Kobongola mongongo

NTANGO ozali konyata maloba ya ntina na kati ya fraze mokomoko, yango ezali kosalisa bato oyo bazali koyoka ete bákanga ntina ya makambo oyo ozali koloba. Kasi ntango oyebi kobongolabongola mongongo, ozali koloba ntango mosusu mwa malɛmbɛ, mwa mbangu, komata to mpe kokita mwa moke, bato bakosepela mingi lisusu koyoka lisolo na yo. Kutu yango ekoki kosala ete bato oyo bazali koyoka yo bámona ndenge ozali kotalela makambo oyo ozali koloba. Ndenge yo moko ozali kotalela makambo oyo ozali koloba ekoki kosala ete bango mpe básepela na lisolo na yo to báboya yango. Likambo oyo ezali mpenza solo, ezala ozali koloba liboso ya bato mingi to ozali koloba liboso ya moto moko na mosala ya kosakola.

Mongongo ya moto ezali esaleli moko ya kokamwa oyo akoki kobongola yango na ndenge mingi. Soki esalelami malamu, yango ekoki kosala ete lisolo esepelisa bato, esimba mitema na bango, elamusa bamposa na bango mpe etinda bango básalela makambo oyo bayoki. Kasi okokoka kosala makambo oyo nyonso te soki osuki kaka na kotya elembo na esika oyo osengeli kosalela mongongo na ndenge oyo ebongi, koloba mwa mbangu to mwa malɛmbɛ, kokita to mpe komata mwa moke. Soki ozali kobongola mongongo kaka mpo na bilembo oyo otii, bato bakomona ete ozali koloba ndenge omeseni koloba te. Na esika ete lisolo na yo esepelisa bato oyo bazali koyoka yo mpe ebenda likebi na bango, mbala mosusu bakomona yango malamu te. Mpo obongola mongongo malamu, mposa yango esengeli mpenza kouta na motema.

Soki moto oyo azali koloba azali kobongola mongongo malamu, yango ekobenda likebi ya bato epai na ye moko te, kasi ekosalisa bato oyo bazali koyoka bákanga mpenza ntina ya likambo oyo azali kolobela.

Salelá mongongo na ndenge oyo ebongi. Mpo na kobongola mongongo, okoki kosalela mongongo na ndenge oyo ebongi. Kasi yango elimboli te ete ntango ozali koloba, omataka mpe okitaka lokola moto azali koyemba. Yango ekobebisa ntina ya maloba oyo ozali kobimisa. Soki ozali komatisa mongongo ntango nyonso, bato oyo bazali koyoka bakosepela na lisolo na yo te.

Osengeli kosalela mongongo na ndenge oyo ebongi na makambo oyo ozali koloba. Ezala ozali kotánga maloba ya etinda moko oyo bato basengeli kotosa yango mbala moko, lokola oyo ezali na Emoniseli 14:6, 7 to na Emoniseli 18:4, to mpe ozali kotánga maloba oyo emonisi kondima makasi, lokola oyo ezali na Exode 14:13, 14, ekozala malamu omatisa mongongo mwa moke. Ndenge moko mpe ntango ozali kotánga bavɛrsɛ ya Biblia oyo ezali kotɔndɔla misala mabe, lokola na Yilimia 25:27-38, soki ozali kobongola mongongo, yango ekosala ete maloba ya ntina ebima malamu mpenza.

Talelá mpe likambo oyo ozali koluka ntango ozali kosala lisolo na yo. Olingi kotinda bato oyo bazali koyoka yo básalela makambo yango? Olingi kobimisa makanisi ya ntina ya lisolo na yo? Okokoka kosala yango soki omatisi mongongo malamu mpenza. Nzokande, soki osuki kaka na komatisa mongongo, mbala mosusu okokokisa likambo oyo ozalaki koluka te. Ndenge nini? Mbala mosusu makambo yango esɛngi ete oloba yango na nsai mpenza mpe omonisa mayoki na yo, na esika ete omatisa mongongo. Tokotalela likambo yango na Liteya 11.

