LONGANEDHA DHI RI 41
DYI 108 Mungu dzá chi kʉ ná jidha
Mungu dzá jidha di nŭnŭnga dho
“ Anipo mbai Yova dho dhonalo ke kʉ bblo; kedzá chi kʉ ná jidha di nŭnŭnga dho.”—ZB. 136:1.
RI NǍ LO
Yova dzá jidha kʉ Biblia nǎ bbobbo mafundisho kana ddiri nari djo ko ngaddi nari ka ndi pɨ ko iso kpakpalo na ko bani ná saa na.
1-2. Bí kʉ ná Wakristo ká adi bani ngbá kpakpalo na?
ADDINGA bbò vʉvʉ nǎ bbí dda djó ná bbú djo di. Bbobbo kʉ ná ddagru ri ngbé røna ndirigoti ri ri bba dda djo. Njati fø bbú nǎ kʉ ná ke bu Nanga nzá dda na ró, ddagru ka ndi mba fø bbú ndi ji ná ngana. Nanga ka ndi liri bbú tøni ddikpa ngana ndirigoti nzɨ ddagru ra ri na ró.
2 Kpakpalo na ni bani ná saa na, ni ka ni mbu ni fø bbú bbai. Ngbaribbai ma ni ni mbu nari ka ndi di ndi thika wø krʉ saa ró. Njʉ ni ka ni mbu ni ji Yova ji ri ndirigoti nì tsotso ke kó ri. Ro, bbʉdyi ni nanga ka ndi rɨni Yova ká ni dalu ná lo nja ni ma nari djo. (Zb. 10:1; 13:1) Njaro ddikpa kau ka ndi po ná lo ka ndi liri ko mbu ko bblo ddikpa saa na. (Mez. 17:17; 25:11) Ro, luti ko nanga rɨni nari ki ka ndi ngʉ vi dhé. Njaro ni ka ni di riddi nari kʉ, Yova ni nja nga na mana kʉ nari bbai. Nde, kpakpalo na ni bani ná saa na ká ni ka ni bu loroji dhi Nanga dda na ngbaribbai? Nja lo nǎ le ka le dhuri ɨ, ká ngbaribbai ni ka ni uri u ndirigoti ni ra anzi u ni riu nari kʉ, Yova ji ni ji ndirigoti ke si ni tsotso koko?
3. Ddiddi Zaburi 31:7 ndirigoti 136:1 ripo nari bbai “chi kʉ ná jidha” na mana ká kʉ addu ndirigoti ká addudho ko ka ko pori nari kʉ Yova i kʉ bbo pli adi fø sifa dhǒ ná ke? (Anja ji maddi.)
3 Kpakpalo na ko bani ná saa na, ko tsotso ka ndi kó ndiro ko tøni kprɨ d’e ná ddikpa lo kʉ, Yova dhó chi kʉ ná jidha djo ko ngaddi nari. (Azø Zaburi 31:7; 136:1.) Le ripo “chi kʉ ná jidha” nari na mana kʉ, bbo pli kʉ ná jidha ndirigoti chi ddikpa le tøni ddikpa le dho nari. Yova djolu adi chi kʉ ná jidha dhǒ ná ddikpa le ro ma nga ddi kʉ ri. Føri dho, Biblia ripo ke djo nari kʉ, ke “lili chi kʉ ná jidha na.” (Kut. 34:6, 7) Føri kina, Biblia pori Yova djo ɨ: “Ni kʉ chi kʉ ná jidha na bbo, nì ni nzǐ ná ndrŭ krʉ dho.” (Zb. 86:5) Addinga Biblia po ná fø la na mana djo di: Yova nzɨ bba ndi dho njínji chi ndima tøni ro ná ndrŭ ro ri! Yova kʉ chi nari djo ni ngaddi nari ka ndi liri ni tøni kprɨ kpakpalo na ni bani ná saa na.—Zb. 23:4
Ddiddi bbò vʉvʉ nǎ bbú adi tøni Nanga djotsina nari bbai, Yova dhó jidha djo ko kʉ na ná udha ka ndi liri ko tøni kprɨ kpakpalo na ko bani ná saa na (Anja paragrafu 3)
