ຄຳອະທິບາຍເພີ່ມເຕີມ
1. ບາບີໂລນໃຫຍ່ແມ່ນຫຍັງ?
ເຮົາຮູ້ໄດ້ແນວໃດວ່າ “ບາບີໂລນໃຫຍ່” ໝາຍເຖິງທຸກສາສະໜາທີ່ພາຄົນໄປຜິດທາງ? (ພະນິມິດ 17:5) ໃຫ້ເຮົາມາເບິ່ງເຫດຜົນນຳກັນ:
ບາບີໂລນໃຫຍ່ມີຢູ່ທົ່ວໂລກ. ຄຳພີໄບເບິນບອກວ່າບາບີໂລນໃຫຍ່ນັ່ງຢູ່ເທິງ ‘ປະຊາຊົນແລະປະເທດຕ່າງໆ’ ແລະ “ມີອຳນາດປົກຄອງພວກກະສັດຂອງໂລກ.”—ພະນິມິດ 17:15, 18
ບາບີໂລນໃຫຍ່ບໍ່ແມ່ນລະບົບທາງການເມືອງຫຼືລະບົບການຄ້າ. ເພາະຕອນທີ່ບາບີໂລນໃຫຍ່ຖືກທຳລາຍ “ກະສັດຂອງໂລກ” ແລະ “ພວກພໍ່ຄ້າ” ກໍບໍ່ໄດ້ຖືກທຳລາຍ.—ພະນິມິດ 18:9, 15
ບາບີໂລນໃຫຍ່ເຮັດໃຫ້ພະເຈົ້າເສື່ອມເສຍ. ບາບີໂລນໃຫຍ່ຖືກເອີ້ນວ່າໂສເພນີເພາະລາວຮ່ວມມືກັບລັດຖະບານຕ່າງໆເພື່ອຈະກອບໂກຍຜົນປະໂຫຍດແລະຊັບສິນເງິນຄຳ. (ພະນິມິດ 17:1, 2) ລາວຫຼອກລວງຜູ້ຄົນຈາກປະເທດຕ່າງໆ ແລະລາວເຮັດໃຫ້ຄົນຈຳນວນຫຼາຍຕ້ອງຕາຍ.—ພະນິມິດ 18:23, 24
2. ເມຊີອາຈະມາຕອນໃດ?
ຄຳພີໄບເບິນບອກລ່ວງໜ້າວ່າເມຊີອາຈະມາຕອນທີ່ໄລຍະເວລາ 69 ອາທິດສິ້ນສຸດລົງ.—ອ່ານດານີເອນ 9:25
ໄລຍະເວລາ 69 ອາທິດເລີ່ມຕົ້ນຕອນໃດ? ໄລຍະເວລານີ້ເລີ່ມໃນປີ 455 ກ່ອນ ຄ.ສ. ຕອນນັ້ນ ເນເຮມີຢາມາຮອດເມືອງເຢຣູຊາເລັມເພື່ອ “ຟື້ນຟູແລະສ້າງ” ເມືອງນີ້ຂຶ້ນໃໝ່.—ດານີເອນ 9:25; ເນເຮມີຢາ 2:1, 5-8
ໄລຍະເວລາ 69 ອາທິດດົນສ່ຳໃດ? ຄຳພະຍາກອນບາງເລື່ອງໃນຄຳພີໄບເບິນເຮັດໃຫ້ຮູ້ວ່າ 1 ມື້ອາດໝາຍເຖິງ 1 ປີ. (ຈົດເຊັນບັນຊີ 14:34; ເອເຊກຽນ 4:6) ໜຶ່ງອາທິດຫຼື 7 ມື້ໝາຍເຖິງ 7 ປີ. ດັ່ງນັ້ນ 69 ອາທິດໃນຄຳພະຍາກອນນີ້ກໍເລີຍເທົ່າກັບ 483 ປີ (69 ຄູນ 7).
