“Libota na lokoso”

SOKO moto akoki mpenza kosilisa mpasi lokola maladi ya miyoyo te, likoki nini akozala na yango mpo ete akoka kolongola lokoso, maladi oyo eleki mpenza makasi?

Emonani ete lokoso mpe moyimi ekoyekolamaka te. Bizaleli yango bizali epai na moto uta bomwana. Mpo na komona yango, tala bobele ntango bana mibale bazali kosakana na biloko na bango ya masano.

Epai na moto ye moko, lokoso ezali mpenza komonana mbala na mbala mpe ezali mabe, kasi ntango epalangani na ekolo mobimba mpe na mikili mingi, bamilió na bato bazali komona mpasi mpo na yango. Tozwa ndakisa ya mombongo ya drogue na mikili mingi. Zulunalo moko ya Espagne elobi ete yango ezali kozwa ntalo monene na bozwi ya mokili, lokola 300 milliards ya ba dollards na mobu moko. Bomoi ya bamilio na bato ezali kobeba mpe motuya monene na bato bazali kokufa bolenge, ezali wana nde bambuma oyo ebotami na mombongo ya drogue, Nini mpenza ezali kopesa nzela na bokoli monene ya mombongo wana ya drogue? Na ntembe te, ezali nde lokoso.

Zulunalo World Press Review ezali kongɛngisa biso likoló na bantina ya lokoso yango. Etangi zulunalo Cambio 16, ebimaka na mboka Madrid, oyo elobi ete “bobele 10 kino 20% na benefise nyonso na kotekama ya drogue nde ezali kozonga na mikili oyo elonaki drogue yango 10 mosusu ezwami na batekisi mpo na kosomba ba laboratoires, mituka mpe bibundeli. . . . Oyo nyonso etikali ezali mpo na mikili oyo mizali komela drogue mpe mpo na kofuta mpako oyo esengami na babanke na mokili mobimba”.

Yango ezali kolongola likanisi oyo engebene yango lokoso ebandi na kokelela mpe ezali bobele moko na bizaleli ya babola to bato na mpasi. Emonani polele ete, lokoso ezali mabe oyo esili mpenza kopalangana na lolenge na bato nyonso, ata kati na baoyo bazali mpenza na kokelela te Moko na makambo na kokamwa na lokoso ezali oyo ete, ezali kokɔtela uta bato oyo bazali na bomoi malamu, soko libaku lizwameli bango mokolo mosusu.

Na mawa nyonso, mopanzi nsango mwasi, Meg Greenfield alobi boye: “Ezala mokolo nini okotanga zulunalo moko, okomona ete ezali kolobela basambisi baoyo basili kozwa bikateli mabe, fraude, basali escroquerie mpe babuki lokuta; yango ezali mpenza kopesa mpasi! Ata soko bato balobi ete bifundeli wana ezali nyonso solo te mpe elekisami ndelo, emonani na ngai solo ete mbala na mbala bato basili kosala mabe epai na bazalani na bango mpe bazwi etumbu te mpo na misala yango, nzokande ezali makambo oyo mbele mandimami te. . . . Tala epai wapi tokomi: ata mposa na biso ya kosalisa bazalani epusami bobele na moyimi to mpe na lokoso.”

Lokoso epalangani kino wapi?

Ezali solo ete lokoso ezali eloko na sika epai na bato te; nzokande, esili mpenzampenza kobakisama likolo na mikakatano oyo misangani na lolenge ya bomoi ya ekeke na ntuku mibale. Epalangani mpenza kino ete mobimisi ya zulunalo The christian century apesi na bambula 80 nkombo oyo amoni malamu ete ebongi na eleko na biso lokola liloba “libota na motema likoló” ebongaki na eleko ya ba 1950 to liloba “libota na moyimi” mpo na ba 1970. Na ntina ya ba 1980, alobi ete ezali “libota na lokoso’.

Na mikolo na biso, lokoso ezali komonana na bisika nyonso epai kuna bato basangani: na mosala, na eteyelo to kati na lingomba nyonso mosusu na bato. Esili kopesa bopusi na yango mabe kati na mombongo mpe politike, ata mpe kati na mangomba minene ya mokili oyo.

Mbala mingi mpenza, lokoso ezali kopalanganisa mabe mpe fraude. Na ndakisa zulunalo The canberra Times epesi lokumu mabe na mboka Autralie, ete yango esili koleka liboso mpo na fraude na ba assurances-automobiles. Zulunalo Law Society Journal ezali kolobela bobele yango, kondimela ete: “Mikanda ya fraude oyo esalami na bato bazwi assurances ezali kopesa depenses na ba kompanyi oyo ekopesaka assurances, mpe bato oyo bazwi assurances bazali bango mpe kobimisa bamilio ya ba dollards mbula na mbula.’ Zulunalo yango ebakisi: “Ezali mpenza likambo monene, mingimingi na makambo matali kotumba ndako na nko, kobebisa biloko ntango bikiti na masuwa to na nzela mosusu, assurances-automobiles mpe assurances ya biloko ya ndako.

Mpe ezali mpasi te na kokanga ntina mpo na nini bato mingi bazali kotiola likanisi ete lokoso ekoki kosila mokolo mosusu. Bazali kokanisa ete lokoso ekozala ntango nyonso kati na bomoi na biso bato mpe ete likanisi ya mokili oyo ezangi lokoso ezali bobele ndoto mpamba.

Lokoso ekosila

Nini epesi biso nzela na kondima likambo oyo limonani lokola ete ezali solo te? Ezali bongo likambo oyo ete bato mosusu basili kokoma na bomoi oyo ezangi lokoso. Atako kolonga na likambo yango ezali mpenza na kokoka te, nzokande ezali komonisa oyo ekoki kosalama na nzela na liteya libongi mpe na bopusi malamu. Lisolo lilandi likomonisa na sikisiki lolenge nini kozala na mokili oyo lokoso ata moke ekozala te.