøni ro nari djotsina. Ndirigoti kodhó cho é thɨ ma, kodhó hali é ngbǎ ma, inga ko chulo ngbabø ma ró, ko krʉ ka ko ve ngatso ngbà dhé. Ni ká mbudha tso ve kpadjo chi ni tøni Yova dho ro i nì? Njati rie fø ró anonga nari kʉ føri na ni hwè bbʉ Yova thí dho. Ko tso uni u Yova na ná føri ko chu nari ka ndi é bbo pli kʉ ná matokeo na ko djo. Ri ka ndi li kodhó ngab’odha kpakpa. w23.12 11 §13-14

Mbʉnji dyi, Bi 8 ddo 22

Adi njini kpetsi ke bbai.​—1 Fa. 2:2.

Mukristo kʉ ná kpetsi ke dho ringani ndi chu lotidha bblo. Bblo chu lotidha ná ke adi nja ndrŭ rr rr ndirigoti ke adi ndrŭ dhó ngaddidha ma, ngbaribbai ma ndrŭ ndima mbu nari ma na famu. (Mez. 20:5) Ke ka ndi famu ndrŭ dhó lo ndima chu ró, ndrŭ nyo djonga ró inga ndrŭ njini nari ró. Ro, njati ni ro di dí ndrŭ na nzá ró, ni nzá ka ni famu ndrŭ ro bblo ri. Bí ina, ni di loti ndrŭ na telefone inga mesaje chulu dhé ró, føri ka ndi liri rie kpakpa ni tilo ndrŭ na ni nju ná saa na. Føri dzá, anji kpakpanga ni di loti ndrŭ na ni ronga na. (2 Yo. 12) Dhidhi kiroho nǎ ná Mukristo dho ringani ndi kó ndi tsotso ndirigoti ndidhó familia tsotso maddi. (1 Ti. 5:8) Ri kʉ bblo ni chu ni tsotso ka ndi kó ni ba njí d’e ná ufundi. (Mdo. 18:2, 3; 20:34; Efe. 4:28) Anji kpakpanga ni chuni nì adi ndi dhona le bbʉ ná njínji kpakpanga na ndirigoti nì adi nga tso ndi nga ná njí tso dyá ná ke. Njati ni njiri fø ró ri sie sʉsʉ ni ba njí ndirigoti ni b’o ri ronga. w23.12 27 §12-13

Zanji dyi, Bi 8 ddo 23

Yova dzá ddo si kʉ si gbʉ dhi ke adi si kuna nari bbai.​—1 Te. 5:2.

Biblia di loti “Yova dzá ddo” djo ró, føri e Yova si lod’i ndidhó mbubai djo ndirigoti ke si ndidzá ndrŭ gø ná ddo le d’ra ri. Drrdrr, Yova d’ingʉe lo nja ndrŭ tsɨ djo. (Isa. 13:1, 6; Eze. 13:5; Sef. 1:8) Kodhó i saa na, “Yova dzá ddo” tso si ngani politiki nǎ bbobbonga si Babiloni sa ná saa na ndirigoti ri tso si dyani Armagedoni dhi vita na. Ndiro ko gøgø fø “ddo” dyi d’e, ringani ko tayarisha ko kpadjo nga djó ro dhé. Yesu pongʉeri, ri nzá ngani ko é tayari dhé “bbò mbudha” dho ri, ro ri ringani ko “rá anzi tayari” ko kʉ ri dho ro. (Mt. 24:21; Lu. 12:40) Mutume Paulo ndingʉe Tesalonike nǎ Wakristo dho ná ya kwanza barua nǎ, ke tingʉe lo bí kʉ ná loroji djo ndiri kó Wakristo tsotso ndima é tayari Yova dhó lod’idha dhi bbò ddo dho d’e. Paulo chungʉeri nari kʉ fø ddo nzá ka ndi sie thei fø saa na ri. (2 Te. 2:1-3) Godhé, ke jangʉeri ndi djoi dho, kpa tayarisha ndima fø ddo dho bbʉ (kesho) sisi nari bbai ndirigoti ko ma ka ko njinjí ddi fø shauri na. w23.06 8 §1-2

Yenga dyi, Bi 8 ddo 24

Ji dhi le-djoi, anitøni kprɨ ndirigoti nzɨ ni ronga jaja.​—1 Ko. 15:58.