ໄລຍະເວລາ 69 ອາທິດຈົບລົງຕອນໃດ? ຖ້າເລີ່ມນັບຈາກປີ 455 ກ່ອນ ຄ.ສ ໄປອີກ 483 ປີ ເຮົາກໍຈະຮູ້ວ່າໄລຍະເວລານີ້ຈົບລົງໃນປີ ຄ.ສ 29.a ເຊິ່ງປີນັ້ນເປັນປີທີ່ພະເຢຊູຮັບບັບເຕມາແລະໄດ້ຖືກແຕ່ງຕັ້ງໃຫ້ເປັນເມຊີອາ!—ລູກາ 3:1, 2, 21, 22
3. ວິທີທາງການແພດທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບເລືອດ
ມີວິທີທາງການແພດບາງຢ່າງທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບການໃຊ້ເລືອດຂອງຄົນປ່ວຍເອງ ເຊັ່ນ ໃຫ້ຜູ້ປ່ວຍບໍລິຈາກເລືອດຂອງລາວໄວ້ລ່ວງໜ້າຫຼາຍອາທິດກ່ອນການຜ່າຕັດເພື່ອຈະເອົາມາໃຊ້ກັບໂຕລາວເອງ. ວິທີນີ້ຄລິດສະຕຽນບໍ່ສາມາດຮັບໄດ້.—ພະບັນຍັດ 15:23
ແຕ່ກໍມີວິທີທາງການແພດບາງຢ່າງທີ່ຄລິດສະຕຽນອາດຮັບໄດ້. ເຊັ່ນ ການກວດເລືອດ (blood tests) ການຟອກເລືອດດ້ວຍເຄື່ອງໝາກໄຂ່ຫຼັງທຽມ (hemodialysis) ການຫຼຸດຄວາມເຂັ້ມຂຸ້ນຂອງເລືອດ (hemodilution) ການໃຊ້ເຄື່ອງເກັບລວບລວມເລືອດລະຫວ່າງຜ່າຕັດເພື່ອເຮັດຄວາມສະອາດແລະເອົາກັບເຂົ້າສູ່ຮ່າງກາຍ (cell-salvage) ການໃຊ້ເຄື່ອງຫົວໃຈແລະປອດທຽມ (heart-lung bypass machine). ຄລິດສະຕຽນແຕ່ລະຄົນຕ້ອງຕັດສິນໃຈເອງວ່າຈະໃຫ້ເຮັດແນວໃດກັບເລືອດຂອງລາວໃນຂັ້ນຕອນການປິ່ນປົວ ການກວດທາງການແພດ ຫຼືການບຳບັດປິ່ນປົວທີ່ໄດ້ຮັບຢູ່. ແພດແຕ່ລະຄົນອາດໃຊ້ວິທີການປິ່ນປົວເຫຼົ່ານີ້ຕ່າງກັນໜ້ອຍໜຶ່ງ. ດັ່ງນັ້ນ ກ່ອນຈະຍອມຮັບວິທີຜ່າຕັດ ການກວດທາງການແພດ ຫຼືການປິ່ນປົວແບບໃດແບບໜຶ່ງ ຄລິດສະຕຽນຕ້ອງກວດສອບໃຫ້ດີວ່າຈະມີການໃຊ້ເລືອດຂອງໂຕເອງແນວໃດ. ໂດຍຖາມໂຕເອງດ້ວຍຄຳຖາມຕໍ່ໄປນີ້:
ຖ້າເລືອດບາງສ່ວນຂອງຂ້ອຍໄຫຼອອກຈາກຮ່າງກາຍຊົ່ວຄາວເພື່ອເຂົ້າໄປສູ່ອຸປະກອນບາງຢ່າງ ໂດຍຂັ້ນຕອນເຫຼົ່ານີ້ອາດມີການຢຸດເປັນບາງໄລຍະ ຈາກນັ້ນເລືອດກໍຈະໄຫຼກັບເຂົ້າຮ່າງກາຍຂອງຂ້ອຍອີກເທື່ອໜຶ່ງ. ຄັນຊັ້ນໃຈຮູ້ຜິດຮູ້ຖືກຂອງຂ້ອຍຈະຖືວ່າເລືອດນັ້ນຍັງເປັນສ່ວນໜຶ່ງຂອງໂຕຂ້ອຍບໍ ຫຼືຂ້ອຍຖືວ່າຕ້ອງ “ເທເລືອດລົງດິນ”?—ພະບັນຍັດ 12:23, 24
ຖ້າມີການເອົາເລືອດບາງສ່ວນຂອງຂ້ອຍອອກຈາກຮ່າງກາຍໄປດັດແປງໂດຍຜ່ານຂັ້ນຕອນບາງຢ່າງແລ້ວເອົາກັບເຂົ້າສູ່ຮ່າງກາຍອີກເທື່ອໜຶ່ງເດ? ໃຈຮູ້ຜິດຮູ້ຖືກຂອງຂ້ອຍທີ່ເປັນໄປຕາມຫຼັກການໃນຄຳພີໄບເບິນຈະຍອມຮັບໄດ້ບໍ?
