Kosala mokano ya Nzambe ememeli ngai esengo ya libela

Ya Bill Yaremchuk

Na Marsi 1947, mwa bapɔsɔ nsima ya kozwa diplome ya misionɛrɛ na kelasi ya mbala ya mwambe ya Gileadi, Eteyelo ya Société Watchtower mpo na mateya ya Biblia, oyo ezalaki na ntango wana na engumba South Lansing, na etúká ya New York, na États-Unis, nazwaki nzela mpo na kokende na Singapour, mboka moko mosika mpenza epai batindaki ngai.

NASENGELAKI kosala kuna elongo na Dave Farmer, ndeko moko ya Canada oyo azwaki diplome na kelasi ya mbala ya nsambo na Gileadi. Tokɔtaki na Marine Adder, oyo ezalaká liboso masuwa ya basoda, oyo eutaki na engumba San Francisco, na etúká ya Californie.

Libongo ya liboso ya Azia oyo totɛlɛmaki ezalaki libongo ya Hong Kong. Makambo oyo tomonaki kuna esalaki biso mpasi mingi. Emonanaki ete Etumba ya Mibale ya mokili mobimba ebebisaki mpenza mboka yango. Tozalaki komona bato oyo bazalaki kobunda na nzala balalilali na babalabala lokola nde balingi bákufa. Tozongaki nokinoki na masuwa mpe tokendeki na Manila, mboka-mokonzi ya Philippines.

Kuna mpe, tomonaki makambo ya nsɔmɔnsɔmɔ oyo etumba esalaki. Libongo etondaki na bibende ya ebele ya masuwa oyo bampɛpɔ ya banguna ebwakelaki babɔmbi mpe ezindisaki yango, mpe bobola ezalaki komonana na bisika nyonso. Tokutanaki na mwa Batatoli ya Yehova oyo bamemaki biso na Ndako na bango ya Bokonzi. Bazalaki na esengo atako bazalaki na mikakatano.

Libongo ya mibale oyo totɛlɛmaki ezalaki libongo ya engumba Batavia (lelo Jakarta), na ekólo Indonésie. Lokola etumba ezalaki konginda wana na kati ya bana mboka mpe masasi ezalaki kotɔka pene na esika tozalaki, bapekisaki biso kobima na masuwa. Ntango tozalaki kokende na Singapour, nabandaki komituna soki makambo ya ndenge nini ezali kozela biso kuna. Bamboka kitokokitoko ya Azia oyo nazalaki komona na mikanda etikali kaka boye yango nyonso?

Nsima ya mwa mikolo, kobanga oyo nazalaki na yango esilaki. Likambo moko oyo esalemaki na nsima endimisaki ngai ná Dave ete mosala oyo tokendaki kosala eutaki mpenza epai ya Nzambe.

Ndenge totikalaki na Singapour

Soki sanza moko nsima ya kotika San Francisco, masuwa na biso etɛlɛmaki na esanga St. Jean, esika masuwa ezalaki kotɛlɛma liboso ezwa ndingisa ya kokɔta na Singapour. Basali ya Leta bakɔtaki na masuwa mpo na kotala mikanda ya bato nyonso ya mobembo, mpe batyaki viza na bapasɛpɔre na biso. Na ntɔngo oyo elandaki, masuwa etɛlɛmaki na libongo ya Singapour. Mosali moko ya Leta atalaki mikanda na biso mpe na nsima tobimaki na masuwa.

Na mokolo oyo elandaki, tozongaki na libongo mpo na kopesa bamisionɛrɛ mosusu oyo tozalaki na bango na masuwa mbote. Bango bazalaki kokende na Inde mpe na Ceylan (lelo oyo Sri Lanka). Ntango kapitɛni ya masuwa amonaki biso, akitaki mpe ayaki kokutana na biso. Azalaki na nkanda moko ya kosakana te mpe alobaki na biso ete tosengelaki te kozala na libándá ya masuwa. Mwa liboso, ntango tozalaki naino na masuwa, Haxworth, mosali moko ya Leta, alobaki na ye atika biso tóbima na masuwa te ntango tokokóma na libongo. Ná biso ná mosali ya Leta oyo apesaki biso nzela ya kobima na masuwa toyebaki likambo yango te.