Cho 1970 na ndrŭ chingʉe 60 nǎ etaje kʉ ná dza Japon nǎ Tokyo na. Ndrŭ adi fø dza ká le chingʉe ngbaribbai ma nari dhu ndima tso dhonalo fø bbagʉ lu rɨ (matetemeko ya inchi) adi da bí ina. Addui ká ngʉ adi rili fø dza tøni føga? Fø dza chingʉe ná ke lingʉeri dza é kpakpa, nì ndi nanga ro d’oni d’o rɨ da ná saa na ro, ndiro nzi rɨ ri ko ró. Wakristo maddi kʉ fø dza bbai. Ká ngbá chu nǎ? Mukristo dho maddi ringani ndi é usawaziko na kprɨ le tøni nari ma, kiasi ma na djo. Kedho ringani ndi tøni kprɨ nzɨ ndi ronga jaja ndiro ndi vʉri ndi rrnga Yova dhó yadha ma, kedhó kanuni ma na dho d’e. Kedho ringani ndi é “tayari ngarrdha dho” ndirigoti nzɨ ndi d’i ji. Nja chu nǎ kedho ringani ndi é “kiasi” na, ri uri ndi é kiasi na ná saa na. (Yak. 3:17) Fø di ná ngaddidha na kʉ ná Mukristo nzɨ adi tøni ndi chu ná lo djo dhé inga ndi u krʉ lo tso ri. w23.07 14 §1-2

Wanzia dyi, Bi 8 ddo 25

Nzá mai ni d’e ke nja ro, ni ji ke ji.​—1 Pe. 1:8.

Yesu dho ringangʉeni ndi hwini Shetani dhó mbudha tso ró, Ibilisi nzá jingʉeri ke tøni chi Mungu dho ri. (Mt. 4:1-11) Shetani jingʉeri Yesu njí chenga ndiro nzɨ ke bbʉ le ødha dhi be ró. Dz’ djó Yesu ngʉ lod’ra ná saa na, ke vengʉe bí kʉ ná mbudha tso. Ke dhó mbubai nzangʉe ke nza ndirigoti kpa ngʉ riji ndima hwi ke hwi. (Lu. 4:28, 29; 13:31) Kedho ringʉngani ndi hwini ndi unakpa dhó uzaifu tso ró. (Mk. 9:33, 34) Mbudha kana ke ngʉe ná saa na, ke ndrŭ ngʉ nzanza ndirigoti ndrŭ ngʉ ke bé pá. Føri goti, ndrŭ hwingʉe ke bbo dro o ndirigoti do ka ndi pá le djo ná chu nǎ. (Ebr. 12:1-3) Ke dho ringʉngani ndi ve ndidhó maisha nǎ ya mwisho mbudha tso ngadhi Yova dhó le ronga b’odha ro. (Mt. 27:46) Bbʉbbʉ dhé, Yesu nzangʉeni bbo nja ndi bbʉ le ødha dhi be d’e. Ko di ngaddi Yesu bbʉngʉe ndi bbʉdha ji ndi nanga jini ro kodhi lo dho nari djo ró, ko adi jidha dhǒ bbo ke dho. w24.01 10-11 §7-9

Ronji dyi, Bi 8 ddo 26

Bbʉbbʉ dhé, lele kʉ lo njidha dho ná kpa krʉ si ngʉ njedha.​—Mez. 21:5.

Ngatsovedha adi ko tsotso kó ko kana nga é bblo nja ndrŭ na. Ri adi rili ko rr nja ndrŭ li ko li ko dyu ro lo kpa ti ná saa na. (Yak. 1:19) Godhé, ngatsovedha adi ko tsotso kó ko é ngoi na kpa na. Ri adi ko ronga b’o nzɨ ko njí lo lele ndirigoti nzɨ ko po nzá thonga ná lo bʉ ko thí bʉni ná saa na. Ndirigoti ko é ngatsovedha na ró, ko nanga nzá ka ndi kani lele njati ddikpa le njí vo ka ndi vo ko thí ronga ná lo ma ró. Lo ko tae nari rɨngana, ko adi “ra anzi ko tso ko ve ko kana nari na ndirigoti ji ko nanga jini ro ko ko zø nji ko kana nari na.” (Kol. 3:12, 13) Godhé, ngatsovedha na ko kʉ nari ka ndi kó ko tsotso ko vʉ lonanga bblo. Théi lo kaeni ko lu nari rɨngana, ko ka ko ba saa ko ne lonanga bblo ndiro ko chu ko ka ko njí ná lo d’e. Loroji na, njati rie njí ko ne ri ró, ko ka ko shani ko u ya kwanza ko ba ná njí thei, nzá mai fø njí ka ndi liri ko li Yova dho ko madha bbʉ nari anziro ro. Nì mai ri kʉ føro, njati ko é ngatsovedha na ró, ko ka ko ba saa ndiro ko chu njí dhi nga ká kʉ ngbaga, ri dhi ngana ká ko ka ko njí saa thɨ, ndirigoti ri ká ka ndi lø kodhó familia ma, kiroho ma na ronga ngbaribbai nari d’e. Njati ko é ngatsovedha na ró, ko nzá ka ko vʉ lonanga ro che ri. w23.08 22 §8-9