4. ການແຍກກັນຢູ່
ຄຳພີໄບເບິນບອກວ່າຜົວເມຍບໍ່ຄວນແຍກກັນຢູ່ແລະບອກຢ່າງຈະແຈ້ງວ່າການແຍກກັນຢູ່ບໍ່ໄດ້ເຮັດໃຫ້ແຕ່ລະຝ່າຍມີສິດທີ່ຈະແຕ່ງດອງໃໝ່. (1 ໂກຣິນໂທ 7:10, 11) ອາດມີບາງສະຖານະການທີ່ຄລິດສະຕຽນບາງຄົນຕັດສິນໃຈແຍກກັນຢູ່ກັບຄູ່ຂອງລາວ.
ຕັ້ງໃຈບໍ່ເບິ່ງແຍງຄອບຄົວ: ຜົວບໍ່ຍອມຫາລ້ຽງຄອບຄົວຈົນເຖິງຂັ້ນທີ່ຄົນໃນຄອບຄົວບໍ່ມີຫຍັງຈະກິນ.—1 ຕີໂມທຽວ 5:8
ທຳຮ້າຍຮ່າງກາຍຫຼາຍເທື່ອ: ມີການທຳຮ້າຍຮ່າງກາຍອີກຝ່າຍໜຶ່ງຈົນບາດເຈັບຫຼືເປັນອັນຕະລາຍຕໍ່ສຸຂະພາບແລະຊີວິດ.—ຄາລາເຕຍ 5:19-21
ຂັດຂວາງບໍ່ຍອມໃຫ້ອີກຝ່າຍໜຶ່ງຮັບໃຊ້ພະເຢໂຫວາຢ່າງເດັດຂາດ: ຜົວຫຼືເມຍຂັດຂວາງຈົນເຮັດໃຫ້ອີກຝ່າຍໜຶ່ງບໍ່ສາມາດນະມັດສະການພະເຢໂຫວາແລະເຮັດຕາມກົດໝາຍຂອງເພິ່ນໄດ້.—ກິດຈະການ 5:29
5. ມື້ພັກແລະເທດສະການຕ່າງໆ
ຄລິດສະຕຽນບໍ່ເຂົ້າຮ່ວມເທດສະການຫຼືການສະຫຼອງທີ່ພະເຈົ້າບໍ່ພໍໃຈ. ແຕ່ຄລິດສະຕຽນແຕ່ລະຄົນຕ້ອງຕັດສິນໃຈດ້ວຍໂຕເອງໂດຍໃຊ້ໃຈຮູ້ຜິດຮູ້ຖືກທີ່ກົງກັບຫຼັກການໃນຄຳພີໄບເບິນວ່າຈະເຮັດແນວໃດໃນສະຖານະການຕ່າງໆ. ໃຫ້ເຮົາມາເບິ່ງຕົວຢ່າງນຳກັນ.