Ntango bamemaki biso epai ya Haxworth, asilikelaki biso makasi. Agangelaki biso mpe alobaki na biso ete bapekisaki biso kokɔta na Singapour. Lokola toyebaki te ete bapekisaki biso kokɔta na Singapour, tolakisaki ye bapasɛpɔre na biso oyo ezalaki na viza ya kokɔta na ekólo yango. Na nkanda nyonso, abɔtɔlaki biso bapasɛpɔre yango mpe alongolaki baviza. Kasi, likambo ya esengo, masuwa esilaki kokende! Haxworth atikalaki na bapasɛpɔre na biso mbula mobimba, mpe nsukansuka azongiselaki biso yango ná baviza mosusu oyo epesaki biso nzela ya kotikala wana.

Mosala na biso na Singapour eboti mbuma

Ntango tokómaki na Singapour na Aprili 1947, mobali moko na nkombo Joshua azalaki Motatoli ya Yehova kaka ye moko na ekólo yango mobimba. Azalaki mobongisi-nzela tii ntango akufaki na ebandeli ya bambula 1970. Mosika te, bato mosusu oyo bazalaki koyekola Biblia babandaki mpe kosakola nsango malamu. Yehova ayokaki mabondeli oyo tozalaki kosala mpo atinda basali mingi na elanga na ye.​—Matai 9:37, 38.

Na 1949, ntango Haxworth akendaki konje na Angleterre, bamisionɛrɛ motoba oyo bazwaki diplome na kelasi ya mbala ya 11 ya Gileadi bayaki na Singapour. Na ntango yango, Dave, oyo nasalaki na ye mosala ya misionɛrɛ mbula mingi, amonaki alongwa na Singapour, mpo azalaki lisusu nzoto kolɔngɔnɔ te. Akendaki na Australie, epai atikalaki sembo na mosala ya Yehova tii na liwa na ye na 1973. Aileen Franks, oyo tobalanaki na ye na 1956, azalaki na kati ya bamisionɛrɛ motoba oyo bayaki.

Na boumeli ya bambula mingi, toyekolaki Biblia na bato oyo bakómaki Batatoli ya Yehova elongo na bana na bango. Tii lelo oyo, bamosusu kati na bango bazali bamisionɛrɛ na mikili mosusu. Lester Haynes ná mwasi na ye Joanie, bato ya Amerika oyo bazalaki na Singapour, bazali na kati ya bato oyo tokanisaka na esengo mpenza na motema. Tobandaki koyekola na bango Biblia na bambula ya 1950. Bakolaki noki mpenza na elimo mpe bazwaki batisimo ntango bazongaki na États-Unis. Na nsima, Lester ná Joanie basalelaki Yehova mosala monene mpenza. Basalisaki bato mingi, ata mpe bana na bango misato, bákóma Batatoli ya Yehova.

Joanie akomaki boye: “Soki nakanisi, namonaka ete mbula wana oyo tolekisaki na Singapour ebongolá mpenza bomoi na biso. Soki bózwaka biso lokola bana na bino te, mbele tozali naino kaka koyengayenga na mokili mobimba tii lelo. Nazali na esengo ete bino nde boteyaki Lester solo, mpo banda na ebandeli, azwaki moteyi oyo akɔtisaki mpenza bolingo mpo na Yehova mpe mpo na bandeko na biso baklisto na motema na ye. Abungisá bolingo yango te.”