Gbonji dyi, Bi 8 ddo 27

Ma nja d’i kʉ ná yadha ma ndí nǎ madhó akili nǎ kʉ ná yadha na ndi hwini ro ndirigoti ri ma mba nokpa bbai chenga dhi yadha dho ma ndí nǎ ndi kʉ ro.​—Ro. 7:23.

Njati ri é chenga na ka ndi tsú ni ná lo tso ro ni hwini ri ró, Yova dho ni bbʉngʉe ni ro ni njingʉe ná tsodha djo ni ngaddi nari ka ndi li ni kpakpa ndiro ni hwini fø mbudha tso ró d’e. Bbʉ ni bbʉngʉe ni ro ni njingʉe ná tsodha si nidhó maisha ngʉ sʉsʉ mbudha tso ró ni hwini ná saa na. Ká ngbaribbai? Yova dho ni bbʉngʉe ni ná saa na, ni gʉngʉe ni niro. Føri na mana kʉ, ni vʉri nzɨ ni nji ni ji ná lo ndirigoti nzá ka ndi bbʉ hwè ke dho ná lo. (Mt. 16:24) Mbudha tso ró ni hwini inga kpakpalo lu ni da ná saa na, ri nzɨ si ngani ni di addu ma ni ka ni njí nari dhu ni tso ri. Ni vʉrie ni ka ni njí ná lo b’lo, føri kʉ ni tøni chi Yova dho. Ni si ri vʉ ni tøni chi nja ni bbʉ hwè Yova dho d’e. Føro ni sie Yobu bbai. Nì mai ke ngʉ hwini bbo pli kʉ ná mbudha tso ró ro, ke pongʉeri ndi thí nǎ ro krʉ ɨ: “Ma nzɨ bba chi ma tøni nari tso ro ri!”​— Yob. 27:5. w24.03 9 §6-7

Thonji dyi, Bi 8 ddo 28

Yova kʉ chøchø nzi ndi nzi ná ndrŭ krʉ kuso, bbʉbbʉlo kana ndi nzi ná ndrŭ krʉ kuso.​—Zb. 145:18.

Yova, “ji dhi Mungu” kʉ ko na nì! (2 Ko. 13:11) Ke adi ndi dyu li ko ro ddiddi ro krʉ. Ko uri u nari kʉ “kedhó chi kʉ ná jidha d’e ko ronga tso d’e.” (Zb. 32:10) Ko di ngaddi ke kʉ na ko dho ná jidha djo bbo ró, føri adi rili ko nja ke bbʉbbʉ kʉ ná ke bbai ndirigoti ko kana nga adi ngʉ chøchø ke na. Akodi nganzi ke tso nga nǎ do ro, akod’ra ngbá ngatsi ma kodhó lo u ke dhó jidha nari ke dho. Ko ka ko d’ra ko nanga d’o ná lo ke dho u ko uri nari kʉ, ke ko famu nì ndirigoti ke ji ndi kó ko tsotso ko ro. (Zb. 145:19) Ddiddi ko adi ndrini chøchø kazz tso ro grɨ o ná saa na nari bbai, ko adi ndrini Yova dhó jidha ro. Nì mai Yova kʉ na ná jidha kʉ kpakpa ro, ri nǎ zølo ma e ddi. Føri dzá aba hwè Yova ji ni nari dho. Ndirigoti ko krʉ ako u kedhó jidha i ko ripo nari chulu: “Ma ji Yova”!​—Zb. 116:1. w24.01 31 §19-20

Mbʉnji dyi, Bi 8 ddo 29

Ma liri ni ró dho chuni chu.​—Yoh. 17:26.