Soki oyebaka malamu esika nini osengeli kokitisa mongongo mwa moke, bato oyo bazali koyoka bakolanda yo malamu mpe bakoki kokanisa liboso makambo oyo olingi koloba. Kasi nsima ya kotánga esika yango, osengeli komatisa mongongo mwa moke. Mpo na komonisa ete likambo oyo ozali koloba ezali kotungisa to ezali kobangisa, okoki kokitisa mwa moke mongongo mpe konyata mpenza maloba yango. Okoki mpe kokitisa mongongo mwa moke mpo na komonisa ete makambo oyo ozali koloba ezali na ntina mingi te lokola makambo oyo olobaki liboso. Nzokande, soki ozali koloba ntango nyonso na mongongo ya nse, bato bakoki kokanisa ete ozali kobangabanga, to yo moko ozali kondima makambo oyo ozali koloba te, to mpe ezali kosepelisa yo te. Yango wana, osengeli kozala na mayele mpo na koyeba esika nini oyo osengeli kokitisa mongongo mwa moke.

Lobá mwa malɛmbɛ to mwa mbangu. Ntango tosololaka, maloba oyo ebimisaka makanisi na biso eyaka yango moko. Soki tozali na esengo mingi, tolobaka mwa mbangu. Ntango tolingi ete baoyo bazali koyoka biso bábosana te makambo oyo tozali koloba, tolobaka mwa malɛmbɛ.

Nzokande, bato mingi oyo babandaka kosala masolo liboso ya bato bayebaka te esika nini koloba mwa malɛmbɛ mpe esika nini koloba mwa mbangu. Mpo na nini? Mpamba te bamipesaka mingi na kobongisa maloba. Mbala mosusu bakomaka maloba nyonso oyo bakoloba. Ata soki lisukulu yango ezali ya maniskri te, bato yango bakangaka na motó liloba mokomoko oyo bakoloba. Yango esalaka ete ntango bazali koloba, bazali komata mpe bazali kokita, lokola moto azali koyemba. Soki oyekoli kosalela plan ntango ozali na lisolo, yango ekosalisa yo olonga mokakatano oyo.

Kobanda mbala moko te koloba mbangu, mpamba te yango ekozala lokola nyau moko oyo ezalaki kotambola malɛmbɛmalɛmbɛ, kasi ntango emoni mbwa na mosika, mbala moko ebandi kokima mbangu. Koloba mpe mbangumbangu te, mpamba te maloba na yo ekoyokana malamu te.

Mpo oyeba koloba mwa mbangu to mwa malɛmbɛ, salá ete ntango ozali koloba, omataka te mpe okitaka te lokola moto azali koyemba. Soki ntango ozali koloba, ozali komata mpe ozali kokita ndenge wana, yango ekosala ete bato bálanda mpenza lisolo na yo te, na esika ete esepelisa bango. Ntango olingi koloba mwa malɛmbɛ to mwa mbangu, osengeli kotalela makambo oyo ozali koloba, talelá soki olingi mitema ya bato oyo bazali koyoka yo ezala ndenge nini mpe talelá ntina ya lisolo na yo. Ntango ozali kosala lisolo na yo, lobá na ndenge oyo ebongi. Soki olingi komonisa ete likambo yango ezali ya esengo, lobá mwa mbangu ndenge olobaka ntango ozali kosolola na bato mokolo na mokolo. Okoki mpe koloba mwa mbangu ntango ozali kolobela makambo oyo ezali mpenza na ntina mingi te to ntango ozali kobɛta lisolo moko oyo ezali mpenza na makambo mosusu ya ntina mingi te. Soki osali bongo, lisolo na yo ekozala na makambo ndenge na ndenge mpe ekozala na makambo ya ntina ebele ebele te. Nzokande, esɛngaka mbala mingi ete oloba mwa malɛmbɛ ntango ozali kopesa makanisi oyo ezali kokweisa makanisi ya lokuta, to ntango ozali koloba makanisi ya ntina, to mpe ozali komonisa makanisi oyo eleki ntina na lisolo na yo.

Komatisa to kokitisa mongongo. Kanisá naino moto moko oyo azali kolekisa soki ngonga moko mpo na kobɛta miziki. Na boumeli ya ntango wana nyonso, azali kobɛta kaka nɔti moko, abandi kobɛta yango mwa makasi, na nsima, abɛti mwa moke na nse, na bantango mosusu, abɛti yango mbangumbangu, na nsima, malɛmbɛmalɛmbɛ. Omoni ete moto yango azali kobongola miziki na ye mpe azali kobɛta mwa malɛmbɛ to mwa mbangu, kasi “miziki” na ye ekosepelisa bato te, mpamba te azali komatisa to kokitisa banɔti te. Ndenge moko mpe, soki tozali komatisa mpe kokitisa mongongo na biso te, yango ekosepelisa bato ata moke te.