Totikali na Singapour atako toboti

Na 1962, mbongwana moko monene ekɔtaki na bomoi na biso. Monganga na biso ayebisaki Aileen ete azali na zemi. Tozalaki na mposa ya kokoba na mosala ya misionɛrɛ, kasi ndenge nini tokokaki kosangisa mosala yango ná kobɔkɔla mwana? Nathan H. Knorr, Oyo azalaki kokamba misala ya Batatoli ya Yehova na mokili mobimba na ntango wana akomelaki biso mpo na kolendisa biso tóluka mosala mpo tótikala kaka na Singapour. Likambo yango ezalaki mokakatano monene mpo na biso.

Bapaya mingi nde bazalaki kokamba bakompanyi ya bapaya. Mbula soki 23 elekaki kobanda nasilisaki kelasi, kasi nasalaki naino mosala mosusu te, nazalaki kosala kaka mosala ya misionɛrɛ. Yango wana, nafutaki mbongo na biro moko na London, na Canada, mpo bálukela ngai mosala. Basalelaki ngai mokanda oyo emonisi ete nasalelaki Nzambe na mokili ya bapaya, mpe batindaki yango na bakompanyi ndenge na ndenge ya Singapour oyo ezali mpe na mikili mosusu.

Bazalaki koyanola ngai kaka ete: “Tozali na mawa ya koyebisa yo ete tozali na mosala te oyo ebongi na moto lokola yo.” Lokola bazalaki komona ngai moto monene, bazalaki komona te mosala ya kopesa ngai. Basanza elekaki, mpe mwana na biso Judy abotamaki. Na ntango yango, Ndeko Knorr ayaki na Singapour mpe akendaki kotala Judy ná mama na ye na lopitalo. Alobaki na biso boye: “Bokoki kofanda naino na ndako ya bamisionɛrɛ tii ntango Bill akozwa mosala.”

Mwa basanza na nsima, nakómaki kosala na kompanyi moko ya mpɛpɔ. Mosala na ngai ezalaki ya koyokanaka na bakiliya. Bazalaki kofuta ngai mbongo oyo ekoki. Mbula mibale na nsima, kompanyi moko ya mpɛpɔ ya bato ya Amerika ezwaki ngai na mosala mpe ekómaki kofuta ngai mbala mibale koleka esika nazalaki kosala liboso. Nsukansuka, nayebaki mosala yango malamu, mpe nazalaki na likoki ya kolekisa ntango mingi na libota na ngai mpe na mosala ya kosakola.

Mosala ya Yehova ezalaki na esika ya liboso na bomoi na biso. Yango esalaki ete nazwa mikumba mingi na lisangá. Aileen azongelaki mosala ya ntango nyonso. Na ntango wana, mosala ya kosakola ezalaki kobota mbuma na Singapour. Na katikati ya bambula ya 1960, tosombaki ndako moko ya etaze ya kitoko na vile mpe ekómaki Ndako ya Bokonzi na biso. Masangá minei ezalaki koyangana wana.

Mosala na biso epekisami

Na nsima, botɛmɛli ebandaki mokemoke. Mokolo ya 14 Yanuali 1972, tokendaki na makita na Ndako ya Bokonzi lokola momeseno. Kasi, batyaki monyololo na porte mpe bakangaki yango na lifungola. Babambaki mokanda moko oyo elobaki ete Leta ya Singapour ayebi lisusu lisangá ya Batatoli ya Yehova te. Bapekisaki mosala na biso!a

Kokanga Ndako ya Bokonzi ekataki losambo ya Yehova te, kasi nazalaki komituna, ‘Mokano ya Nzambe mpo na libota na ngai ezali nini?’ Nakanisaki ete soki babengani biso na Singapour na makasi, tokozala na likoki te ya kozonga lisusu mpo na kotala baninga na biso. Na yango, nasɛngaki na mokonzi ya kompanyi na biso soki bakoki kotinda ngai na Kuala Lumpur, mboka-mokonzi ya Malaisie. Wana, ngai ná libota na ngai tokoki kozongaka na Singapour kozanga mindondo. Likambo ya kokamwa, ayebisaki ngai ete nakómi mokonzi ya biro ya Kuala Lumpur, epai nasengelaki kozwaka mbongo mbala mibale koleka oyo nazalaki kozwa mpe nasengelaki kozwa matomba mosusu.