ANONGA NARI KɄ YOVA DHÓ JIDHA KɄ BIBLIA NǍ BBOBBO MAFUNDISHO KANA DDIRI
4. Abbʉ Biblia nǎ bbobbo mafundisho dhó loroji ndirigoti atu addudho ma ko urie ri nari nanga.
4 Kpakpalo na ko bani ná saa na, ko tsotso ka ndi kó ndiro ko tøni kprɨ d’e ná nja lo ki kʉ, Yova dhó jidha kʉ Biblia nǎ bbobbo mafundisho kana ddiri nari djo ko ngaddi nari. Le ripo “Biblia nǎ bbobbo mafundisho” ná føri na mana ká kʉ addu ni dho? Njaro ni ka ni pori nari kʉ, ri kʉ Mungu dzá lo nǎ ro ni chungʉe ná bbʉbbʉlo. Loroji na, ni chungʉeri nari kʉ, Mungu ró dho kʉ Yova, Yesu kʉ Mungu dzá ddikpa dhé kʉ ná Ngba, che cheni ná ndrŭ nzá churie nji njini ná lo ro ri, gosi ná saa na dz’ lu si ngʉ paradiso ndirigoti ri nǎ ndrŭ si di theinga dho. (Zb. 83:18; Muh. 9:5; Yoh. 3:16; Ufu. 21:3, 4) Fø lo kʉ bbʉbbʉ nari ni ungʉe nari goti, ie dho ma nzá d’i ri ka ndi kae ndi cho ni tso fø lo ni u nari ró ro ri. Ká addudho? Dhonalo ni rangʉe riutso d’i nari kʉ, fø lo dyʉ ndi bbʉbbʉlo djó. Nde, akotilo Yova dzá jidha kʉ Biblia nǎ bbobbo mafundisho kana ddiri nari djo di. Fø lo djo ko ngaddi nari ka ndi kó ko tsotso ndiro nzɨ ko nanga di rɨni Yova adi kodhó lo tso gba nì inga ke adi ko nja nì kpakpalo na ko bani ná saa na nari djo ró.
5. Adho ngbaribbai ma ri ka ndi kaka ddikpa le pʉ kali dhi mafundisho ndi ró ro nari.
5 Ya kwanza ni ngangʉe Biblia nǎ lo ni chu nari tso ná saa na ká ngbá lo kongʉe ni tsotso ndiro ni pʉ kali dhi mafundisho ni ró ro d’e? Njaro ni ngʉ nidhó dini nǎ mafundisho ddí Biblia nǎ ro ni chu ná lo na. Addinga i loroji djo di: Njaro ni ungʉeri nari kʉ, Yesu kʉ krʉ ritsi na ka ná Mungu. Ro, Biblia nǎ lo ni ngʉ jifunza nari kana, njaro ni ngʉ ridhu ni tso ɨ, ‘Fø lo ká kʉ bbʉbbʉ i nì?’ Biblia ddi fø lo djo ná lo ni chungʉe nari goti, ni chungʉeri chʉ nari kʉ, Yesu nga kʉ Mungu ri. Føri dho, ni wøngʉe kali dhi mafundisho ni u nari thika Biblia nǎ i bbʉbbʉlo na: Yesu kʉ “nononi ná ritsi krʉ kana sidjó Ngba,” “Mungu Ddu ddikpali dhé kʉ ná Ngba.” (Kol. 1:15; Yoh. 3:18) Bbʉbbʉ dhé, kali dhi mafundisho ka ndi é “da dherr tsu ná ritsi” bbai ndirigoti ri le u nari tso le bba nari nga ka ndi é sʉsʉ ri. (2 Ko. 10:4, 5) Ro, bbʉbbʉlo ni chungʉe nari goti, ni bbangʉe kali dhi mafundisho ni ú nari tso bba.—Flp. 3:13.
6. Ká addudho ni ka ni uri u nari kʉ “Yova dzá chi kʉ ná jidha di nŭnŭnga dho”?
6 Ndiro ni u Biblia ddi Yova dzá jidha djo ná lo d’e, ni ka ni njiri føri bbai. Njati ni nanga di rɨni Yova dzá jidha djo kpakpalo na ni bani ná saa na ró, adhuri ni tso, ‘Ma ká ngaddi bblo i nì?’ Addi ni nanga rɨni Yova dzá jidha djo nari Zaburi 136:1 nǎ kʉ ná lo na, i longanedha d’yʉ ndi ndi ró ro. Ká addudho Yova ripo nari kʉ, ndidzá jidha kʉ “chi” kʉ ná ri? Ká addudho le ripo “kedzá chi kʉ ná jidha di nŭnŭnga dho” nari djolu le ngʉ Zaburi 136 nǎ 26 ina? Ko njaeri nari bbai, ndidzá ndrŭ djo Yova e na ná chi kʉ ná jidha e Biblia nǎ bbobbo mafundisho kana ddiri ndirigoti ri kʉ ddiddi Mungu dzá lo nǎ ro ni ungʉe ná nja lo na. Ni riddi Yova adi ni nja nga na mana kʉ inga ke nzá ji ni ri ná føri kʉ kali. Apʉ fø kali dhi ngaddidha ni ró ro ddiddi ni pʉngʉe kali dhi mafundisho ni ró ro nari bbai!