ຖ້າມີຄົນທັກທາຍເຈົ້າດ້ວຍຄຳເວົ້າທີ່ນິຍົມເວົ້າໃນຊ່ວງເທດສະການ. ເຈົ້າອາດມີແຕ່ຕອບໄປວ່າ “ຂອບໃຈ.” ຖ້າລາວຢາກຮູ້ວ່າເປັນຫຍັງເຈົ້າຈຶ່ງບໍ່ສະຫຼອງເທດສະການນັ້ນ ເຈົ້າກໍອະທິບາຍໃຫ້ລາວຟັງ.
ຖ້າຄູ່ຂອງເຈົ້າບໍ່ແມ່ນພະຍານພະເຢໂຫວາ ແລະລາວຊວນເຈົ້າໄປກິນເຂົ້າກັບຍາດພີ່ນ້ອງໃນຊ່ວງມື້ພັກເທດສະການ. ຖ້າໃຈຮູ້ຜິດຮູ້ຖືກຂອງເຈົ້າຍອມໃຫ້ໄປ ເຈົ້າອາດບອກກັບຄູ່ຂອງເຈົ້າລ່ວງໜ້າວ່າຖ້າໃນງານນັ້ນມີການເຮັດບາງຢ່າງທີ່ພະເຢໂຫວາບໍ່ພໍໃຈ ເຈົ້າກໍຈະບໍ່ມີສ່ວນຮ່ວມເຮັດສິ່ງນັ້ນນຳ.
ຖ້າຫົວໜ້າຢາກໃຫ້ໂບນັດເຈົ້າໃນຊ່ວງເທດສະການ. ເຈົ້າຄວນເຮັດແນວໃດ? ເຈົ້າຈະຕັດສິນໃຈວ່າຈະຮັບຫຼືບໍ່ຮັບ ອາດຂຶ້ນຢູ່ກັບວ່າຫົວໜ້າໃຫ້ໂບນັດຍ້ອນຫຍັງ. ຫົວໜ້າຖືວ່າໂບນັດນັ້ນເປັນຂອງຂວັນສຳລັບເທດສະການນັ້ນບໍ ຫຼືລາວຢາກຈະໃຫ້ໂບນັດຍ້ອນເຈົ້າເຮັດວຽກໄດ້ດີ?
ຖ້າມີຄົນໃຫ້ຂອງຂວັນເຈົ້າໃນຊ່ວງເທດສະການ. ລາວອາດບອກວ່າ: “ຂ້ອຍຮູ້ວ່າເຈົ້າບໍ່ສະຫຼອງເທດສະການ ແຕ່ຂ້ອຍກໍຢາກໃຫ້ຂອງຂວັນນີ້ກັບເຈົ້າເດີ.” ອາດເປັນໄປໄດ້ວ່າຄົນທີ່ໃຫ້ຂອງຂວັນຢາກສະແດງນ້ຳໃຈກັບເຈົ້າ. ແຕ່ເຈົ້າຕ້ອງຄິດໃຫ້ດີວ່າແທ້ໆແລ້ວ ລາວຢາກທົດສອບຄວາມເຊື່ອຂອງເຈົ້າບໍ? ລາວກຳລັງພະຍາຍາມຊັກຊວນໃຫ້ເຈົ້າຮ່ວມສະຫຼອງເທດສະການບໍ? ເມື່ອຄິດຢ່າງຮອບຄອບແລ້ວ ເຈົ້າຕ້ອງຕັດສິນໃຈດ້ວຍໂຕເອງວ່າຈະຮັບຂອງຂວັນນັ້ນຫຼືບໍ່. ເຮົາບໍ່ຢາກໃຫ້ການຕັດສິນໃຈລົບກວນໃຈຮູ້ຜິດຮູ້ຖືກຂອງເຮົາແລະເຮົາຢາກສັດຊື່ຕໍ່ພະເຢໂຫວາ.—ກິດຈະການ 23:1
6. ພະຍາດຕິດຕໍ່