Kasi, namitunaki, ‘Nzambe alingi mpenza ete tótika Singapour mpe tókabwana na bandeko na biso?’ Libota mobimba toyebisaki Yehova likambo yango na mabondeli. Tomonaki ete Yehova nde atindaki biso wana. Na yango, namonaki malamu tótikala kaka wana. Mokonzi na ngai akamwaki ndenge naboyaki mosala wana ya mbongo mingi.

Kofanda mpe kosala na esika oyo bapekisi mosala na biso ezalaki mpasi, mpo bakokaki ntango nyonso kokanga biso mpe kotya biso na bolɔkɔ. Makambo mosusu oyo tokutanaki na yango esalisaki biso tóndima maloba ya Nzembo 34:7: “Anzelu ya [Yehova] akozingela esika ya baoyo bakotosaka ye; mpe akobikisa bango.”

Tokei na Nouvelle Zélande

Nsukansuka, na 1993, nsima ya kolekisa mbula 46 na Singapour, basɛngaki biso tókende na Nouvelle Zélande, epai tokokaki kosalela Nzambe kozanga mitungisi. Ezalaki mawa mpo na biso kotika baninga na biso ya Singapour oyo tozalaki kolinga mingi. Kasi, tolendisamaki lokola toyebaki ete kondima na bango etongamaki na biloko oyo ekoki kozika te. Yango esalisaki bango bátikala makasi liboso ya mikakatano nyonso oyo bazalaki kokutana na yango.​—1 Bakolinti 3:12-14.

Sikoyo, nsima ya mbula koleka 14 na Nouvelle Zélande, ngai ná Aileen, tozali kaka babongisi-nzela minene atako tokómi mibange. Bayaya na ngai mibale, Mike oyo azali sikoyo na mbula 94 mpe Peter oyo azali na mbula 90, bazali naino na bomoi mpe bazali kosalela Yehova na motema mobimba na Canada.

Na 1998, mwana na biso Judy azongaki na Azia mpe asalelaki Yehova kuna na boumeli ya mbula mingi. Na mokanda moko oyo atindelaki biso, alobaki boye: “Natɔndaka Yehova mokolo na mokolo mpo na libaku kitoko mpenza oyo apesi ngai ya kosalela ye awa! Nazali mpe kotɔnda bino mpo na ndenge bobɔkɔli ngai na bolingo nyonso mpe mpo na ndenge bondimaki mpe bozali kokoba kondima komipimela makambo mosusu mpo lelo ngai nazwa libaku ya kosalela Yehova.” Na 2003, azongaki na Nouvelle Zélande mpo na kosunga ngai ná mama na ye.b

Totɔndaka Yehova na ndenge asalisaki biso tóndima libyangi ya Nkolo oyo asɛngaki ete basali ebele báya na elanga. Kosala bongo ememeli biso esengo ya koloba te. Mpe ntango ‘mokili oyo ekoleka,’ ndenge Biblia elobi yango, tokomona kokokisama ya elaka kitoko oyo ya Nzambe: “Moto oyo azali kosala mokano ya Nzambe azali kotikala libela na libela.”​—1 Yoane 2:17.

[Maloba na nse ya lokasa]

[Elilingi na lokasa 29]

Ntango tokómaki na 1947, Joshua azalaki Motatoli kaka ye moko na Singapour mobimba

[Elilingi na lokasa 29]

Ngai ná Dave Farmer na Hong Kong, ntango tozalaki kokende na Singapour, na 1947

[Elilingi na lokasa 29]

Ngai ná Aileen, na 1958

[Elilingi na lokasa 31]

Ngai, mwasi na ngai ná mwana biso Judy, lelo oyo

[Eutelo ya bafɔtɔ]

Kimroy Photography

[Maloba mpo na kolimbola eutelo ya bafɔtɔ na lokasa 28]

Kimroy Photography