7. Atilo Yova ji ni ji nari dhǒ ná maandiko ro djo.
7 Yova ji ko ji nari dhǒ ná maandiko kʉ bí Biblia nǎ. Loroji na, Yesu pongʉeri ndi unakpa dho nari kʉ: “Ni na mana kʉ bbo bí kʉ ná wanyoi dhi rè djolu.” (Mt. 10:31) Yova ndi ndiro pongʉeri ndidzá ndrŭ dho nari kʉ: “Ma si ni li kpakpa, o, ma si ni tsotso koko, ma si ni lø chi kʉ ná ma thó thá djó ri na.” (Isa. 41:10) Anja, fø lo kʉ li djo le ka le li le thí ná lo. Yesu nzá pori nari kʉ, ‘Ni na mana ka ndi é bbo’ ndirigoti Yova ma nzá ddi pori nari kʉ, ‘Ma ka ma kó ni tsotso ko.’ Føri rɨngana, kpa pori ɨ: “Ni na mana kʉ bbo” ndirigoti “Ma si ni tsotso koko.” Njati rié kpakpalo na ni bani ná saa na ni nanga rɨni godhé Yova ji ni nari djo ró, fø di ná maandiko nzá ka ndi liri ni mbu ni bblo dhé ri, ro ri ka ndi liri ni uri u nari kʉ, Yova ji ni ji. Fø maandiko dyʉ ndi bbʉbbʉlo djó. Njati ni di ni nanga rɨni nari po Yova dho ndirigoti ni di ngaddi bbo fø maandiko djo ró, føri si rili ni po 1 Yohana 4:16 nǎ kʉ ná i lo: “Ko churi chu ndirigoti ko uri u nari kʉ, Mungu ji ko ji.”a
8. Ni ká ka ni njiri ngbǎ njati rié nja saa na ni nanga rɨni Yova ji ni ji nari djo ró?
8 Nde, ni ká ka ni njiri ngbǎ njati rié nja saa na ni nanga di rɨni godhé Yova ji ni ji nari djo ró? Addi ngbaribbai ma ni ni mbu nari chu ni chu ná lo na. Ngbaribbai ma le le mbu nari thika adi wøni wø, ro Yova dzá jidha djo Biblia ddi ko dho nari kʉ bbʉbbʉ kʉ ná lo. Njati ko di Yova ji ko ji nari u nzá ró, føri chulu ko kedhó bbo na mana kʉ ná sifa nga vivi, føri i kʉ kedhó jidha.—1 Yo. 4:8.
ADDINGA YOVA ADI “DHǑ NI DHO NÁ JIDHA” DJO
9-10. Yesu ká ngʉ ji ndi pori ngbǎ Yohana 16:26, 27 nǎ ndi pongʉe ná i lo chulu: “Baba ndi ndiro ji ni ji”? (Anja ji maddi.)
9 Ko ka ko chu lo bbo Yova dzá jidha djo Yesu pongʉe ndi unakpa dho ná i lo djo ko ngaddi nari nǎ ro: “Baba ndi ndiro ji ni ji.” (Azø Yohana 16:26, 27.) Yesu nzá pongʉe fø lo ndiro ndi unakpa mbu ndima bblo dhé ri. Ro, njati ko zø fø maandiko njí ro kʉ ná nja maandiko ró, ko riba nari kʉ, Yesu nzɨ ngʉ loti ngbaribbai ma kpa ndima mbu nari djo ri. Føri rɨngana, ke ngʉ loti sala djo.
