Kamukalenga isini mbwenye mudhowenave Kalanga njezani

1-2. (a) N’nga vyongo vyali a-vi va hora yalembiwa karta yodhowa wu Efeso? (b) N’nga ninotaphanyani vyofuka viivi?

RUMIWI Paulo angali perezoni yo-okuma vandhe wu Roma, anoofuna limbi-a Makristau afwee. Liye kaaoda awendela ee-no atowalembela makarta. Limbo-i mwamakartala, lali lodhowa wa makristau au Efeso thitho lalembiwile muyawa ya 60 venango 61 EC.—Aef. 1:1; 4:1.

² Vangavirile vaduziduzi vyawa 10, Paulo anoofunji-a no laleela milanyu yaphama wu Efeso. (May. 19:1, 8-10; 20:20, 21) Liye anowadhiveliwana maningi abaleao thitho anoofunechecha akami-a ira takaleve ororomeleya wa Yohova. N’nga mwasiwa ngwan’ni Paulo atoalembela Makristau ozoziwa vyoonga njeza na isi? N’nga Makristau othene anofunjedhavon’ni va malangi-o enala? Dhoweni nitapanyeni vyowakula vya vyofuka vyevi.

KUMA ISINI DHOWA NJEZANI

3. N’nga Paulo a-indi-edhe basa madhu avi mukarta lalembele liye Makristau au Efeso?

³ Paulo atoolembela Makristau au Efeso ira: “Voroma mwali isini mbwenye va-eeni muli njezani.” (Aef. 5:8) Paulo atoo-indi-edha basa madhu oi isi na njeza, vofuna i-yani-a vyongo vinli. Mwasiwa ngwan’ni Paulo atoonga ira voroma Makristau au Efeso “tali isini”?

4. N’nga Makristau au Efeso, tali isini vamwasa olambela mundhila ivi?

⁴ Isi vamwasa olambela. Makristau au Efeso enao Paulo aalembele liye karta, ta-anafunjedhe imbarimbari taroromela vyongo vyonama thitho tanoirana vyongo vyokuza mizimu. Sidade la Efeso, mwatookala kachisi wa Atemi wenuo atu a hora yeniyo wauona aliwa ira yali yongo imbo-i mwavyongo 7 vyodabwi-a vailambo yothene. Atu enao talambela mu kachisula, tanoo-indi-edha basa maningi mafano. Sakaedha noguli-a visimakachisi vya nlungu wa i-yana wa Atemi ali goso wakobiri maningi. (May. 19:23-27) Wenjedhela vevo, atu anjinji asidade la Efeso, tanooira vyongo mokami-iwa na viwanda.—May. 19:19.

5. N’nga Makristau au Efeso tali isini vamwasa wa makalelo mundhila ivi?

⁵ Isi vamwasa wa makalelo. Atu anjinji asidadi la Efeso, tali amararuo na amakalelo o-okaana manyadho. Djadja dhoruwana danoongiwa m’mamburo owaredhela thitho vamisangani ya mareligiau. (Aef. 5:3) Kataoda zindiyela makalelo aphama thapulela ira “Katavwa upha rimani mwiwa na makalelo othene othakalala.” (Aef. 4:17-19) Ta-anafunjedhe imbarimbari vamwasa wa vyongo vyofwanelela na vyongo vyo-ofwanelela, ithuulela rima ya Makristau au Efeso chaaruchi-a thitho katathuulela navang’onovene ira Yohova unoaomba landu namwasa wa vyoira viwavyo. Ngumwasiwa Paulo atoonga ira tali isini yamathuulelo thitho “tali olaphelana na ingumi yokumela wa Nlungu.”

6. Mwasiwa ngwan’ni Paulo atoonga ira Makristau au Efeso va-eeni “ali ninga njeza”?

⁶ Mbwenye atu enango au Efeso katadhowilenave kala isini. Voonga vya aliwa Paulo atoolemba ira, “va-eeni muli ninga njeza.” (Aef. 5:8) Aliwa tali tangaoni njeza yaimbarimbari ya malembani. (Sal. 119:105) Tali tanga-iidhe misangani ya mareligiau onama, thitho makalelo othakala. Aliwa tatooroma “m’a-rela Nlungu” thitho tanooira vyongo vyothene vyaode aliwa ira tam’labelenga nom’sangalali-a.—Aef. 5:1.