ຖ້າເຮົາຮູ້ໂຕວ່າເຮົາເປັນພະຍາດຕິດຕໍ່ຫຼືພຽງແຕ່ສົງໄສວ່າເຮົາອາດຈະເປັນ ເຮົາຕ້ອງລະວັງໂຕເປັນພິເສດທີ່ຈະບໍ່ໃຫ້ຄົນອື່ນຕິດພະຍາດຈາກເຮົາເພື່ອເປັນການສະແດງຄວາມຮັກຕໍ່ເຂົາເຈົ້າ. ເຮົາເຮັດແບບນີ້ກໍຍ້ອນຄຳພີໄບເບິນບອກວ່າ: “ໃຫ້ຮັກຄົນອື່ນຄືກັບຮັກຕົວເອງ.”—ໂຣມ 13:8-10
ຄົນທີ່ເປັນພະຍາດຕິດຕໍ່ຈະເຮັດຕາມຂໍ້ຄຳພີນີ້ໄດ້ແນວໃດ? ລາວຄວນຫຼີກລ່ຽງການສຳຜັດຜູ້ອື່ນໂດຍການຈັບມື ກອດ ຫຼືຈູບ. ລາວບໍ່ຄວນຮູ້ສຶກບໍ່ດີຖ້າບາງຄົນບໍ່ຊວນລາວໄປເຮືອນຍ້ອນຢາກປ້ອງກັນບໍ່ໃຫ້ຄົນໃນເຮືອນຕິດເຊື້ອ. ຖ້າຄົນທີ່ເປັນພະຍາດຕິດຕໍ່ຢາກຈະຮັບບັບເຕມາ ລາວຄວນບອກກັບຜູ້ປະສານງານຄະນະຜູ້ເບິ່ງແຍງລ່ວງໜ້າວ່າລາວເປັນພະຍາດຕິດຕໍ່ ເພື່ອຈະຫາວິທີປ້ອງກັນບໍ່ໃຫ້ຜູ້ຮັບບັບເຕມາຄົນອື່ນຕິດພະຍາດຈາກລາວ. ນອກຈາກນັ້ນ ກ່ອນທີ່ຈະເລີ່ມຄົບຫາເປັນແຟນກັບໃຜຄົນໜຶ່ງ ຄົນທີ່ຄິດວ່າໂຕເອງອາດເປັນພະຍາດຕິດຕໍ່ຄວນເຕັມໃຈໄປກວດເລືອດ. ການເຮັດແບບນີ້ສະແດງວ່າລາວເປັນຫ່ວງຄົນອື່ນ ແລະເຮັດຕາມຄຳແນະນຳທີ່ບອກວ່າ “ຢ່າຄິດເຖິງແຕ່ໂຕເອງ ໃຫ້ຄິດເຖິງຄົນອື່ນນຳ.”—ຟີລິບປອຍ 2:4
7. ການຈັດການກັບບັນຫາທາງທຸລະກິດແລະກົດໝາຍ
ເຮົາຈະປ້ອງກັນບໍ່ໃຫ້ເກີດຄວາມຂັດແຍ່ງໃນເລື່ອງທຸລະກິດແລະເລື່ອງເງິນໄດ້ໂດຍການເຮັດສັນຍາທຸກຢ່າງເປັນລາຍລັກອັກສອນ ເຮົາຄວນເຮັດແບບນີ້ສະເໝີເຖິງວ່າຈະເປັນພີ່ນ້ອງຄລິດສະຕຽນນຳກັນກໍຕາມ. (ເຢເຣມີຢາ 32:9-12) ບາງເທື່ອຄລິດສະຕຽນອາດມີບັນຫາກັນແດ່ໃນເລື່ອງເງິນຫຼືເລື່ອງອື່ນໆ. ແຕ່ເຂົາເຈົ້າຄວນຈະຈັດການກັບບັນຫານັ້ນໃຫ້ໄວທີ່ສຸດໂດຍລົມກັນເປັນສ່ວນໂຕ ແລະແກ້ບັນຫາຢ່າງສັນຕິ.