10 Yesu pongʉeri ndi unakpa dho nari kʉ, ringani kpa nzinga ndi chulu, ro nga ndi tso ri. (Yoh. 16:23, 24) Ri ngʉe bbo na mana kʉ ná lo kpa chu fø lo. B’lo Yesu ga nari goti, njaro ke unakpa ka ndima jieri ndima di nganzi ke tso. Føri djolu pli, Yesu ngʉe kpadhó kau. Kpa ka ndima ddieri nari kʉ, Yesu ji ndima bbo nari dho ke ka ndi rr ndima dhó sala ndirigoti ke ka ndi nziri ndidzá Baba kó ndima tsotso. Ro, Yesu pongʉeri kpa dho nari kʉ, ri nzá ngani kpa di ngaddi føri bbai ri. Ká addudho? Dhonalo ke pongʉeri ɨ kpa dho: “Baba ndi ndiro ji ni ji.” Fø lo kʉ Biblia nǎ bbobbo mafundisho kana ddiri sala djo ndi tilo ro. Addinga ngbaribbai ma fø lo lø ni ronga nari djo di: Biblia zødha chulu, ni chu Yesu ndirigoti ni ji ke ji. (Yoh. 14:21) Ddiddi karne ya kwanza nǎ wanafunzi bbai, ni ka ni nzinga Mungu tso nzá ni nanga rɨni ro dhonalo ni churi chu nari kʉ, ke “ndi ndiro ji ni ji.” Sala ni nji ná saa krʉ ró ni ridho nari kʉ, ni u fø lo u.—1 Yo. 5:14.
Ni ka ni nzinga Yova tso nzá ni nanga rɨni ro dhonalo ni churi chu nari kʉ, ke “ndi ndiro ji ni ji” (Anja paragrafu 9-10)b
ACHU NI NANGA RƗNI DHO NÁ LO
11. Ká addudho Shetani nanga adi jini ji njati ko nanga di rɨni Yova ji ko ji nari djo ró?
11 Addui ká ka ndi liri ko nanga di rɨni Yova ji ko ji nari djo? Njaro ni ka ni pori nari kʉ, ri kʉ Shetani i adi rili ma nanga di rɨni ri, føri kʉ nja kʉ ná bbʉbbʉlo ro. Ibilisi “rine ndi á” ko ndirigoti ke nanga adi jini bbo Yova ji ko ji nari djo ko nanga rɨni ná saa na. (1 Pe. 5:8) Achuri chu nari kʉ, Yova e na ná jidha chongʉe ke ronga ndiro ndi bbʉ le ødha dhi be d’e. Ro, Shetani adi riji ko mbu ko nzá kaka le ødha dhi be badha dho nari bbai. (Ebr. 2:9) Nde, Yova ji ko ji nari djo ko nanga rɨni nari dho ká ie nanga ka ndi jini? Ri kʉ Shetani. Føri kina, njati ko thí bʉni bʉ ndirigoti ko bbá Yova dho ko njínji nari tso ró, føri dho ká ie nanga ka ndi jini? Ri kʉ Shetani. Shetani adi riji ko ddiri nari kʉ, Yova nzá ji ko ri, ro føri nga kʉ bbʉbbʉ kʉ ná lo ri. Yova nzá jirie Shetani ri. Føri dho, Shetani adi lo nji nǎ ná chu kana ddiri kʉ, ke adi rili ko mbu ko nzá Yova ji ri ndirigoti bba ke bba ri. (Efe. 6:11) Kodhó mbuba ji ndi njí ná lo utso ko ra d’i ná saa na, ko ka ko ra anzi “Ibilisi tso ró ko hwini” nari na.—Yak. 4:7.
12-13. Ko e chenga dhi ndrŭ nari ká adi rili ko nanga rɨni Yova ji ko ji nari djo ngbaribbai?
12 Ko nanga rɨni Yova ji ko ji nari djo nari ka ndi sí nja lo nǎ ro maddi. Nde, føri ká ka ndi é ngbá lo? Ko e chenga dhi ndrŭ nari. (Zb. 51:5; Ro. 5:12) Chenga adi ko kana kʉ Mungu na ná kau sasa. Føri kina, ri adi kodhó ngaddidha ma, ngbaribbai ma ko ko mbu nari ma, kodhó afya ma na sasa.