7. N’nga i-yo ninolandana a-vi na Makristau anjinji au Efeso?

⁷ Na-iyene thitho na-anafunjedhe imbarimbari, nali muisini vamwasa olambela na makalelo. Enango tanooira maferiyado Amareligiau onama voi enango tali a mararuo. Mbwenye ningafunjedhile makundo a Yohova vamwasa wa vyongo vyofwanelela na vyodawa, natoochinja. Natooroma chinja ingumii-u ira ivwelanenga na makundwee olongomana. Thitho va-eeni ninofwanya maraeli-o manjinji. (Esa. 48:17) Mbwenye vatokala nyarwa dhinogumanana i-yo. Ninofwanela kala undendai na isi ya-iidhe i-yo “nodhowanave wenda ninga a-ima anjeza.” N’nga ninairena a-vi vyevi?

Image digitally reproduced with the permission of the Papyrology Collection, Graduate Library, University of Michigan, P.Mich.inv. 6238. Licensed under CC by 3.0

KAMUKALE ISINI

8. Movwelana na lemba la Aefeso 5:3-5, n’nga Makristau au Efeso tafuneela rambelan’ni?

⁸ Muleri Aefeso 5:3-5. Ira takale undendai na isi, Makristau au Efeso tafuneela dhowanave rambela misangani ya-am’sangalali-a Yohova. Kaiira tafwanela rambela mararuo baa-i, mbwenye tanoofuneela thitho rambela djadja dhoruwana. Paulo atowathuucha Makristau au Efeso ira tafwanela rambela vyongo vyevi ira tadhavolowe “Muumwene wa Kristu na Nlungu.”

9. Mwasiwa ngwan’ni ninofwanela rambela yongo iliyothene inaniiri-e irana vyongo vya mararuo?

⁹ Na-iyene thitho ninofwanela kala osamala ira na-airenga vyongo vyoi ndi “mabasa o-oganyali-a aisini.” (Aef. 5:11) Vyongo viireelevo atu enango vinothonyi-edha ira mutu unodhiveliwana vuruwana venango onga vyongo vyothakala na vya mararuo, vinokala vyo-orucha ira airena vyongo vyothakala. (Mar. 3:6; Yak. 1:14, 15) Muilambo inango gulu la “abali” angasi, lanoowaredha valimburo lowaredhela lava internetini. Voroma vene, anjinji mwaabalala tataphanya vyokuza Yohova thitho imbarimbari. Mbwenye vang’ono navang’ono, aliwa tatooroma taphanya vyongo vya-am’sangalali-a Yohova. Tatooroma taphanya vyokuza mararuo. Vasogolovee anjinji mwaabalala tatooira vyamararuo namwasa wa vyongo vyataphanya aliwavyo.

10. N’nga Satana uno-indi-edha basa ndhila iivi vofuna nipupwi-a? (Aefeso 5:6)

¹⁰ Ilambo ya Satanila inofuna nipupwi-a ira niroromelenga ira vyongo vinoonga Yohova ira pyothakala thitho vinooda nithakali-a ndi vyongo vyapama. (2 Pe. 2:19) Kaninofwanela dabwanga na vyongo vyevi. Ndhila imbo-i ino-indi-edha basa Namanami-a, kudodomi-a atu ira ta-aodenga zindiyela vyongo vyofwanelela na vyo-ofwanelela. (Esa. 5:20; 2 Ak. 4:4) Mafilime manjinji, maprogarama ava TV venango va internetini, anolimbi-a makundo o-ovwelana na makundo olongomana a Yohova. Satana unofuna niiri-a thuulelenga ira makalelo othakala thitho mararuo enao ali ovweya muilamboi, mborumeleya, osangalali-a thitho mbo-oophi-a.—Muleri Aefeso 5:6.

11. N’nga vyongo vyam’muireele Angela vinothonyi-edha a-vi funeya o-arela malangi-o anofwanyeya va lemba la Aefeso 5:7? (Muone thitho iruthiruthi.)