Yesu nzɨ ngʉ adi rid’ra ndrŭ dho nari kʉ Mungu ró dho kʉ Yova dhé ri. Dhonalo longa ke ngʉ ddi dho ná Wayahudi chungʉe Mungu ró dho b’lo. Ro, Yesu kʉ ya kwanza “tungʉe lonanga Mungu djo ná ke.” (Yoh. 1:17, 18) Loroji na, Kiebrania nǎ maandiko adi ripo Yova kʉ zølo dhi ke. (Kut. 34:5-7) Yesu tungʉe fø bbʉbbʉlo nanga pʉlʉpʉlʉ vi dzá ngba vingʉe ná ke ma, kedzá ngba ma na dhó loroji chulu. Ko di lo zø fø ngba ba njangʉe ndidzá ngba “da ngana ro ro,” ke d’angʉe ngba dhi ngana, ke mbʉngʉe ngba, ndirigoti ke njingʉe ngba zø ndi thí nǎ ro krʉ nari djo ró, ko adi ngbá ngatsi ma Yova e zølo na nari famu bblo pli. (Lu. 15:11-32) Yesu kongʉe ndrŭ tsotso ndima famu ndidzá Baba ká e ngbǎ di ná ke ma nari d’e. w24.02 10 §8-9

Zanji dyi, Bi 8 ddo 30

Akopɨ nja ndrŭ iso Mungu dhó ro ko ba ná le isopɨdha na.​—2 Ko. 1:4.

Yova adi ko li kpakpa ndirigoti ke adi kpakpalo na kʉ ná ndrŭ isopɨ. Ko ká ka ko dyø Yova ngbaribbai ndirigoti ko ndrŭ dhi ri zø njí ndirigoti ko pɨ kpa iso? Føri ko ka ko njí ná ddikpa chu kʉ, ko liri ko é fø sifa na, nari ka ndi liri ko é zølo na ndirigoti ko pɨ nja ndrŭ iso. Fø sifa kana njari ká kʉ ngbá ri? Nde, addui ká ka ndi kó ko tsotso ko di jidha dhǒ ndirigoti ko “di ko isopɨ ko kana” krʉ ddo ró d’e? (1 Te. 4:18) Ko dho ringani ko di ko li nja ndrŭ rɨngana, ko é le-djoi kana e ná jidha na ndirigoti ko di bblo lo nji nja ndrŭ dho. (Kol. 3:12; 1 Pe. 3:8) Fø sifa ká ka ndi kó ko tsotso ngbaribbai? Njati ko di zølo dhǒ ko djoi dho ndirigoti ko di ngaddi kpa djo bbʉbbʉ ró, ko ka ko é ù na bbo ko pɨ kpa iso nza kpa nzani ná saa na. Yesu pongʉeri nari bbai, “le tso adi lɨlɨ le thí nǎ ná lo po. Bblo kʉ ná ke adi bblo kʉ ná ritsi chó ndidhó bblo kʉ ná mali kana ro.” (Mt. 12:34, 35) Ko djoi ma, ko vei ma na iso ko pɨ ná føri kʉ bbo pli ko adi jidha dhǒ kpa dho ná chu. w23.11 10 §10-11

Yenga dyi, Bi 8 ddo 31

Nì lo nanga ne ná ndrŭ si kʉ ri nanga rr rr.​—Da. 12:10.

Njati ko ji ko famu Biblia nǎ unabi ró, ringani ko ne ko tsotsokodha. Anja i loroji. Addinga ni ra bbi nzá na ni ro d’erie si ná ngana, ro ni bbi bblo chu fø nga tso ná nidzá kau na nari djo. Ke chu ngbaga ma ni kʉ nari ndirigoti ngbaga ma krʉ kʉ ná chu le mba nari bblo. Bbʉbbʉ dhé, ni nanga ka ndi jini bbo fø kau ueri tso ndi bbi ni na nari dho! Yova kʉ ddiddi ni tsotso ko ná fø kau bbai. Ke chu kodhó gosi ná ddo bblo pli. Føri dho, ndiro ko famu Biblia nǎ unabi d’e, nyenyenga na ringani ko nzi Yova dhó le tsotsokodha. (Da. 2:28; 2 Pe. 1:19, 20) Bblo kʉ ná gø dhi ndrŭ bbai, Yova jiri ndidzá nzø sie hwè na gosi ná saa djo. (Yer. 29:11) Ro, njonjo krʉ kʉ ná gø dhi ndrŭ ró ro, Yova ka ndi d’ra gosi ná ddo nǎ lo nga nǎ kali ro. Yova lingʉeri ndrŭ ndi unabi ndidzá lo na ndiro ko chu lo bbo na mana kʉ ná lo djo nzá ri d’e njini nari njí d’e.​—Isa. 46:10. w23.08 8 §3-4

    Bbaledha nǎ Vichapo (2015-2025)
    Avʉvʉ
    Atsu
    • Baledha
    • Ando ri
    • Ji le ji nari
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Njí le nji na nalo
    • Ruruni nalo ronga le b'o nari
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Atsu
    Ando ri