13 Chenga ka ndi liri ko mbu ko nga kʉ bblo ná chu nǎ, ri ka ndi liri ko d’ilo ko djo, ko nanga rid’od’o, ko é nga dhi ngoi ro ndirigoti ri ka ndi liri do pá ko djo. Ko ka ko mbu ko føri bbai njati ko njí chenga ná saa na. Føri kina, ri ka ndi liri ko mbu ko føri bbai ko e nzá kaka ná ndrŭ nari dho, ro Mungu nzá nongʉe ko føri bbai ri. (Ro. 8:20, 21) Ddikpa mutukari ró piné nanga thani ná saa na, ri nzá ka ndi njínjí wø ri e ro ri e njínji nari bbai ri. Føri bbai, ko kʉ nzá kaka ná ndrŭ nari dho, ko nzá ka ko njínjí ko le nongʉe ro ko ka ko njie njí nari bbai ri. Føri dho, njati nja saa na ko nanga di rɨni Yova ji ko ji nari djo ró, føri nzá ka ndi ké ko nanga ri. Njati fø lo banga ró, ringani ko nonga nari kʉ, Yova kʉ “bbo ndirigoti ǒ do ǒ ná Mungu . . . chi kʉ ná jidha adi dhǒ jiji ndi ndirigoti ndidzá yadha adi dyø ná ndrŭ dho ná ke.”—Ne. 1:5.
14. Le ødha dhi be djo ko ngaddi nari ká ka ndi kó ko tsotso ngbaribbai ndiro nzɨ ko nanga di rɨni Yova ji ko ji nari djo ró? (Waroma 5:8) (Anja kisanduku “Adi krr ndiro nzɨ ni ‘shani chenga dhi kpakpanga’ na ró” maddi.)
14 Bbʉbbʉ dhé, nja saa na ko ka ko mbu ko nzá kaka Yova dhó jidha dho nari bbai. Ro, ri kʉ føri bbai ko ngaddi nari i kedhó jidha ngʉ bbo na mana kʉ ri. Yova nzɨ adi jidha dhǒ ko dho ko kaka ke dhǒ jidha ko dho nari dho ri. Ro, le ødha dhi be chulu Yova adi kodhi chenga zø njinji dhonalo ke ji ko ji. (1 Yo. 4:10) Føri kina, anonga nari kʉ, Yesu singʉe dz’ djo ndiro ndi gø chenga dhi ndrŭ d’e, ro nga kaka ná ndrŭ ri. (Azø Waroma 5:8.) Ko kana ie ro ma nzá ddi ka ndi njí ritsi kaka nari bbai ndirigoti Yova ma nzɨ ddi adi riji ko njí ritsi kaka nari bbai ri. Njati ko ra riutso d’i nari kʉ, ko e chenga dhi ndrŭ nari ka ndi liri ko nanga di rɨni Yova ji ko ji nari djo ró, ko ka ko njí ko dho ka ná lo krʉ ndiro nzɨ ko di ngaddi føri bbai ró.—Ro. 7:24, 25.
ARA ANZI CHI NI TØNI NARI NA
15-16. Njati ko ra anzi chi ko tøni Yova dho nari na ró ká ko ka ko u ngbá lo ndirigoti addudho? (2 Samweli 22:26)
15 Yova jiri ko vʉ lonanga bblo “ke na ko chini” nari chulu. (Kum. 30:19, 20) Njati ko njiri fø ró, ko ka ko uri u nari kʉ, ke si tøni chi ko dho maddi. (Azø 2 Samweli 22:26.) Anzi ko ra chi ko tøni Yova dho nari ka ndi liri ko uri u nari kʉ, ke si ko tsotso ko ndiro ko ve krʉ ko bani na maisha nǎ ná kpakpalo tso d’e.
16 Ko njaeri nari bbai, kpakpalo kana ko ka ko tøni kprɨ dho ná lo kʉ bí. Ko churi chu nari kʉ, Yova ji ko ji ndirigoti ke si ko tsotso koko. Føri kʉ Biblia ddi ko dho ná lo. Njati rié ko nanga rɨni godhé Yova ji ko ji nari djo ró, ko ka ko ddinga chu ko chu ná bbʉbbʉlo djo, nga ngbaribbai ma ko ko mbu nari djo ri. Føri dho, ako uri u nari kʉ, Yova dzá chi kʉ ná jidha di nŭnŭnga dho ngbà Biblia pori nari bbai.
DYI 159 Abbʉ madha Yova dho
a Nja kʉ ná loroji kʉ Kumbukumbu la Torati 31:8 ma, Zaburi 94:14 ma, Isaya 49:15 ma na nǎ.
b JI DJÓ LONGA LE TU NARI: Ddikpa le-djo sala nji ngbaribbai ma ndi ka ndi kó ndibbá dhe nji ná le tsotso nari djo, ngbaribbai ma ndi ka ndi vʉ lonanga nyod’yu na mbø dhi lo djo nari djo ndirigoti ngbaribbai ma ndi ka ndi liri ndidzá jadda singba ngba ji Yova nari djo.