¹¹ Satana unofuna ira nivwelanenga naatu enao ananiiri-e ira na-avwelenga makundo a Yohova. Ngu mwasiwa Paulo atoowandela Makristau au Efeso ira: “Kamuirenga vyongo vinoira aliwa,” thaphulela atu enao anoira vyongo vinoidanana Nlungu. (Aef. 5:7) Nithuulelenga ira atu anovwelana na i-yo, kai enao anoawaredhana i-yo vamethoni navamethoni baa-i. Atwala anothangani-avo enao anoawaredhana i-yo vainternetini, vyongo vyoi hora ya Makristau au Efeso kavyalio. Angelaa wenuo unokala wu Asiya, atoona ira waredha naatu vaiternetini, koophi-a. Liye aongile ira: “Vang’ono navag’no go-i wen’na unooda dodomi-a mathuulelo amutu. Ndatoofiya vothuulelanga ira, kavali yorucha waredha naatu enao ta-anolemeza makundo a Bibilyani. Vira wahora ndatooroma thuulelanga ira, kavali yorucha irana vyongo vya-anom’sangalali-a Yohova.” Mbwenye mwangari, andimuwa avapingoni audhivela tatoom’kami-a Angela ira achinje. Liye aongile ira: “Va-eeni ndinothuulela maningi vyoonga Yohova namakundwee, a-kala makundo avainternetini.”

12. Chini inanikami-e ira niwendelenga mathuulelo a Yohova vamwasa wa vyongo vyofwanelela na vyo-ofwanelela?

¹² Ninofwanela rambela mathuulelo ailamboi oi kalelo lamararuo kai lodaweya. I-yo thitho ninoidhiwa ira mathuulelo enala mbodaweya. (Aef. 4:19, 20) Ninoira phama vifuka ira: ‘N’nga ndinodhilimbi-edha rambela waredha mo-ofwanelela naafwanga abasani, axikolani venango atu enao ta-anolemeza makundo olongomana a Yohova? N’nga ndinorumela a-rela makundo a Yohova angalive ira atu enango anondiona ira ndili orucha?’ Movwelana na lemba la 2 Timoteo 2:20-22, ninofwanela kala osamala vanosakula i-yo afwi-u pingoni. Nithuulelenga ira afwi-u enango katinaode nikami-a kalave ororomeleya vom’labela Yohova.

MUWENDENGA “NINGA A-IMA ANJEZA”

13. N’nga “dhowanave wenda ninga a-ima anjeza” unothapulelan’ni? (Aefeso 5:7-9)

¹³ Kaiira Paulo ate limbi-a baa-i Makristau au Efeso ira tarambelenga mararuo, mbwenye atoalimbi-a thitho ira “tadhowenganave wenda ninga a-ima anjeza.” (Muleri Aefeso 5:7-9.) N’nga rumiwi Paulo athaphulelan’ni? Liye athaphulela ira hora dhothene ninofwanela iranga vyongo ninga Makristau aimbarimbari. Ndhila imbo-i inairelena i-yo vyevi, kuleri nofunjedha mwathindhi Bibilya na mabukhu oonga vya Bibilyani. Pyofuneya ira nithuulelenga maningi ifwanafwani-o ya Yesu Kristu, wenuo uli, “njeza ya ilambo” na vyongo vyafunji-idhe liye.—Ju. 8:12; San. 6:23.

14. N’nga zimu ochena unanikami-e a-vi?

¹⁴ Ninofuneela zimu ochena wa Nlungu ira nidhowenave iranga vyongo ninga “a-ima anjeza.” Mwasiwa ngwan’ni ninoonga ee-no? Namwasa oi kai vyokweya dhowanave kala ochena muilambo ya makalelo othakalila. (1 At. 4:3-5, 7, 8) Zimu ochena unooda nikami-a rambela mathuulelo ailaboi, thangani-avo zelu dhaatu na makundo o-ovwelana na mathuulelo a Yohova. Unooda thitho nikami-a ira niirenga “yongo ili yothene yaphama na yolongomana.”—Aef. 5:9.