ແຕ່ຈະເຮັດແນວໃດຖ້າເກີດບັນຫາຮ້າຍແຮງ ເຊັ່ນ ການສໍ້ໂກງຫຼືການໃສ່ຮ້າຍໃຫ້ເສຍຊື່ສຽງ? (ອ່ານມັດທາຍ 18:15-17) ພະເຢຊູບອກ 3 ຂັ້ນຕອນທີ່ເຮົາຕ້ອງເຮັດ:
ພະຍາຍາມໄປລົມກັບລາວເປັນສ່ວນໂຕກ່ອນ.—ເບິ່ງຂໍ້ 15
ຖ້າຍັງແກ້ບັນຫາບໍ່ໄດ້ ໃຫ້ພາອີກໜຶ່ງຫຼືສອງຄົນໄປນຳ. ຄົນທີ່ພາໄປຄວນເປັນພີ່ນ້ອງຄລິດສະຕຽນໃນປະຊາຄົມທີ່ມີຄວາມເປັນຜູ້ໃຫຍ່.—ເບິ່ງຂໍ້ 16
ຖ້າບັນຫາຍັງບໍ່ຈົບ ໃຫ້ບອກກັບຜູ້ເບິ່ງແຍງໃນປະຊາຄົມ.—ເບິ່ງຂໍ້ 17
ສ່ວນໃຫຍ່ແລ້ວເຮົາບໍ່ຄວນຟ້ອງຮ້ອງພີ່ນ້ອງແລະບໍ່ຄວນສູ້ຄະດີກັນໃນສານ ເພາະການເຮັດແບບນັ້ນອາດເຮັດໃຫ້ພະເຢໂຫວາແລະປະຊາຄົມເສຍຊື່ສຽງ. (1 ໂກຣິນໂທ 6:1-8) ແຕ່ກໍອາດມີບາງເລື່ອງທີ່ຈຳເປັນຕ້ອງໄດ້ດຳເນີນການທາງກົດໝາຍ ເຊັ່ນ ການຢ່າຮ້າງ ສິດໃນການລ້ຽງລູກ ການຂໍຮັບຄ່າລ້ຽງດູ ການຂໍຮັບເງິນປະກັນ ການຟ້ອງລົ້ມລະລາຍ ຫຼືພິໄນກຳ. ແຕ່ຄລິດສະຕຽນກໍຄວນຈັດການເລື່ອງຕ່າງໆຢ່າງສັນຕິແລະບໍ່ຂັດແຍ່ງກັບຄຳແນະນຳໃນຄຳພີໄບເບິນ.
ແຕ່ຖ້າມີອາດຊະຍາກຳຮ້າຍແຮງເກີດຂຶ້ນ ເຊັ່ນ: ການຂົ່ມຂືນ ການລ່ວງລະເມີດເດັກທາງເພດ ການທຳຮ້າຍຮ່າງກາຍ ການລັກຂະໂມຍໃນສະຖານຮ້າຍແຮງ ຫຼືການຄາດຕະກຳ ຄລິດສະຕຽນສາມາດແຈ້ງຄວາມຕໍ່ເຈົ້າໜ້າທີ່ບ້ານເມືອງໄດ້. ການແຈ້ງຄວາມໃນກໍລະນີແບບນີ້ບໍ່ຂັດແຍ່ງກັບຄຳແນະນຳໃນຄຳພີໄບເບິນ.
a ຕັ້ງແຕ່ປີ 455 ກ່ອນ ຄ.ສ ຮອດປີ 1 ກ່ອນ ຄ.ສ ເປັນເວລາ 454 ປີ. ຕັ້ງແຕ່ປີ 1 ກ່ອນ ຄ.ສ ຮອດປີ ຄ.ສ 1 ເປັນເວລາ 1 ປີ (ບໍ່ມີປີ ຄ.ສ 0) ແລະຕັ້ງແຕ່ປີ ຄ.ສ 1 ຮອດປີ ຄ.ສ 29 ເປັນເວລາ 28 ປີ. ເມື່ອເອົາເວລາທັງໝົດມາລວມກັນຈະເທົ່າກັບ 483 ປີ.