Kebá: na nkota mosusu, komatisa to kokitisa mongongo ezali likambo ya pɛtɛɛ te. Na lokota lokola Chinois, oyo esɛngaka kotosa ebengeli ya maloba, soki omatisi mongongo to okitisi yango na esika oyo olingi, yango ekoki koloba likambo mosusu. Kasi ata na nkota yango, ezali na makambo oyo moto akoki kosala mpo mongongo na ye ezala ndenge moko te banda na ebandeli tii na nsuka ya lisolo na ye. Akoki kosala makasi ayekola komatisa to kokitisa mongongo kozanga kobebisa ebengeli ya maloba. Mpo na yango, maloba oyo esengeli komatisa mongongo, akoloba yango mwa makasi koleka mpe maloba oyo esengeli kokitisa mongongo, akoloba yango na mwa nse koleka.

Ata na nkota oyo ebengeli ya maloba ezalaka mindɔndɔ te, soki ozali komatisa to kokitisa mongongo, okoki kosalisa bato báyeba makanisi ndenge na ndenge oyo ozali na yango. Na ndakisa, soki olingi konyata maloba ya ntina, okoki komatisa mwa moke mongongo mpe koloba mwa makasi. To okoki komatisa to kokitisa mongongo mpo na kolakisa ete eloko yango ezali monene to molai, pene to mosika. Soki omatisi mongongo mwa moke na nsuka ya fraze moko, yango ekoki komonisa ete ezali motuna. Na nkota mosusu, esengeli nde kokitisa mongongo mpo na motuna.

Okoki komatisa mpenza mongongo mpo na komonisa esengo mpe nsai. (Na nkota oyo esɛngaka mpenza kotosa ebengeli ya maloba, mbala mosusu ekoki kosɛnga ete mongongo ezala mwa makasi koleka ndenge batángaka maloba mosusu.) Mpo na komonisa mawa to komitungisa, okoki kokitisa mwa moke mongongo. (Na nkota oyo esɛngaka mpenza kotosa ebengeli ya maloba, ekosɛnga kokitisa mongongo na nse mpenza.) Makambo oyo touti kolobela awa nde esalisaka mpenza molobi ete asimba mitema ya bato. Ntango olingi komonisa esengo, nsai to mawa, kosuka kaka te na kotánga maloba. Salelá mongongo na yo malamu mpo na komonisa ete yo moko mpe ozali na esengo, na nsai to na mawa.

Omibongisaka liboso. Ntango nini kobanda komibongisa mpo na kobongola mongongo? Ntango ozali naino kobongisa makambo oyo okoloba na lisolo na yo. Soki na lisolo na yo, obongisi kaka makanisi oyo ekokweisa makanisi ya lokuta, to soki obongisi kaka makanisi mpo na kolendisa, ekozala mpasi mpenza mpo obongola mongongo na lisolo yango. Yango wana, talelá plan na yo malamumalamu mpe luká koyeba soki otii makanisi nyonso oyo ebongi mpo lisolo na yo esepelisa bato mpe eteya bango.

Bongo okosala nini soki ntango ozali kosala lisolo na yo omoni ete osengeli mpenza kobongola mongongo, mpamba te lisolo na yo ekómi koumela mpe kolɛmbisa bato? Luká kosala lisolo na yo ndenge mosusu. Ndenge nini? Na esika ete olobaka kaka, okoki kofungola Biblia mpe kosɛnga na bato oyo bazali koyoka yo ete báfungola mpe Babiblia na bango mpe na nsima, tángá vɛrsɛ moko. To okoki kobongola bafraze na yo mosusu ekóma mituna, okoki mpe kopema mwa moke mpo na konyata makanisi ya ntina. Okoki mpe kokɔtisa ndakisa moko na lisolo na yo. Bato mingi oyo bayebi mpenza koloba basalelaka mayele wana. Kasi ezala oyebi koloba to te, okoki mpe kosalela makanisi yango ntango ozali kobongisa lisolo na yo.

Ntango ozali kosala lisolo, soki ozali kobongola mongongo, yango ekobongisa lisolo na yo. Soki obongoli mongongo na lolenge oyo ebongi mpe na ndenge esengeli, yango ekosala ete lisolo na yo ezala mpenza kitoko mpe bato oyo bazali koyoka yo, bakosepela na yango.