15. N’nga ninawachele zimu ochena mundhila iivi? (Aefeso 5:19, 20)

¹⁵ Ndhila imbo-i inawachelena i-yo zimu ochena, ndi lobela. Yesu atoonga ira, Yohova “unodha velela mo-oumeleliwa mandha zimwee ochena waatu enao anom’vepha.” (Luk. 11:13) Nam’titimi-anga Yohova vamigumanoni nama Kristau afwi-u, ninowachela thitho zimu ochena. (Muleri Aefeso 5:19, 20.) Zimu ochena unonikami-a ira niirenga vyongo vinom’sangalali-a Nlungu.

16. Chini inanikami-e ira nisakulenga vyoira mwazelu? (Aefeso 5:10, 17)

¹⁶ Nafunanga sakula vyoira va myasa milukulu, ninofwanela “zindiyela ifunelo ya Yohova,” noiranga vyongo movwelana na vyevyo. (Muleri Aefeso 5:10, 17.) Nazindiyela makundo a Bibilyani ovwelana na mwemo mukalele vyongo wa-iyo, vinokala ira nitofwanya mathuulelo a Yohova vamwasuo. Ee-no na-indi-edhanga basa makundwao ninosakula vyoira mwazelu.

17. N’nga ninaire a-vi ira ni-indi-edhenga basa hori-u mwazelu? (Aefeso 5:15, 16) (Muone thitho iruthiruthi.)

¹⁷ Paulo atoolangi-a Makristau au Efeso ira ta-indi-edhenga phama basa horiwa mwazelu. (Muleri Aefeso 5:15, 16.) Satana wenuo uli mwidani-u “othakala,” unofuna ira nikalenga opingeya na vyongo vya ilamboi naifunelo yoi na-akaengana hora yom’labela Nlungu. Pyo-orucha ira Kristau a-elenga vasogolo fuma, mafunji-edho avadhulu venango basa malo mom’labela Yohova. (1 Ju. 5:19) Vyaira e-no, mutuo unokala ira utoroma thuulela ninga atu ailamboi. Pyaimbarimbari ira vyongo vyevi vaokene baa-i kai vyodaweya, mbwenye kavinofwanela kalanga valimburo loroma vaingumii-u. Ira niwendenga “ninga a-ima anjeza,” ninofwanela “i-ndi-edhanga phama basa hori-u,” nothuulelanga vyongo vyofuneya maningi.

18. N’nga Donald airilen’ni ira a-indi-edhenga basa phama horee?

¹⁸ Musakesakenga ngari inaukami-eni ira mum’labelenga Yohova mokwakwanela. Vyongo vyevi ndi vyevyo vyairile Donald wenuo unokala Afrika do Sul. Liye aongile ira: “Ndatoona mwemo vyongo mwakalele aliwa vaingumi yanga thitho ndatoom’vepha Yohova ira andikami-e ira ndiirenga vyongo vinjinji muurumiwini. Ndatoom’vepha ira andikami-e fwanya basa inandiva-e ngari yoi ndikaengana hora injinji yolaleela. Yohova atoondikami-adi fwanya basiyo. Ee-no miyo na i-yananga natooroma urumiwi wa hora dhothene.”

19. N’nga ninaire a-vi ira nidhowenave wenda “ninga a-ima anjeza”?

¹⁹ Karta yalembile Paulo lembela Makristau au Efeso, inooneya ira yatowakami-a ira tadhowenave kala ororomeleya wa Yohova. Thitho malangi-o akartalo anooda nikami-a i-yo malamboano. Ninga muonele i-yo, malangi-oawo anooda nikami-a ira nisakulenga mwazelu vyongo vyosangalali-a thitho atu owaredhana. Kartali linooda nilimbi-a ira nidhowenave kala njezani yaimbarimbari vofunjedha Bibilya hora dhothene. Linothonyi-edha thitho funeya wa zimu ochena wenuo unanikami-e kaana makalelo aphama. I-ndi-edha basa vyalembile Paulo, unooda nikami-a ira nisakulenga vyoira mwazelu thitho vyovwelana na mathuulelo a Yohova. Nairangani vyongo vyevi, ninodha rambela isi ya ilamboi thitho ninodha dhowanave kala njezani.