Boyokani kati na lingomba mpe bokonzi ya banazi

“Hitler aponaki mokatolike moko na nkombo Franz von Papen mpo ete azala vice-chancelier. Uta mokolo ya liboso ya boyangeli ya Hitler to mwa nsima, von Papen apusaki bituluku ya bakatolike na kopesa maboko na boyangeli ya sika. Na mboka mobimba, bazalaki koyoka ye ndenge azalaki kolendisa bandimi ete batosa na makasi mokonzi Adolf Hitler.”

“Na ebandeli ya 1933, Action katolike ya Alemanye, kati na yango Franz von Papen azalaki na esika ya liboso, elobaki polele boye: ‘Biso, Bakatolike ya Alemanye, tokosimba na molimo na biso mobimba mpe na makasi ya bindimeli na biso nyonso Adolf Hitler mpe boyangeli na ye. Tozali kokumisa bolingo na ye mpo na ekólo, molende na ye mpe mayele na ye ya moto na Politike. . . . Bakatolike ya Alemanye . . . basengeli kosala mosala monene mpo na kotelemisa boyangeli (Reich) ya misato.’”

Franz von Papen asalaki boyokani elongo na bokonzi ya nazi. Ye azalaki kosala mpo na matomba ya bokonzi yango kati na Alemanye mpe Vatican. Boyokani yango etyamaki maboko na le 20 Juillet 1933. Liyebisi moko ya sipesiale elobaki boye: “Lelo oyo, cardinal mpe sekretere ya Leta Paceli [oyo na nsima akomaki pape Pie XII] asili kolatisa vice-chancelier von Papen medayi ya grand-croix de l’Ordre de Pie lX. . . . Vice-chancelier von Papen apesaki epai ya sekretere d’Etat ekeko ya nkondo Maria, esalemi na porcelaine ya mpembe na nkombo ya boyangeli ya Reich. . . . Makabo nyonso mazalaki na makomi oyo: ‘Mpo na kokanisa boyokani ya Reich (1933).’”-Maloba mazwami na mokanda Franz von Papen-Bomoi na ye mpe eleko na ye (Angl.), ya H. Blood-Ryan.